فقه پزشکی؛ چیستی، چرایی و چگونگی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری قرآن و سیاست و مدیرگروه فقه پزشکی مرکزفقهی ائمه اطهار(ع).

چکیده

گسترش روزافزون قلمرو علم فقه، پیدایش مسائل مستحدثه فراوان، پاسخ‌گویی به نیازهای فقهی روزآمد جامعه، برنامه‌ریزی برای رشد متوازن فقه در مسائل موردابتلای پزشکی در جهت نظام‌سازی و ارتقای توانایی پاسخ‌گویی و تعیین وظیفه مکلفان، ضرورت ایجاد رشته و گرایش تخصصی با عنوان فقه پزشکی را مطرح ساخته است که باید با مطالعه و بررسی پرسش‌های مبنایی و زیرساختی صورت پذیرد؛ از جمله اینکه آیا می‌توان فقه پزشکی را به‌عنوان یکی از گرایش‌های فقه تخصصی محسوب کرد؟ و اساساً جایگاه آن در منظومه فقه جامع چیست؟ برای ایجاد و تدوین این رشته تخصصی چه اقداماتی باید صورت داد؟ پژوهش حاضر با نگاهی همه‌سونگر به جایگاه فقه پزشکی و تبیین ضرورت و معیارهای تخصصی‌کردن فقه، ثابت می‌کند که فقه پزشکی معیارها و ملاک‌های لازم را برای تشکیل رشته تخصصی دارد، بنابراین باید به‌صورت گام‌به‌گام به تدوین، آموزش و پژوهش در این عرصه پرداخت. به‌ویژه تدوین برنامه آموزشی جامع در مقاطع مختلف آموزشی ضرورت دارد؛ به‌گونه‌ای که ظرفیت ارائه آن در حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌های مرتبط فراهم آید. همچنین نگارش درس‌نامه‌ها و متون آموزشی، و تعلیم و تربیت اساتید توانمند در این زمینه، از مهم‌ترین بایسته‌های تشکیل و گسترش این رشته به شمار می‌آید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The What, Why and How of Medical Jurisprudence

نویسنده [English]

  • mohammadali ghasemi
PhD in Qur'an and Politics, Director of the Department of Medical Jurisprudence, The Ju-risprudential Center for the Holy Imams.
چکیده [English]

The growing expansion of jurisprudence, the emergence of many new issues, meeting the current jurisprudential needs of society, planning for the balanced growth of jurisprudence in medical issues in order to systematize and improve the ability to respond and determine the duties of those responsible, has created the need to a specialized field under the title of medical jurisprudence, which should be dealt with through studying the basic and fundamental questions. One of the issues is, "can medical jurisprudence be considered as one of the fields of specialized jurisprudence?" Moreover, what is its place in the system of comprehensive jurisprudence? What steps should be taken to create and work on this specialized field? The present study, by taking a comprehensive look at the place of medical jurisprudence and explaining the necessity and criteria for specialization of jurisprudence, proves that medical jurisprudence has the necessary criteria to be formed as a specialized field. Therefore, this field needs to be compiled, taught, and studied step by step. In particular, it is necessary to develop a comprehensive training program in different educational levels, in such a way that the context of this field to present in Islamic seminaries and related universities be provided. In addition, writing textbooks, educational texts, and training capable professors in this field, is one of the most important requirements for the formation and development of this field.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Medicine
  • medical jurisprudence
  • requirements of medical jurisprudence
  • special-ized jurisprudence
  • jurisprudence structure
* قرآن کریم.
1. ابن‌سینا. (1296ق). القانون فی الطب (چاپ سنگی). تهران: الطباعة طهرانی.
2. ابن‌فارس، احمد بن فارس. (1404ق). معجم مقاییس اللغة. قم: دفتر انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
3. جالینوس. (1982م). التاتی لشفا‌ء الأمراض (مترجم: حنین بن اسحاق). قاهره: انتشارات الهیئة المصریة لطباعة الکتاب.
4. جعفری، محمدتقی. (1366). مصاحبه. مجله حوزه، 19، صص 17-38.
5. جناتی، محمدابراهیم. (1374). ادوار فقه و کیفیت بیان آن. تهران: کیهان.
6. جوهری، اسماعیل بن حماد. (1410ق). صحاح اللغة. بیروت: دار العلم للملایین.
7. حر عاملی، محمد بن الحسن. (1409ق). وسائل الشیعه. قم: مؤسسة آل البیت(علیهم السلام).
8. حرانی، ابن‌شعبه حسن بن علی. (1404ق). تحف العقول (مصحح: علی‌اکبر غفاری، چاپ دوم). قم: انتشارات جامعه مدرسین.
9. حمیری، نشوان بن سعید. (1420ق). شمس العلوم ودواء کلام العرب من الکلوم. بیروت: دار الفکر المعاصر.
10. خامنه‌ای، سید علی. (1370). سخنرانی رهبر انقلاب در آغاز درس خارج فقه. بازیابی‌شده در 31 شهریور 1370، از https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=534.
11. خامنه‌ای، سید علی. (1374). بیانات در دیدار جمعی از نخبگان حوزوی. بازیابی‌شده در 13 آذر 1374، از https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3962.
12. خمینی، روح‌الله. (1370). صحیفه نور. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
13. دهخدا، علی‌اکبر. (1373). لغتنامه. تهران: دانشگاه تهران.
14. راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412ق). مفردات الفاظ القرآن. بیروت: دار العلم - دار الشامیة.
15. سادوک،‌ بنجامین؛ سامون، احمد. (1389). دست‌نامه روان‌پزشکی (ویراست پنجم: 2010م، مترجم: دکتر فرزین رضاعی). تهران: انتشارات ارجمند.
16. صدر، سید محمدباقر. (1423ق). الفتاوی الواضحه. بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
17. عاملی، حسن بن زین‌الدین. (1418ق). معالم الدین وملاذ المجتهدین: قسم الفقه. قم: مؤسسة الفقه للطباعة و النشر.
18. عبدالناصر، جمال. (1428ق). موسوعة الفقه الاسلامی. قاهره: وزارة الاوقاف - المجلس الأعلی للشئون الإسلامیة.
19. علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی. (1414ق). تذکرة الفقهاء (14 جلد). قم: مؤسسه آل البیت(علیهم السلام).
20. قاسمی، محمدعلی. (1399). آیات فقه پزشکی. قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(علیهم السلام).
21. قمی، شیخ عباس. (1414ق). سفینة البحار. قم: انتشارات اسوه.
22. کراجکی، محمد بن علی. (1394ق). معدن الجواهر وریاضة الخواطر.‌ تهران: المکتبة‌ المرتضویة.
23. مازندرانی، محمدصالح بن احمد. (1382ق). شرح اصول الکافی. بیروت: دار احیاء التراث العربی للطباعة و النشر.
24. مجلسی، محمدباقر. (1403ق). بحار الانوار. بیروت: احیاء التراث العربی.
25. مرندی، علیرضا؛ عزیزی، فریدون؛ لاریجانی، باقر؛ جمشیدی، حمید رضا. (1398). سلامت در جمهوری اسلامی ایران (ویرایش دوم). تهران: فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران.
26. مطهری، مرتضی. (1365). مرجعیت روحانیت. تهران:‌ صدرا.
27. موسوی، رضا. (1379). آشنایی با مبادی فقه یا حقوق اسلامی. مشهد: دانش شرقی.
28. مولوی وردنجانی، سعید. (1388). ضرورت اجتهاد تخصصی در عصر جدید و شؤون آن در فقه شیعه.‌ مجله فروغ وحدت، 2(15)، صص 6-15.
29. نوری، عبدالنبی. (1287). تذکرة‌ الغاقل و ارشاد الجاهل (نسخه سنگی: شماره 45470، کتابخانه آستان قدس رضوی مشهد مقدس). تهران: بی‌نا.
30. نوری، محمداسماعیل. (1378). آشنایی با فقه. قم: احسن الحدیث.