دارا شدن ناعادلانه و بلاجهت در نظام حقوقی ایران و مقایسۀ آن با اکل مال به باطل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

چکیده

عنوان «دارا شدن ناعادلانه»، دراصل، بازتاب موادی از حقوق فرانسه در مواردی پراکنده از قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران است. به‌همین دلیل، عده‌ای ممنوعیت این نهاد را به مبانی حقوق فرانسه مستند می‌سازند. این درحالی است که برخی دیگر تلاش کرده‌اند این نهاد را تعبیری دیگر از «اکل مال به باطل» دانسته و مبنای رد آن را دلیل منع اکل مال به باطل در شریعت مطهر اسلام بدانند. پذیرش ممنوعیت دارا شدن ناعادلانه و یکسان‌انگاری آن با قانون منع اکل مال به باطل در قانون مدنی و حقوق ایران، به مطالعه تطبیقی این دو پدیده و مقایسۀ آنها با یکدیگر نیازمند است. برایند این مطالعۀ تطبیقی آن است که نهاد اکل مال به باطل در شریعت اسلام با نهاد دارا شدن ناعادلانه در دیگر نظام‌های حقوقی مطابقت کامل ندارد و تفاوت‌هایی میان آنها دیده می‌شود؛ براین‌اساس، از ممنوعیت دارا شدن ناعادلانه و بلاجهت، با عنوان خاصِ آن، در چهارچوب شریعت اسلام نمی‌توان دفاع کرد.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Unjust Enrichment in Iranian Legal System in Comparison to Unlawful Seizure of Property

نویسنده [English]

  • Abu Al-Qasim Alidoust
چکیده [English]

Some experts hold that basically, "Unjust Enrichment" is transmitted from French Law into Iranian Civil Law; where, some other believes that it is another interpretation for the Islāmic principle: Unlawful Seizure of Property (Akl Al-māl Bil-Bātil). To equate "Unjust Enrichment" with "Unlawful Seizure of Property" in the Iranian Civil Law requests for a comparative study of these two statements. This study does not confirm a complete concord between "Unlawful Seizure of Property" in Islāmic law and "Unjust Enrichment" in other legal systems; rather we can witness some differences between the two. Therefore, we cannot acknowledge the impermissibility of "Unjust Enrichment" and "Causeless Enrichment" under the framework of Islāmic law.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Unjust Enrichment
  • Causeless Enrichment
  • Causeless Acquisition
  • Unlawful Seizure of Property
  • Akl Al-māl Bil-Bātil
  • French-Iranian Legal Systems Comparative Study

مراجع

1. امامی، سیدحسن (1377)، حقوق مدنی، تهران، اسلامیه.
2. جعفرزاده، علی (1390)، الزامات بدون قرارداد و ضمان قهری، تهران، جنگل.
3. شیرازی، اکبر (1365)، «مروری اجمالی بر تئوری دارا شدن غیرعادلانه در حقوق ایران، آمریکا و بین‌الملل»، فصلنامه مجله حقوقی بین‌المللی، ش5.
4. کاتوزیان، ناصر (1374)، حقوق مدنی (قواعدعمومی قراردادها)، تهران، شرکت سهامی انتشار.
5. صفایی، سیدحسین (1392)، مقالاتی دربارۀ حقوق مدنی و حقوق طبیعی، تهران، میزان.
6. علیدوست، ابوالقاسم (1395)، فقه و حقوق قراردادها (ادلۀ عام قرآنی)، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
7. قاسم‌زاده، سیدمرتضی (1387)، مسئولیت مدنی، تهران، میزان.
8. مرتضوی، عبدالحمید و حسن ابراهیمی (1390)، «قاعدۀ دارا شدن غیرعادلانه در حقوق ایران و کامن‌لا»، فصلنامه وکیل‌مدافع، ش2.
9. Gallo, Paolo, "Unjust Enrichment: A Comparative Analysis", The American Journal of Comparative Law, Vol. 40, No. 2 (Spring, 1992), pp. 431-465.
D. McR. C., "Diminution of plaintiff's Estate as an Essential of Unjust Enrichment in an Action at Law", Virginia Law Review, Vol. 22, No. 6 (Apr.,1936), pp. 683-689.
فقه
دوره 23، شماره 87 - شماره پیاپی 87
شماره 87 و 88 به صورت دوفصل‌نامه به چاپ رسیده است
فروردین 1395
صفحه 7-18

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 11 اردیبهشت 1396
  • تاریخ بازنگری: 14 آبان 1396
  • تاریخ پذیرش: 13 شهریور 1396

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار