اجرای علنی حدود از نظرِ فقه و قانون

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

چکیده

ظاهر آیۀ شریفۀ «وَلْیَشْهَدْ عَذَابَهُمَا طَائِفَةٌ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ» (نور: 2) لزوم علنی‌بودن اجرای حد در جرم زناست. با این حال، در تسری آن به جرائم حدیِ دیگر اختلاف هست. با توجه به مضاعف‌شدن مجازات علنی، اصل عدم ولایت و نبود دلیل کافی می‌توان گفت علنی اجرا‌شدن حد به زنا اختصاص دارد. همچنین در جرم یادشده، نظریۀ استحباب حضور می‌تواند مبنای قانونگذاری قرار گیرد. علاوه بر این، بر فرض وجوب حضور مردم، لازم است به حداقل مقداری که علن را محقق می‌کند اکتفا کرد و اعلام عمومی و رسانه‌ای‌کردن مجازاتْ مبنای فقهی ندارد.
ازنظرِ قانونی، قانون مجازات اسلامیِ جدید براساس لزوم تفسیر مضیّق، با دیدگاه منع از اجرای علنی حدود سازگاری بیشتری دارد و چه‌بسا بتوان گفت قانونگذار از بین آرای مخالف و موافق در اجرای حد، نظریۀ عدم جواز اجرای علنی حدود را برگزیده و با مسکوت گذاشتن آن پس از تصریح بر علنی‌بودن اجرای حد در مقررات سابق، در مقام تقویت و پذیرش نظریۀ مخالف با اجرای علنی حدود بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Public enforcement of Islāmic penalties (Ḥudūd) in terms of jurisprudence and law

نویسنده [English]

  • ismaeil aghababaei bani
Faculty Member at Islamic Sciences and Culture Academy
چکیده [English]

The Qur’ānic verse (24: 2) indicates that the Ḥadd penalty for adultery should be executed publicly. However, there is a controversy over its generalization to other offenses. Given the doubling of public punishment, the principle of non-authority, and the lack of sufficient reason, it can be said that public enforcement of hadd (PEoH) is devoted to adultery. Also, regarding adultery, the doctrine of the preferability of the presence of people during the execution of the penalty can be the basis of legislation. In addition, on the necessity of the presence of people, their presence has to be limited to the minimum. Promulgation and publicizing the execution of the penalty is not supported by any legal evidence. The New Iranian Islamic Penal Code, based on the necessity of narrow interpretation, is more consistent with the illegality of PEoH. The legislator, along with mentioning the publicity of the penalty enforcement in the previous provisions and neglecting it in the current Penal Code has intended to declare its opposition to the doctrine of PEoH.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Execution of Ḥadd
  • Doubled Penalties
  • Shar ī Penalties
  • Religious Penalties
  • Narrow Interpretation
  • Rights of Defendant
1. ابن‌ادریس حلی، محمد بن منصور (1410ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، سه‌جلدی، ج3، چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
2. تبریزی، جواد بن‌ علی (1417ق)، أسس الحدود و التعزیرات، یک‌جلدی، چ1، قم: دفتر مؤلف.
3. حاجی‌حسینی، حسین (1394)، «بررسی مستندات اجرای علنی حدود در فقه شیعه»، رسائل، ش3، ص70-91.
4. حر عاملی، محمد بن ‌حسن (1409ق)، وسائل الشیعة، سی‌جلدی، ج28، چ1، قم: مؤسسۀ آل‌البیت:.
5. حسینی اشکوری، سیدعلی و بهنام دارابی (1393)، «اجرای علنی مجازات‌ها از دیدگاه فقه مقارن و تأثیر مقتضیات زمان»، فقه مقارن، س2، ش3، ص25-44.
6. خمینی (امام)، سید روح‌الله موسوی (بی‌تا)، تحریر الوسیلة، دوجلدی، ج2، چ1، قم: مؤسسۀ مطبوعات دارالعلم.
7. خوئی، سیدابوالقاسم موسوی (1422ق)، مبانی تکملة المنهاج، دوجلدی، ج41، چ1، قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی1.
8. روحانی‌مقدم، محمد (1384)، «پژوهشی پیرامون اجرای علنی حدود و تعزیرات»، پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، پیش‌شمارۀ 3، ص83-98.
9. شیخ طوسی (محمد بن حسن) (1387ق)، المبسوط فی فقه الإمامیة، هشت‌جلدی، چ3، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
10. ـــــــــــــــ (1407ق «الف»)، الخلاف، شش‌جلدی، ج5، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
11. ـــــــــــــــ (1407ق «ب»)، تهذیب الأحکام، ده‌جلدی، چ4، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
12. صاحب جواهر (محمدحسن نجفی) (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، چهل‌وسه‌جلدی، ج41، چ7، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
13. علامه حلی (حسن ‌بن ‌یوسف ‌بن ‌مطهر) (1413ق)، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، نُه‌جلدی، ج9، چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
14. فاضل لنکرانی، محمد (1422ق)، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة: الحدود، یک‌جلدی، چ1، قم: مرکز فقهی ائمۀ اطهار:.
15. فاضل مقداد (مقداد بن ‌عبدالله سیوری حلی) (1419ق)، کنز العرفان فی فقه القرآن، ج2، قم: مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی.
16. فاضل هندی، محمد ‌بن‌ حسن (1416ق)، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، یازده‌جلدی، ج10، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
17. فتحی، حجت‌الله (1381)، «بررسی فقهی‌ ـ حقوقی اجرای علنی حدود و گسترۀ آن»، رواق اندیشه، ش8، ص89-102.
18. فخرالمحققین (محمد بن ‌حسن ‌بن ‌یوسف حلی) (1387ق)، إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، چهارجلدی، ج4، چ1، قم: اسماعیلیان.
19. فلاح، حسن و احمد چالی بابلی (1386)، «اجرای علنی حدود و مجازات‌ها ازمنظر عقل و نقل»، پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، ش8، ص251-264.
20. قربان‌نیا، ناصر (1380)، «اجرای‌ مجازات‌؛ آشکار یا پنهان»، نامۀ مفید، ش3، ص58-66.
21. کعبی، عباس؛ غلام‌حسین الهام؛ ]مرتضی[ مقتدایی (1380)، «میزگرد اجرای علنی حدود و پیامدهای آن»، معرفت، ش49، ص7-15.
22. کلینی، محمد بن ‌یعقوب (1429ق)، الکافی، پانزده‌جلدی، چ1، قم: دار الحدیث للطباعة و النشر.
23. گلپایگانی، سیدمحمدرضا موسوی (1412ق)، الدر المنضود فی أحکام الحدود، سه‌جلدی، ج1، چ1، قم: دار القرآن الکریم.
24. محقق حلی (جعفر بن ‌حسن) (1412ق)، نکت النهایة، سه‌جلدی، ج3، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
25. محقق داماد، سیدمصطفی و سیدحسین سادات‌حسینی (1380)، «چشم‌اندازی بر حدود و اجرای علنی آن» (مصاحبه)، الهیات و حقوق، ش2، ص9-26.
26. مقیمی حاجی‌، ابوالقاسم (1386)، «فلسفۀ مجازات در اسلام (1)»، فقه اهل‌بیت:، ش51، ص106-147.
27. موسوی اردبیلی، سیدعبدالکریم (1427ق)، فقه الحدود و التعزیرات، چهارجلدی، ج1، چ2، قم: مؤسسة النشر لجامعة المفید;.
28. مؤمن قمّی، محمد (1422ق)، مبانی تحریر الوسیلة: کتاب الحدود، یک‌جلدی، چ1، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی1.