بازخوانی ادله حد قتل برای شک در نبوت (خوانش انتقادی در پرتو موازین علم فقه)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فقه و حقوق دانشگاه بزرگمهر قائنات، قائنات، ایران.

2 دانشجوی دکترای فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

چکیده

مسئله‌‌ نبوت از اصول دین مبین اسلام است و با توجه به جایگاه این اصل در اسلام، همواره افرادی در جوامع بوده‌‌اند که با اظهار تردید در صداقت پیامبر| و نبوت ایشان، کوشیده‌اند در میان مسلمانان ایجاد شبهه کنند و ایمان ایشان را متزلزل ‌سازند. این موضوع در عصر حاضر نیز بسیار مشاهده می‌‌شود. در پژوهش حاضر که به شیوه توصیفی-تحلیلی و با مراجعه به منابع کتابخانه‌‌ای سامان یافته است، به تبیین رویکرد فقه کیفری امامیه دربارۀ شک در نبوت پرداخته شده است. بدین منظور پس از بیان اقوال در مسئله، ادله و مبانی هر قول تحلیل و بررسی شده است. نتیجه اینکه هرچند برخی فقیهان به‌‌صورت مطلق به ثبوت حد قتل برای شک در نبوت قائل شده‌‌اند، مستندات ایشان توان اثبات ادعا را ندارند؛ بلکه در صورت عارض‌شدن عنوان ارتداد بر شاک در نبوت، می‌‌توان وی را به حدود مقرر شرعی محکوم کرد و در غیر این صورت حکومت اسلامی باید جهت رفع شک، اقدامات لازم و مناسب را انجام دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Rereading the Evidences for the Punishment of Hadd Al-Qatl (Death Penalty) in the Context of Doubt Regarding Prophethood (A Critical Reading in the Standards of Islamic Jurisprudence)

نویسندگان [English]

  • Ali Mohammadiyan 1
  • Batool Salahshoor(corresponding author) 2
1 Assistant Professor, Faculty of Jurisprudence and Law, Bozorgmehr Qaenat University, Qaenat, Iran.
2 Ph.D student, Department of Fiqh and Fundamentals of Islamic Law, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.
چکیده [English]

The issue of prophethood is one of the fundamental principles of Islam, and due to its position in Islam, there have always been individuals in societies who have tried to create doubts among Muslims about the honesty of the Prophet and his prophethood. This issue is still prevalent today. In this descriptive-analytical study, the approach of the Imami criminal jurisprudence regarding doubts about prophethood is explained. For this purpose, after stating the opinions on the issue, the evidence and foundations of each opinion have been analyzed and examined. The result is that although some jurists have absolutely believed in the proof of the death penalty for doubts about prophethood, their documents do not have the ability to prove their claim. Rather, in case of the title of apostasy being applied to the one with doubts about prophethood, he can be sentenced to the prescribed legal limits. Otherwise, the Islamic government must take the necessary and appropriate measures to remove doubts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Doubts about prophethood
  • evidence of the death penalty
  • proof of apostasy
  • criminal jurisprudence
1. آمدى، عبدالواحد. (۱۳۶۶). غررالحکم و دررالکلم. قم: دفتر تبلیغات اسلامى.
2. ابن ‌‌براج، قاضى‌‌عبدالعزیز. (1406ق). المهذب (ج2). قم: دفتر انتشارات اسلامى.
3. ابن ‌حمزه، محمد بن ‌‌علی. (1408ق). الوسیلة إلی نیل الفضیلة. قم: مکتبة آیة‌‌الله مرعشی نجفی(ره).
4. ابن‌ زهره، حمزه‌‌بن‌‌علی. (1417ق). غنیةالنزوع إلی علم‌‌الأصول والفروع. قم: مؤسسة الإمام الصادق(علیه السلام).
5. ابن‌‌‌ سعید، یحیی ‌‌بن ‌‌احمد. (1405ق). الجامع للشرائع. قم: مؤسسه سید الشهداء(علیه السلام).
6. ابن‌‌ فارس، احمد بن ‌‌زکریا. (بی‌‌تا). معجم مقاییس‌‌اللغة (ج3). قم: دارالکتب ‌‌العلمیة.
7. ابن‌‌ادریس، محمد بن ‌‌منصور. (1410ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى (ج3). قم: دفتر انتشارات اسلامى.
8. ابن‌بابویه، محمد بن ‌‌علی. (1406ق). ثواب الأعمال و عقاب الأعمال. قم: دارالشریف 
الرضی للنشر.
9. ابن‌بابویه، محمد بن علی. (1415ق). المقنع قم: پیام امام هادی(علیه السلام).
10. ابن‌بابویه، محمد بن علی. (1418ق). الهدایة. قم: امام هادی(علیه السلام).
11. ابوالصلاح حلبی، تقی ‌‌بن ‌‌نجم. (بی‌‌تا). الکافی فی‌‌الفقه. اصفهان: مکتبة الإمام أمیرالمؤمنین(علیه السلام).
12. اردبیلى، احمد بن ‌‌محمد. (1403ق). مجمع‌‌الفائدة والبرهان فی شرح إرشاد الأذهان (ج13). قم: دفتر انتشارات اسلامى.
13. انصاری، مرتضی. (1415ق). کتاب الطهاره (ج5). قم: کنگرۀ شیخ انصاری.
14. انصاری، مرتضی. (1416ق). فرائد الاصول (ج1). قم: مؤسسه نشر اسلامی.
15. باقری، حمید. (1395). شهرت و جبران ضعف سند: نگاهی به دیدگاه وحید بهبهانی (1117 – 1205ق)، فقه و مبانی حقوق اسلامی، 49(2)، صص 213-230.
16. بجنوردى، حسن بن آقا بزرگ موسوى. (1380). منتهى الأصول (ج2). تهران: مؤسسه العروج.
17. برقى، احمد بن ‌‌محمد. (1371ق). المحاسن (ج1). قم: دارالکتب الإسلامیه.
18. جوهری، اسماعیل ‌‌بن ‌‌حماد. (1407ق). الصحاح فی اللغة (ج4). بیروت: دارالعلم للملایین.
19. خوانساری، احمد. (1355). جامع المدارک فی شرح المختصر النافع (ج7). تهران: مکتبة الصدوق.
20. خوئی، ابوالقاسم. (1372). معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة (ج10). بی‌‌جا، بی‌‌نا.
21. دستغیب، عبدالحسین. (۱۳۶۸). قلب سلیم (ج1). قم: دارالکتاب.
22. راغب اصفهانی، حسین‌‌بن‌‌محمد. (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن. سوریه: دارالعلم.
23. سبحانى تبریزى، جعفر. (1388). الوسیط فی اصول الفقه (ج2). قم: مؤسسه امام صادق(علیه السلام).
24. سبزوارى، عبدالأعلى. (1413ق). مهذّب الأحکام (ج28). قم: المنار.
25. سلار دیلمی، حمزه‌‌ بن ‌‌عبدالعزیز. (1404ق). المراسم فی الفقه الإمامی. قم: منشورات الحرمین.
26. شهید اول، محمد بن ‌‌مکى. (1414ق). غایة المراد فی شرح نکت الإرشاد (ج4). قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى.
27. شهید اول‌، م‍ح‍م‍د ب‍ن ‌‌‌م‍ک‍ی. (1419ق). ذکرى الشیعة فی أحکام الشریعة (ج1). قم: مؤسسه آل‌البیت(علیهم السلام).
28. شهید ثانى، زین‌‌الدین ‌‌بن ‌‌على. (1410ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة. قم: کتاب‌‌فروشى داورى.
29. شهیدثانی، زین‌‌الدین ‌‌بن ‌‌علی. (1413ق). مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام (ج14). قم: مؤسسة المعارف‌‌الإسلامیة. 
30. صنقور، محمد. (1428ق). المعجم الأصولى (ج1). قم: الطیار.
31. صیمری، مفلح بن حسن. (1420ق). غایة المرام فی شرح شرائع الإسلام (ج4). بیروت: 
دار الهادی.
32. طباطبایى، على ‌‌بن‌‌ محمد. (1418ق). ریاض المسائل (ج16). قم: مؤسسه آل‌‌البیت(علیهم السلام).
33. طوسى، محمد بن‌‌ حسن. (1400ق). النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوى. بیروت: دار الکتاب‌العربی.
34. علامه ‌‌حلی، حسن ‌‌بن ‌‌یوسف. (1381). ‌ترتیب خلاصة الأقوال فی معرفة الرجال. مشهد: بنیاد پژوهش‌‌های اسلامى.
35. علامه‌‌ حلى، حسن ‌‌بن ‌‌یوسف. (1410ق). إرشاد الأذهان إلى أحکام الإیمان (ج2). قم: دفتر انتشارات اسلامى.
36. علامه‌‌ حلی، حسن ‌‌بن‌‌ یوسف. (1411ق). تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین. تهران: ‏وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
37. علامه ‌‌حلى، حسن ‌‌بن ‌‌یوسف. (1413ق). قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام (ج3). قم: دفتر انتشارات اسلامى.
38. علم‌الهدی، علی ‌‌بن‌‌ حسین. (1415ق). الانتصار. قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
39. فاضل لنکرانى، محمد. (1422ق). تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة - الحدود. قم: مرکز فقهى ائمه اطهار(علیهم السلام).
40. ف‍اض‍ل‌ ه‍ن‍دی‌، م‍ح‍م‍د ب‍ن‌ ح‍س‍ن‌. (1416 ق). کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام (ج10). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
41. فیض کاشانى، ملامحسن. (1412ق). مفاتیح الشرائع (ج2). قم: کتابخانه آیة‌‌الله مرعشى نجفى(ره).
42. فیومی، احمد بن محمد. (بی‌‌تا). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر (ج2). قم: منشورات دار الرضی.
43. قانون مجازات اسلامی. (۱۳۹۲). تهران: انتشارات قانون یار.
44. کلینی، محمد بن ‌‌یعقوب. (1407ق). الکافی (ج2و7). تهران: دارالکتب ‌‌الإسلامیة.
45. مجلسى، محمدباقر. (1404ق). مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول (ج11و23). تهران: دارالکتب‌الإسلامیة.
46. محقق‌‌ حلی، جعفر بن‌‌ حسن. (1376). المختصر النافع فی فقه الإمامیة (ج1). قم: مطبوعات دینی.
47. محقق‌‌ حلی، جعفر بن ‌‌حسن. (1408ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام (ج2و4). قم: اسماعیلیان.
48. محقق داماد، مصطفى. (1406ق). قواعد فقه (ج3). تهران: مرکز نشر علوم اسلامى.
49. مرتضی زبیدی، محمد بن‌‌ محمد. (1414ق). تاج العروس (ج18). بیروت: دارالفکر للطباعة و‌النشر و‌التوزیع.
50. مرعشى شوشترى، سیدمحمدحسن. (1427ق). دیدگاه‌هاى نو در حقوق (ج1). تهران: میزان.
51. مفید، محمد بن‌‌ محمد. (1410ق). المقنعة. قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
52. منتظرى، حسینعلی. (1416ق). رساله استفتاءات (ج3). قم: ارغوان دانش.
53. موسوى اردبیلى، عبدالکریم. (1427ق). فقه الحدود والتعزیرات (ج2). قم: مؤسسة النشر لجامعة المفید.
54. مؤمن قمى، محمد. (1422ق). مبانی تحریر الوسیلة - کتاب الحدود. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره).
55. نجفى، محمدحسن (صاحب جواهر). (1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام (ج2، 6 و 41). بیروت: دار إحیاءالتراث‌‌العربی.
56. نراقی، احمد. (1348). معراج السعادة. تهران: حوزه علمیه اسلامی.