بررسی فقهی و حقوقی معاملات افراد افسرده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه بابلسر، مازندران، ایران.

2 استاد گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه مازندران، ایران.

3 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه مازندران، ایران.

چکیده

امروزه اختلالات روانی زیادی در حال گسترش هستند که اثر مستقیمی بر عنصر قصد و ارادۀ طرفین می‌‌گذارد و صحت معامله را تحت تأثیر قرار می‌‌دهد. یکی از این اختلالات شایع، اختلال افسردگی است. پرسش اساسی در این پژوهش این است که وضعیت صحت معاملات در افراد افسرده با درجات مختلف چگونه است؟ در این نوشتار که به روش کتابخانه‌‌ای و به شیوۀ توصیفی‌ـ‌تحلیلی تدوین گردیده به این نتیجه دست‌یافتیم که افسردگی در حالت ضعیف بیماری، قابل‌درمان و کنترل است، اما در درجات حاد به جهت فقدان قوۀ ادراک و تفکر و عدم تمرکز و ضعف شدید در تصمیم‌‌گیری، قصد را با خطا و اشتباه مواجه می‌کند و بیمار به گمان رهایی از افکار منفی و بدون توجه به آثار و پیامدهای ناشی از آن، به انجام معاملات تکانشی و اجباری مکرر و بذل و بخشش‌های بی‌حدوحصر و انجام وصایای غیرمنطقی می‌‌پردازد. با توجه به شرایط بحرانی مبتلایان به افسردگی با درجات حاد و همچنین احراز وجود خلل در عنصر قصد در این دسته از بیماران توسط کارشناسان فن، معاملات این دسته از افراد در این حالت مطابق بر مبانی فقهی و حقوقی محکوم ‌به بطلان است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Jurisprudential and Legal Examination of Transactions of Depressed People

نویسندگان [English]

  • Zohreh Baghi'ee(corresponding author) 1
  • Ali Akbar Izadifard 2
  • Ali Akbar Jahani 3
1 PhD student in Fiqh and Fundamentals of Islamic Law, Babolsar University, Mazandaran, Iran.
2 Professor of Fiqh and Fundamentals of Islamic Law, Faculty of Theology and Islamic Studies, Mazandaran University, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Fiqh and Fundamentals of Islamic Law, Faculty of Theology and Islamic Studies, Mazandaran University, Iran.
چکیده [English]

Today, many mental disorders are spreading, which have a direct effect on the intention and will of the parties and affect the validity of the transaction. One of these common disorders is depression. The basic question in this study is what is the status of transaction accuracy in depressed people with different degrees? In this article, which was compiled via a library method and in a descriptive-analytical way, we reached the conclusion that depression in the weak state of the disease can be treated and controlled. However, in acute degrees, due to the lack of perception and thinking power and lack of concentration and severe weakness in decision-making, the intention is faced with errors and mistakes, and the patient makes repeated impulsive and forced transactions and makes unlimited gifts and makes irrational bequests suspecting to get rid of negative thoughts and without paying attention to the effects and consequences. According to the critical conditions of those suffering from depression with acute degrees, as well as the verification of the existence of a defect in the intention of such patients by technical experts, the transactions of these people in this situation are considered null and void according to jurisprudential and legal foundations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Transactions
  • sensory disorder
  • depression
  • bipolar
  • intention

مراجع

1. ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414ق). لسان العرب (ج12). لبنان: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع ـ دار صادر
2. اشرفیان بناب، مازیار. (1380). ضروریات پزشکی قانونی. تهران: مؤسسۀ فرهنگی انتشاراتی تیمورزاده.
3. اصفهانی، محمدحسین. (1374). نهایة ‌‌الدرایة فی شرح الکفایة(ج3،2). قم: سیدالشهدا.
4. انجمن روان‌پزشکی آمریکا. (1397). راهنمای تشخیصی آماری اختلال‌‌های روانی DSM5 (مترجم: فرزین رضاعی، علی فخرایی، آتوسا فرمند، علی نیلوفری، ژانت هاشمی آذر، فرهاد شاملو، چاپ چهارم). تهران: کتاب ارجمند.
5. ایروانى، على بن عبدالحسین. (1406ق). حاشیة المکاسب (للإیروانی) (ج1). تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
6. آوادیس یانس، هامایاک. (1380). ژنتیک رفتاری مباحث و یافته‌‌های نوین علم وراثت در روا‌‌ن‌شناسی و روان‌پزشکی (مترجم: محمدرضا نیک‌خو). گلستان: مهتاب.
7. بازگیر، یدالله. (1380). موازین حقوقی امور حسبی در آرای دیوان عالی کشور (ج1). تهران: دانش نگار.
8. پاپاجورجیو، کاستاس. (1386). نظریه‌های جدید در اختلال افسردگی (علت‌شناسی، پیشگیری و درمان) (مترجمان: زهرا یوسفی؛ فاطمه بهرامی؛ مجید برکتین). اصفهان: ارکان دانش.
9. ترن پنی، پیتر دی. (1396). اصول ژنتیک پزشکی امری (مترجمان: لیلا یوسفیان و حسن وحید نژاد. تهران: ابن‌‌سینا.
10. جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (1388). ترمینولوژی حقوق. تهران: گنج دانش.
11. جوهرى، اسماعیل بن حماد. (1410ق). الصحاح ـ تاج اللغة و صحاح العربیة (ج2). لبنان: دار العلم للملایین.
12. حسینی زنجانی، سید محمد. استفتاء مورخه (2/12/1400)، https://smalzanjani.ir.
13. حلّى، جعفر بن حسن. (1408ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام (ج2، چاپ دوم). قم: مؤسسه اسماعیلیان.
14. حلّى، حسن بن یوسف. (1413ق). قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام (ج2، چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
15. حلّى، حسن بن یوسف. (1420ق). تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة(ط - الحدیثة) (ج1). قم: مؤسسه امام صادق×.
16. حلّى، مقداد بن عبد اللّه. (1404ق). التنقیح الرائع لمختصر الشرائع (ج2، چاپ اول). قم: انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشى نجفى&.
17. خمینی، سید روح‌الله. (1410ق). الرسائل (ج2). قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
18. دادستان، پریرخ. (1387). روان‌شناسی مرضی تحولی از کودکی تا بزرگسالی (ج1). تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌‌ها.
19. رفیعی هنر، حمید. (1397). بررسی تطبیقی جنون در فقه و روان‌شناسی. نشریۀ تا اجتهاد، (3)، صص 77-100.
20. سادوک، بنجامین. (1393). خلاصه روان‌شناسی کاپلان و سادوک DSM5 (مترجم: مهدی گنجی، ج2، چاپ اول). تهران: ساوالان.
21. سلیگمن، مارتین، روزنهان، دیوید و والکر، الاین. (1391). آسیب‌شناسی روانی (مترجم: رضا رستمی، ج1). تهران: ارجمند.
22. شهید ثانی، زین‌الدین بن على عاملی. (1413ق). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرایع الاسلام (ج4، چاپ اول). قم: مؤسسه المعارف الإسلامیة.
23. شهیدی، مهدی. (1388). حقوق مدنی (تشکیل قراردادها و تعهدات) (ج1). تهران: مجد.
24. صابری، سید مهدی. (1394). قانون و روان‌‌پزشکی (چاپ اول). تهران: مرکز پزشکی قانونی. 
25. صدوق، محمد بن على قمی. (1409). من لا یحضره الفقیه (مترجم: على‌اکبر غفاری، ج5، چاپ اول). تهران: نشر صدوق.
26. صفایی، حسین؛ قاسم‌زاده، مرتضی. (1380). حقوق مدنی: اشخاص و محجورین (چاپ دوازدهم). تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
27. طباطبایی، سید محمدحسین. (بی‌‌تا). حاشیة ‌‌الکفایة (ج2). قم: بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی&.
28. طریقتی، شکرالله. (1355). روان‌شناسی و روان‌پزشکی کیفری. تهران: دهخدا.
29. طوسى، محمد بن حسن. (1375). الاقتصاد الهادی إلى طریق الرشاد (للشیخ الطوسی). تهران: انتشارات کتابخانه جامع چهل‌ستون.
30. عبدالرحمان، محمود. (بی‌‌تا). معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهیة (ج3). بی‌‌جا.
31. علوی بروجردی، محمدجواد. (9/12/1400). استفتاء، .http://alaviboroujerdi.ir 
32. علوی گرگانی، سجاد. (12/12/1400). استفتاء http://site.agorgani.ir.
33. کاتوزیان، ناصر. (1364). حقوق مدنی (قواعد عمومی قراردادها) (ج1، چاپ اول). تهران: به نشر.
34. کالات، جیمز. (1396). روان‌‌شناسی فیزیولوژیک (مترجم: یحیی سیدمحمدی). تهران: روان.
35. کرمی، ابوالفضل. (1398). تشخیص و درمان اختلال‌‌های افسردگی. تهران: روان‌‌سنجی.
36. لنکرانی، محمدجواد. (5/12/1400). استفتاء https://fazellankarani.com/question.
37. مدرسی، محمدتقی. (9/12/1400). استفتاء، .https://almodarresi.com/fa/new-questio 
38. مراغى، عبدالفتاح. (1417ق). العناوین الفقهیة (ج2). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
39. مظفر، محمدرضا. (1430ق). اصول الفقه (ج3). قم: طبع انتشارات اسلامى.
40. مقدس اردبیلى، احمد بن محمد. (1403ق). مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الأذهان (ج9، چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
41. نائینى، میرزا محمدحسین. (1413ق). المکاسب و البیع (ج1). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
42. نجفى، محمدحسن. (1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام (ج26، چاپ هفتم). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
43. نراقى، احمد بن محمدمهدی. (1417ق). عوائد الأیام فی بیان قواعد الأحکام (چاپ اول). قم: دفتر تبلیغات اسلامى حوزۀ علمیۀ قم.
44. نولمن هوکسما، سوزان؛ الفردریکسون، باربارا؛ ار لافتوس، جفری؛ لوتز، کریستل. (1394). روان‌شناسی عمومی اتکینسون و هیلگارد (مترجم: نصرت‌الله پورافکاری). تهران: ابن‌‌سینا.
45. واسطى، زبیدى. (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس (ج5). لبنان، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
46. هافمن، استفن جی. (1398). روان‌شناسی بالینی دیدگاه جهانی (مترجم: یحیی سیدمحمدی). تهران: ارسباران.
47. همدانى، رضا. (1420ق). حاشیه کتاب المکاسب (للهمدانی). قم: چاپ ستاره.
48. Atique-Ur-Rehman, H. & Neill, J. C. (2019). Cognitive dysfunction in major depression: From assessment to novel therapies. Pharmacology & Therapeutics, 202, pp. 53-71 
49. Beddington J, Cooper CL, Field J, Goswami U, Huppert F, Jenkins R, Jones H, Kirkwood TBL, Sahakian B & Thomas S. (2008). The mental wealth of nations. Nature 455, 1057–1060.
50. Cooper, J. A. Arulpragasam, A. R. & Treadway, M. T. (2018). Anhedonia in depression: biological mechanisms and computational models. Current Opinion in Behavioral Sciences, 22, pp. 128–135.
51. Dold, M. Bartova, L. & Fugger, G and et all, (2021). Melancholic features in major depression – a European multicenter study. Progress in Neuro-Psychopharmacology and Biological Psychiatry, 110, pp. 1-8
52. Fell, J. (2018). Is the Hippocampus a Potential Target for the Modulation of Mind Wandering in Major Depression? Frontiers in Psychiatry, 9: 363, 1-4
53. Gold, P. W. (2021). Endocrine Factors in Key Structural and Intracellular Changes in Depression. Trends in Endocrinology & Metabolism, 32(4), pp. 212–223.
54. Jacquet J, Hauert C, Traulsen A& Milinski. M (2011). Shame and honour drive cooperation. Biology Letters 7, pp. 899–901.
55. Koran.L.M, Faber.R.J, Aboujaoude.E, Large.M.D and Serpe.R.T, (2006), Estimated Prevalence of Compulsive Buying Behavior in the United States,Am J Psychiatry 2006; 163:1806–1812
56. Malhi, G. S, Ivanovski, B, Hadzi-Pavlovic, D. Mitchell, P. B, Vieta, E, & Sachdev, P. (2007). Neuropsychological deficits and functional impairment in bipolar depression, hypomania and euthymia. Bipolar Disorders, 9 (1-2), pp. 114–125. 
57. Moon, Moin Ahmed; Attiq, Saman (2018): Compulsive buying behavior: Antecedents, consequences and prevalence in shopping mall consumers of an emerging economy, Pakistan Journal of Commerce and Social Sciences (PJCSS), Johar Education Society, Pakistan (JESPK), Lahore, 12(2), pp. 548-570
58. O’Connor LE, Berry JW, Lewis T, Stiver DJ (2012). Empathy-based pathogenic guilt, pathological altruism, and psychopathology. Pathological Altruism (10),10-30
59. Pacheco.D.C, Moniz A. I. D. de S. A.& Caldeira.S.N, and Silva.O.D.L, (2020), Cannot Stop Buying”—Integrative Review on Compulsive Buying,46, pp. 550-560
60. Plana-Ripoll, O, Pedersen, C. B & Holtz, Y, and et all (2019). Exploring Comorbidity Within Mental Disorders Among a Danish National Population. JAMA Psychiatry, (76) 3, pp. 259-270
61. Pulcu. E, Thomas.E. J. & Trotter. P. D, et all, (2015), Social-economical decision making in current and remitted major depression, Psychological Medicine, 45, pp. 1301–1313.
62. Pulcu.E, Zahn. R & Moll. J,et all, (2014), Enhanced subgenual cingulate response to altruistic decisions remitted major depressive disorder, journal Elsevier NeuroImage: Clinical, (4), pp. 701-710
63. Rhebergen, D, Beekman, A. T& Graaf, R. de, and et all. (2009). The three-year naturalistic course of major depressive disorder, dysthymic disorder and double depression. Journal of Affective Disorders, 115(3), pp. 450–459.
64. Smith, T. E, Shelton, V. M, Richards, K. V, & Taliespin, M. (2015). Sirens’ call: Understanding poor financial decision making and credit card misuse. Journal of Human Behavior in the Social Environment, 25, pp. 1-27
65. Thomas n.J, Al-Menhali.S & Humeidan.M, (2016), Compulsive buying and depressive symptoms among female citizens of the United Arab Emirates, Psychiatry Research, 237, pp. 357-360
66. Titus A A Beentjes , Peter J J Goossens, Irina E Poslawsky.2012. "Caregiver burden in bipolar hypomania and mania: a systematic review". Journal of Perspectives in psychiatric care.48(4), pp. 187-97
67. Varveri.L, Novara.C, Petralia.V & Floriana Romano, and et all, (2014), Compulsive Buying And Elderly Men: Depression, Coping Strategies And Social Support, European Scientific Journal. (2), pp. 147-157
68. Watts, F. N, & Sharrock, R. (1985). Description and measurement of concentration problems in depressed patients. Psychological Medicine, 15(02), pp. 317-326
69. Workman.L, PAPER.D, (2010), Compulsive Buying: A Theoretical Framework, The Journal of Business Inquiry 9, (1), pp. 89-126

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 04 فروردین 1401
  • تاریخ بازنگری: 11 بهمن 1401
  • تاریخ پذیرش: 13 بهمن 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار