نقش شئون معصوم در کشف حکم (استظهار اولی(

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران.

چکیده

شئون معصوم در مراحل مختلف استنباط از جمله کشف موضوع، کشف حکم، جمع میان ادله و حل تعارض نقش دارند. این مقاله نقش شئون معصوم در کشف حکم را بررسی می‌کند. این مقاله درصدد است تأثیر شئون معصوم را در کشف حکم با بررسی آیات و روایات و ارائه نمونه‌‌های روایی به نمایش بگذارد و نشان دهد صدور نص از شأن خاص چه تأثیری در استظهار حکم دارد. در این روش ابتدا احتمالات صدور نص از شأن بیان شده و برداشت فقیهان ذکر می‌شود، سپس قرائن شناسایی حکم از شأن خاص بیان می‌گردد. نوآوری مقاله در بیان شیوه‌های هفت‌گانه تأثیر شئون معصوم در کشف حکم، تحلیل آنها و تطبیق نمونه‌های روایی و فقهی است. این شیوه‌ها عبارتند از: جداسازی احکام شرعی از احکام غیرشرعی، جداسازی احکام عمومی از احکام اختصاصی، احکام دائمی و ثابت از احکام موقت و متغیر، احکام الزامی از غیرالزامی، مولوی از ارشادی، حکومتی از غیرحکومتی، و عبادی از غیرعبادی.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Role of the Deeds of The Infallible in Discovering the Ruling (The Superior Istizhar)

نویسنده [English]

  • Sayyid Mohammad Razi Asef Agah
Assistant Professor of Jurisprudence and Law, Islamic Sciences and Culture Academy, Qom, Iran.
چکیده [English]

The deeds of the infallible play a role in various stages of inference, including discovering the subject, discovering the ruling, gathering evidence, and resolving conflict. This paper deals with the role of deeds of the infallible in discovering the ruling. This paper seeks to show the effect of infallible deeds in discovering the ruling by examining verses and narrations and providing examples of narrations and to show what effect the issuance of a text of special deed has on the ruling. In this method, first, the possibilities of issuing a text from the deed and the perception of the jurists are mentioned, and then the evidences of recognizing the ruling from the special deed are stated. The novelty of the paper is in expressing the seven methods of the effect of infallible deeds in discovering the ruling, analyzing them and applying the narrative and jurisprudential examples. These methods are separation of religious rulings from non-religious rulings, separation of general rulings from specific rulings, separation of permanent and fixed rulings from temporary and variable rulings, mandatory rulings from non-mandatory rulings, mawlavi from advisory ruling, governmental from non-governmental rulings, and worship from non-worship rulings.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Deeds of The Infallible
  • the discovery of the religious ruling
  • the superior istizhar
  • the discovery of the permanent and temporary ruling
  • the advisory ruling
  • the governmental ruling
  • the philosophy of jurisprudence
* قرآن مجید.
* نهج‌البلاغة، تحقیق صبحی صالح.
1.    آصف‌آگاه، سیدمحمدرضی. (۱۳۹۴). شئون معصوم و نقش آن در استنباط (استاد راهنما: آیت‌الله محسن اراکی). پایان‌نامه سطح ۴، حوزه علمیه قم.
2.    آصف‌آگاه، سیدمحمدرضی. (۱۳۹۷). نقش شئون معصوم در تعیین موضوع. فصلنامه علمی ـ پژوهشی فقه، ۲۵(۹۶)، صص ۸۳-۱۱۰.
3.    ابن‌بابویه، محمد. (بی‌تا الف). من لایحضره الفقیه. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
4.    ابن‌بابویه، محمد. (بی‌تا ب). صفات الشیعة. تهران: عابدی.
5.    ابن‌سعید حلی، یحیی. (۱۴۰۵ق). الجامع للشرائع. قم: سیدالشهدا.
6.    ابن‌شهرآشوب مازندرانی، محمد. (۱۳۷۶ق). مناقب آل ابی‌طالب. نجف: المکتبة الحیدریة.
7.    ابن‌عاشور. (۱۴۲۱ق). مقاصد الشریعة الاسلامیة. اردن: دار النفائس.
8.    اردبیلی، احمد. (۱۴۰۳ق). مجمع الفائده والبیان. قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
9.    اصفهانی، محمد. (۱۴۱۶ق). کشف اللثام. قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
10.    انصاری، مرتضی. (۱۴۱۵ق). کتاب المکاسب. قم: مجمع الفکر الاسلامی.
11.    باجی، سلیمان. (۱۳۳۱ق). منتقی. مصر: مطبعة السعادة.
12.    بحرانی، یوسف. (بی‌تا). الحدائق الناضرة. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
13.    بخاری، محمد. (۱۴۰۱ق). صحیح البخاری. بی‌جا: دار الفکر. 
14.    توحیدی، محمدعلی. (۱۴۱۹ق). مصباح الفقاهه. قم: انصاریان.
15.    حر عاملی، محمد. (۱۴۱۴ق). وسائل الشیعة. قم: آل‌البیت(علیهم السلام).
16.    حکیم، سیدمحمدتقی. (بی‌تا). الاصول العامة للفقه المقارن. بی‌جا: آل‌البیت(علیهم السلام).
17.    خوانساری، سیداحمد. (۱۴۰۵ق). جامع المدارک. قم: اسماعیلیان.
18.    خوئی، حبیب‌الله. (۱۳۶۴). منهاج البراعه.‌ قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی(ره).
19.    خوئی، سیدابوالقاسم. (۱۴۱۸ق). موسوعة الامام الخوئی. قم: مؤسسة إحیاء آثار الامام الخوئی(ره).
20.    خوئی، سیدابوالقاسم. (بی‌تا). الطهاره. قم: آل‌البیت(علیهم السلام).
21.    خوئی، سیدابولقاسم. (۱۴۰۳ق). معجم رجال الحدیث. قم: منشورات مدینة العلم.
22.    دیلمی، حمزه. (۱۴۱۴ق). المراسم العلویه. قم: المجمع العالمی لاهل البیت.
23.    روحانی، سیدمحمدصادق. (۱۴۱۲ق). فقه الصادق(علیه السلام). قم: دار الکتاب.
24.    سبحانی، جعفر. (۱۴۲۲ق). الوسیط فی اصول الفقه. قم: مؤسسه امام صادق(علیه السلام).
25.    سبزواری، محمدباقر. (بی‌تا). ذخیرة المعاد. قم: آل‌البیت(علیهم السلام).
26.    سجستانی، ابوداود. (۱۴۱۰ق). سنن ابی‌داود. بی‌جا: دار الفکر.
27.    سید مرتضی. (۱۳۴۶). الذریعة. تهران: دانشگاه تهران.
28.    سید مرتضی. (۱۴۰۵ق). رسائل المرتضی. قم: دار القرآن الکریم.
29.    سیستانی، سیدعلی. (۱۴۱۳ق). مناسک الحج. قم: شهید.
30.    سیستانی، سیدعلی. (۱۴۱۴ق). منهاج الصالحین. قم: مکتب آیة‌الله السیستانی.
31.    سیوری، مقداد. (۱۴۰۴ق). التنقیح الرائع. قم: مکتبة آیة الله المرعشی(ره).
32.    شهید اول، محمد. (۱۴۰۳ق). القواعد والفوائد. قم: مکتبة المفید.
33.    شهید اول، محمد. (۱۴۱۹ق). ذکری الشیعه. قم: آل‌البیت(علیهم السلام).
34.    شهید ثانی، زین‌الدین علی. (۱۳۸۰). کشف الریبة ضمن المصنفات الاربعة. قم: بوستان کتاب.
35.    صدر، سیدمحمدباقر. (۱۴۲۵ق). اقتصادنا. قم: بوستان کتاب.
36.    ضیائی‌فر، سعید. (۱۳۸۲). جایگاه مبانی کلامی در اجتهاد. قم: بوستان کتاب.
37.    ضیائی‌فر، سعید. (۱۳۸۶). شئون پیامبر اسلام و نقش آن در اجتهاد. کاوشی نو در فقه اسلامی، ۱۴(۵۴)، صص ۳۶-۷۸.
38.    ضیائی‌فر، سعید. (۱۳۹۲ الف). بهره‌گیری از شئون معصوم در استنباط احکام فقهی زنان و خانواده. کاوشی نو در فقه اسلامی، ۲۰(۳)، صص ۱۰۴-۱۱۶.
39.    ضیائی‌فر، سعید. (۱۳۹۲ ب). فلسفه علم فقه. قم:‌ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه - سمت.
40.    طباطبایی، سیدعلی. (۱۴۱۲ق). ریاض المسائل. قم: موسسة النشر الاسلام.
41.    طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم. (۱۳۷۸ق). حاشیة المکاسب. قم: اسماعیلیان.
42.    طبرسی، حسن. (۱۳۹۲ق). مکارم الاخلاق. قم: منشورات الشریف الرضی.
43.    طوسی، محمد. (۱۳۶۳). الاستبصار. تهران: دارالکتب الاسلامیة.
44.    طوسی، محمد. (۱۳۶۴). تهذیب الاحکام. قم: دار الکتب الاسلامیة.
45.    طوسی، محمد. (۱۳۸۷ق). المبسوط. تهران: المکتبة المرتضویة.
46.    طوسی، محمد. (۱۴۰۹ق). التبیان. بی‌جا: مکتب الاعلام الاسلامی.
47.    عاملی بهائی، محمد بن حسین. (بی‌تا). مشرق الشمسین. قم: بصیرتی.
48.    عاملی،‌ سیدمحمدجواد. (۱۴۱۹ق). مفتاح الکرامه. قم: موسسة النشر الاسلامی. 
49.    عدنان قطیفی، سیدمنیر. (۱۴۱۴ق). الرافد فی علم الاصول. قم: مکتب آیة‌الله السیستانی.
50.    علامه حلی، حسن. (۱۴۱۲ق). منتهی المطلب. مشهد: مجمع البحوث الاسلامیة.
51.    علامه حلی، حسن. (۱۴۱۳ق). مختلف الشیعة. قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
52.    علامه حلی، حسن. (۱۴۱۴ق). تذکرة الفقهاء. قم: آل‌البیت(علیهم السلام).
53.    علامه مجلسی، محمدباقر. (۱۳۶۳). مرآة العقول. تهران: دارالکتب الاسلامیة.
54.    علامه مجلسی، محمدباقر. (۱۴۰۳ق). بحار الانوار. بیروت: موسسة الوفاء.
55.    فیض کاشانی، محمد. (۱۴۰۱ق). مفاتیح الشرائع. قم: مجمع الذخائر الاسلامیه.
56.    فیض کاشانی، محمد. (۱۴۱۲ق). الوافی. قم: مکتبة الامام امیر المؤمنین(علیه السلام).
57.    کاشف الغطاء، حسن بن جعفر. (۱۴۲۲ق الف). کشف الغطاء. قم: مکتب الإعلام الاسلامی.
58.    کاشف الغطاء، حسن بن جعفر. (۱۴۲۲ق ب). انوار الفقاهه. نجف: مؤسسة کاشف الغطاء.
59.    کرکی، علی. (۱۴۰۸ق). جامع المقاصد. قم: آل‌البیت(علیهم السلام).
60.    کلینی، محمد. (۱۳۶۳). الکافی. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
61.    محقق حلی، جعفر بن حسن. (۱۳۶۴). المعتبر. قم: سیدالشهدا.
62.    محقق حلی، جعفر بن حسن. (۱۴۰۹ق). شرائع الاسلام. تهران: استقلال.
63.    مطهری، مرتضی. (۱۳۷۴). مجموعه آثار. قم: صدرا.
64.    مفید، محمد بن محمد. (۱۴۱۰ق). المقنعة. قم: نشر اسلامی.
65.    منتظری، حسینعلی. (۱۳۶۹). دراسات فی ولایة الفقیه. بی‌جا: تفکر.
66.    موسوی خمینی، سیدروح‌الله. (۱۳۷۹). کتاب البیع. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار الامام الخمینی(ره).
67.    موسوی خمینی، سیدروح‌الله. (۱۴۱۰ق). المکاسب المحرمه. قم: اسماعیلیان.
68.    موسوی خمینی، سیدمصطفی. (۱۳۷۶). مستند تحریر الوسیله. تهران: مؤسسه تنظیم نشر و آثار امام خمینی(ره).
69.    میرزای قمی، ابوالقاسم. (بی‌تا). قوانین الاصول. چاپ سنگی.
70.    نجفی، محمدحسن. (۱۳۶۵). جواهر الکلام. تهران، دارالکتب الاسلامیه.
71.    نراقی، احمد. (۱۴۱۵ق). مستند الشیعة. قم: آل‌البیت(علیهم السلام).
72.    نووی، حسین. (۱۴۰۷ق). شرح مسلم. بیروت: دار الکتاب العربی.
73.    نووی، محیی‌الدین. (بی‌تا). المجموع. بیروت: دار الفکر.