بررسی فقهی معاملات بازار فارکس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته سطح 4 حوزه علمیه قم. قم، ایران.

2 دانش‌آموخته درس خارج حوزه علمیه قم. قم، ایران.

چکیده

«بازار فارکس» به عنوان بزرگ‌ترین بازار مالی دنیا به لحاظ حجم معاملات، از جمله بازارهای جدید بین المللی به شمار می‌‌آید که فرصت تازه‌‌ای برای تبادل ارز را فراهم ساخته و مورد توجه بیشتر دولت‌‌ها و ملت‌‌ها از جمله مسلمانان است؛ بدین جهت شناخت احکام مرتبط با این بازار و بررسی مباحث فقهی آن ضرورت دارد. از‌آنجا‌که تحقیق جامعی در موضوع بررسی فقهی اصل ورود به این بازار و فروع و تفصیلات آن انجام نگرفته، این مقاله از یک جهت ادله ممنوعیت ورود به این بازار را که از سوی بانک مرکزی و سازمان بورس مطرح شده بررسی می‌کند و ادله ممنوعیت ورود به آن را تمام نمی‌داند و از جهتی دیگر به بررسی فقهی مشروعیت افتتاح حساب در این بازار و تحلیل شکل‌های سه‌‌گانه معاملات (معاملات عادی، معاملات مارجینی (اهرمی) و معاملات ما‌به‌التفاوت (CFD)) در این بازار می‌‌پردازد. نتیجه اینکه در‌مجموع هشت اشکال بر شکل اول این معاملات وارد است که اکثر آنها صحیح نیست؛ اما در شکل دوم، افزون بر اشکالات پیشین، اشکال ربوی‌بودن نیز مطرح می‌شود که در صورت معامله با عین مال، باطل و در کلی فی‌الذمه طبق مبانی مختلف، حکم متفاوت می‌شود. در شکل سوم نیز که بر اساس نوسان‌گیری قیمت ارزها انجام می‌گیرد، ادله مشروعیت آن طبق مبانی مختلف بررسی می‌شود و احتمال‌های گوناگون در مورد ماهیت این معامله مطرح می‌گردد. افزون بر این، تفصیلاتی از قبیل اینکه معامله از سوی خود شخص یا کارگزار محقق شود یا اینکه معامله به صورت عادی یا صوری انجام شود نیز مدنظر قرار می‌گیرد. البته روشن است که نیل به این مقصود، در سایه توصیف و تحلیل گزاره های فقهی با گردآوری داده‌های کتابخانه‌ای میسر است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Jurisprudential review of forex trading transactions

نویسندگان [English]

  • Seyed Morteza Khatami Sabzevari(Corresponding Author) 1
  • Ali Zahiri 2
  • Reza Andalibi 1
1 4th Level, Qom Seminary, Qom, Iran.
2 Higher Course, Qom Seminary, Qom, Iran.
چکیده [English]

The foreign exchange market (forex), as the largest financial market in the world in terms of trading volume, is a new international market that has created a new opportunity for currency exchange and has attracted the attention of governments and nations, including Muslims. Therefore, it is necessary to understand the relevant rules and regulations of this market and to examine its jurisprudential issues. Since no comprehensive research has been conducted on the jurisprudential examination of the principle of entering this market and its branches and details, this article examines the evidence of the prohibition of entering this market, which has been raised by the Central Bank and the Stock Exchange Organization, and does not fully understand the evidence of the prohibition of entering it, and on the other hand, it examines the legitimacy of opening an account in this market and analyzes the three forms of transactions (normal transactions, margin transactions, and contract for difference (CFD)) in this market from a jurisprudential perspective. The result is that there are eight forms of transactions in the first form, most of which are not valid, but in the second form, in addition to the previous problems, the problem of usury is also raised, which is void in case of dealing with the same type of currency, and the ruling is different according to different jurisprudential foundations. In the third form, which is based on the fluctuation of currency prices, the legitimacy of it is examined according to different foundations, and various possibilities regarding the nature of this transaction are raised. In addition, details such as whether the transaction is carried out by the person or the agent or whether the transaction is normal or virtual are also considered. Of course, it is clear that achieving this goal is possible through describing and analyzing jurisprudential propositions by collecting library data.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Foreign exchange market
  • currency exchange
  • new transactions
  • contract for difference (CFD)
  1. * قرآن کریم

    1. آخوند خراسانی، محمدکاظم. (1375). کفایة الأصول (چاپ دوم). قم: مؤسسة آل البیت لإحیاء التراث.
    2. احسایی، ابن ابی جمهور. (1405ق). عوالی اللئالی (ج1، چاپ اول). قم: دار سیدالشهداء للنشر.
    3. اردبیلی، احمد بن محمد. (1403ق). مجمع الفائدة والبرهان (ج8، چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین.
    4. امام خمینی، سید روح‌الله. (1421ق). کتاب الطهارة (ج1، چاپ اول). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی&.
    5. انصاری، مرتضی. (1415ق). کتاب المکاسب (ج3و5، چاپ اول). قم: کنگره بزرگداشت شیخ اعظم.
    6. بحرانی، یوسف بن احمد. (1405ق). الحدائق الناضرة (ج19، چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین.
    7. برارپور، ابراهیم. (1397). تبیین ماهیت و چیستی بازار فارکس و بایسته‌های آن در فقه و حقوق ایران. پژوهش‌نامه حقوق خصوصی عدالت، ش10، صص 9-33.
    8. حائری، کاظم. (1381). فقه العقود (ج1، چاپ دوم). قم: مجمع الفکر الإسلامی.
    9. حرعاملی، محمد بن الحسن. (1409ق). وسائل الشیعة (ج17، 19، 21 و 27، چاپ اول). قم: مؤسسة آل‌البیت^.
    10. حلی، حسین. (1432ق). اصول الفقه (ج4، چاپ اول). قم: مکتبة الفقه والاصول المختصة.
    11. سبحانی تبریزی، جعفر. (1430ق). رسائل فقهیة (ج5، چاپ اول). قم: مؤسسه امام صادق×.
    12. شهید اول، محمد بن مکی. (بی‌‌تا). القواعد والفوائد (ج1، چاپ اول). قم: کتابفروشی مفید.
    13. شهید ثانی، زین‌‌الدین بن علی. (1413ق). مسالک الأفهام (ج2، چاپ اول). قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
    14. طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم. (1414ق). تکملة العروة الوثقی (ج1، چاپ اول). قم: کتابفروشی داوری.
    15. طباطبایی‌نژاد، سیدصادق. (1400). موضوع‌شناسی بازار فارکس. معرفت، ش281،
      صص 77-84.
    16. طوسی، محمد بن الحسن. (1400ق). النهایة (چاپ دوم). بیروت: دارالکتاب العربی.
    17. طوسی، محمد بن الحسن. (1407ق). الخلاف (ج3، چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین.
    18. علامه حلی، حسن بن یوسف. (1413ق). مختلف الشیعة (ج5، چاپ دوم). قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین.
    19. عندلیبی، علی. (1400). فقه بورس و اوراق بهادار (ج1، چاپ اول). قم: انتشارات مرکز مدیریت حوزه‌‌های علمیه قم.
    20. کلینی، محمد بن یعقوب. (1407ق). الکافی (ج1و5، چاپ چهارم). تهران: دارالکتب الإسلامیة.
    21. محقق حلی، جعفر بن الحسن. (1408ق). شرائع الإسلام (ج2، چاپ دوم). قم: مؤسسه اسماعیلیان.
    22. نجفی، محمدحسن (صاحب جواهر). (1404ق). جواهر الکلام (ج22، چاپ هفتم). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
    23. نوری، سمیه؛ سالارزایی، امیرحمزه و مختاری، نادر. (1398). افراکتی تحلیل فقهی بازار بین‌المللی فارکس با تکیه بر ممنوعیت آن در قوانین ایران. پژوهش‌نامه حقوق اسلامی، ش49، صص 77-96.
    24. https://nezarat.com
    25. https://fa.wikipedia.org/wiki (https://b2n.ir/n97144)
    26. https://www.cbi.ir/showitem/2175.aspx
    27. https://www.sena.ir/news/5796
    28. https://www.islamquest.net/fa/archive/fa7782
    29. https://fa.wikipedia.org (https://b2n.ir/n42064)
    30. https://kharazmi.net (https://b2n.ir/f18008)