مطالعه تحلیلی- انتقادی دیدگاه مشهور فقهی در باب ایقاب معیار در جرم لواط

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه قم، قم، ایران.

2 استادیارگروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات، حقوق و معارف اسلامی دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.

چکیده

لواط از جمله جرایم حدّی است که در حقوق جزای اسلام، تحقق آن و به تبع آن ثبوت مجازات برای آن در گرو شرایط متعددی دانسته شده است. یکی از محوری‌ترین شرایط در تحقق این جرم، تحقق ایقاب به عنوان عنصر مادی جرم می‌باشد. مشهور فقیهان، ایقاب معیار در تحقق جرم لواط را ایقاب کل حشفه دانسته‌اند و در کمتر از این مقدار، حد لواط را منتفی و جرم را ذیل عنوان تفخیذ مطرح می‌نمایند. به دیگر تعبیر، از دید مشهور، نحوه ایقاب می‌تواند عامل متغیّر جرم و به تبع آن عامل متغیّر مجازات محسوب شود؛ در‌حالی‌که گروهی دیگر از فقیهان، ایقاب معیار در جرم لواط را مطلق ایقاب بدون لحاظ شرطیت غیبوبۀ حشفه دانسته‌اند و با فرض تحقق ایقاب، فارغ از نحوۀ وقوع آن، در هر حال جرم لواط و به تبع آن حدّ لواط را ثابت می‌دانند. با توجه به ضرورت تبیین دقیق مسئله و نظر به خلأ پژوهشی موجود در رابطه با آن، پژوهش حاضر به شیوۀ توصیفی- تحلیلی به بررسی این امر پرداخته است. نتیجه اینکه برای تحقق جرم لواط، مطلق ایقاب - فارغ از میزان دخول حشفه - ملاک است؛ به دیگر بیان با تحقق ایقاب، هرچند در فرض عدم غیبوبۀ حشفه، جرم لواط صادق خواهد بود و قول به تحقّق صرف جرم تفخیذ با اشکال روبه‌روست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

An Analytical-critical Study of Most Jurist's Viewpoints Regarding the Criteria of Iqab in Sodomy Crime

نویسندگان [English]

  • Mahdieh Ghanizadeh 1
  • Ehsan Samani (Corresponding author) 2
1 .Assistant professor, Department of Fiqh and Principles of Islamic Law, Faculty of theology and Islamic Education, Qom University, Qom, Iran.
2 Assistant professor, Department of Fiqh and Principles of Law, Faculty of theology, Islamic Law and Education, Sistan and Baluchistan University, Zahedan, Iran.
چکیده [English]

Sodomy is one of the hadd crimes, which in Islamic criminal law, its realization (occurrence) and, accordingly, the proof of punishment for it, depend on several conditions. One of the most important conditions in the realization of this crime is the realization of Iqab (anal intercourse) as a material element of the crime. Most jurists have considered the total amount of foreskin to be the criterion in the realization of sodomy crime, and if it is less than this amount, the hadd of sodomy is ruled out and the crime is put forward under the title of tafkhiz (rubbing penis between thighs). In other words, based on most jurists’ view, the way of punishment can be considered as a changing factor of the crime and, accordingly, a changing factor of the punishment. However, another group of jurists have considered the criteria in the crime of sodomy to be absolute, regardless of the condition of the occultation of foreskin and with the assumption of realization of Iqab, regardless of how it occurs, in any case, they consider the crime of sodomy and, accordingly, the hadd of sodomy to be proven. Due to the necessity of explaining the problem in detail and considering the existing research gap related to it, the present study has examined this matter in a descriptive-analytical method. The result shows that absolute Iqab is the criterion for the realization of the crime of sodomy - regardless of the amount of penetration of the foreskin. In other words, with the occurrence of Iqab, even if the amount of foreskin is not penetrated, it will be considered as sodomy crime, and the realization of crime of tafkhiz will not be true.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sodomy crime
  • Hadd of sodomy
  • Absolut Iqab
  • Tafkhiz Crime
  • Foreskin
1.    ابن فارس، احمد. (1404ق). معجم مقائیس اللغة (ج5، چاپ اول). قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
2.    ابن منظور، ابوالفضل. (1414ق). لسان العرب (ج1 و 7، چاپ سوم). بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.
3.    اردبیلی، احمد بن محمد (1403ق). مجمع الفائدة و البرهان (ج13، چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
4.    انصاری، مرتضی بن محمد امین. (1428ق). فرائد الاصول (ج1، چاپ نهم). قم: مجمع الفکر الاسلامی.
5.    تبریزی، جواد بن علی. (1417ق). اسس الحدود والتعزیرات (چاپ اول). قم: دفتر مؤلف.
6.    تبریزی، موسی بن جعفر. (1369ق). اوثق الوسائل فی شرح الرسائل (ج1، چاپ اول). قم: کتبی نجفی.
7.    ترحینی، سیدمحمدحسین. (1427ق). الزبدة الفقهیة فی شرح الروضة البهیة (ج9، چاپ چهارم). قم: دار الفقه للطباعة والنشر.
8.    جوهری، اسماعیل. (1410ق). الصحاح (ج1، چاپ اول). بیروت: دار العلم للملایین.
9.    حر عاملی، محمد بن حسن. (1409ق). تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة (ج28، چاپ اول). قم: مؤسسه آل البیت(علیهم السلام).
10.    حسن بن زین الدین، ابن شهید ثانی. (1376ش). معالم الأصول (چاپ دوم). قم: قدس.
11.    حکیم، سید‌محسن. (1416ق). مستمسک العروة الوثقی (ج7، چاپ اول). قم: مؤسسة دار التفسیر.
12.    حلّی، محمد بن حسن بن یوسف. (1387ق). ایضاح الفوائد (ج4، چاپ اول). قم: مؤسسه اسماعیلیان.
13.    حلّی، ابن ادریس. (1410ق). السرائر الحاوی (ج2 و 3، چاپ دوم). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
14.    حلّی، حسن بن یوسف. (1413ق). قواعد الاحکام (ج3، چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
15.    خوانساری، سید‌احمد. (1405ق). جامع المدارک (ج7، چاپ دوم). قم: مؤسسه اسماعیلیان.
16.    خویی، سیدابوالقاسم. (1417ق). الهدایة فی الاصول (ج2، چاپ اول). قم: مؤسسه صاحب الامر(عج).
17.    راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412ق). مفردات الفاظ القرآن (چاپ اول). لبنان- سوریه: دارالعلم- دارالشامیة.
18.    سبحانی، جعفر. (1424ق). ارشاد العقول الی مباحث الاصول (ج1، چاپ اول). قم: مؤسسه امام صادق(علیه السلام).
19.    سبزواری، سید‌عبد الاعلی. (1414ق). مهذب الاحکام (ج27، چاپ چهارم). قم: مؤسسه المنار.
20.    صدوق، محمد بن علی. (1415ق). المقنع (چاپ اول). قم: مؤسسه امام هادی(علیه السلام).
21.    صیمری، مفلح بن حسن. (1420ق). غایة المرام فی شرح شرائع الاسلام (ج4، چاپ اول). بیروت: نشر دار الهادی.
22.    طباطبایی، سید‌علی بن محمد. (1418ق). ریاض المسائل- الحدیثة (ج11 و 16، چاپ اول). قم: مؤسسه آل‌البیت(علیهم السلام).
23.    طریحى، فخر الدین. (1416ق). مجمع البحرین (ج2، چاپ سوم). تهران: کتاب‌فروشی مرتضوی.
24.    طوسی، محمد بن حسن. (1390ق). الاستبصار (ج24، چاپ اول). تهران: دار الکتب الاسلامیة.
25.    طوسی، محمد بن حسن. (1400ق). النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی (چاپ دوم). بیروت: دار الکتاب العربی.
26.    طوسی، محمد بن حسن. (1407ق). تهذیب الاحکام (ج1 و 10، چاپ چهارم). تهران: دار الکتب الاسلامیة.
27.    عاملی، زین الدین بن علی. (1410ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة- الحدیثة (ج9، چاپ اول). قم: کتاب‌فروشی داوری.
28.    عاملی، زین الدین بن علی. (1414ق). حاشیة الارشاد (ج4، چاپ اول). قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
29.    عاملی، زین الدین بن علی. (1413ق). مسالک الافهام (ج14، چاپ اول). قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة.
30.    فاضل هندی، محمد بن حسن. (1416ق). کشف اللثام والابهام (ج10، چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
31.    فراهیدی، خلیل بن احمد. (1410ق). کتاب العین (ج5 و 7، چاپ دوم). قم: نشر هجرت.
32.    فقعانی، علی بن علی بن محمد بن طی. (1418ق). الدر المنضود فی معرفة صیغ النیات والایقاعات والعقود- رسالة فی العقود و الایقاعات (چاپ اول). قم: مکتبة امام العصر العلمیة.
33.    کیدری، محمد بن حسن. (1416ق). اصباح الشیعة (چاپ اول). قم: مؤسسه امام صادق(علیه السلام).
34.    کلینى، محمد بن یعقوب. (1407ق). الکافی (ج3 و 7، چاپ چهارم). تهران: دار الکتب الاسلامیة.
35.    لنکرانی، محمد فاضل. (1422ق). تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة- الحدود (چاپ اول). قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(علیهم السلام).
36.    محمود عبدالرحمان. (بی‌تا). معجم المصطلحات والالفاظ الفقهیة (ج3). بی‌جا. بی‌نا.
37.    مصطفوى، حسن. (1402ق). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم (ج2 و 13، چاپ اول). تهران: مرکز الکتاب للترجمة والنشر.
38.    مفید، محمد بن محمد. (1413ق). المقنعة (چاپ اول). قم: کنگره جهانی هزارۀ شیخ مفید.
39.    منتظری، حسین‌علی. (بی‌تا). کتاب الحدود (چاپ اول). قم: انتشارات دارالفکر.
40.    جمعی از مولفان. (1382). مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی. مجله فقه اهل بیت(علیهم السلام)، ش33، ص70.
41.    موسوی اردبیلی، سیدعبدالکریم. (1427ق). فقه الحدود والتعزیرات (ج2، چاپ دوم). قم: مؤسسة النشر لجامعة المفید.
42.    میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمد بن حسن. (1430ق). القوانین المحکمة فی الاصول (ج2، چاپ اول). قم: احیاء الکتب الاسلامیة.
43.    وجدانی فخر، قدرت‌الله. (1426ق). الجواهر الفخریة فی شرح الروضة البهیة (ج16، چاپ دوم). قم: انتشارات سماء قلم.