بازنگری در دلالت‌شناسی ادله خاص قرآنی و روایی برپایی آستان‌های مقدس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران.

چکیده

آستان‌های مقدس اهل‌بیت عصمت و طهارت^ یکی از ارکان و نمادهای دین‌داری پیروان مذهب امامیه است. برخی از آستان‌های مقدس، مانند آستان مقدس امام حسین× عملاً شاخص مذهب امامیه در بین مذاهب اسلامی است. با این حال، از دیرباز برپایی آستان‌های مقدس یکی از چالش‌های امامیه با مخالفان بوده است. مخالفان و موافقان علاوه بر ادله فقهی عام، مانند دلیل تعظیم شعائر در طرف موافق، و دلیل بدعت در طرف مخالف، به ادله خاص قرآنی و روایی هم تمسک می‌کنند. این مقاله صرفاً به ادله خاص با موضوعیت برپایی بنای بر قبور می‌پردازد و بررسی جامع همه ادله و اقوال در موضوع برپایی بنای بر قبور به‌طور کلی، و خصوص موضوع برپایی آستان‌های مقدس را هدف نگرفته است. بازخوانی، تعمیق و ارائه تقریری جدید از دلیل قرآنی برپایی آستان‌های مقدس، دسته‌بندی همه روایاتی که مخالفان به آن تمسک می‌کنند، همراه با نقد جامع دلالت آنها و پاسخ به اشکالات، از نوآوری‌های مقاله است. این پژوهش با روش فقه مقارن ارائه شده است تا مخاطب آن، اعم از امامی و غیرامامی باشد. نتیجه نهایی اثبات دلالت ادله خاص قرآنی و روایی بر مشروعیت، بلکه مطلوبیت برپایی آستان‌های مقدس است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

An Examination of the Reason Studies of Specific Qur'anic Arguments and the Legitimacy of the Establishment of Holy Shrines

نویسنده [English]

  • Seyfollah sarrami
Associate professor, Islamic Sciences and Culture Academy, Qom Iran.
چکیده [English]

The issue of holy shrines of the Ahl al-Bayt is one of the pillars and symbols of the religiosity of the followers of the Imamiyah denomination. Some sacred shrines, such as the holy shrine of Imam Hussein (pbuh), are practically the symbol of the Imamiyah denomination among Islamic denominations. However, the establishment of holy shrines has long been one of the challenges between the Imamiyah and the opponents. Opponents and proponents, in addition to general jurisprudential arguments, such as the reason for commemoration of religious events and places on the agreeing side, and the reason for heresy on the opposing side, also rely on specific Qur'anic and narrative arguments. This paper deals only with specific arguments on the subject of tombs building, and does not aim to focus on comprehensive examination of all the arguments and statements on the subject of tombs building in general, and on the subject of building of holy shrines in particular. One of the novelties of the paper is examining, deepening, and presenting a new account of the Qur'anic reason for setting up holy shrines, categorizing all the narrations on which the opponents rely, along with a comprehensive critique of their meaning and answering the objections. This research has been carried out with the method of contemporary jurisprudence so that its audience is both Imamiyah and non-Imamiyah. The result indicates that not only the validity of specific Qur'anic arguments and the legitimacy of narrative arguments are proven, and but also the establishment of the holy shrines is desirable.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Holy shrines
  • Tombs building
  • Seven Sleepers
  • The Qur'an
  • narratives

مراجع

* قرآن کریم.
1. ابن‌ابی‌حاتم، عبدالرحمان بن محمد. (۱۴۲۴ق). تفسیر القرآن العظیم. بیروت: دار الفکر.
2. ابن‌ابی‌شیبه، عبدالله بن محمد. (۱۴۰۹ق). المصنف. بیروت: دار الفکر.
3. ابن‌تیمیة، احمد. (۱۴۱۶ق). مجموعة الفتاوی. المدینة النبویه: مجمع الملک فهد لطباعة المصحف الشریف.
4. ابن‌تیمیه، احمد. (۱۴۰۶ق). منهاج السنة النبویه. بی‌جا: مؤسسة قرطبه.
5. ابن‌جوزی، عبدالرحمان بن علی. (۱۴۲۲ق). زاد المسیر. بیروت: دار الکتاب العربی.
6. ابن‌حنبل، احمد. (بی‌تا). مسند احمد. بیروت: دار صادر.
7. ابن‌سعد، محمد. (بی‌تا). الطبقات الکبری. بیروت: دار صادر.
8. ابن‌عادل، عمر بن علی. (۱۴۱۹ق). اللباب فی علوم الکتاب. بیروت: دار الکتب العلمیة.
9. ابن‌عبدالبر، یوسف بن عبدالله. (۱۳۸۷ق). التمهید. المغرب: وزارة عموم الاوقاف والشؤون الاسلامیة.
10. ابن‌عربی، محیی‌الدین. (۱۴۲۲ق). تفسیر ابن‌عربی. بیروت: دار الکتب العلمیة.
11. ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر. (۱۴۱۲ق). تفسیر القرآن العظیم. بیروت: دار المعرفة.
12. ابوالسعود، محمد بن محمد. (بی‌تا). تفسیر ابی السعود. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
13. ابوالفرج اصفهانی، علی بن الحسین. (۱۴۰۵ق). مقاتل الطالبیین. قم: منشورات الرضی.
14. ابوداود، سلیمان بن اشعث. (۱۴۱۰ق). سنن ابی داود. بیروت: دارلفکر.
15. ابوداود، سلیمان بن داود. (بی‌تا). مسند أبی داود. بیروت: دار المعرفة.
16. امین، سیدمحسن. (۱۳۸۲ق). کشف الارتیاب. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
17. البانی، محمد ناصرالدین. (۱۴۰۵ق). ارواء الغلیل. بیروت: المکتب الاسلامی.
18. بحرانی، یوسف. (بی‌تا). الحدائق الناضرة. قم: جماعة المدرسین.
19. بخاری، محمد بن اسماعیل. (۱۴۰۱ق). صحیح بخاری. بیروت: دارالفکر.
20. برقی، احمد بن محمد. (۱۳۳۰). المحاسن. تهران: دار الکتب الاسلامیة.
21. بقلی، روزبهان. (۲۰۰۸م). عرائس البیان فی حقائق القرآن. بیروت: دارالکتب العلمیة.
22. بیضاوی، عبدالله بن عمر. (۱۴۱۸ق). انوار التنزیل. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
23. بیهقی، احمد بن حسین. (بی‌تا). سنن بیهقی. بیروت: دار الفکر.
24. ترمذی، محمد بن عیسی. (۱۴۰۳ق). سنن ترمذی. بیروت: دارالفکر.
25. ثعلبی، احمد بن محمد. (۱۴۲۲ق). تفسیر ثعلبی. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
26. الجاسم، فیصل بن قزار. (۱۴۲۸ق). تجرید التوحید. الکویت: المبرة الخیریة لعلوم القرآن والسنة.
27. جدیع، ناصر بن عبدالرحمن. (۱۴۲۱ق). التبرک. ریاض: مکتبة الرشد.
28. جرجانی، عبدالقادر. (۱۴۳۰ق). درج الدرر. اردن: دارالفکر.
29. حقی برسوی، اسماعیل بن مصطفی. (بی‌تا). روح البیان. بیروت: دارالفکر.
30. حکیم، السید محمدتقی. (۱۹۷۹م). الاصول العامة للفقه المقارن. بی‌جا: مؤسسة آل‌البیت(علیهم السلام).
31. خوئی، سیدابوالقاسم. (۱۴۰۹ق). مصباح الاصول. قم: مکتبة الداوری.
32. ذهبی، محمد بن احمد. (۱۴۰۷ق). تاریخ الاسلام (ج۱۷). بیروت: دارالکتاب العربی.
33. راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (بی‌تا). مفردات الفاظ القرآن. تهران: المکتبة المرتضویة.
34. زمخشری، محمود بن عمر. (۱۴۰۷ق). الکشاف. بیروت: دار الکتاب العربی.
35. سبحانی، جعفر. (۱۴۰۷ق). الوهابیة فی المیزان. قم: جماعة المدرسین.
36. سبزواری، محمدباقر. (بی‌تا). ذخیرة المعاد (چاپ سنگی). قم: مؤسسة آل‌البیت(علیهم السلام).
37. سرخسی، محمد بن احمد. (۱۴۱۴ق). اصول السرخسی. بیروت: دار الکتاب العلمیة.
38. سعدی، عبدالرحمن بن ناصر. (۱۴۲۱ق). تفسیر تیسیر الکریم الرحمن. بیروت: مؤسسة الرسالة.
39. سمرقندی، نصر بن محمد. (۱۴۱۶ق). تفسیر سمرقندی. بیروت: دار الفکر.
40. سیواسی، احمد بن محمود. (۱۴۲۷ق). عیون التفاسیر. بیروت: دار صادر.
41. شنقیطی، محمدامین. (۱۴۲۷ق). أضواء البیان فی إیضاح القرآن بالقرآن (ج۳). لبنان: دار الکتب العلمیة-منشورات محمد علی بیضون.
42. شهید اول، محمد بن جمال‌الدین. (۱۴۱۹ق). ذکری الشیعه. قم: مؤسسة آل‌البیت(علیهم السلام).
43. شیخ طوسی، محمد بن حسن. (۱۳۹۰ق). تهذیب الاحکام. تهران: دارالکتب الاسلامیة.
44. شیخ طوسی، محمد بن حسن. (۱۴۰۹ق). التبیان. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
45. صدوق، محمد بن علی. (۱۳۶۱). معانی الاخبار. قم: جماعة المدرسین.
46. صدوق، محمد بن علی. (بی‌تا). من لایحضره الفقیه. قم: جماعة المدرسین.
47. صنعانی، عبدالرزاق بن همام. (بی‌تا). المصنف. بی‌جا: بی‌نا.
48. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (۱۳۹۲ق). تفسیر المیزان. بیروت: مؤسسة الاعلمی.
49. طبرانی، سلیمان بن احمد. (بی‌تا). المعجم الکبیر. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
50. طبرسی، فضل بن حسن. (۱۴۱۵ق). مجمع البیان. بیروت: مؤسسة الاعلمی.
51. طبری، محمد بن جریر. (۱۴۱۵ق). جامع البیان. بیروت: دارالفکر.
52. طبری، محمد بن جریر. (بی‌تا). تاریخ الطبری. بیروت: مؤسسة الاعلمی.
53. طهطاوی، علی احمد عبدالعال. (۱۴۲۵ق). فتح الغفور. بیروت: دارالکتب العلمیه.
54. عراقی، آقا ضیاء. (۱۳۶۴). نهایة الافکار. قم: جماعة المدرسین.
55. عسقلانی، شهاب‌الدین بن حجر. (بی‌تا). فتح الباری. بیروت: دار المعرفة.
56. علوان، نعمت‌الله بن محمود. (۱۹۹۹م). الفواتح الالهیه. قاهرة: دار رکابی.
57. عینی، محمود بن احمد. (بی‌تا). عمدة القاری. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
58. غزالی، محمد بن محمد. (۱۴۱۷ق). المستصفی. بیروت: دار الکتب العلمیه.
59. فرات الکوفی، فرات بن ابراهیم. (۱۴۱۰ق). تفسیر فرات الکوفی. تهران: وزارة الثقافة والارشاد الاسلامی.
60. فیض کاشانی، ملا محسن. (۱۳۷۴). تفسیر الصافی. تهران: مکتبة الصدر.
61. قرطبی، محمد بن احمد. (۱۴۰۵ق). الجامع لأحکام القرآن. بیروت: دار التراث العربی.
62. قمی، علی بن ابراهیم. (۱۴۰۴ق). تفسیر القمی. قم: دارالکتاب.
63. کتانی، محمد بن جعفر. (بی‌تا). نظم المتناثر. مصر: دار الکتب السلفیة.
64. کلینی، محمد بن یعقوب. (۱۳۸۸). الکافی. تهران: دار الکتب الاسلامیة.
65. مالک، مالک بن انس. (۱۴۰۶ق). الموطأ. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
66. محقق اردبیلی، احمد. (بی‌تا). مجمع الفائدة والبرهان. قم: جماعة المدرسین.
67. محقق ثانی، علی بن حسین. (۱۴۰۸ق). جامع المقاصد. قم: مؤسسة آل‌البیت(علیهم السلام).
68. مراغی، احمد مصطفی. (بی‌تا). تفسیر مراغی. بیروت: دارالفکر.
69. مغنیه، محمدجواد. (۱۹۸۱م). تفسیر کاشف. بیروت: دار العلم للملایین.
70. مقاتل، مقاتل بن سلیمان. (۱۴۲۴ق). تفسیر مقاتل. بیروت: دار الکتب العلمیة.
71. مهائمی، علی بن احمد. (۱۴۰۳ق). تبصیر الرحمن وتیسیر المنان. بیروت: عالم الکتب.
72. نائینی، محمدحسین. (۱۴۰۹ق). فوائد الاصول. قم: جماعة المدرسین.
73. نجفی، محمدحسن. (۱۳۶۷). جواهر الکلام. تهران: دارالکتب الاسلامیة.
74. نحاس، ابوجعفر. (۱۴۰۸ق). تفسیر معانی القرآن. المکة المکرمة: جامعة ام القری.
75. نراقی، احمد بن محمدمهدی. (۱۴۱۵ق). مستند الشیعه. قم: مؤسسه آل‌البیت(علیهم السلام).
76. نراقی، محمدمهدی. (۱۳۸۰). معتمد الشیعه. قم: مؤتمر المولی مهدی النراقی.
77. نسائی، احمد بن شعیب. (۱۳۴۸ق). سنن نسائی. بیروت: دارالفکر.
78. نووی، یحیی بن شرف. (۱۴۰۷ق). شرح صحیح مسلم. بیروت: دار الکتاب العربی.
79. نیسابوری، مسلم بن حجاج. (بی‌تا). صحیح مسلم. بیروت: دارالفکر.
80. همدانی، آغا رضا. (۱۴۱۷ق). مصباح الفقیه. قم: مؤسسة الجعفریة لاحیاء التراث.
81. هندی، علی بن حسام. (۱۴۰۹ق). کنز العمال. بیروت: مؤسسة الرسالة.
82. هیثمی، علی بن ابی‌بکر. (۱۴۰۸ق). مجمع الزوائد. بیروت: دار الکتب العلمیة.
83. واحدی، ابوالحسن. (۱۴۱۵ق). تفسیر واحدی. بیروت: دارالقلم.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 15 بهمن 1399
  • تاریخ بازنگری: 02 مرداد 1400
  • تاریخ پذیرش: 08 شهریور 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار