بررسی نظریه اتّباع از دیدگاه وهابیت

فرمانیان, مهدی; کاظمی, ابراهیم

doi:10.22081/jf.2019.68480

بررسی نظریه اتّباع از دیدگاه وهابیت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشیار گروه مذاهب کلامی دانشگاه ادیان و مذاهب

² پژوهشگر موسسه دارالاعلام

10.22081/jf.2019.68480

چکیده

وهابیت در نقد تقلید از مذاهب اربعه، هرگونه تقلید از مفتیان را غیرمشروع می‌داند و آن را تبعیت از قول غیر خدا و رسول معرفی می‌کند. این فرقه درمقابل از نظریه اتّباع طرفداری می‌کند. وهابیان اتباع را قسیم تقلید نام برده‌اند‌ و تقلید را اخذ قول بدون دلیل و اتباع را به‌معنای «اخذِ قول همراه با دلیل» معنا کرده‌اند. آنان مسئله اتّباع را داخل در اقسام تکلیف مکلفان دانسته‌اند و سه قسم تکلیف «اجتهاد، اتباع و تقلید» را مطرح کرده‌اند. به نظر آنان، اتباع دایره بسیار گسترده‌ای دارد و اکثریت مردم را دربرمی‌گیرد. وهابیان با طرح مسئله اتباع، دایره اجتهاد و تقلید را محدود و تقریباً حوزه تقلید را تعطیل کرده‌اند و از باب اضطرار از آن سخن گفته‌اند. در این جستار بعد از تبیین دیدگاه وهابیت در باب اجتهاد و تقلید، نظریه اتباع آنان بیان و ادله‌شان در طرح این مسئله نقد و بررسی می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Examination and Critique of Theory of Compliance from Wahhabism Perspective

نویسندگان [English]

mahdi farmanian ¹
ebrahim kazemi ²

¹ Associate professor, department of theological religions, University of Religions and Denomi-nations (author in charge),

² Researcher at Dar al-A'alam Institute

چکیده [English]

In criticizing imitation of the four religions, Wahhabism considers any imitation of the Muftis as illegal, and believes that the imitation is obeying the words of non-God and the Prophet, while it supports the theory of compliance. Wahhabis consider compliance as the pleasant Taqlid (imitation), imitation as adopting the words without arguments, and compliance as adopting the words with arguments. They have considered the issue of compliance within the different types of obligation of Mokalafs (one charged with a duty) and have proposed three types of obligations: "ijtihad, compliance and imitation". In their view, the compliance has a very wide circle and includes the majority of the people. The Wahhabis by talking about the issue of compliance, have narrowed the circle of ijtihad and imitation and have almost put away the imitation and they deal with that as an obligation. The current study, in addition to explaining the Wahhabism perspective on ijtihad and imitation, defines the theory of their compliance, and examines and criticizes the arguments of Wahhabism on this issue.

کلیدواژه‌ها [English]

Ijtihad
Taqlid
compliance
Wahhabism

مراجع

1. قرآن.

2. ابن تیمیه حرانی، احمد (1416ق)، مجموع الفتاوی، تحقیق: عبد الرحمن بن محمد بن قاسم، مدینة، مجمع الملک فهد لطباعة المصحف الشریف.

3. ابن حاجب، عثمان بن عمر (1427ق)، مختصر منتهی السؤوال والامل فی علمی الاصول والجدل، تحقیق: نذیر حماد، چ1، [بی‌جا]: دارالحزم.

4. ابن عبدالبر، یوسف (1414ق)، جامع بیان العلم و فضله، تحقیق: أبد الأشبال الزهیری، عربستان، چ1، دار ابن الجوزی.

5. ابن عبدالوهاب، محمد (بی‌تا «الف»)، مبحث الاجتهاد و الخلاف، تحقیق: عبدالرحمن بن محمد السدحان، عبدالله بن عبدالرحمن الجبرین، ریاض: جامعة الإمام محمد بن سعود.

6. ابن عبدالوهاب، محمد (بی‌تا «ب»)، مؤلفات محمد بن عبدالوهاب، تحقیق: عبدالعزیز زید الرومی، ریاض: جامعة الامام محمد بن سعود.

7. ابن فارس، احمد بن فارس (1404ق)، معجم مقاییس اللغة، 6ج، چ1، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.

8. ابن قیم جوزیة، محمد (1411ق)، إعلام الموقعین عن رب العالمین، تحقیق: محمد عبدالسلام ابراهیم، چ1، بیروت: دار الکتب العلمیة.

9. ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق)، لسان العرب، 15ج، چ3، بیروت: دار صادر.

10. ابوجیب، سعدی (1408ق)، القاموس الفقهی لغة و اصطلاحات، چ2، دمشق: دارالفکر.

11. آل شیخ بن عبد الله بن محمد بن عبد الوهاب (1404)، لتوضیح عن توحید الخلاق فی جواب أهل العراق وتذکرة أولی الألباب فی طریقة الشیخ محمد بن عبد الوهاب، چ1، دار طیبة، الریاض، المملکة العربیة السعودیة

12. آمدی، علی بن محمد (1404ق)، الإحکام فی أصول الأحکام، تحقیق: سید‌الجمیلی، چ1، بیروت: دارالکتاب العربی.

13. البانی، محمد ناصرالدین (بی‌تا«الف»)، فتوی للشیخ البانی (مجموع فتاوی الالبانی)، جمع و ترتیب: ابوسند فتح‌الله، بی جا، بی نا.

14. البانی، محمدناصرالدین (1427ق)، أصل صفة صلاة النبی صلی الله علیه و سلم، چ1، ریاض: مکتبة المعارف.

15. بن ‌باز، عبدالعزیز بن عبدالله (بی‌تا)، دروس للشیخ عبدالعزیز بن ‌باز، [بی‌جا]:[بی‌نا].

16. بن عثیمین، محمد بن صالح (1426ق)، الاصول من علم الاصول، چ4، ریاض: دار ابن الجوزی.

17. جرجانی، علی بن محمد (1403)، التعریفات، تحقیق: جماعتی از علماء، چ1، بیروت، دارالکتب العلمیة

18. جوهری، اسماعیل بن حماد (1376ق)، الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة، 6ج، چ1، بیروت: دارالعلم للملایین.

19. خمینی، سیدروح‌اللّه موسوی (1379)، تحریر الوسیله، چ1، قم: مؤسسه مطبوعات دارالعلم.

20. ستیفان، لاکروا (2012م) زمن الصحوة الحرکات الاسلامیة المعاصرة فی السعودیة،چ1، بیروت: الشبکة العربیة للأبحاث والنشر

21. شاطبی، ابراهیم بن موسی (1412ق)، الاعتصام، تحقیق: سلیم بن عید الهلالی، چ1، ریاض: دار ابن عفان ـ سعودی.

22. شاطبی، ابراهیم بن موسی (1417ق)، الموافقات، تحقیق: أبوعبیدة مشهور بن حسن آل سلمان، چ1، [بی‌جا]: دار ابن‌عفان.

23. شثری، سعد بن ناصر (1416ق)، التقلید احکامه و انواعه، چ1، ریاض: دارالوطن.

24. شثری، سعد بن ناصر (1426ق)، الاصول و الفروع، چ1، ریاض: دارکنوز اشبیلیا.

25. شثری، سلیمان بن عبدالعزیز (1431ق)، شرح مختصر روضة الناظرین، چ1، ریاض: دارالتدمریه.

26. الشنقیطی، محمدالأمین (1415ق)، أضواء البیان فی إیضاح القرآن بالقرآن، چ1، بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع.

27. شوکانی، محمد بن علی (1419ق)، ارشاد الفحول الی تحقیق الحق من علم الأصول، تحقیق: شیخ احمد عزو عنایة، چ1، [بی‌جا]: دارالکتاب العربی.

28. عباسی، محمدعید (بی‌تا)، بدعة التعصب المذهبی، عمان ـ اردن: مکتبة الاسلامیه.

29. العثیمین، محمد بن صالح (1413ق)، مجموع فتاوی و رسائل فضیلة الشیخ محمد بن صالح العثیمین، جمع و ترتیب: فهد بن ناصر بن ابراهیم السلیمان، ریاض: دار الوطن ـ دار الثریا.

30. غزالی، محمد (1413ق)، المستصفی، تحقیق: محمد عبدالسلام عبدالشافی، چ1، بیروت: دارالکتب العلمیه.

31. فتوحی، محمد بن احمد (1418ق)، شرح الکوکب المنیر، تحقیق: محمد الزحیلی، نزیه حماد، چ2، ریاض: مکتبة العبیکان.

32. قرافی، احمد بن ادریس (1393ق)، شرح تنقیح الفصول، تحقیق: طه عبدالرؤوف سعد، چ1، مدینه: شرکت فنی متحده.

33. معلمی یمانی، عبدالرحمن (بی‌تا)، تحقیق الکلام فی المسائل الثلاث الاجتهاد و التقلید و السنة و البدعة، العقیدة، تحقیق: علی بن محمد عمران، محمد عزیر شمس، ریاض: دارالعلم الفوائد.