فقه و اینترنت

جلیسه اهمیت موضوع:

اطلاعات به مفهوم عام, انرژى غالب سده جدید, با سرعتى شگفت آور جایگزین صنعت متکى بر انرژى هاى فناپذیر مى شود و بشر را با تجربه اى جدید از مسیر تکوین جامعه مواجه مى سازد.1 این روند که هم چنان با سرعت ادامه مى یابد, دو نتیجه اصلى را دربر دارد: الف. رشد دسترسى عموم مردم به کامپیوتر و تبدیل شدن آن به ابزارى عادى و معمولى به طورى که در حال حاضر در کشورهایى مانند آمریکا, سویس و نروژ به ازاى هر صد نفر به ترتیب 104, 111 و 112 کامپیوتر وجود دارد; ب. افزایش کاربردهاى مختلف کامپیوتر در امور مختلف, این موضوع به ویژه از نیمه دهه 1990 میلادى و با پدید آمدن اینترنت گرافیکى و توسعه تار جهان گستر (وب)2 به وضوح به چشم مى خورد, به طورى که ایستگاه هاى اطلاعاتى اینترنتى در فاصله سال هاى 1993 تا 2000 میلادى از حدود 2/5 میلیون به حدود 90 میلیون رسیده که به یقین, این رشد سریع, مرهون امکانات منحصر به فرد محیط وب در ترکیب متن, صوت, تصویر, فرامتن و… است.3 در حال حاضر صفحات وب که خود بخشى از اینترنت به شمار مى رود, اصلى ترین ابزار براى دسترسى به اطلاعات آن است. آنچه شبکه وب را از سایر بخش هاى اینترنت متمایز مى سازد و باعث رشد روزافزون آن مى شود, سهولت اتصال, راحتى جست وجو و محیط فرامتنى و چند رسانه اى آن براى ارسال و دریافت اطلاعات است. امروزه, بیش از 377 میلیون نفر در سراسر جهان از شبکه جهانى وب بهره مى گیرند.4 امکان یادگیرى در هر مکان و زمان, ایجاد حقّ انتخاب و استقلال براى کاربر به گونه اى که بدون هیچ محدودیت به هر قسمت از سایت مورد علاقه خود رفته و از آن استفاده مى کند, امکان نمایش چند رسانه اى, بازخوانى و مرور مطالب و محتویات سایت به دفعات متعدد و… از جمله مزایاى استفاده از اینترنت به شمار مى رود. دانش فقه و حقوق, به لحاظ جایگاهى که در زندگى فردى و اجتماعى انسان ها دارد همواره پرمخاطب ترین دانش ها بوده است و به همین جهت, پرنیازترین دانش ها به بهره ورى از ابزار نو ارتباطى مانند اینترنت مى نماید که متأسفانه به ویژه در حوزه هاى علمى شیعه, آن چنان که باید و شاید, در اختیار گرفته نشده است. البته گام هاى نخستین برداشته شده گسترش روزافزون آن را نوید مى دهد. از این رو, آشنایى با این تلاش ها در درجه نخست و نقد و ارزیابى آنها در گام بعد, مى تواند براى خوانندگان و دست اندرکاران این گونه تلاش ها سودمند باشد. انواع پایگاه ها: 1. پایگاه هاى مؤسسه اى(به طور عمده به مسائل و موضوعات فقهى مى پردازند); 2. پایگاه هاى حقوقى قضایى(به طور عمده به مسائل و موضوعات حقوقى مى پردازند); 3. پایگاه هاى علماء(به آراء و آثار و فتاواى فقهى مراجع و علماء اختصاص دارند); 4. پایگاه هاى دینى(در ضمن دیگر موضوعات دینى, به فقه هم مى پردازند). در این شماره, تنها مجال معرفى پایگاه هاى مؤسسه اى و حقوقى قضایى در ایران فراهم است: پایگاه هاى مؤسسه اى [1] عنوان سایت: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت(ع) مدیریت سایت: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت(ع) زبان سایت: فارسى, عربى, English, French آدرس سایت: http:// www.islamic fegh.com پست الکترونیک: fegh@islamic fegh.com این سایت که پایگاه اطلاع رسانى یکى از فعال ترین مؤسسات فقه پژوهى ایران به شمار مى رود, تنها به مقوله فقه مى پردازد و مى توان آن را پایگاهى فقهى خواند. بخش هاى این سایت عبارت است از: 1. حکم مقام معظم رهبرى, 2. ریاست مؤسسه, 3. معرفى مؤسسه, 4. فصل نامه فقه فارسى, 5. فصل نامه فقه عربى, 6. فصل نامه عربى المنهاج, 7. بیانات مقام معظم رهبرى, 8. توضیح المسائل امام خمینى(ره), 9. کتاب هاى منتشره, 10. الغدیر, 11. شبکه جهانى اطلاع رسانى فقه اهل بیت, 12. پرسش و پاسخ, 13. فرم نظرخواهى. از جمله مهم ترین بخش هاى این سایت آرشیو مجله هاى فقه فارسى, فقه عربى و المنهاج است که به صورت تمام متن5 در این سایت قرار گرفته و از جمله منابع به روز براى محققان عرصه فقه به شمار مى رود. متن کامل کتاب هاى منتشر شده مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى را در بخش کتب منتشر شده این پایگاه, مى توان یافت. از جمله کتاب هاى فقهى تمام متن در این پایگاه به کتابهایى چون: مقالات فقهیه, فقهیات بین السنة والشیعه, التقلید, الاجتهاد والتقلید و… مى توان اشاره نمود. [2] عنوان سایت: سایت حج مدیریت سایت: سازمان حج و زیارت زبان سایت: فارسى, عربى, English آدرس سایت: http:// www.hadj.ir پست الکترونیک: beseh@hadj.ir این سایت داراى بخش هایى چون: اسرار و معارف حج, مناسک و فقه حج, افکار و اندیشه ها, حج در آیینه ادبیات, اماکن و آثار حج, تاریخ و رجال, خاطرات, بهداشت در حج, مسائل جارى و اجتماعى حج, کتاب شناسى حج, پیام مقام معظم رهبرى به حجاج بیت الله الحرام, تصاویر, تازه هاى سایت, کتاب ها و نشریه زایر است. موتور جستجوى محتوایى سایت, به کاربر این امکان را مى دهد تا موضوع مورد نظر خود را با استفاده از کلید واژه ها در میان موضوعات, کتب و عکس ها جست وجو کند. [3] عنوان سایت: المرکز مدیریت سایت: مرکز المعجم الفقهى زبان سایت: عربى آدرس سایت: http://www.almarkaz.net پست الکترونیک: info@almarkaz.net این سایت که پایگاه مؤسسه مرکز معجم فقهى حضرت آیت الله العظمى گلپایگانى(ره) به شمار مى رود, داراى بخش هایى چون: معرفى مرکز و دلایل و چگونگى شکل گیرى آن, معرفى برنامه المعجم و قابلیت هاى آن, به ضمیمه امکان جستجوى عناوین کتب و مؤلفان این نرم افزار, بیان اشکالاتى که در نرم افزار معجم فقهى رخ مى دهد و راه حل هاى آن و… است. پایگاه هاى حقوقى در این جا آن دسته از پایگاه هاى حقوقى معرفى مى شوند که بیشتر با مسائل فقهى درآمیخته است. [1] عنوان سایت: دانشکده حقوق و علوم سیاسى دانشگاه علامه طباطبایى مدیریت سایت: دانشکده حقوق و علوم سیاسى زبان سایت: فارسى, English آدرس سایت: http://Ip.atu.ac.ir پست الکترونیک: atu.ac.ir@1p_info این سایت یک پایگاه دانشگاهى است که منابع و مطالب فقهى و حقوقى را با گستره پژوهش جهانى دربر دارد. از جمله بخش هاى مهم و جالب توجه این پایگاه, بخش منابع حقوقى اینترنت است. بانک اطلاعات سایت هاى حقوقى دنیا شامل منابع رشته هاى حقوقى, اسناد و قوانین, مجلات حقوقى, نهادهاى ایرانى, نهادهاى بین المللى, نهادهاى قضایى و رویه قضایى ایران, نهادهاى قضایى بین المللى, فقه و علوم اسلامى, حقوق تطبیقى, کتاب شناسى و… را در این بخش مى توان یافت. [2] عنوان سایت: حقوقدانان مدیریت سایت: زبان سایت: فارسى, English آدرس سایت: http://www.hoghooghdanan.com پست الکترونیک: مصوبات حقوقى مجلس, حقوق اسلام, حقوق بین الملل, حقوق خصوصى, حقوق جزا و جرم شناسى, حقوق بشر, حقوق زنان, اسناد و قوانین, پرسش و پاسخ حقوقى, موضوعات و مقالات فقهى و… از جمله بخش هاى مهم این سایت به شمار مى رود. ارائه مسائل مهم و به روز حقوقى, در صفحه اصلى, با امکان بحث و تبادل نظر میان کاربر و نویسنده, از جمله مزایاى این سایت به شمار مى رود. هم چنین امکان جست وجوى مطلب مورد نظر کاربر در میان مطالب سایت در همان صفحه اصلى سایت به صورت کلید واژه اى, قرار داده شده است. [3] عنوان سایت: سیستم قوانین و مقررات کشور مدیریت سایت: شرکت داده پرداز زبان سایت: فارسى, English آدرس سایت: http://dls.dpi.net.ir پست الکترونیک: dls_sales@dpiran.net سیستم قوانین و مقررات کشور در حقیقت بانک اطلاعات قوانین و مقررات منتشر شده کشور, از سال 1285 تاکنون است. این سیستم به صورت ریالى بوده و کاربر براى عضویت در آن, باید مبلغ مورد نظر را بپردازد و با دریافت کد ورودى از این سیستم استفاده کند. در این سایت ضمن معرفى این سیستم و ویژگى هاى آن و نحوه عضویت و قیمت آن, امکان استفاده به صورت مهمان براى آشنایى با این سیستم نیز فراهم شده است. [4] عنوان سایت: قوانین مدیریت سایت: معاونت قضایى آموزشى و تحقیقات دادگسترى کل استان تهران زبان سایت: فارسى آدرس سایت: http://www.ghavanin.com پست الکترونیک: info@dadgostary.com سایت بانک قوانین کشور و بانک مقالات حقوقى, این امکان را براى کاربران فراهم آورده که براساس عنوان قانون, کلمات متن, کلید واژه و یا موضوع و دیگر گزینه ها در میان قوانین به جست وجو بپردازد, و یا در بانک مقالات حقوقى عنوان مقاله, کلمات متن, منابع مقالات, تاریخ انتشار را جویا شود و بعد از آن که جست وجو انجام شد, با کلیک بر روى عنوان مورد نظر, به متن کامل مقاله دست یابد. [5] عنوان سایت: دادگسترى استان تهران مدیریت سایت: دادگسترى کل استان تهران زبان سایت: فارسى, عربى, French, English آدرس سایت: http://www.dadgostary-tehran.ir پست الکترونیک: info@dadgostary-tehran.ir قضاوت, آشنایى با قوه قضائیه, دیدگاه هاى قضایى, گزیده قوانین, مقالات, تازه ترین مصوبات, مطبوعات روز و… از جمله بخش هاى این پایگاه به شمار مى رود. هم چنین براى کاربر امکان جست وجوى مطالب سایت, و جست وجوى اطلاعات آراى دادگاه ها و نظرات مشورتى, به صورت پیشرفته و هم چنین پرسش و پاسخ حقوقى نیز در این سایت فراهم شده است. [6] عنوان سایت: مجمع علمى فرهنگى مجد مدیریت سایت: سید عباس حسینى نیک زبان سایت: فارسى آدرس سایت: http://www.ghavanin.com پست الکترونیک: نمایشگاه و فروشگاه بیش از هزار عنوان کتاب, نرم افزار و مجله حقوقى, بانک قوانین جارى کشور, مشاوره و وکالت, مجله حقوقى مجد (مقالات, نقد, مصاحبه, نهادهاى حقوقى, آزمون هاى حقوقى, سایت هاى حقوقى, اخبار حقوقى و معرفى چهره هاى ماندگار) و گفت وگو, از بخش هاى این پایگاه به شمار مى رود. امکان جست وجو در سایت و بانک هاى اطلاعاتى موجود در سایت, از ویژگى هاى بارز این پایگاه است. -------------------------------------------------------------------------------- پى نوشت ها: 1 . در رابطه با رشد روزافزون اطلاعات بنگرید به: نسخه پژوهى (دفتر یکم), مجید غلامى جلیسه, مقاله (جست وجو در بانک هاى اطلاعاتى نسخ خطى در ایران)/ 664 , به کوشش ابوالفضل حافظیان, مؤسسه اطلاع رسانى مرجع, خانه پژوهش قم, 1383هـ.ش, صفحه 664. 2. World Wide Web. 3 . فصلنامه پژوهش و برنامه ریزى در آموزش عالى, غلامعل منتظرى, مقاله (توسعه مبتنى بر فناورى اطلاعات محور آینده نگرى در نظام آموزشى کشور)/ 100, ش 25 , پاییز 1381 . 4 . فصل نامه کتاب, سعید رضایى شریف آبادى, و نوشین فرودى, مقاله (ارزیابى صفحات وب کتابخانه هاى دانشگاهى ایران و الگوى پیشنهادى)/ 12و13, ش 52, زمستان 1381): 12ـ13. 5. Full text.