تحلیل فقهی ماهیت معامله در ارائه خدمات بر بستر فناوری اطلاعات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌پژوه سطح چهار حوزه علمیه، قم، ایران.

2 دانش‌پژوه سطح چهار حوزه علمیه قم، ایران.

چکیده

ارائه خدمات بر بستر فناوری اطلاعات یکی از راه‌هایی است که برای کسب استنباطات خودشان درآمد‌های بیشتر توسط استارتاپ‌ها، بر پایه سامانه‌های گوناگون فناوری اطلاعات به کار گرفته می‌شود. در سال‌های اخیر کسب درآمد از این طریق رونق فراوانی یافته، به‌گونه‌ای‌که روزی نیست که کاربران فناوری‌های ارتباطی با تبلیغات این دسته از خدمات مواجه نشوند. هدف از این پژوهش این است که ماهیت این نوع از معاملات مشخص گردد. سؤال اینجا است که این سازوکار در ذیل یکی از معاملات متعارف قرار می‌گیرد، یا معامله‌ای بدیع است که باید در عمومات و اطلاقات، در پی حکم فقهی آن بود. این تحقیق براساس منابع کتابخانه‌ای و به‌روش تحلیلی-توصیفی و داده‌های عقلی نگاشته شده است. نتیجه تحقیق اینکه پس از بررسی مفهومی خدمات در فناوری اطلاعات و تبیین شیوه کسب درآمد از طریق آن، خصوصیات اساسی این سازوکار به دست می‌آید. این خصوصیات تنها در چهار مورد از معاملات به چشم می‌خورد (اجاره، صلح، جعاله و استیفاء) که هر یک اقتضائات مخصوص به خود را دارا هستند. واکاوی هریک از این معاملات و امکان تصحیح موضوع موردبحث با آنها به‌خوبی نشان می‌دهد که می‌توان ارائه خدمات بر بستر فناوری اطلاعات را اجاره معاطاتی دانست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Jurisprudential Analysis of the Nature of the Transaction in the Provision of Services Based on Information Technology

نویسندگان [English]

  • Majid Esmaeili 1
  • Seyyed Ruhollah Mousavi 2
1 Student of Islamic Seminary in Level four, Qom, Iran.
2 Student of Islamic Seminary, Qom, Iran.
چکیده [English]

Providing services based on information technology is one of the ways that startups use for various information technology systems to infer and earn more income. In the past few years, earning money in this way has been greatly promoted, so that there is not a day that users of communication technologies do not encounter advertisements of this category of services. This study aims to determine the nature of these types of transactions. The question here is whether this mechanism is considered as one of the conventional transactions, or is it a novel transaction that should be followed by its jurisprudence ruling in general terms and applications. This study is authored based on library sources and analytical-descriptive method and rational data. The finding of the study suggest that after examining the concept of services in information technology and explaining how to earn money through it, the basic characteristics of this mechanism are obtained. These characteristics can be seen in only four cases of transactions (lease, peace, Je'aleh, and istifa), each of which has its own requirements. The analysis of each of these transactions and the possibility of correcting the discussed issue with them clearly shows that the provision of services on the basis of information technology can be considered as mute lease.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Services in information technology
  • transaction of services in information technology
  • lease
  • peace
  • Je'aleh
  • Istifa
1. احمدی‌نژاد، امیر؛ صفوی، سید امید و محمدی، الناز. (1395). خدمات ارزش افزوده در فناوری اطلاعات. بی‌جا: ادیبان روز.
2. جعفرنژاد، عین‌الله. (1391). خدمات ارزش افزوده در فناوری اطلاعات. بی‌جا: علوم رایانه.
3. جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (1370). ترمینولوژی حقوق. تهران: گنج دانش.
4. حسینی سیستانی، سید علی. (1417ق). منهاج الصالحین (ج2). قم: دفتر حضرت آیت الله سیستانی.
5. حسینی، میر سید عبدالفتاح. (۱۴۱۷ق). العناوین الفقهیة (ج2). قم: مؤسسه انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
6. حلی اسدی، حسن بن یوسف بن مطهر. (1410ق). ارشاد الاذهان الی احکام الایمان (ج1). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
7. حلی اسدی، حسن ین یوسف بن مطهر. (1411ق). تبصرة المتعلمین فی احکام الدین. تهران: مؤسسه چاپ و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
8. حلّی اسدی، حسن ین یوسف بن مطهر. (1413ق). قواعد الاحکام فی معرفة الحلال و الحرام (ج2). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
9. حلّی اسدی، حسن ین یوسف بن مطهر. (1420ق). تحریر الاحکام الشرعیة علی مذهب الامامیة (ج1 و 4). قم: مؤسسه امام صادق(علیه السلام).
10. دهخدا، علی‌اکبر. (1377). لغتنامه دهخدا (ج1، 2 و 6). تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
11. شهید اول، محمد بن مکی. (1417ق). الدروس الشرعیة فی فقه الامامیة (چاپ دوم). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
12. شهید ثانی، زین‌الدین بن علی. (1410ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (ج4). قم: کتاب‌فروشی داوری.
13. شهید ثانی، زین‌الدین بن على. (1413ق). مسالک الافهام الى تنقیح شرائع الاسلام (ج5 و 11، چاپ اول). قم: مؤسسه معارف اسلامی.
14. طوسی، محمد بن حسن. (1387ق). المبسوط فی فقه الامامیه (ج2، چاپ سوم). تهران: المکتبة المرتضویة لاحیاء الآثار الجعفریة.
15. طوسی، محمد بن علی. (1408ق). الوسیلة الی نیل الفضیلة. قم: انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی(ره).
16. عمید، حسن. (1389). فرهنگ فارسی عمید (چاپ اول). تهران: راه رشد.
17. غروی نائینی، میرزا محمدحسین. (1413ق). المکاسب والبیع (ج1، چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
18. فخرالمحققین، محمد بن حسن بن یوسف. (1387ق). ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد (ج2). قم: مؤسسه اسماعیلیان.
19. کاتوزیان، ناصر. (1385). الزام‌های خارج از قرارداد: ضمان قهری. تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
20. کرکی، علی بن حسین. (1414ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد (ج6 و 7). قم: مؤسسه آل‌البیت(علیهم السلام).
21. کورنگ، آریوبرزن؛ اسفندی، شهناز. (1394). خدمات ارزش افزوده در فناوری اطلاعات. بی‌جا: اتحاد.
22. مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی. (۱۳۸۷). فرهنگ فقه فارسی (ج1). قم: انتشارات مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی.
23. محقق حلی، نجم‌الدین جعفر بن حسن. (1408ق). شرائع الاسلام فی مسائل الحلال والحرام (ج2). قم: مؤسسه اسماعیلیان.
24. معین، محمد. (1386). فرهنگ فارسی معین (ج2). تهران: ادنا. 
25. منصوری، محمد؛ الشریف، محمدمهدی و طباطبایی، سید محمدصادق. (1397). واکاوی حقیقت عقد صلح و معیارهای توصیف عقود معین به صلح. مطالعات حقوقی، ش ۴، 
صص ۱۷۲-۱۸۱.
26. موسوی خمینی، سید روح‌الله. (1421ق). کتاب البیع (ج1). قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
27. موسوی خمینی، سید روح‌الله. (بی‌تا). تحریر الوسیله (ج1). قم: مؤسسه دارالعلم.
28. نجفی، محمدحسن. (۱۴۰۴ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام (ج35). بیروت: دار احیاء التراث العربی.