انطباق‌سنجی استخراج رمزارزها با جعاله

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، پژوهشکده امام خمینی& و انقلاب اسلامی، تهران، ایران.

2 دانش‌آموخته دکتری فقه و حقوق خصوصی دانشگاه شهید مطهری، تهران، ایران.

3 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران.

چکیده

امروزه وقوع پدیده‌های نوظهور در حوزه فناوری، فقها را جهت انطباق‌دادن آنها بر ابواب فقهی و قاعده‌مند‌کردن مواجهه با آن رویدادها به تلاشی مضاعف فرامی‌خواند. یکی از این فناوری‌ها استخراج «رمزارزها» است. با توجه به شباهت ابتدایی آن با «جعاله»، در این جستار، انطباق‌سنجی استخراج رمزارزها با قواعد، ارکان و شروط جعاله موردبررسی قرار گرفته است. بررسی‌ها با روش تحلیلی نشان می‌دهد می‌توان ایجاب عام فعلی صادره از طراح سیستم رمزارزها را «جاعل» در نظر گرفت و آن را بر جعاله عام تطبیق داد؛ همچنین پاداش استخراج رمزارزها را «جعل»، محلّل و مقصود عقلا دانست و ماینر را نیز «عامل» در نظر گرفت. «عمل» در استخراج رمزارزها معلوم و مشخص بوده و از طریق سی‌پی‌یو (CPU)، جی‌پی‌یو (GPU) و ای‌سیک (ASIC) انجام می‌گیرد. تنها مشکل انطباق‌سنجی، در اهلیت تصرف «جاعل» نمود می‌یابد؛ چه، احراز این شرط به‌دلیل ناشناس‌بودن «ساتوشی ناکاموتو» -مبدع رمزارزها- ممکن نیست؛ مگر آنکه عدم‌امکان عرفی طراحی رمزارزها به‌توسط مجنون و کودک و هزینه‌بر‌بودن طراحی آن، مؤید عدم‌محجوریت مالی مبدع باشد. گفتنی است انطباق استخراج رمزارزها با جعاله به‌معنای مشروعیت آن نیست، بلکه در این زمینه مشکلاتی مانند مالیت رمزارزها و همچنین سفهی‌بودن استخراج آنها باقی می‌ماند که باید در جستارهای دیگر موردبررسی قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Compliance Evaluation of Cryptocurrency Mining with Je'aleh

نویسندگان [English]

  • Ahmad Mohammadi 1
  • Javad Soltani Fard 2
  • Hossein Ranjbar 3
  • Mohammad Esmaeil Pahlevani 2
1 PhD student of Fiqh and Fundamentals of Islamic Law, Imam Khomeini & Islamic Revolution Research Institute, Tehran, Iran.
2 PhD graduated in jurisprudence and private law, Shahid Motahari University, Tehran, Iran.
3 Master student of University of Religions and Denominations, Qom, Iran.
چکیده [English]

Today, the occurrence of emerging phenomena in technology calls jurists to make a double effort in order to adapt them to jurisprudence issues and regularize them when encountering those issues. One of these technologies is the mining of "Cryptocurrency". Due to its basic similarity with "Je'aleh (a promise of something of value given by a promissor in exchange for something of value given by a promisee)", in this study, the compliance evaluation of cryptocurrency mining with the rules, pillars and conditions of je'aleh has been examined. Analytical studies show that the current general request issued by the cryptocurrency system designer can be considered "Ja'il (the promissor)" and it can be applied to general Je'aleh. In addition, the reward of mining cryptocurrency can be considered as "Jo'al", the solution and the purpose of rationality, and the miner as an "agent". The "action" in cryptocurrency mining is known and clear and is done through CPU, GPU and ASIC. The only problem of compliance evaluation is manifested in the qualification of possession of "Ja'il"; it is not possible to fulfill this condition due to the anonymity of "Satoshi Nakamoto" - the creator of cryptocurrency." Unless the customary impossibility of designing cryptocurrency by a lunatic and a child and the high cost of its design proves that the creator is not financially isolated. It should be noted that the compatibility of cryptocurrency mining with Ja'ala does not mean its legitimacy, but in this regard, there are still problems such as the taxation of cryptocurrency as well as the superficiality of their mining, which should be examined in other studies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mining
  • cryptocurrency
  • digital currency
  • Je'aleh
* قرآن کریم
1. آخوند خراسانى، محمدکاظم. (1406ق). حاشیة المکاسب (چاپ اول). تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
2. ابن‌أبی‌جمهور، محمد بن زین‌الدین. (1405ق). عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة (ج1، چاپ اول). قم: دار سید الشهداء للنشر.
3. ابن‌شهرآشوب مازندرانى، محمد بن على. (1379ق). مناقب آل أبی طالب (ج2، چاپ اول). قم: علامه.
4. ابن‌منظور، محمد بن مکرم. (1414ق).‏ لسان العرب (ج11، چاپ سوم). بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع- دار صادر.
5. اردبیلى، احمد بن محمد. (1403ق). مجمع الفائدة والبرهان فی شرح إرشاد الأذهان (ج10، چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
6. اصفهانى، سید ابوالحسن. (1422‍ق). وسیلة النجاة (مع حواشی الإمام الخمینی)، چاپ اول. قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره).
7. حکیم، محمد سعید. (1391). توضیح المسائل (چاپ اول). قم: نشر مهر ثامن الأئمة.
8. خمینى، سید روح‌اللّه. (1421ق). کتاب البیع (ج2، چاپ اول). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره).
9. خمینى، سید روح‌اللّه. (1425ق). تحریر الوسیلة (ج1 و 2، چاپ اول). قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم.
10. خوانسارى، محمد امامى. (بی‌تا). الحاشیة الثانیة على المکاسب (چاپ اول). بی‌جا: بی‌نا.
11. خویى، سید ابوالقاسم. (1410ق). منهاج الصالحین (ج2، چاپ اول). قم: نشر مدینة العلم.
12. سالاری، مسعود. (۲۰۲۱م). کدام کشورها برای استفاده از بیت‌کوین ممنوعیت و محدودیت گذاشته‌اند؟، یورونیوز فارسی، بازیابی شده در ۱۹ سپتامبر ۲۰۲۱م، از: https://b2n.ir/a70666
13. سلیمانی‌پور، محمدمهدی. (1396). بررسی فقهی پول مجازی. تحقیقات مالی اسلامی، ۶(۲)، صص ۱۶۷-۱۹۲.
14. شهید اول، محمد بن مکى. (1417ق). الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة (ج3، چاپ دوم). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
15. شهید ثانى، زین‌الدین بن على. (1410ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشّٰى کلانتر، ج4، چاپ اول). تهران: کتاب‌فروشی داورى.
16. شهید ثانى، زین‌الدین بن على. (1413ق). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام (ج11، چاپ اول). قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
17. صاحب جواهر، محمدحسن نجفی. (1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام (ج35، چاپ هفتم). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
18. طاهرى، حبیب‌اللّه. (1418ق). حقوق مدنى (ج4، چاپ دوم). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
19. طوسى، محمد بن على بن حمزه. (1408ق). الوسیلة إلى نیل الفضیلة (چاپ اول). قم: انتشارات کتابخانه آیة‌اللّه مرعشى نجفى(ره).
20. عاملى، سید جواد بن محمد حسینى. (1419ق). مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة (ج17، چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
21. عاملى، شهید اول، محمد بن مکی.(1410ق). اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة.(چاپ اول) بیروت: دار التراث – الدار الإسلامیة.
22. عاملی، على بن حسین. (1409ق). رسائل المحقق الکرکی (ج1، چاپ اول). قم: کتابخانه آیة‌اللّه مرعشى نجفى(ره).
23. عراقى، آغا ضیاءالدین. (1418ق). قاعدة لا ضرر (چاپ اول). قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم.
24. علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی. (1413ق). قواعد الأحکام فی معرفة الحلال والحرام (ج2، چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه 
علمیه قم.
25. علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى. (1414ق). تذکرة الفقهاء (ج17، چاپ اول). قم: مؤسسه آل البیت(علیهم السلام).
26. فخرالمحققین حلی، محمد بن حسن بن یوسف. (1387ق). إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد (ج2، چاپ اول). قم: مؤسسه اسماعیلیان.
27. فراهیدی، خلیل بن احمد. (بی‌تا). کتاب العین (ج1، چاپ دوم). قم: نشر هجرت.
28. فرزان‌جم، احمدرضا؛ ناطق‌الاسلام، سید مصطفی. (۱۳۹۵). جویندگان بیت‌کوین:‌ روند به‌تکامل‌رسیدن پول مدرن. تهران: ماهنامه شبکه.
29. فروتنی، علی‌رضا. (1400). ساتوشی ناکاموتو؛ نابغه‌ای که ناپدید شده است!. بازیابی شده در ۲۶ خرداد ۱۴۰۱، از: https://b2n.ir/a18229
30. فیومى، أحمد بن محمد. (1414ق). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر (ج1، چاپ دوم). قم: موسسه دار الهجرة.
31. کنت، پیتر. (1400). استخراج ارزهای دیجیتال (مترجم: محمدحسین طاهری، چاپ اول). بی‌جا: نشر مهربان.
32. مجلسى، محمدباقر. (1403ق). بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (ج۵، چاپ دوم). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
33. محقق ثانى، على بن حسین. (1414ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد (ج17، چاپ دوم). قم: مؤسسه آل البیت(علیهم السلام).
34. محقق حلی، نجم‌الدین جعفر بن حسن. (1408ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال والحرام (ج3، چاپ دوم). قم: مؤسسه اسماعیلیان.
35. محمدی خراسانی، علی. (بی‌تا). شرح تبصرة المتعلمین (ج۲). بی‌جا: بی‌نا.
36. مصطفوى، سید محمدکاظم. (1423ق). فقه المعاملات (چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
37. ناطق‌الاسلام، سید مصطفی؛ ابهری، باتیس و فرزان‌جم،‌ احمدرضا. (۱۳۹۶). همه چیز درباره بیت‌کوین. تهران: ماهنامه شبکه.
38. وبسایت آکادمی بیت‌پین. (1401). بلاک‌چین چیست؟ همه‌چیز درباره فناوری بلاکچین به زبان ساده. بازیابی شده در ۲۶ مهر ۱۴۰۱، از: https://b2n.ir/h17960
39. وبسایت یورونیوز فارسی. (۲۰۲۱م). برای اولین بار در جهان یک کشور بیت کوین را به عنوان پول قانونی به رسمیت شناخت. بازیابی شده در ۷ سپتامبر ۲۰۲۱م، از: https://b2n.ir/d50738
40. هافمن، نیل. (بی‌تا). بیت‌کوین به زبان ساده (مترجم: مصطفی دهقان). بی‌جا: انتشارات داریا.
41. یزدى، سید مصطفى محقق داماد. (1406ق). قواعد فقه (ج1، چاپ دوازدهم). تهران: مرکز نشر علوم اسلامى.