بازخوانی فقهی-حقوقی دیه جراحت نافذه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

پژوهشگر و مدرس حوزه و دانشگاه، قم، ایران.

چکیده

یکی از جرایم نسبتاً شایعی که علیه تمامیت جسمانی اشخاص به وقوع می‌پیوندد، جراحاتی است که بدن مجنی‌علیه را سوراخ نموده و موجب رنج و تعب و در مواردی منجر به ازکارافتادن آن عضو می‌گردد. دیه این نوع از جراحات که نافذه نامیده می‌شود، یک‌دهم دیه انسان است. زوایای مختلف این جرم مورداتفاق علما نبوده و نیاز به تحقیق و بررسی دارد. از جمله موارد اختلافی می‌توان به تعریف دقیق نافذه و میزان دیه نافذه اعضا و نیز دیه زنان در این نوع جراحات اشاره نمود. پژوهش حاضر بر اساس روش توصیفی-تحلیلی پس از طرح دیدگاه‌های مختلف فقهی، به ارزیابی ادله مزبورپرداخته و سپس با استدلال‌های متعدد نشان می‌دهد که جراحت نافذه، هم در اصطلاح و هم دردیه زنان، متفاوت با نظر مشهور فقها و به‌تبع آن قانون‌گذار کشور است. براین اساس نافذه جراحتی است که اعضای انتهایی بدن را شکافته و از طرف دیگر خارج نشود و دیه آن در مردان و زنان هیچ‌گونه تفاوتی ندارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Jurisprudential-legal Examination of Diya of Penetrating Injuries

نویسنده [English]

  • Alireza Fajri
Researcher and lecturer in Islamic Seminary and University of Qom, Qom, Iran.
چکیده [English]

یکی از جرایم نسبتاً شایعی که علیه تمامیت جسمانی اشخاص به وقوع می پیوندد، جراحاتی است که بدن مجنی علیه را سوراخ نموده و موجب رنج و تعب و در مواردی منجر به از کارافتادن آن عضو می گردد. دیه این نوع از جراحات که نافذه نامیده می شود، یک دهم دیه انسان می باشد. زوایای مختلف این جرم مورد اتفاق علما نبوده و نیاز به تحقیق و بررسی دارد. از جمله موارد اختلافی می توان به تعریف دقیق نافذه و میزان دیه نافذه اعضاء و نیز دیه زنان در این نوع جراحات اشاره نمود.

بر اساس نظر منتخب در این مقاله، نافذه جراحتی خواهد بود که وارد اعضای غیر مرکزی بدن (سر و صورت و سینه و شکم) شده و از طرف دیگر خارج نشود ضمن اینکه تفاوتی بین دیه مرد و زن وجود نخواهد داشت

. . . . . . . . . . . . .

کلیدواژه‌ها [English]

  • Crimes against physical integrity
  • equalization of diya
  • Arsh
  • crime
  • penetrating injury
  • Article 713 of the Islamic Penal Code
1. ابن‌منظور، محمد بن مکرم. (1414ق). لسان العرب (ج3، چاپ سوم) بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع- دار صادر.
2. اردبیلی، احمد بن محمد. (1403ق). مجمع الفائدة والبرهان فی شرح ارشاد الاذهان (ج14، چاپ اول). قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
3. آقابزرگ طهرانی، محمدمحسن. (1430ق). الذریعة الی تصانیف الشیعه (ج2، چاپ اول). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
4. بحرانی، یوسف بن احمد. (1426ق). الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهره (ج5، چاپ اول). قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
5. حر عاملی، محمد بن حسن. (1409ق). تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه (ج29، چاپ اول). قم: مؤسسه آل‌البیت^.
6. حر عاملی، محمد بن حسن. (1412ق). هدایة الامة الی احکام الائمه (ج8، چاپ اول). مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة.
7. حسینی روحانی، سید صادق. (1412ق). فقه الصادق× (ج26، چاپ اول). قم: دار الکتاب- مدرسه امام صادق×.
8. حلی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی. (1381). رجال العلامة الحلی (چاپ دوم). نجف اشرف: مطبعة الحیدریه.
9. خمینی، سید روح‌الله. (بی‌تا). تحریر الوسیله (ج2، چاپ اول). قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم.
10. خوئی، سید ابوالقاسم. (1413ق). معجم رجال الحدیث (ج8). نجف اشرف: مطبعة الآداب.
11. خوئی، سید ابوالقاسم. (1422ق). مبانی تکملة المنهاج (ج2، چاپ اول). قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی.
12. راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412ق). مفردات الفاظ القرآن (چاپ اول). لبنان - سوریه: دار العلم- الدار الشامیة.
13. سبزواری، سید عبدالاعلی. (1413ق). مهذب الاحکام فی بیان الحلال والحرام (ج29، چاپ چهارم). قم: مؤسسة المنار.
14. شیخ صدوق، محمد بن علی بن بابویه. (1413ق). من لا یحضره الفقیه (ج4، چاپ دوم). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
15. صدر، سید محمد. (1420ق). ماوراء الفقه (ج9، چاپ اول). بیروت: دار الأضواء للطباعة والنشر والتوزیع.
16. طباطبائی حائری، سید علی. (1409ق). الشرح الصغیر فی شرح مختصر النافع (ج3، چاپ اول). قم: انتشارات کتابخانه آیةالله مرعشى نجفى&.
17. طباطبائی حائری، سید علی. (1418ق). ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلائل (ج16، چاپ اول). قم: مؤسسه آل‌البیت^.
18. طباطبائی حکیم، سید محمدسعید. (1415ق). منهاج الصالحین (ج3، چاپ اول). بیروت: دار الصفوة‌.
19. طریحی، فخرالدین. (1416ق). مجمع البحرین (ج3، چاپ سوم). تهران: کتابفروشى مرتضوى‌.
20. طوسی، محمد بن حسن. (1407ق). تهذیب الاحکام (ج10، چاپ چهارم). تهران: دار الکتب الإسلامیة‌.
21. عاملی، زین‌الدین بن علی. (1410ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیه (ج10، چاپ اول). قم: کتابفروشى داورى.
22. عاملی، زین‌الدین بن علی. (1413ق). مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام (ج15، چاپ اول). قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة‌.
23. عاملی، زین‌الدین بن علی. (1414ق). حاشیة الارشاد (ج4، چاپ اول). قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم‌.
24. فاضل لنکرانی، محمد. (1418ق). تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیله - الدیات (چاپ اول). قم: مرکز فقهى ائمه اطهار.
25. فراهیدی، خلیل بن احمد. (1410ق). کتاب العین (ج۸، چاپ دوم). قم: نشر هجرت.
26. فیومی، احمد بن محمد. (بی‌تا). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی (ج2، چاپ اول). قم: منشورات دار الرضی.
27. قرشی، سید علی‌اکبر. (1412ق). قاموس قرآن (ج7، چاپ ششم). تهران: دار الکتب الإسلامیة.
28. کاشف الغطاء، احمد. (1423ق). سفینة النجاة ومشکاة الهدی ومصباح السعادات (ج3، چاپ اول). نجف اشرف: مؤسسه کاشف الغطاء.
29. کلینی، محمد بن یعقوب. (1407). الکافی. (ج7، چاپ چهارم). تهران: دار الکتب الإسلامیة‌.
30. لاری، سید عبدالحسین. (1418ق). التعلیقة علی ریاض المسائل (چاپ اول). قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
31. مجلسی اول، محمدتقی. (1406ق). روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه (ج10). قم: مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانپور.
32. مرعشی نجفی، سید شهاب‌الدین. (1415ق). القصاص علی ضوء القرآن والسنه (ج2، چاپ اول). قم: انتشارات کتابخانه آیةالله مرعشى نجفى&.
33. مکارم شیرازی، ناصر. (1427ق). استفتائات جدید (ج3، چاپ دوم). قم: انتشارات مدرسه امام على بن ابى‌طالب×.
34. نجاشی، احمد بن علی. (1418ق). رجال النجاشی (چاپ ششم). قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
35. نجفی، بشیر حسین. (1426ق). بحوث فقهیه معاصره (چاپ اول). نجف اشرف: دفتر معظم‌له.
36. بهجت فومنی، محمدتقی. (1426ق). جامع المسائل (ج5، چاپ دوم). قم: نشر دفتر معظم‌له.
37. فاضل لنکرانی، محمد. (بی‌تا). جامع المسائل (ج1، چاپ یازدهم) قم: انتشارات امیر قلم‌.
38. مجلسی دوم، محمدباقر بن محمدتقی. (بی‌تا). حدود و قصاص و دیات (چاپ اول). تهران: مؤسسه نشر آثار اسلامى‌.
39. منتظری، حسینعلی. (بی‌تا). رساله استفتائات (ج2، چاپ اول). قم: دفتر معظم‌له.