شاخصه‌های منهج فقهی علامه کاشف الغطاء

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه تصحیح و احیای آثار مرکز احیای آثار اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران.

چکیده

تطوّر فقه و پویایى آن، رابطۀ تنگاتنگی با منهج ارائه و بیان مباحث فقهى دارد؛ ازاین‌رو شناخت منهج و شیوۀ فقهى هر فقیه، تأثیر مهم و روشنی درشناخت ویژگى‌ها و محصولات فکرى وی دارد، فقیه بزرگوار علامه شیخ محمد الحسین کاشف الغطاء از فقیهان صاحب نام و دارای سبک فقهى است که اندیشه‌های فقهی او از زوایاى گوناگون قابل بررسى است. این مقاله در صدد تبیین مناهجی است که ایشان در پژوهش‌ها و استنباط فروعات فقهی خود از آن‎ها بهره برده‌اند، در این راستا مباحثی همچون: توسعۀ دایرۀ مباحث فقهی با نگاه تطبیقی و تقریبی، قاعده‌محوری در فروعات فقهی، نوگرایی مبنا‌محور در استنباط احکام فقهی، توجه به نقش زمان و مکان در پویایی فقه، اهتمام به حل مسائل جدید فقهى با واقعیت‌های زندگى، توجه به بعد اخلاقی و اجتماعی فقه و توجه به بعد عقلانی و فلسفی احکام، مورد بحث قرار گرفته است، اگرچه در بررسى مناهج فقهى، بیشتر به تحلیل و تبیین جنبه‌هاى صورى فقه پرداخته می‌شود تا به مبانی و موضوعات آن، اما باید توجه داشت که همین امر به آن محتوا قالب داده و عظمت پویایی فقه و فقاهت را به مرحلۀ بروز و ظهور می‌رساند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Characteristics of the Jurisprudential Method of Allameh Kashif al-Ghita

نویسنده [English]

  • Akbar Asad Alizadeh
Assistant professor, Department of Revival and Correction of Works, Center for Reviving of Islamic Works, Islamic Sciences and Culture Academy, Qom, Iran.
چکیده [English]

The development of jurisprudence (Islamic jurisprudence known as fiqh) and its dynamics has a close relationship with the method of presenting and expressing jurisprudence topics. Therefore, knowing the jurisprudential method and method of each jurist has an important and clear effect on knowing his intellectual characteristics and products. The venerable jurist Allameh Sheikh Muhammad al-Hussein Kashif al-Ghita is one of the famous jurists with a jurisprudential style whose jurisprudential thoughts can be examined from different angles. This article aims to explain the methods that he has used in his studies and jurisprudential branches inferences. In this regard, topics such as the development of jurisprudential issues with a comparative and approximate view, rule-oriented in jurisprudence branches, foundation-oriented modernization in the derivation of jurisprudence, attention to the role of time and place in the dynamics of jurisprudence, trying to solve new jurisprudential problems with the realities of life, considering the moral and social dimension of jurisprudence and attention to the rational and philosophical dimension of rulings have been dealt with. Although in the study of jurisprudential methods, the formal aspects of jurisprudence are analyzed and explained more than its foundations and topics, it should be noted that this gives shape to the content and brings the greatness of the dynamics of jurisprudence and knowing jurisprudence to the emerging stage.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Jurisprudential Method
  • Jurisprudential Characteristics
  • Kashif al-Ghita
* قرآن کریم
1. ابن درید، محمد بن حسن. ‏(1988م). جمهرة اللغة (ج1، چاپ اول). بیروت: دار العلم للملایین.
2. ابن فارس، أحمد بن فارس. (1404ق). معجم مقاییس اللغة (ج5، چاپ اول). قم: مکتب‌الإعلام الإسلامی.
3. ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414ق). لسان العرب (ج2، چاپ سوم). بیروت: دار بیروت. 
4. ازهرى، محمد بن احمد. (1421ق). تهذیب اللغة (ج6، چاپ اول). بیروت: دار احیاء التراث العربی‏.
5. جوهرى، اسماعیل بن حماد. (1376ق). الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة (مصحح: احمد عبد الغفور عطار، ج1، چاپ اول). بیروت: دار العلم للملایین‏.
6. خلیلی، جعفر. (1412ق). هکذا عرفتهم (چاپ اول). قم: شریف رضی.
7. خوانساری، سید احمد. (1405ق). جامع المدارک (مصحح: علی‌اکبر غفاری). قم: موسسه اسماعیلیان. 
8. دهخدا، علی‌اکبر. (۱۳۷۳). لغت‌نامه (ج3و4، چاپ اول). تهران: نشر دانشگاه تهران.
9. راغب اصفهانى، حسین بن محمد. (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن (چاپ اول). بیروت: دارالشامیة. 
10. شیخ صدوق. (1414ق). من لا یحضره الفقیه (مصحح: علی‌اکبر غفاری، ج2). قم: موسسه نشر اسلامی. 
11. طوسی، محمد بن حسن. (1363). تهذیب الأحکام (ج3، چاپ سوم). تهران: دار الکتب الاسلامیه.
12. فاضل هندی، محمد بن حسن. (1416ق). کشف اللثام (ج7). قم: جامعه مدرسین. 
13. کاشف الغطاء، محمدحسین. (1439ق). موسوعة الإمام محمّد الحسین آل کاشف الغطاء، آثار کلامی (الإعداد والتحقیق: مرکز إحیاء التراث الإسلامی، ج5، الطبعة الأُولى). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
14. کاشف الغطاء، محمدحسین. (1439ق). موسوعة کاشف الغطاء (الآثار الکلامیّة: الفردوس الأعلى) (ج5). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. 
15. کاشف الغطاء، محمدحسین. (1441ق). بحوث فقهیّة (بالفارسیّة)  موسوعة کاشف الغطاء، الآثار فقهیة (ج25). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
16. کاشف الغطاء، محمدحسین. (1441ق). تحریر المجلّة موسوعة کاشف الغطاء، الآثار فقهیة (ج13، 14، 15 و 16). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
17. کاشف الغطاء، محمدحسین. (1441ق). تعلیقات على العروة الوثقى موسوعة کاشف الغطاء، الآثار فقهیة (ج21). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
18. کاشف الغطاء، محمدحسین. (1441ق). تعلیقات على تبصرة المتعلّمین موسوعة کاشف الغطاء، الآثار فقهیة (ج‌24). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
19. کاشف الغطاء، محمدحسین. (1441ق). تعلیقات على سفینة النجاة، موسوعة کاشف الغطاء، الآثار فقهیة (ج‌23). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
20. کاشف الغطاء، محمدحسین. (1441ق). دائرة المعارف العلیا موسوعة کاشف الغطاء، الآثار فقهیة (ج17و 18). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
21. کاشف الغطاء، محمدحسین. (1441ق). سؤال و جواب موسوعة کاشف الغطاء، الآثار فقهیة (ج19). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
22. کاشف الغطاء، محمدحسین. (1441ق). شرح العروة الوثقى موسوعة کاشف الغطاء، الآثار فقهیة (ج4، 7، 10 و 12). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
23. کاشف الغطاء، محمدحسین. (1441ق). وجیزة الأحکام و...  موسوعة کاشف الغطاء، الآثار فقهیة (ج20). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
24. کلینی، محمد بن یعقوب. (1401ق). الکافی (محقق: علی‌اکبر غفاری، ج4،1، چاپ چهارم) بیروت: دار الصعب ودار التعارف. تهران: افست دار الکتب الاسلامه. 
25. نجفی، محمد حرزالدین. (1405ق). معارف الرجال فی تراجم العلماء والأدبا (تعلیق: محمدحسین حرز الدین، چاپ اول). قم:کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی(ره).