نقش عدالت در فرآیند استنباط اول و دوم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

چکیده

 
عدالت از کهن‌ترین مفاهیمی است که بشر با آن آشنا است و در زندگی روزمرّۀ او بسآمد چشمگیری دارد و در نصوص دینی به عنوان یکی از مقاصد اولیه انبیای الاهی از آن یاد شده است. این مفهوم، مفهومی پیشادینی است؛ اما نباید فارغ از نگاه به جهان، انسان و سرانجام وی، به تفسیر آن پرداخت. چنان‌که در تطبیق آن بر مصادیق و یافتن عینیت‌های آن، وقتی در یک نظام دیده می‌شود، باید عناصر مؤثـر در آن را ـ که در آن نظـام حضـور دارند ـ در نظر داشت. در بخش نظر و نظریه‌پردازی و اندیشه‌ورزی با مفهوم و مصداق‌شناسی عدالت، برخوردی بایسته نشده است؛ از این رو، لازم است کارایی‌های آن در کشف حکم باز‌خوانی شود تا اجرای عدالت بر بنیان آن صورت پذیرد. عدالت در فقه به مثابۀ یک سند، قاعده و روی‌کرد، حضور می‌یابد و به مثابۀ یک گفتمان عام در اجرای احکام مکشوف باید تحقق یابد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The role of justice in the first and second inference process

نویسنده [English]

  • Abolghasem Alidoust
چکیده [English]

Justice is one of the oldest concepts that humanity is familiar with it and is very common in his life and in religious texts; and it is known as one of the primary purposes of prophets. This concept is pre-religious; but it should not be interpreted without looking at the world, man and his ending. So that in its confirmation with the applications and finding its identities, when it is considered in a system, its effective elements should be considered too - which are present in the system. In terms of opinion and theorizing and thinking by the concept and meaning of justice, there is not appropriate treatment with it; Therefore it is necessary to review its implications in the detection of the rule, so the justice be enforced based it. Justice considered as a evidence, rule and approach in jurisprudence; and it must be realized as a general discourse in the implementation process of detected rules.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Justice
  • rules
  • detect
  • first inference
  • second inference
  • rule
  • pyramidal and curled study
*قرآن کریم.
*نهج البلاغة.
1. آمدی، عبدالواحد التمیمی (1378)، غرر الحکم و درر الکلم، ترجمۀ سیدحسین شیخ الإسلامی، قم: انتشارات انصاریان.
2. آملی، محمدتقی (1413)، المکاسب و البیع، (تقریرات درس آیت‌الله میرزا محمدحسین نائینی)، چاپ اول، قم: موسسة النشر الإسلامی.
3. اصفهانی، محمدحسین (بی‌تا)، حاشیة المکاسب، قم: مجمع الذخائر الاسلامیة.
4. انصاری، شیخ مرتضی (1422)، المکاسب، چاپ دوم، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
5. حر عاملی، محمد بن حسن (1414)، وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، چاپ دوم، قم: موسسۀ آل البیتD.
6. خمینی، سید روح‌الله موسوی (1421)، کتاب البیع، چاپ اول، قم: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
7. خوانساری، سید احمد (1364)، جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، چاپ دوم، قم: اسماعیلیان.
8. رستم باز، سلیم (بی‌تا)، شرح المجلة، چاپ سوم، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
9. طوسی، محمد بن حسن (1418)، تهذیب الاحکام، چاپ اول، تهران: صدوق.
10. علی‌اکبریان، حسنعلی (1386)، قاعدۀ عدالت در فقه امامیه، چاپ اول، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
11. علیدوست، ابوالقاسم (1381)، فقه و عقل، چاپ سوم، تهران: سازمان انتشارات فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
12. ـــــــــــــــــــــــ (1383)، فقه و عرف، چاپ اول، تهران: سازمان انتشارات فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
13. ـــــــــــــــــــــــ (1388)، فقه و مصلحت، چاپ اول، تهران: سازمان انتشارات فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
14. ـــــــــــــــــــــــ (1390)، «عدالت به مثابۀ یک سند، قاعده، رویکرد و گفتمان عام در کشف حکم و اجرای احکام مکشوف»، مجموعه مقالات دومین نشست اندیشه‌های راهبردی (عدالت)، چاپ اول، تهران: پیام عدالت، ج 1.
15. ـــــــــــــــــــــــ (1394)، «ماهیت و چیستی‌شناسی فقه امنیت و فقه امنیتی»، فصلنامۀ حکومت اسلامی، شماره 78.
16. ـــــــــــــــــــــــ (1395)، فقه و حقوق قراردادها (ادلۀ عام روایی)، چاپ اول، تهران: سازمان انتشارات فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
17. عیوضی، محمدرضا (1384)، «گفتمان عدالت سیاسی در انقلاب اسلامی»، کتاب نقد، شمارۀ 37.
18. مطهری، مرتضی (1409)، مبانی اقتصاد اسلامی، چاپ اول، تهران: انتشارات حکمت.