مسئولیت کیفری قاتل در موارد اقرار معارض

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

چکیده

بر اساس یکی از آرای مطرح در فقه، هرگاه فردی به قتل کسی اقرار کرده باشد و پس از او فرد دیگری به قتل عمدی همان مقتول اقرار کند، در صورتی که اولی از اقرار خود برگردد، قصاص و دیه از هر دو ساقط و دیه مقتول از بیت المال پرداخت می‌شود. حذف این مسئله از قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 و ندادن راهکار روشن، عملاً به خلأ قانون انجامیده که با توجه به امکان مراجعه به فقه در موارد سکوت قانون، اصل مسئله را نیازمند بررسی می‌نماید.
نوشته حاضر ضمن نقد رویکرد قانون‌گذار، این مسئله را به لحاظ فقهی بررسی می‌کند و به این نتیجه دست می‌یابد که به‌رغم شهرت فتوایی، نظر یادشده قابل دفاع نیست؛ نظر غیرمشهور مبنی بر تخییر هم اشکال‌هایی دارد  و باید مسئولیت را بر اقراری تحمیل کرد که شائبه‌ای در نادرست‌بودن آن نیست.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Murderer's Criminal Liability When Confessions Contradict

نویسنده [English]

  • Esmaeil Agha Babaei Bani
Assistant Professor, Islamic Science and Culture Academy
چکیده [English]

According to a notable juridical opinion, where a person confesses to a murder, and then another person confesses to the same murder consequently, if the former confessor backtracks, both of them will release from bearing retaliation or paying blood money. In this case, the blood money will be paid off from the Muslim's treasury.‎Elimination of this dictum from the Iranian Islāmic penal code of 1392 (SH), without posing any clear alternative suggestion, has ended up to the lack of legislation. Since recourse to the Fiqh is anticipated as a resolution in the cases where law is silent, the aforementioned juridical solution is pertinent to be reflected upon. Through juridical study and along with criticizing the legislator's approach to this topic, this paper concludes that despite of reputation of this juridical concept it is vulnerable. Though, the unnoted judgment (Fatwā) which reveals voluntary action also has some disadvantages. Therefore, the confession which is free of any inaccuracy is the one which should bear the burden of responsibility.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Confess
  • Uncertain Perception
  • Backtrack from a Confess
  • retaliation
  • blood money
  • Counter-confess

مراجع

1. اردبیلى، احمد بن محمد (1403ق)، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، 14 جلد، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم، چاپ اول.
2. اسلامی، حسین (بی‌تا)، جزوه حقوق جزای اختصاصی 1، دانشگاه آزاد رفسنجان.
3. امین، سیدمحسن (1420ق)، عجائب أحکام أمیر المؤمنین، تحقیق: فارس حسون کریم مرکز الغدیر للدارسات الاسلامیه.
4. ایروانى، باقر (1427ق)، دروس تمهیدیة فی الفقه الاستدلالی على المذهب الجعفری، 3 جلد، بی‌نا، قم، چاپ دوم.
5. بهبهانى، محمدباقر (1419ق)، الحاشیة على مدارک الأحکام، 3 جلد، مؤسسه آل البیت، قم، چاپ اول.
6. حسینى عاملى، سیدجواد بن محمد (بی‌تا)، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة، 11 جلد، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ اول.
7. حلّى، جعفر بن حسن (محقق حلی) (1408ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، 4 جلد، مؤسسه اسماعیلیان، قم، چاپ دوم.
8. حلّى، حسن بن یوسف (علامه حلی) (1410ق)، إرشاد الأذهان إلى أحکام الإیمان، 2 جلد، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم، چاپ اول.
9. ــــــــــــــــــــــــــــــ (1411ق)، تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین، 1 جلد، مؤسسه چاپ و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، تهران، چاپ اول.
10. شریف مرتضى، على بن حسین (1415ق) ، الانتصار فی انفرادات الإمامیة، 1 جلد، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم، چاپ اول.
11. صیمرى، مفلح بن حسن (1420ق)، غایة المرام فی شرح شرائع الإسلام، 4 جلد، دار الهادی، بیروت، چاپ اول.
12. عاملى، زین الدین بن على (شهید ثانی) (1410ق)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، 10 جلد، کتابفروشى داورى، قم، چاپ اول.
13. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1413ق)، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، 15 جلد، مؤسسة المعارف الإسلامیة، قم، چاپ اول.
14. عاملى، محمد بن مکى(شهید اول) (1414ق) ، غایة المراد فی شرح نکت الإرشاد، 4 جلد، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، قم، چاپ اول.
15. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1410ق)، اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة، 1 جلد، دار التراث - الدار الإسلامیة، بیروت، چاپ اول.
16. فیاض کابلى، محمداسحاق(بی‌تا)، منهاج الصالحین، 3 جلد، بی‌نا، بی‌جا.
17. کلینى، محمد بن یعقوب (1429ق)، الکافی ، 15 جلد، دار الحدیث للطباعة و النشر، قم، چاپ اول.
18. مرعشى نجفى، سیدشهاب الدین،(1415ق)، القصاص على ضوء القرآن و السنة، 3 جلد، کتابخانه آیت الله مرعشى نجفى(قدس سره)، قم، چاپ اول.
19. مرعشى، سیدمحمدحسن، دیدگاه‌هاى نو در حقوق، 2 جلد، نشر میزان، قم، چاپ دوم.
20. موسوى خمینى، سیدروح الله (بی‌تا)، تحریر الوسیلة، 2 جلد، مؤسسه مطبوعات دارالعلم، قم، چاپ اول.
21. نجفى، محمدحسن (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، 43 جلد، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ هفتم.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 04 آبان 1395
  • تاریخ بازنگری: 30 آذر 1395
  • تاریخ پذیرش: 23 اسفند 1395

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار