اخوت دینی مخالف در فقه امامیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران.

2 فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات دانشگاه قم، قم، ایران

3 دانشجوی دکترای گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه قم، قم، ایران.

چکیده

یکی از ارکان مهم نظریه تقریب مذاهب اسلامی، اعتقاد به اخوت دینی مسلمانان است. برخی محدثان و فقهای امامیه با نفی اسلام و ایمان مخالف، به‌دلیل انکار ولایت، به‌عنوان اصلی از اصول دین یا یکی از ضروریات دین، اخوت دینی را تنها برای پیروان فرقه ناجیه ثابت می‌دانند. پژوهش حاضر با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای و روش تحلیل محتوا در پی بررسی و میزان صحت ادله ارائه‌شده از سوی صاحبان این دیدگاه است؛ چراکه تبیین فقهی اخوت دینی، در شیوه تعامل و سبک زندگی اجتماعی مسلمانان مؤثر خواهد بود. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که غالب ادله ارائه‌شده از سوی طرفداران نفی اخوت دینی با مخالف، یا از نظر متن و سند مخدوش است و عمل به آنها از سوی فقهای امامیه مردود دانسته شده است، و یا از جهت دلالت اخص از مدعای موردنظر است؛ چنان‌که غالب فقهای امامیه با اثبات اسلام و مراتبی از ایمان، اخوت دینی با مخالف را ثابت می‌دانند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Opposing Religious Brotherhood in Imamiyah Jurisprudence

نویسندگان [English]

  • Mohammad Ali Raghebi 1
  • Mohammad Nozari Ferdowsieh 2
  • Ali Hassan Khani 3
1 Associate Professor, Department of Fiqh and Fundamentals of Islamic Law, Faculty of Theology and Islamic Studies, University of Qom, Qom, Iran.
2 Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Faculty of Theology, Qom University, Qom, Iran.
3 PhD student, Department of Fiqh and Fundamentals of Islamic Law, Faculty of Theology and Islamic Studies, University of Qom, Qom, Iran.
چکیده [English]

One of the important pillars of the theory of proximity of Islamic denominations is the belief in the religious brotherhood of Muslims. Some muhaddith and jurists of the Imamiyyah deny Islam and the opposite faith, because of the denial of guardianship, as one of the main principles of religion or one of the necessities of religion, they consider religious brotherhood as stable only for the followers of Najiya Sect. The present study, by using library studies and content analysis method, seeks to examine and verify the accuracy of the arguments presented by the owners of this view, because the jurisprudential explanation of religious brotherhood will be effective in the way of interaction and social lifestyle of Muslims. The findings of this study suggest that the majority of the arguments presented by the proponents of the denial of religious brotherhood with the opposition are either distorted in terms of the text and the document, and their application has been rejected by the Imamiyah jurists, or because of the special implication of the claim in question. As the majority of Imamiyyah jurists consider the religious brotherhood with the opposition to be established by proving Islam and different levels of faith.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Opposite Faith
  • religious brotherhood
  • opposite brotherhood
  • proximity of denominations
* قرآن کریم
** نهج‌البلاغه
1. ‏‫آلوسی، محمود بن عبدالله. (بی‌تا). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم والسبع المثانی (ج۱-۱۶). بیروت: دار الکتب العلمیه. ‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
2. ‏‫ابن‌ادریس، محمد بن احمد. (بی‌تا). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی (والمستطرفات) (ج۱-۳). قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
3. ‏‫ابن‌بابویه، محمد بن علی. (۱۳۶۳). من لا یحضره الفقیه (ج۱-۴). قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
4. ابن‌منظور، محمد بن مکرم. (بی‌تا الف‌). لسان العرب (ج۱-۱۵). بیروت: ‌دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.
5. ‏‫ابن‌منظور، محمد بن مکرم. (بی‌تا ب‌). لسان العرب (ج۱-۱۵). بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
6. شیخ ‏‫انصاری، مرتضی بن محمدامین. (بی‌تا). کتاب الطهارة (ج۱-۵). قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
7. ‏‫بحرانی، یوسف بن احمد. (۱۳۶۳). الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة (ج۱-۲۵). قم: مؤسسة النشر الإسلامی.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
8. ‏‫برقی، احمد بن محمد. (بی‌تا). المحاسن (ج۱-۲). قم: دار الکتب الإسلامیه.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
9. ‏‫حر عاملی، محمد بن حسن. (بی‌تا). تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة (ج۱-۳۰). قم: موسسة آل البیت(علیهم السلام).‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
10. ‏‫حقی، اسماعیل بن مصطفی. (بی‌تا). تفسیر روح البیان (ج۱-۱۰). بیروت: دار الفکر.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
11. ‏‫خمینی، سید روح‌الله. (بی‌تا). کتاب الطهاره (ج۱-۴). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
12. خویی، سید ابوالقاسم موسوى‌. (۱۴۱۸ق الف‌). فقه الشیعة: کتاب الطهارة‌. قم: مؤسسه آفاق.
13. ‏‫خویی، سید ابوالقاسم موسوى‌. (۱۴۱۸ق ب‌). موسوعة الإمام الخوئی‌. قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
14. ‏‫راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (بی‌تا). مفردات ألفاظ القرآن. بیروت: دار الشامیه.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
15. ‏‫سبحانی تبریزی، جعفر. (۱۳۸۲). المواهب فی تحریر أحکام المکاسب (ج۱). قم: مؤسسه امام صادق(علیه السلام).‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
16. ‏‫شبیری زنجانی، سید موسی. (۱۳۹۴). تقریرات گعده. دوماهنامه تقریرات، ش۳، ص ۱۰.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
17. ‏‫شهید ثانی، زین‌الدین بن علی. (۱۳۷۶). کشف الریبة عن أحکام الغیبة. تهران: مرتضوی.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
18. ‏‫صاحب جواهر، محمدحسن بن باقر. (۱۳۶۲). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام (ج۱-۴۳). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
19. ‏‫طباطبایی، سید محمدحسین. (بی‌تا). المیزان فی تفسیر القرآن (ج۱-۲۰). بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
20. ‏‫طبرسی، فضل بن حسن. (۱۳۷۲). مجمع البیان فی تفسیر القرآن (ج۱-۱۰). تهران: ناصر خسرو.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
21. ‏‫طوسی، محمد بن حسن. (بی‌تا). التبیان فی تفسیر القرآن (ج۱-۱۰). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
22. ‏‫فیومی، احمد بن محمد. (بی‌تا). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی (ج۱-۲). قم: موسسة دار الهجرة.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
23. ‏‫کشی، محمد بن عمر. (۱۳۴۸). اختیار معرفة الرجال المعروف برجال الکشی. مشهد: مرکز تحقیقات و مطالعات دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه مشهد.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
24. ‏‫کلینی، محمد بن یعقوب. (بی‌تا). الکافی (ج۱-۸). تهران: دار الکتب الإسلامیه.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
25. ‏‫گلپایگانی، محمدرضا. (بی‌تا). کتاب الطهاره. قم: دار القرآن الکریم.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
26. ‏‫مازندرانی، محمدصالح بن احمد. (بی‌تا). الکافی: الأصول والروضة (ج۱-۱۲). تهران: المکتبة الاسلامیه.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
27. ‏‫مامقانی، محمدحسن بن عبد الله. (بی‌تا). غایة الآمال فی شرح المکاسب و البیع (ج۱-۳). قم: مجمع الذخائر الاسلامیه.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
28. ‏‫مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی. (۱۳۶۳). مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول (ج۱-۲۸). تهران: دار الکتب الإسلامیه.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
29. ‏‫مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی. (۱۳۶۵). بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (ج۱-۱۱۰). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
30. ‏‫محقق حلی، جعفر بن حسن. (بی‌تا). الرسائل التسع. قم: کتابخانه عمومی حضرت آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی(ره).‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
31. ‏‫مصطفوی، حسن. (۱۳۸۵). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم (ج۱-۱۴). تهران: مرکز نشر آثار علامه مصطفوی.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
32. ‏‫مفید، محمد بن محمد. (بی‌تا). الجمل والنصرة لسید العترة فی حرب البصرة. قم: المؤتمر العالمی لألفیة الشیخ المفید.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
33. ‏‫مقدس اردبیلی، احمد بن محمد. (بی‌تا). مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان (ج۱-۱۴). قم: مؤسسة النشر الإسلامی.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
34. ‏‫مکارم شیرازی، ناصر. (بی‌تا). أنوار الفقاهة فی أحکام العترة الطاهرة: کتاب التجارة، المکاسب المحرمة. قم: مدرسة الإمام علی بن أبیطالب(علیه السلام).‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
35. ‏‫موسوی سبزواری، عبدالاعلی. (بی‌تا). مهذب الأحکام (ج۱-۳۰). قم: مؤسسة المنار.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
36. ‏‫مؤمن قمی، محمد. (۱۳۸۹). مبانی تحریر الوسیله (ج۱-۳). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
37. ‏‫وحید بهبهانی، محمدباقر بن محمداکمل. (بی‌تا). مصابیح الظلام فی شرح مفاتیح الشرایع (ج۱-۱۱). قم: مؤسسه علامه مجدد وحید بهبهانی.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
38. ‏‫ورام، مسعود بن عیسی. (بی‌تا). تنبیه الخواطر ونزهة النواظر المعروف بمجموعة ورّام (ج۱-۲). قم: مکتبة الفقیه.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬