بازخوانی ادلۀ حد قتل برای مرد غیرمسلمان به‌‌واسطۀ زنا با زن مسلمان «نقد فقهی بند پ مادۀ 224 قانون مجازات اسلامی»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه بزرگمهر قائنات، خراسان جنوبی، ایران.

2 دانشجوی دکترای فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد، ایران.

چکیده

از تتبع در متون فقهی به دست می‌آید که مشهور فقیهان امامی قائل به ثبوت حد قتل برای زنای غیر مسلمان با زن مسلمان می‌‌باشند؛ لکن برخی متأخرین حکم مزبور را محل تأمل دانسته و در مسئله توقف نموده‌‌‌‌اند. قانون‌‌گذار به تبعیت از قول مشهور، در بند پ مادۀ 224 قانون مجازات اسلامی، زنای مرد غیر مسلمان با مسلمه را به‌عنوان یکی از مصادیق مستوجب حد قتل ذکر کرده است. اهمیت مسئلۀ دماء در شریعت مقدس اسلام، نگارندگان را بر آن داشت تا به بازخوانی ادلۀ فتوای موردنظر بپردازند؛ بدین منظور در جستار حاضر که به شیوۀ توصیفی‌ـ‌تحلیلی و با مراجعه به منابع کتابخانه‌‌ای سامان یافته است، پس از بیان اقوال فقیهان به تحلیل و بررسی ادلۀ دیدگاه مشهور پرداخته شده است. در پایان این نتیجه حاصل شد که با توجه به ضعف سندی و دلالی روایات مورد استناد، مهدورالدم‌دانستن غیر مسلمان به‌‌ مجرد زنا با زن مسلمان، مخالف با اصل حقن دماء و احتیاط در نفوس است و لذا شایسته است مجازات چنین شخصی در پرتو سایر ادلۀ شرعی تحلیل گردیده و کیفر مناسبی در خصوص این عمل در نظر گرفته شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

An Examination of the Arguments of Hadd of Murder for a Non-Muslim Man Due to Adultery with a Muslim Woman A Jurisprudential Critique of Article 224 of the Islamic Penal Code

نویسندگان [English]

  • Ali Mohammadian 1
  • Batoul Salahshour(corresponding author) 2
1 Assistant Professor at Bozormehr Qaenat University, South Khorasan, Iran.
2 PhD student of Fiqh and Fundamentals of Islamic Law, Ferdowsi University of Mashhad, Iran.
چکیده [English]

Through examination in the jurisprudential texts one can find that most Imami jurists believe the hadd of murder for adultery between a non-Muslim and a Muslim woman can be proved. However, some of the later ones have considered the mentioned ruling as a ruling for reflection and have stopped on the issue. According to most jurists' viewpoints, the lawgiver has considered adultery of a non-Muslim man with a Muslim woman as one of the cases that hadd of murder is obligatory in Article 224 of the Islamic Penal Code. The importance of bloods in the Islamic holy law made the writers re-examine the arguments of the fatwa in question. For this purpose, in the present article, which is organized in a descriptive-analytical method and by referring to library sources, after expressing the viewpoints of the jurists, analyzes and examines the arguments of most jurists. In the end, it was concluded that due to the weakness of documents of the mentioned arguments, considering a non-Muslim as deserved to be killed for committing adultery with a Muslim woman is against the principle of protecting peoples' lives and bloods. Therefore, the best thing to do is to analyze the punishment of such a person in the light of other Shariah arguments and to consider an appropriate punishment for this act.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Non-Muslim adultery
  • murder
  • Article 224 of the Islamic Penal Code
* قرآن کریم
1. ابن‌ ادریس‌، محمد بن‌ احمد. (1410ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى (چاپ دوم). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
2. ابن بابویه، محمد بن علی. (1406ق). ثواب الأعمال و عقاب الأعمال. قم: دارالشریف الرضی للنشر.
3. ابن‌ بابویه‌، محمد بن‌ علی‌. (1418ق). الهدایة فی الأصول و الفروع (چاپ اول). قم: مؤسسۀ امام هادى(علیه السلام).
4. ابن براج، عبدالعزیز. (1406ق). المهذب (چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
5. ابن‌ حمزه‌، محمد بن‌ علی‌. (1408ق). الوسیلة إلى نیل الفضیلة (چاپ اول). قم: انتشارات کتابخانه آیة‌الله مرعشى نجفى(ره).
6. ابن زهره، حمزة بن علی. (1417ق). غنیة النزوع إلى علمی الأصول و الفروع (ج1، چاپ اول). قم: مؤسسۀ امام صادق(علیه السلام).
7. ابن‌ سعید، یحیی‌ بن‌ احمد‏‫. (1405ق). الجامع للشرائع. (چاپ اول). قم: مؤسسة سیدالشهداء العلمیة.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
8. ابوالصلاح‌ حلبی‌، تقی‌ بن‌ نجم. (1403ق). الکافی فی الفقه (چاپ اول). اصفهان: کتابخانۀ عمومى امام امیرالمؤمنین(علیه السلام).
9. انصاری، محمد بن شجاع. (1381). معالم الدین فی فقه آل یاسین (ج2). قم: مؤسسة الإمام الصادق(علیه السلام).
10. بجنوردى، سید حسن بن آقا بزرگ موسوى. (1380). منتهى الأصول (ج2، چاپ اول). تهران: مؤسسة العروج.
11. برقى، احمد بن محمد. (1371ق). المحاسن (ج1). قم: دارالکتب الإسلامیة. 
12. تبریزی، جواد. (1387). تنقیح مبانی الأحکام (ج2). قم: دار الصدیقة الشهیدة.
13. حسینی‌یار، حسین؛ سلطانی، عباسعلی؛ علمی سولا، محمدرضا. (1396). حجیت خبر واحد در امور مهمه. مطالعات فقه و حقوق اسلامی، 9(16)، صص 161-176.
14. خمینی‌، روح‌الله. (1415ق). المکاسب المحرمة (ج2). قم: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینى.
15. خوئی، سید ابوالقاسم. (1372). معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة (ج7)، بی‌‌جا، بی‌‌نا.
16. خوئی‌، سید ‌ابوالقاسم. (1377). مصباح الفقاهه (ج1). قم: داوری.
17. خوئی‌، سید ‌ابوالقاسم. (1422ق). مبانی تکملة المنهاج (ج41، چاپ اول). قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی.
18. ذهنی تهرانی، محمدجواد. (1366). المباحث الفقهیة فی شرح الروضة البهیة (ج27). قم: وجدانی.
19. سبحانى تبریزى، جعفر. (1388). الوسیط فی اصول الفقه (ج2، چاپ چهارم). قم: موسسۀ امام صادق(علیه السلام).
20. سبزواری‌، سید عبدالاعلی. (1413ق). مهذّب الأحکام (ج28). قم: مؤسسة المنار.‬
21. سروش محلاتی، محمد. (1391). قبض فقه و بسط علم. مجلۀ دندانپزشکی جامعۀ اسلامی دندا‌ن‌پزشکان، 24(4)، صص 266-270.
22. سلار دیلمی‌، حمزه ‌بن‌ عبدالعزیز. (1404ق). المراسم العلویة و الأحکام النبویة (چاپ اول). قم: منشورات الحرمین.
23. سید مرتضی، علی بن حسین. (1415ق). الانتصار فی انفرادات الإمامیة (چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
24. شهید ثانی‌، زین‌الدین ‌بن‌ علی‌. (1413ق). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام (ج14، چاپ اول). قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
25. صیمری، مفلح بن حسن. (1420ق). غایة المرام فی شرح شرائع الإسلام (ج4). بیروت: دار الهادی.
26. ضیائی‌‌فر، سعید. (1395). ضوابط تعدی از مورد نص. جستارهای فقهی و اصولی. 2(6)، صص 57-74.
27. طباطبایی، محمد. (بی‌تا). المناهل. بی‌‌جا، بی‌‌نا.
28. طوسی، محمد ‌بن‌ حسن. (1356). الفهرست (چاپ اول). نجف: انتشارات حیدریه.
29. طوسی، محمد ‌بن ‌حسن. (1365). تهذیب الأحکام (ج10). تهران: دار الکتب الإسلامیة.
30. طوسی، محمد ‌بن‌ حسن. (1400ق). النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوى (چاپ دوم). بیروت: دار الکتاب العربی.
31. طوسی، محمد ‌بن‌ حسن. (1427ق). رجال الطوسی. قم: مؤسسة نشر الاسلامی.
32. علامه حلی، حسن بن یوسف. (1381). ‌ترتیب خلاصة الأقوال فی معرفة الرجال. مشهد: آستان قدس رضوی. بنیاد پژوهش‌‌های اسلامى.
33. علامه حلى، حسن بن یوسف. (1413ق). قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام (ج3). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه.
34. فاضل‌ تونی‌، عبدالله. (1415ق). الوافیه فی اصول الفقه. قم: مجمع الفکر الاسلامی.
35. فاضل لنکرانی، محمد. (1390). آیین کیفری اسلام (ج1). قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(علیهم السلام).
36. فاضل‌ هندی‌، محمد بن‌ حسن‌. (1416ق). کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام (ج10، چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
37. کاشف الغطا، جعفر. (1422ق). شرح القواعد (ج1). قم: انتشارات سعید بن جبیر.
38. کلینی‌، محمد بن‌ یعقوب‌. (1407ق). الکافی (ط - الإسلامیة) (ج7، چاپ چهارم). تهران: دار الکتب الإسلامیة.
39. گلپایگانی، محمدرضا. (1421ق). الدر المنضود فی أحکام الحدود (ج1، چاپ اول). قم: دار القرآن الکریم.
40. محقق حلی، جعفر بن ‌حسن‌. (1376). المختصر النافع فی فقه الإمامیة (ج1). قم: 
مطبوعات دینی.
41. محقق حلی‌، جعفر بن ‌حسن‌. (1403ق). معارج‌‌الاصول (چاپ اول). قم: مؤسسة آل البیت(علیهم اسلام) لإحیاء التراث.
42. محقق حلی‌، جعفر بن ‌حسن‌. (1408ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام (ج1و4، چاپ دوم). قم: مؤسسۀ اسماعیلیان. 
43. مشکینى، میرزا على. (بی‌تا). مصطلحات الفقه. در یک جلد.
44. مغنیه، محمدجواد. (1421ق). فقه الإمام الصادق(علیهم السلام) (6 جلد، ج2، چاپ اول). قم: مؤسسۀ انصاریان.
45. مفید، محمد بن محمد. (1413ق). المقنعة (چاپ اول). قم: کنگرۀ جهانى هزارۀ شیخ مفید.
46. مقدس‌ اردبیلی، احمد بن‌ محمد. (1403ق). مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان (14 جلد، ج13، چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
47. مکارم شیرازى، ناصر. (1418ق). أنوار الفقاهة ـ کتاب الحدود و التعزیرات (چاپ اول). قم: انتشارات مدرسة الإمام علی بن أبی طالب(علیه السلام).
48. موسوی‌ اردبیلی، عبدالکریم. (1427ق). فقه الحدود و التعزیرات (ج1، چاپ دوم). قم: مؤسسة النشر لجامعة المفید رحمه‌‌الله.
49. نجفی، محمدحسن ‌بن‌ باقر. (1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام (ج21و41، چاپ هفتم). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
50. هاشمی شاهرودی، محمود. (1432ق). موسوعة الفقه الإسلامی المقارن (ج7). قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت(علیهم السلام).