بررسی فقهی ضمان خسارت مادی مستند به خطای مشاور در مشاوره‌های روان‌شناختی غیرتبرعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری قرآن و روان‌شناسی جامعة المصطفی العالمیه، قم، ایران.

2 استادیار فقه و مبانی حقوق جامعة المصطفی العالمیه، قم، ایران.

3 دانشجوی کارشناسی ارشد رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه قم، ایران.

چکیده

با گسترش آسیب‌های روانی و همچنین پیچیدگی‌های زندگی روزمره، مراجعه افراد به مشاور و مراکز مشاوره افزایش چشم‌گیری پیدا کرده و این امر زمینه را برای ایجاد موضوعات جدید بین‌رشته‌ای فقه و روان‌شناسی فراهم آورده است که یکی از آن موارد، مقوله ضمان مشاور در مشاوره‌های غیرتبرعی است. هدف پژوهش حاضر بررسی فقهی ضمان خسارت مادی مستند به خطای مشاور در مشاوره‌های روان‌شناختی غیرتبرعی است که به‌روش اجتهادی صورت پذیرفته است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که الف. امکان بررسی فقهی-روان‌شناختی این مسئله با وجود اینکه عنوان مستقلی در ادبیات روایی و فقهی ندارد، امکان‌پذیر است، ب. ملاک‌های روایات باب کارشناس، ضمان طبیب و خطای فقیه در فتوا، پشتوانه‌های فقهی موضوع موردبررسی است، و ج. خطای مشاور چنان‌چه عامل اصلی بروز خسارت بوده و منجر به زیان مادی برای مراجع شود، ضمان‌آور خواهد بود. بنابراین مشاور درباره خطایی که موجب خسارت مادی برای مراجع خود شده است، ضامن محسوب می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Jurisprudential Examination of Guarantee of Material Damage Related to the Counselor's Error in Non-benevolent Psychological Counseling

نویسندگان [English]

  • Hossein Radmard 1
  • Sayyid Ali Sayyid Mousavi 2
  • Akbar Najm 3
1 PhD student in Qur'an and Psychology, Al-Mustafa International University, Qom, Iran.
2 Assistant Professor of Jurisprudence and Fundamentals of Law Al-Mustafa International University, Qom, Iran.
3 Master student of jurisprudence and basics of Islamic law, Qom University, Iran.
چکیده [English]

With the spread of psychological trauma as well as the complexities of daily life, the number of people referring to counselors and counseling centers has increased significantly, and this has provided the context for creating new interdisciplinary topics in jurisprudence and psychology, one of which is counseling in non- benevolent counseling. The present study aims to examine the guarantee of material damage related to the counselor's error in non-benevolent psychological counseling that has been done by an ijtihad method. The research findings indicate that first, although it does not have an independent title in the narrative and jurisprudential literature, the jurisprudential-psychological study of this issue is possible. Second, the criteria of the narrations of the expert, the doctor's guarantee, and the error of the jurist in the fatwa are the jurisprudential supports of the subject under study. Third, the error of the consultant will be a guarantee if it is the main cause of the damage and leads to material loss for the clients. Therefore, the consultant is considered a guarantor for the error that has caused material damage to his clients.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Consultant
  • guarantee
  • damage
  • religious authorities
  • doctor
* قرآن کریم
1.    آل‌راضی، محمدهادی. (۱۴۱۸ق). مسؤولیة الطبیب و ضمانه. فقه أهل البیت، ش۵-۶، صص ۱۲۸-۱۵۰.
2.    ابن‌ادریس حلی، محمد. (۱۴۱۰ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی. قم: انتشارات جامعه مدرسین.
3.    ابن‌بابویه، محمد بن علی. (۱۴۰۴ق). من لا یحضره الفقیه. قم: انتشارات جامعه مدرسین.
4.    ابن‌براج، عبدالعزیز. (۱۴۰۶ق). المهذب فی الفقه. قم: انتشارات جامعه مدرسین.
5.    ابن‌فارس، احمد بن فارس. (۱۴۰۴ق). معجم مقاییس اللغة. قم: نشر مکتب الإعلام الإسلامی.
6.    ابن‌منظور، محمد بن مکرم. (۱۴۱۴ق). لسان العرب (۱۵ جلد). بیروت: نشر دار صادر.
7.    اردبیلى، احمد بن محمد. (۱۴۰۳ق). مجمع الفائدة والبرهان فی شرح إرشاد الأذهان (چاپ اول، ج۸). قم: دفتر انتشارات اسلامى.
8.    اشتهاردی، علی‌پناه. (۱۴۱۷ق). مدارک العروه (چاپ اول، ج۶). تهران: دار الأسوة للطباعة والنشر.
9.    امامی، سیدحسن. (۱۳۹۷). حقوق مدنی (چاپ دهم). تهران: کتابفروشی اسلامیه.
10.    بهبهانی، محمدباقر. (۱۴۲۴ق). مصابیح الظلام (چاپ اول). قم: مؤسسة العلامة المجدد الوحید البهبهانی.
11.    بهبهانى، محمدباقر. (۱۴۱۷ق). حاشیة مجمع الفائدة والبرهان (چاپ اول). قم: مؤسسة العلامة المجدد الوحید البهبهانی. 
12.    بهجت فومنی، محمدتقى. (۱۴۲۳ق). وسیلة النجاة (چاپ دوم). قم: انتشارات شفق.
13.    بهرامی احمدی، حمید. (۱۳۹۳). ضمان قهری؛ مسئولیت مدنی (چاپ دوم). تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق×.
14.    جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (۱۳۸۳). ترمینولوژی حقوق. تهران: انتشارات گنج دانش.
15.    جمعی از پژوهش‌گران. (۱۴۲۳ق). موسوعة الفقه الإسلامی طبقا لمذهب أهل البیت^ (چاپ اول، زیرنظر سیدمحمود هاشمی شاهرودى، ج۱۱). قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه.
16.    حائرى، سیدعلى بن محمد. (۱۴۱۸ق). ریاض المسائل (چاپ اول، ج۲، ۹، ۱۳ و ۱۵). قم، مؤسسه آل البیت^.
17.    حرانی، ابن‌شعبه. (۱۳۸۲). تحف العقول عن آل الرسول|. قم: نشر آل‌علی.
18.    حسنی، ابوالحسن. (۱۳۹۴). مسئله خطا در اجتهاد. مجله حقوق اسلامی، ۱۲(۴۵)، صص ۱۰۷-۱۲۴. 
19.    حسینی روحانی، سیدصادق. (۱۴۱۲ق). فقه الصادق× (چاپ اول، ج۱۸). قم: دار الکتاب-مدرسه امام صادق×.
20.    خوانساری نجفی، موسی. (۱۳۷۳ق). منیة الطالب فی حاشیه المکاسب. تهران: نشر المکتبة المحمدیه.
21.    خوانساری، آقاجمال‌الدین. (بی‌تا). التعلیقات علی الروضة البهیه (چاپ اول). قم: انتشارات مدرسة الرضویه.
22.    خوئی، سیدابولقاسم. (۱۴۱۳ق). موسوعة الامام الخوئی (چاپ اول). قم: مؤسسة احیاء آثار الامام الخوئی&.
23.    دهخدا، علی‌اکبر. (۱۳۳۷). لغت‌نامه دهخدا. تهران: انتشارات دانشگاه تهران: دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
24.    رحمانی منشادی، مهدی؛ کارگران بافقی، احسان. (۱۳۹۸). مسئولیت مدنی ناشی از خطا در مشاوره علمای مذهبی. مجله علم وکالت، ۲(۱)، صص ۸۷-۱۰۶.
25.    رشتی، میرزا حبیب‌الله. (۱۳۱۱ق). کتاب الاجاره (چاپ اول). بی‌جا: بی‌نا.
26.    زبیدی، محمدمرتضی. (۱۳۰۷ق). تاج العروس من جواهر القاموس. مصر: نشر المطبعة الخیریه.
27.    سبزوارى، محمدباقر. (۱۴۲۳ق). کفایة الأحکام (چاپ اول، ج۱). قم: دفتر انتشارات اسلامى.
28.    شفیع‌آبادی، عبداله. (۱۳۸۳). راهنمایی و مشاوره تحصیلی و شغلی. تهران: انتشارات سمت.
29.    شهید ثانی، زین‌الدین بن علی. (۱۴۱۳ق). مسالک الافهام فی شرح شرائع الاسلام (چاپ اول). قم: مؤسسة المعارف الاسلامیه. 
30.    صافی گلپایگانی، علی. (۱۴۳۰ق). ذخیرة العقبى فی شرح العروة الوثقى‌ (چاپ اول). قم: گنج عرفان.
31.    طاهری، حبیب‌الله. (۱۳۹۲). حقوق مدنی. قم: انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
32.    طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم. (۱۴۱۹ق). العروة الوثقی (چاپ اول، محشی: سیدمحمدرضا گلپایگانی). قم: دفتر انتشارات.
33.    طوسی، محمد بن حسن. (۱۳۸۷ق). المبسوط فی فقه الإمامیة (چاپ سوم). تهران: نشر المکتبة المرتضویة.
34.    طوسی، محمد بن حسن. (۱۴۰۷ق). تهذیب الاحکام (چاپ چهارم). تهران: دار الکتب الاسلامیه.
35.    عاملی، محمد بن حسن. (۱۴۱۹ق). استقصاء الاعتبار (چاپ اول). قم: انتشارات آل‌البیت^.
36.    عاملی، محمد بن علی موسوی. (۱۴۱۱ق). مدارک الاحکام (چاپ اول). بیروت: انتشارات آل‌البیت^.
37.    عاملى، سیدجواد حسینى. (بی‌تا). مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة (چاپ اول). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
38.    عمید، حسن. (۱۳۷۴). فرهنگ عمید. تهران: انتشارات امیرکبیر.
39.    فاضل موحدی لنکرانی، محمد. (۱۳۸۱). تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیله. قم: نشر مرکز فقهی ائمه اطهار^.
40.    فاضل موحدی لنکرانی، محمد. (۱۴۲۱ق). تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله: اجاره (چاپ اول). قم: مرکز فقهی ائمه اطهار^.
41.    فراهیدی، خلیل بن احمد. (۱۴۰۸ق). العین. بیروت: نشر مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
42.    قاینی، محمد. (۱۳۸۲). المبسوط فی فقه المسائل المعاصره: المسائل الطبیه. قم: انتشارات مرکز فقهی ائمه اطهار^.
43.    کاظمی، محمود. (۱۳۸۹). تحقیقی پیرامون سیر اندیشه ضمان طبیب در فقه امامیه. فصلنامه حقوق: مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ۴۰(۱). صص ۲۷۵-۲۹۵.
44.    کراجکی، محمد بن علی. (۱۴۱۶ق). کنز الفوائد. قم: انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
45.    کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق. (۱۴۰۷ق). الکافی. تهران: انتشارات اسلامیه.
46.    کیانی، اردشیر. (۱۳۹۱). اخلاق حرفه‌ای مشاوران (چاپ اول). تهران: انتشارات ورای دانش.
47.    لنگرودی، سیدمحمدحسن. (۱۴۱۲ق). الدر النضید فی الاجتهاد (چاپ اول). قم: مؤسسه انصاریان.
48.    محقق داماد، سیدمحمد. (۱۴۰۱ق). کتاب الحج (چاپ اول). قم: چاپخانه مهر.
49.    مدنی کاشانی، رضا. (۱۴۰۸ق). کتاب الدیات (چاپ اول). قم: انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
50.    معین، محمد. (۱۳۸۳). فرهنگ معین. تهران: انتشارات امیرکبیر.
51.    مکارم شیرازی، ناصر. (۱۴۱۹ق). المسائل المستحدثه فی الطب. مجله فقه اهل‌البیت، ۱۰، صص ۲۵-۵۵.
52.    مکارم شیرازی، ناصر. (۱۴۲۲ق). بحوث فقهیة هامه (چاپ اول). قم: انتشارات مدرسه امیرالمومنین×.
53.    موسوی خلخالی، سیدمحمدمهدی. (۱۴۲۷ق). فقه الشیعه: کتاب الاجاره (چاپ اول). تهران: انشارات منیر.
54.    موسوی خمینی، سیدروح‌الله. (۱۴۲۱ق). کتاب البیع (چاپ اول). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر امام خمینی&.
55.    موسوی خمینی، سیدروح‌الله. (۱۴۰۴ق). زبدة الأحکام (چاپ اول). تهران: سازمان تبلیغات اسلامى.
56.    نجفی، محمدحسن. (۱۴۰۴ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام (چاپ هفتم، ج۲۴، ۲۵ و ۳۸). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
57.    نقیبی، سیدابوالقاسم. (۱۳۸۸). خسارت معنوی در حقوق اسلام، ایران و نظام‌های حقوقی معاصر (چاپ دوم). تهران: انتشارات امیرکبیر.
58.    نیک‌فرجام، زهره. (۱۳۹۲). جبران خسارت معنوی در فقه و حقوق. مجله مبانی فقهی حقوق اسلامی، ۶(۱۱)، صص ۱۰۵-۱۲۷.
59.    واشیان، عباس‌علی. (۱۳۹۷). مسئولیت پزشکی (چاپ اول). قم: انتشارات فانوس اندیشه.
60.    وکیلیان، منوچهر؛ کرباسی، منیژه. (۱۳۸۶). مقدمات راهنمایی و مشاوره (چاپ دوم). تهران: انتشارات پیام نور.