بررسی فقهی نظریه اتصال و امتزاج در تصفیه آب‌های آلوده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی(ره) شهرری، تهران، ایران.

2 دانشیار گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی(ره) شهرری، تهران، ایران.

3 استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی و ارشاد، دانشگاه امام صادق(علیه السلام)، تهران، ایران.

چکیده

افزایش روزافزون جمعیت و رشد شتابان صنعتی‌شدن و کاهش کیفیت منابع آب در سطح جهان محدودیت‌هایی را برای استفاده از آب ایجاد کرده است. به همین دلیل یکی از راهکارهای حل این معضل، استفاده از آب‌های نامتعارف و تصفیه فاضلاب و استفاده از آن در مصارف مختلف شرب، کشاورزی و بهداشت است. علی‌رغم اینکه به‌لحاظ فنی و مهندسی به این موضوع به‌تفصیل پرداخته شده است، ولی متأسفانه به‌لحاظ فقهی به شیوه تطهیر آب‌های آلوده ناشی از فاضلاب پرداخته نشده است. یکی از موضوعات مهمی که فقها در موضوع شیوه تطهیر آب‌های آلوده بدان پرداخته‌اند آن است که آیا فاضلاب تصفیه‌شده بعد از زوال اوصاف ثلاثه (بو، طعم و مزه) به‌مجرد اتصال به آب‌های عاصم تطهیر می‌شود یا خیر. دراین‌باره دو نظر عمده در فقه وجود دارد؛ عده‌ای قائل به نظریه اتصال شده و برخی دیگر معتقدند که اتصال کفایت نمی‌کند و امتزاج نیز علاوه بر اتصال شرط است. در این مقاله سعی شده است با تبیین پیشینه فقهی موضوع، ادله فقهی قائلان دو نظریهٔ اتصال و امتزاج مورد بررسی قرار گرفته و دیدگاه مختار در این باره تبیین شود. دیدگاه مختار در این مقاله، نظریه اتصال بوده و مهم‌ترین دلیل اثبات این نظریه، روایت ابن‌بزیع از امام رضا(علیه السلام) است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Jurisprudential Study of the Theory of Connection and Mixing in the Treatment of Polluted Water

نویسندگان [English]

  • mahdi erfanian 1
  • MOHAMMAD JAFARI HARANDI 2
  • sayyed ali hossaini 3
1 PhD student in Jurisprudence and Principles of Islamic Law, Faculty of Humanities, Islam-ic Azad University, Yadegar Imam Khomeini Branch, Tehran, Iran.
2 Associate Professor, Department of Islamic Jurisprudence and Law, Faculty of Humanities, Islamic Azad University, Yadegar Imam Khomeini Branch, Tehran, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Islamic Jurisprudence and Law, Faculty of Theology, Islamic Studies and Guidance, Imam Sadiq University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Increasing population and rapid industrialization and declining quality of water resources around the world have placed limitations on water use. Therefore, one of the solutions to fix this problem is the use of unconventional water and wastewater treatment and its use in various applications of drinking, agriculture, and health. Despite the fact that this issue has been studied in detail from a technical and engineering point of view, but unfortunately from a jurisprudential point of view, the method of purifying polluted water from wastewater has not been dealt with. One of the important issues that jurists have dealt with in the matter of the method of purification of polluted waters is whether the treated wastewater is purified after the decay of the three attributes (smell, taste, and flavor) as soon as it is connected to the Asem waters (water which is considered inherently pure, and therefore may be used to purify oneself.) or not. There are two main views on this in jurisprudence. Some believe in the theory of connection and others believe that connection is not enough and mixing is a condition in addition to connection. In this paper, by explaining the jurisprudential background of the subject, the jurisprudential arguments of those who believe in the two theories of connection and mixing have been examined and Mukhtar's point of view has been explained in this regard. In this paper, Mukhtar believes in the theory of connection and the most important reason for proving this theory is Ibn Bazi's narrative from Imam Reza.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Jurisprudence
  • pure water
  • impure water
  • connection
  • mixing
  • wastewater

مراجع

1. ابن‌منظور، جمال‌الدین محمد بن مکرم. (1414ق). لسان العرب. بیروت: دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.
2. اردبیلی، محمد بن علی. (1403ق). جامع الرواة وإزاحه الاشتباهات عن الطرق والاسناد. بیروت: دار الأضواء.
3. اصفهانی، محمدتقی رازی نجفی. (1427ق). تبصرة الفقهاء. قم: مجمع الذخائر الإسلامیه.
4. انصاری، مرتضی. (1415ق). کتاب الطهاره. قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
5. بحرانی، یوسف بن احمد. (1405ق). الحدائق الناضره. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
6. بهجت، محمدتقی. (1426ق). جامع المسائل. قم: دفتر معظم‌له.
7. پورجمال، یعقوب؛ آیتی، محمدرضا. (1393). اعتباری یا واقعی‌بودن طهارت و نجاست از منظر ادله شرعیه. فصلنامه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، 38(11).
8. تبریزی، جواد بن علی. (1426ق). تنقیح مبانی العروه. قم: دارالصدیقة الشهیده.
9. حائری یزدی، مرتضی. (1426ق). شرح العروة الوثقی. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
10. حر عاملی، محمد بن حسن. (1409ق). وسائل الشیعه. قم: مؤسسه آل البیت.
11. علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر. (1414ق). تذکرة الفقها (چاپ اول). قم: مؤسسه آل البیت(علیهم السلام).
12. علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر. (1420ق). تحریر الأحکام (چاپ اول). قم: مؤسسه امام صادق(علیه السلام).
13. علامه حلی، حسن بن یوسف بن مطهر. (1402ق). رجال علامه حلی. قم: الشریف الرضی.
14. حلی، حسین. (1379). دلیل العروة الوثقی. نجف: مطبعة النجف.
15. حلی، محقق، جعفر بن حسن. (1407ق). المعتبر. قم: مؤسسه سیدالشهداء.
16. حکیم، سید محسن طباطبایی. (1416ق). مستمسک العروة الوثقی. قم: مؤسسه دارالتفسیر.
17. خمینی، سید روح‌الله. (بی‌تا). تحریر الوسیله. قم: دارالعلم.
18. خویی، سید ابوالقاسم موسوی. (1418ق). فقه الشیعه (چاپ سوم). قم: مؤسسه آفاق.
19. خویی، سید ابوالقاسم موسوی. (1390). معجم رجال الحدیث. قم: مرکز نشر الثقافة الإسلامیة فی العالم.
20. دهخدا، علی‌اکبر. (1377). لغتنامه دهخدا (چاپ دوم). تهران: دانشگاه تهران.
21. راغب اصفهانی، حسین. (1412ق). مفردات قرآن. لبنان: دارالعلم.
22. رضایی، حامد؛ سعادت، سعید. (1397). استفاده از فاضلاب در کشاورزی فرصت‌ها، چالش‌ها و راهکارها. نشریه مدیریت اراضی، 2، صص 213-231.
23. سبزواری، سید عبدالاعلی. (1413ق). مهذب الأحکام (چاپ چهارم). قم: المنار.
24. صافی گلپایگانی، علی. (1427ق). ذخیرة العقبی. قم: انتشارات گنج عرفان.
25. صدر، محمدباقر. (1408ق). بحوث فی شرح العروة الوثقی. قم: مجمع الشهید آیت‌الله الصدر.
26. طباطبایی، سید محمدحسین. (1374). ترجمه تفسیر المیزان. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
27. طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم. (1409ق). عروة الوثقی (چاپ دوم). بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
28. شیخ طوسی، محمد بن حسن. (1427ق). الرجال الطوسی. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
29. شیخ طوسی، محمد بن حسن. (1418ق). تهذیب الأحکام (چاپ اول). تهران: مکتبة صدوق.
30. شیخ طوسی، محمد بن حسن. (1407ق). تهذیب الأحکام (چاپ چهارم). تهران: دارالکتب الاسلامیه.
31. شهید ثانی، زین‌الدین بن علی. (1410ق). الروضة البهیه. قم: کتابفروشی داوری.
32. شهید ثانی، زین‌الدین بن علی. (1413ق). مسالک الأفهام. قم: مؤسسة المعارف الإسلامیه.
33. علیزاده، ولی‌الله. (1388). پژوهشی در حکم فقهی فاضلاب تصفیه‌شده. فقه و تاریخ تمدن، 9، صص 88-107.
34. محقق کرکی، علی بن حسین. (1414ق). جامع المقاصد (چاپ دوم). قم: مؤسسه آل البیت(علیهم السلام).
35. فاضل لنکرانی، محمد. (بی‌تا). جامع المسائل (چاپ یازدهم). قم: انتشارات امیر قلم.
36. فراهیدی، خلیل بن احمد. (1410ق). کتاب العین (چاپ دوم). قم: هجرت.
37. فیومی، احمد بن محمد. (بی‌تا). المصباح المنیر. قم: انتشارات دارالرضی.
38. قانع، علی‌اصغر؛ قنادی، مجید. (1396). آسیب‌شناسی اجرا و توسعه طرح‌های فاضلاب در ایران. نشریه علوم آب و فاضلاب، 1(2)، صص 47-50.
39. کشی، محمد بن عمر. (1348). رجال الکشی. مشهد: انتشارات دانشگاه مشهد.
40. کلینی، محمد بن یعقوب. (1407ق). کافی (چاپ چهارم). تهران: دارالکتب الإسلامیه.
41. کیهانیان، مسعود؛ چوبانوگلوس، جورج. (1397). پتانسیل استفاده مجدد از آب برای مصارف خانگی، فرصت‌ها و چالش‌ها. مجله آب و فاضلاب، بخش سوم، صص 61-74.
42. معین، محمد. (1384). فرهنگ فارسی معین. تهران: انتشارات آدنا.
43. میرزای قمی، ابوالقاسم. (1417ق). غنائم الأیام. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
44. نجاشی، احمد بن علی. (1365). رجال نجاشی. قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
45. نجفی، محمدحسن. (1404ق). جواهر الکلام (چاپ هفتم). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
46. نجفی، حسن. (1421ق). جواهر الکلام فی ثوبه الجدید. قم: دائرة المعارف فقه اسلامی.
47. هاشمی شاهرودی، سید محمود. (1426ق). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت(علیهم السلام)، قم، موسسه دائره المعارف اسلامی
48. وجدانی‌فخر، قدرت‌الله. (1426ق). الجواهر الفخریه (چاپ دوم). قم: انتشارات سماء قلم.
49. هاشمی شاهرودی، سید محمود. (1423ق). موسوعة الفقه الاسلامی طبقا لمذهب اهل البیت(علیهم السلام). قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی.
50. یوسفی، علی؛ مهدیان، شکیبا. (1393). ارزیابی ضرورت اقتصادی و اجتماعی بازیافت پساب در کشور. بازیافت آب، 1(1)، صص 1-7.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 06 مهر 1399
  • تاریخ بازنگری: 17 فروردین 1400
  • تاریخ پذیرش: 17 فروردین 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار