بررسی حکم شرعی رفتار حکومت در جمع‌آوری اطلاعات از حوزۀ حریم خصوصی اشخاص

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

چکیده

جمع‌آوری اطلاعات از حوزۀ حریم خصوصی اشخاص توسط حکومت اسلامی برای حفظ امنیت و مصالح جامعه، صور و احکامی دارد که در مقالۀ حاضر، به سه نکتۀ مهم در این مسئله پرداخته می‌شود: 1. بررسی این امر که آیا همۀ موارد جمع‌آوری اطلاعات از حریم خصوصی افراد، بدون ظن جاسوسی و توطئه و مانند آن، مستلزم شکستن آن است یا خیر؟ نوآوری این بررسی، در تفکیک میان جمع‌آوری اجمالی و تفصیلی اطلاعات است. 2. بررسی دلالت ادلۀ نقلیِ حرمت جمع‌آوری اطلاعات از جانب حکومت در جایی که مستلزم شکستن حریم خصوصی شهروندان است. نوآوری این بررسی، در توجه به شمول و عدم شمول دلالت ادلۀ لفظی نسبت به تجسس حکومت (نه تجسس مردم از یکدیگر) است. غالب این ادله بر چنین شمولی دلالت ندارند؛ زیرا اولاً دربارۀ روابط شخصیِ افراد جامعه با یکدیگر‌ند، ثانیاً دربارۀ عیوب و گناهان شخصی‌اند. 3. ارتباط ادلۀ موجود در حوزۀ حکم جمع‌آوری اطلاعات از جانب حکومت. نوآوری این بررسی، در تبیین دقیق و صحیح ارتباط ادله است.
روش این مقاله، توصیفی ـ تحلیلی و روش جمع‌آوری اطلاعات آن کتابخانه‌ای است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Studying the decree about government behavior in collecting data from personal privacy of people

نویسنده [English]

  • Hassan-ali Ali-akbarian
چکیده [English]

Collecting data from the personal privacy of people by the Islamic government in order to protect the security and interests of the society has  some forms and rules, which in this paper, three important related points would investigate: 1. Studying that whether all cases of collecting data from personal privacy of people, without suspicion of spying and plotting or the like, involve a violation of privacy? Innovation in this review is importance of distinguishing between brief or detailed procedure of collecting data. 2. Studying the implications of related evidence in respect of prohibition of the government's collecting data, where it is required to break the personal privacy of citizens. Innovation in this review is attention to inclusion and exclusion of denoting verbal arguments in respect to government searching (not searching of people from each other). Most of these arguments do not imply such inclusion; because, firstly, they are about people's personal relationships with each other. Secondly, they are about personal faults and sins. 3. Being related of available evidence about government's collecting data. Innovation in this review is the detailed and accurate explanation for the related evidence.
The method of this paper is descriptive-analytical and data collection method is library.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • data collection
  • privacy
  • searching
  • Islamic government
1. ابن ابی‌شیبة الکوفی (1409)، المصنف، ج 6، تحقیق و تعلیق سعید اللحام، چاپ اول، بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.
2. ابن‌حبان (1414)، صحیح ابن‌حبان، ج 13، تحقیق شعیب ارنؤوط، چاپ دوم، مؤسسة الرسالة.
3. بخاری (1401)، صحیح البخاری، ج 6، بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع، چاپ افست از استانبول: طبعة دار الطباعة العامرة.
4. بخشی، عبدالله (1393)، اطلاعات و امنیت در کتاب و سنت، چاپ اول، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشکدۀ اطلاعات.
5. برقی، أحمد بن محمد بن خالد (1330)، المحاسن، ج 2، تحقیق جلال الدین الحسینی المشتهر بالمحدث، چاپ اول، چاپ رنگین، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
6. بیهقی، أحمد بن الحسین (1410)، شعب الإیمان، ج 5، تحقیق ابی‌هاجر محمد السعید بن بسیونی زغلول، تقدیم دکتور عبدالغفار سلیمان البنداری، چاپ اول، بیروت: دار الکتب العلمیة.
7. بیهقی، أحمد بن الحسین (بی‌تا)، السنن الکبرى، ج 8 و 10، دار الفکر.
8. تمیمی آمدی، عبدالواحد (1366)، غرر الحکم و درر الکلم، شرح آقا جمال الدین خوانساری، ج 3 و 4، چاپ اول، قم: دفتر تبلیغات.
9. حائری، محمد حسن؛ نصرالله شاملی، احسان علی‌اکبری بابوکانی (1393)، تجسس، چاپ اول، تهران: دانشگاه امام صادقA.
10. حر عاملی، محمد بن حسن (1414)، وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، ج 27، چاپ دوم، قم: مؤسسة آل البیتD لإحیاء التراث.
11. حرانی، ابن‌شعبة (1404)، تحف العقول عن آل الرسولJ، تصحیح و تعلیق علی أکبر الغفاری، چاپ دوم، قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم المشرفة.
12. ابن‌إدریس حلی (1429)، مستطرفات السرائر «باب النوادر» (موسوعة ابن‌إدریس الحلی ج 14)، تحقیق وتقدیم السید محمدمهدی الموسوی الخرسان، چاپ اول، چاپ العتبة العلویة المقدسة، اعداد مکتبة الروضة الحیدریة، العراق، النجف الأشرف: العتبة العلویة المقدسة.
13. حمیری قمی (1413)، قرب الإسناد، چاپ اول، قم: مؤسسة آل البیتD لإحیاء التراث.
14. سجستانی، سلیمان بن الأشعث (1410)، سنن ابی‌داود، ج 2، تحقیق و تعلیق سعید محمد اللحام، چاپ اول، دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.
15. سروش، محمد (1393)، مبانی حریم خصوصی بر اساس منابع اسلامی، چاپ اول، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
16. صدوق (شیخ)، ابی‌جعفر محمد (1403)، الخصال، تصحیح و تعلیق علی أکبر الغفاری، قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم المشرفة.
17. ــــــــــــــــــــــــــــــ (1368)، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، چاپ دوم، تحقیق و مقدمۀ محمدمهدی سید حسن خرسان، قم: منشورات الرضى، المطبعة أمیر.
18. ــــــــــــــــــــــــــــــ (1404) من لایحضره الفقیه، ج 4، چاپ دوم، قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم المشرفة.
19. ضیائی‌فر، سعید (1392)، جایگاه مبانی کلامی در اجتهاد، تهیه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، پژوهشکده فقه و حقوق، چاپ دوم، قم: مؤسسه بوستان کتاب.
20. طبرانی، سلیمان بن احمد (بی‌تا)، المعجم الکبیر، تحقیق و تخریج حمدی عبدالمجید سابق، دار إحیاء التراث العربی.
21. عاملی، جعفر مرتضى (1426)، الصحیح من سیرة النبی الأعظمJ، ج 31، چاپ اول، قم: دار الحدیث للطباعة والنشر.
22. علی‌اکبری بابوکانی، احسان (1391 ش)، تجسس از حریم خصوصی افراد در فقه امامیه، چاپ اول، تهران: دانشگاه امام صادقA.
23. قمی، علی بن إبراهیم (1387)، تفسیر القمی، تحقیق و تصحیح و تعلیق طیب موسوی جزائری، منشورات مکتبة الهدی.
24. کلینی رازی، ابی‌جعفر محمد بن یعقوب (1365)، الکافی، ج 2 و 5، چاپ چهارم، تصحیح و تعلیق علی أکبر الغفاری، حیدری، طهران: دار الکتب الإسلامیة.
25. متقی هندی، علی (1409)، کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال، ج 5، ضبط و تفسیر الشیخ بکری حیانی، تصحیح و فهرسة الشیخ صفوة السقا، بیروت: مؤسسة الرسالة.
26. مراغى، سید میر عبدالفتاح بن على حسینى (1417)، العناوین الفقهیة، ج 2، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه.
27. شریف رضی (1412)، نهج البلاغة، ج 3، چاپ اول، شرح الشیخ محمد عبده، چاپ النهضة، قم: دار الذخائر.
28. هاشمی شاهرودی، محمود (1405)، بحوث فی علم الأصول (تقریر درس شهید محمدباقر صدر)، ج 7، چاپ چهارم، المجمع العلمی للشهید الصدرw.