بررسی فقهی بیهوشی اختیاری در موارد غیر‌ضرور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته گروه فقه پزشکی مرکز فقهی ائمه اطهار(علیهم السلام) و سطح 3 حوزه علمیه قم.ایران.

2 استادیار دانشگاه علوم پزشکی ارتش جمهوری اسلامی ایران، تهران، ایران

چکیده

بیهوشی فرایندی است که طی آن، شخص بر بدن و محیط اطراف خود، آگاهی و مراقبتی ندارد و بسته به درجات آن ممکن است به محرک‌های بیرونی نیز واکنشی نداشته باشد. در طول تاریخ تحول علم پزشکی، روش‌های بیهوشی نیز گسترش یافته است و هم‌اکنون انواع مختلف بیهوشی برای مقاصد گوناگونی (مانند پیش‌گیری، تشخیص و درمان بیماری‌ها و کاهش دردها) استفاده می‌شود. از مباحث مهم فقهی در این زمینه که تاکنون مغفول مانده، بررسی بیهوشی در مواقع غیر‌ضرور به صورت اختیاری است. در این نوشتار با تکیه بر ادله‌ای چون قواعد فقهی و روایات و اصل و بنای عقلا و تنظیر به موارد مشابه، حکم شرعی بیهوشی اختیاری در موارد مزبور بررسی می‌گردد و جواز آن – به‌ویژه اگر منفعت عقلایی بر آن مترتب باشد- نتیجه گرفته می‌شود. البته فقط در برخی موارد (مانند موارد زیان‌بار و...)، به جهت عناوین ثانویه، آن را جایز ندانسته‌ایم؛ اما درنهایت حکم اولی آن جواز است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Jurisprudential Analysis of Voluntary Anesthesia in Non-Necessary Cases

نویسندگان [English]

  • Mohammad Javad Safaei Rad(Corresponding Author) 1
  • Mohammad Hossein Salehniya 2
1 3rd Level, Department of Medical Jurisprudence, Qom Seminary, Qom, Iran.
2 Assistant Professor, AJA University of Medical Sciences, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Anesthesia is a process in which a person is unaware of their body and the surrounding environment, and depending on its degree, may not respond to external stimuli. Throughout the history of medical science, anesthesia methods have also developed and various types of anesthesia are now used for various purposes (such as prevention, diagnosis, and treatment of diseases, and pain reduction). One of the important jurisprudential issues in this regard, which has been neglected so far, is the voluntary use of anesthesia in non-essential situations. In this article, based on evidence such as jurisprudential rules, narrations, rational principles, and analogies to similar cases, the Sharia ruling on voluntary anesthesia in the mentioned cases is examined, and its permission - especially if it leads to intellectual benefits - is concluded. However, only in some cases (such as harmful situations, etc.), we have not considered it permissible due to secondary titles, but ultimately its primary ruling is permissible.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Voluntary anesthesia
  • non-essential anesthesia
  • harm to oneself
  • the rule of sovereignty
  • permission of anesthesia

مراجع

* قرآن کریم
1. انصاری، مرتضی. (1414ق). رسائل فقهیه. قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری(ره).
2. بهجت، محمدتقی. (1428ق). استفتائات. قم: دفتر آیت‌الله بهجت(ره).
3. جمعی از مؤلفان. (بی‌تا). فقه اهل البیت (عربی). قم: مؤسسه دایرة‌المعارف فقه اسلامی.
4. حر عاملی، محمد بن حسن. (1409ق). وسائل الشیعه. قم: مؤسسه آل البیت(علیهم السلام).
5. حکیم، محسن. (1416ق). مستمسک العروة الوثقی. قم: مؤسسه دارالتفسیر.
6. حکیم، سعید. (1427ق). مسائل معاصره فی فقه القضاء. بی‌جا: دارالهلال.
7. حکیم، سعید. (1414ق). المحکم فی اصول الفقه. قم: مؤسسه المنار.
8. خرازی، محسن. (1423ق). البحوث الهامه فی المکاسب المحرمه. قم: در راه حق.
9. خراسانی، محمدکاظم. (1409ق). کفایة الاصول. قم: مؤسسه آل البیت(علیهم السلام).
10. خمینی، روح‌الله. (1421ق). کتاب البیع. تهران: مؤسسه حفظ و نشر آثار امام خمینی(ره).
11. خمینی، روح الله. (1418ق). الاجتهاد والتقلید. تهران: مؤسسه حفظ و نشر آثار امام خمینی(ره).
12. خمینی، روح‌الله. (بی‌تا). مناسک حج. بی‌جا: بی‌نا.
13. خوئی، ابوالقاسم. (1418ق). موسوعة الامام الخوئی. قم: مؤسسه احیاء آثار الامام الخوئی(ره).
14. خوئی، ابوالقاسم. (1422ق). مصباح الاصول. قم: مؤسسه احیاء آثار الامام الخوئی(ره).
15. خوئی، ابوالقاسم. (1416ق). صراط النجاه. قم: مکتب نشر المنتخب.
16. ستوده، حمید. (1391). مرگ مغزی. قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(علیهم السلام).
17. سند، محمد. (1423ق). فقه الطب والتضخم النقدی. بیروت: مؤسسه ام‌القری للتحقیق والنشر.
18. شبیری زنجانی، موسی. (1430ق). رساله توضیح المسائل. قم: انتشارات سلسبیل.
19. شبیری زنجانی، موسی. (بی‌تا). کتاب الصوم. قم: مؤسسه پژوهشی رأی‌پرداز.
20. شبیری زنجانی، موسی. (1419ق). کتاب نکاح. قم: مؤسسه پژوهشی رأی‌پرداز.
21. صدر، محمدباقر. (1417ق). بحوث فی علم الاصول. قم: مؤسسه دایرة‌المعارف فقه اسلامی.
22. علیدوست، ابوالقاسم. (1395). فقه و حقوق قراردادها  -  ادله عام روائی. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
23. علیدوست، ابوالقاسم، عشایری منفرد، محمد. (1388). استناد فقهی به مذاق شریعت در بوته نقد. مجله حقوق اسلامی، 6(22)، صص 36-37.
24. علیدوست، ابوالقاسم. (1390). فقه و مصلحت. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
25. فیاض، محمداسحاق. (بی‌تا). تعالیق مبسوطه علی العروة الوثقی. بی‌جا: انتشارات محلاتی.
26. قاسمی، محمدعلی. (1399). آیات فقه پزشکی. قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(علیهم السلام).
27. قاینی، محمد. (1432ق). المبسوط - المسائل الطبیه. قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(علیهم السلام).
28. قمی، سیدتقی. (1423ق). الدلائل فی شرح منتخب المسائل. بی‌جا: انتشارات محلاتی.
29. کاشف‌الغطا، جعفر. (1422ق). کشف الغطاء عن مبهمات الشریعه الغراء، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی (بوستان کتاب).
30. لجنة الفقه المعاصر. (1398). الفائق فی الاصول. قم: مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه.
31. مجلسی، محمدباقر. (بی‌تا). بنادر البحار (مترجم: علی‌نقی فیض‌الاسلام). تهران: انتشارات فقیه.
32. محسنی قندهاری، محمدآصف. (1424ق). الفقه و مسائل طبیه. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
33. منافی، حسین. (1399). مبانی اصولی شیخ اعظم انصاری. قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(علیهم السلام).
34. مؤمن قمی، محمد. (1422ق). مبانی تحریر الوسیله - الحدود. تهران: مؤسسه حفظ و نشر آثار امام خمینی(ره).
35. مؤمن قمی، محمد. (1415ق). کلمات سدیده فی مسائل جدیده. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
36. نائینی، محمدحسین. (1376). فوائد الاصول. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
37. نجفی،کیومرث؛ امیرعلوی، سیروس؛ ضرابی، هما؛ محمدزاده؛ علی؛ خدایی؛ الهه السادات و سلاجقه، علی. (1387). بررسی میزان عود در روش سم‌زدایی فوق سریع زیر بیهوشی عمومی در افراد وابسته به هروئین و تریاک. مجله دانشگاه علوم پزشکی گیلان، 17(67)، صص 55-64.
38. یزدی، سیدکاظم. (1409ق). العروة الوثقی. بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
39. یزدی، سیدکاظم. (1419ق). العروة الوثقی (المحشی). (مصحح: احمد محسنی سبزواری). قم: دفتر انتشارات اسلامی.
40.    F. Charles Brunicardi, Dana K. Andersen. (2019). Schwartz’s Principles of Surgery (11th edition). Philadelphia: McGraw-Hill Education, p. 2027.
41.    Michael Gropper, Lars Eriksson, Lee Fleisher, Jeanine Wiener-Kronish, Neal Cohen Kate Leslie. (2019). Miller's Anesthesia (9th edition). Elsevier, pp. 2-8.
42.    James Roberts. (2017). Roberts and Hedges’ Clinical Procedures in Emergency Medicine and Acute Care (7th Edition). Elsevier, p. 594.
43.    Ron M. Walls, Robert S. Hockberger. (2018). Rosens Emergency medicine: concepts and clinical practice (9th edition). Philadelphia: Mosby Elsevier, p. 1275.
44.    Judith E. Tintinalli, J. Stephan Stapczynski. (2016). Tintinalli’s Emergency Medicine a Comprehensive Study Guide (8th edition). NewYork: McGraw-Hill Education, p. 1697.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 02 بهمن 1401
  • تاریخ بازنگری: 30 بهمن 1401
  • تاریخ پذیرش: 24 تیر 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار