بازپژوهی عین معین و کلی و کارکرد آن در تصحیح قراردادهای پیش‌فروش ساختمان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختهٔ کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

2 دانش‌آموختهٔ دکترای مطالعات تطبیقی مذاهب اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران.

چکیده

عین معین و عین کلی از مفاهیم پرکاربرد در حقوق قراردادها به شمار می‌رود که به‌تبع فقه، به متون قانون موضوعه نیز ورود پیدا کرده است. این دو اصطلاح دارای مبانی فلسفی و منطقی است که موردتوجه ابداع‌کنندگان آن دو قرار داشته است، اما بعدها در تعاریف حقوق‌دانان مغفول مانده و سبب ارائه تفاسیر ناصحیح از این دو، و منشأ اختلاط اقسام عین گشته که آثار آن در قراردادهای مختلف، از جمله پیش‌فروش ساختمان مشهود است و به‌عقیدهٔ بسیاری، فروش ساختمان ساخته‌نشده از طریق بیع سلم، از آن جهت که نمی‌تواند عین کلی تلقی شود باطل است. در پژوهش حاضر ضمن بررسی مبانی منطقی و فلسفی این دو اصطلاح و تاریخچهٔ پیدایش و تطور آن‌ دو در فقه، نشان داده شده که ملاک عین معین و کلی در ذمه، تعدد بالفعل مصادیق خارجی نیست، بلکه قابلیت صدق بر مصادیق متعدد (در کلی) و عدم آن (در عین معین) از نظر عقلی معیار است و از این رهگذر، ساختمانِ آینده عین کلی محسوب خواهد شد و صحت انتقال آن از طریق بیع سلم، از حیث نوع مبیع، با اشکالی مواجه نیست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

An Examination of General and Specific Object and Its Function in Correcting Pre-sale Contracts of Buildings

نویسندگان [English]

  • Ali Dailamy Moezzi 1
  • Mahdi Noruzi 2
1 M. A in Private Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
2 PhD in Comparative Studies of Islamic Denominations, University of Religions and Denominations, Qom, Iran.
چکیده [English]

Specific object and general object are the concepts widely used in contract law, which, according to Islamic jurisprudence (fiqh), can also be seen in the texts of case law. These two terms have philosophical and logical foundations that have been considered by their inventors. However, later it was neglected in the definitions of jurists and caused the misinterpretation of these two, and became the source of mixing of the types of objects, the effects of which are evident in various contracts, including the pre-sale of the building. Many believe that selling an unbuilt building through forward sale is considered void because it cannot be considered a general object. In the present study, while examining the logical and philosophical foundations of these two terms and the history of their origin and evolution in jurisprudence, it has been shown that the criterion for general and specific object in liability is not the actual multiplicity of external cases, but rather, the validity (in general objects) and invalidity (in specific objects) of multiple cases matter intellectually. In this way, the future building will be considered as a general object and there won't be any problem with the validity of its transfer through forward sale, in terms of the type of the sold object.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Types of objects
  • forward sale
  • pre-sale of apartments
  • general liability
  • future property
  1. ابن‌جنید اسکافى، محمد بن احمد کاتب بغدادى. (۱۴۱۶ق). مجموعة فتاوى ابن جنید (چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  2. امامى، سیدحسن. (بی‌تا). حقوق مدنى. تهران: انتشارات اسلامیه.
  3. انصاری، مرتضی. (۱۴۱۵ق). المکاسب المحرمة والبیع والخیارات (چاپ اول). قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
  4. ایزدی‌فرد، علی‌اکبر؛ کاویار، حسین. (۱۳۸۷). بررسی فقهی-حقوقی قرارداد پیش‌فروش آپارتمان. مجله حقوق اسلامی، ۵(۱۸)، صص ۸۷-۱۱۴.
  5. توکلی، احمد. (۱۳۹۶). مختصر حقوق مدنی (چاپ چهاردهم). تهران: چتر دانش.
  6. جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (۱۳۷۰). ترمینولوژی حقوق (چاپ پنجم). تهران: گلشن.
  7. جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (۱۳۷۸). مبسوط در ترمینولوژی حقوق. تهران: گنج دانش.
  8. جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (۱۳۸۰). حقوق اموال (چاپ پنجم). تهران: گنج دانش.
  9. ابن‌زهره حلبى، حمزة بن على حسینى. (۱۴۱۷ق). غنیة النزوع إلى علمی الأصول والفروع (چاپ اول). قم: مؤسسه امام صادق(علیه السلام).
  10. ابن‌ادریس حلى، محمد بن منصور بن احمد. (۱۴۱۰ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى (چاپ دوم، ۳ جلد). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  11. ابن‌فهد حلی، احمد بن محمد. (۱۴۰۷ق). المهذب البارع فی شرح المختصر النافع (چاپ اول). قم، دفتر انتشارات اسلامی.
  12. حلى، یحیى بن سعید. (۱۴۰۵ق). الجامع للشرائع (چاپ اول). قم: مؤسسة سیدالشهداء
    العلمیة.
  13. علامه حلى، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى. (۱۴۱۴ق). تذکرة الفقهاء (چاپ اول،
    ۱۴ جلد). قم: مؤسسه آل‌البیت(علیهم السلام).
  14. علامه حلى، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى. (۱۴۱۳ق الف). قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام (چاپ اول، ۳ جلد). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  15. علامه حلى، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى. (۱۴۱۳ق ب). مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة (چاپ دوم، ۹ جلد). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  16. حلی، مقداد بن عبد الله. (۱۴۰۴ق). التنقیح الرائع لمختصر الشرائع (چاپ اول). قم: انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشی(ره).
  17. خوئى، سیدابوالقاسم موسوى. (بی‌تا). مصباح الفقاهة: المکاسب. قم: داوری.
  18. خوئی، سیدابوالقاسم موسوی. (۱۴۱۰ق). منهاج الصالحین (چاپ بیست‌وهشتم). قم:
    مدینة العلم.
  19. شهید ثانی، زین‌الدین بن على. (۱۴۱۰ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (چاپ اول، محشى: کلانتر، ۱۰ جلد). قم: کتاب‌فروشى داورى.
  20. شهیدی، مهدی. (۱۳۸۵). حقوق مدنی ۶ (چاپ ششم). تهران: مجد.
  21. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (۱۴۲۴ق). نهایة الحکمة. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
  22. طباطبایی، سیدمحمدصادق؛ کیانی، عباس. (۱۳۹۳). تبیین ماهیت حقوقی قرارداد پیش‌فروش ساختمان. مجله حقوقی دادگستری، ۷۸(۸۵)، صص ۴۵-۸۲.
  23. شیخ طوسى، محمد بن حسن. (۱۳۸۷ق). المبسوط فی فقه الإمامیة (چاپ سوم، ۸ جلد). تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
  24. عاملى کرکى (محقق ثانى)، على بن حسین. (۱۴۱۴ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد (چاپ دوم، ۱۳ جلد). قم: مؤسسه آل‌البیت(علیهم السلام).
  25. غریبه، علی؛ مسعودی، ناصر. (۱۳۹۰). تحلیل فقهی و حقوقی قرارداد پیش‌فروش آپارتمان با تأملی بر انواع بیع. مطالعات حقوقی معاصر (فقه و حقوق اسلامی)، ۱(۲)،
    صص ۱۵۷-۱۷۵.
  26. فخرالمحققین، محمد بن حسن حلی. (۱۳۸۷ق). إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد (چاپ اول). قم: مؤسسه اسماعیلیان.
  27. کاتوزیان، ناصر. (۱۳۸۷). عقود معین: معاملات معوض-عقود تملیکی (ج1، چاپ دهم). تهران: شرکت سهامی انتشار.
  28. کاتوزیان، ناصر. (۱۳۸۸). اموال و مالکیت (چاپ بیست‌وششم). تهران: میزان.
  29. کاتوزیان، ناصر. (۱۳۸۹). نظریه عمومی تعهدات (چاپ پنجم). تهران: میزان.
  30. محقق حلّى، جعفر بن حسن. (۱۴۰۸ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام (چاپ دوم، ۴ جلد). قم: مؤسسه اسماعیلیان.
  31. مظفر، محمدرضا. (بی‌تا). المنطق. بی‌جا: دارالتعارف.
  32. مفید، محمد بن محمد بن نعمان. (۱۴۱۳ق). المقنعة (چاپ اول). قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید.
  33. یزدی، سیدمحمدکاظم. (۱۴۱۹ق). العروة الوثقی (چاپ اول، المحشی). قم: دفتر انتشارات اسلامى حوزه علمیه قم.