تبیین دیدگاههای انتقادی امام خمینی در استفاده از روش فلسفی در علم اصول

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

حوزه علمیه قم

چکیده

رشد هر دانش از جمله علم اصول که از مهم‌ترین ابزارهای استنباط محسوب می‌شود، علاوه بر نوآوری نیازمند نقد و اصلاح مداوم آن دانش است و نوآوری و نقد علم نیز تنها با حرکت بر اساس مبانی روش‌شناختی آن علم میسر است. یکی از معضلات علم اصول در دو قرن اخیر، خلط روش تحقیق در فلسفه به‌عنوان یک علم حقیقی با روش تحقیق در علم اصول به‌عنوان علمی اعتباری است. حضرت امام خمینی از اصولیانی است که با تمام توان به نقد روش‌شناختی این آمیخت نادرست پرداخته است. پژوهۀ فرارو در همۀ آثار اصولی ایشان (شامل چهارده جلد آثار دست‌نگاشت و تقریرات شاگردان) استقرا کرده و انتقادات ایشان را در این زمینه گردآوری و در تحلیلی آماری مشخص کرده نقد حضرت امام در این مسئله متوجه مرحوم آخوند خراسانی است. همچنین در این تحقیق، مبانی نظری الگوی روش‌شناختی یادشده تبیین و به برخی اشکالات وارد بر ایشان در این موضوع نیز پاسخ داده شده است.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Explanation of Imam Khomeini‘s Critical viewpoints as to applying the Philosophical Method to `Elme Osul

نویسنده [English]

  • mostafs hamedani
چکیده [English]

Development of all the sciences including elme usul (principles of Islamic jurisprudence) which is the most important means of an inference, in addition to innovation, is required to a continuing reform, and innovation and criticism is also available with an act according to a methodological foundations of any sciences. Following two last centuries, One of the problems of this science is that its research method is mixed with the philosophical method while the latter is a real science but osul is a contractual one. Imam Khomeini is one of the jurists that has tried his best to criticize strongly this incorrect mixed method. This study has searched all of his Osuli works (consisting of 14 books and two sets of his students` reports) and collected his criticism in this respect and specified with a statistic analysis. His most criticisms are concerned in the late Akhond Khorasani. In this study, the theoretical basis of mentioned methodological model is verified and his some difficulties are answered in this matter.
   


کلیدواژه‌ها [English]

  • science of principle of jurisprudence
  • fact
  • assumption
  • philosophical method
  • rational- discursive method
  • and method of the common sense and the sane

مراجع

  1. آخوند خراسانى، محمدکاظم(1409ق)، کفایة‌الأصول، مؤسسۀ آل‌البیت D، قم، چاپ اول.
  2. آقابزرگ تهرانى، محمدمحسن منزوى، (1408ق)، الذریعة إلى تصانیف الشیعة، اسماعیلیان و کتابخانه اسلامیه، قم و تهران.‏
  3. ابن فارس، احمد بن‌فارس(1404ق)، معجم مقاییس اللغة، دفتر تبلیغات اسلامی، قم، چاپ اول.
  4. ابن‌طاووس، على بن‌موسى (1376ش)، الإقبال بالأعمال الحسنة، دفتر تبلیغات اسلامى، قم، چاپ اول.
  5. اشتهاردى، على‌پناه (1417ق)، مدارک‌العروة، دار‌الأسوة، تهران، اول.
  6. اصفهانى نجفى، محمدتقى(1429ق)، هدایة‌المسترشدین، موسسۀ نشر اسلامی، قم، چاپ دوم.
  7. اصفهانى، محمدحسین(1429ق)، نهایة‌الدرایة فی شرح‌الکفایة، موسسۀ آل‌البیت D، بیروت، چاپ دوم.
  8. امام خمینى، روح الله(1426ق)، الاجتهاد و التقلید، موسسۀ نشر آثار امام خمینی، تهران، چاپ اول.
  9. ــــــــــــــــــــــــــــ(1381ش)، الاستصحاب، موسسۀ نشر آثار امام خمینی، تهران، چاپ اول.
  10. ــــــــــــــــــــــــــــ (1378ش)، الرسائل العشرة، موسسۀ نشر آثار امام خمینی، تهران، چاپ اول.
  11. ــــــــــــــــــــــــــــ (1415ق)، انوار الهدایة فی التعلیقة على الکفایة، موسسۀ نشر آثار امام خمینی، تهران، چاپ دوم.
  12. ــــــــــــــــــــــــــــ (1423ق)، تهذیب الأصول، مؤسسۀ نشر آثار امام خمینی، تهران، چاپ اول.
  13. ــــــــــــــــــــــــــــ (1376ش)، جواهر الأصول، موسسۀ نشر آثار امام خمینی، تهران، چاپ اول.
  14. ــــــــــــــــــــــــــــ (1415ق)، مناهج الوصول إلى علم الأصول، موسسۀ نشر آثار امام خمینی، قم، چاپ اول.
  15. انوری، حسن(1381ش)، فرهنگ سخن، انتشارات سخن، تهران، چاپ اول.
  16. بهبهانى، محمدباقر(1415ق)، الاجتهاد و التقلید، مجمع الفکر الإسلامی، قم، چاپ اول.
  17. ـــــــــــــــــــــــــــ(1415ق)، الفوائد الحائریة، مجمع الفکر الإسلامی، قم، چاپ اول.
  18. حائرى یزدى، عبدالکریم(1418ق)، دررالفوائد، موسسه نشر اسلامی، قم، چاپ ششم.
  19. ــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1404ق)، کتاب الصلاة، موسسه نشر اسلامی، قم، چاپ اول.
  20. حائرى اصفهانى، محمدحسین بن‌عبدالرحیم(1404ق)، الفصول الغرویة فی الأصول الفقهیة، داراحیاء العلوم الاسلامیه، قم، چاپ اول.
  21. حاج‌آقا‌رضا همدانى(1416ق)، مصباح الفقیه، مؤسسة الجعفریة لإحیاء التراث و مؤسسة النشر الإسلامی، قم، اول.
  22. دیلمى، حسن بن‌محمد(1427ق)، غرر الأخبار، دلیل ما، قم، چاپ اول.
  23. سبحانی تبریزی، جعفر(1424ق)، إرشاد‌العقول، مؤسسه امام صادق A، قم، چاپ اول.
  24. ــــــــــــــــــــــــــــــــ(1415ق)، الرسائل‌الأربع ( قواعد اصولیه و فقهیه )، مؤسسه امام صادقA ، قم، چاپ اول.
  25. ــــــــــــــــــــــــــــــــ (1391ش)، المبسوط، مؤسسه امام صادق A ، قم، چاپ اول.
  26. سبزوارى، حاج ملاهادی(1360ش)، التعلیقات على الشواهد الربوبیة، مرکز نشر دانشگاهی، مشهد، چاپ دوم.
  27. ــــــــــــــــــــــــــــــــ (1369-1379ش)، شرح المنظومه، نشر ناب، تهران، چاپ اول.
  28. شیخ انصارى، مرتضى(1383ش)، مطارح‌الأنظار، مجمع الفکر السلامی، قم، چاپ دوم.
  29. ــــــــــــــــــــــــــــــ، (1416ق)، فرائدالاصول، قم.
  30. شیخ طوسى، محمد بن‌حسن(1411ق)، مصباح المتهجّد، مؤسسة فقه الشیعه، بیروت، چاپ اول.
  31. شهید اول، محمد بن‌مکى(1414ق)، غایة المراد فی شرح نکت الإرشاد، دفتر تبلیغات اسلامى، قم، چاپ اول.
  32. صدوق، محمد بن على(1378ق)، عیون أخبار الرضا A ، نشر جهان، تهران، چاپ اول.
  33. صدر المتألهین، محمد بن‌ابراهیم(1354ش)، المبدأ و المعاد، انجمن حکمت و فلسفه ایران، تهران.
  34. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1981م)، الحکمة المتعالیة، دار احیاء التراث، بیروت، چاپ سوم.
  35. طباطبایى، محمدحسین(1387ش)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، بوستان کتاب، قم، چاپ دوم.
  36. ـــــــــــــــــــــــــــــــــ(1371ش)، المیزان، اسماعیلیان، قم، چاپ دوم.
  37. ـــــــــــــــــــــــــــــــــ (بی‌تا)، حاشیة الکفایه، بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی، قم، چاپ اول.
  38. ـــــــــــــــــــــــــــــــــ (1428ق)، رسالۀ‌الاعتبار (ضمن مجموعة رسائل العلامة الطباطبائى)، باقیات، قم، چاپ اول.
  39. ـــــــــــــــــــــــــــــــــ (1414ق)، نهایة‌الحکمة، موسسۀ نشر اسلامی، قم، چاپ دهم.
  40. عراقى، ضیاءالدین(1417ق)، نهایة الأفکار، موسسۀ نشر اسلامی، قم، چاپ سوم.
  41. مجلسى، محمدباقر(1403ق)، بحارالأنوار، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم.
  42. معین، محمد(1383ش)، فرهنگ معین، انتشارات امیرکبیر، تهران، چاپ بیست و یکم.
  43. مطهرى شهیدمرتضی(1380ش)، مجموعه آثار، چاپ دهم، انتشارات صدرا، قم.
  44. مکارم شیرازى، ناصر(1428ق)، انوارالأصول، انتشارات مدرسۀ امام امیرالمؤمنین A ، قم، چاپ دوم.
  45. نجفى، محمدحسن(1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، دار إحیاءالتراث العربی، بیروت، چاپ هفتم.
  46. نراقی، ملا محمدمهدی (بی‌تا)، بی‌جا، (سنگی)، بی‌نا.
  47. نائینى، محمدحسین(1352ش)، أجودالتقریرات، مطبعۀ العرفان، قم، چاپ اول.
  48. ــــــــــــــــــــــــــــ(1376ش)، فوائد الاُصول، موسسۀ نشر اسلامی، قم، چاپ اول.

 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 21 خرداد 1395
  • تاریخ بازنگری: 23 دی 1395
  • تاریخ پذیرش: 17 آذر 1395

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار