اضطرار به جنایات در فقه و قانون

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش آموخته حوزۀ علمیه قم و عضو هیات علمی گروه فقه جزا در موسسه دایرة المعارف فقه اسلامی

چکیده

احکام مختلف اضطرار به جنایت، به‏وضوح در فقه تبیین نشده است. همین امر، موجب شده که قوانین جزایى از جمله قانون مجازات اسلامى مصوب سال 1392 نیز دچار نقصان آشکارى در این باره باشد. نویسنده در این نوشتار کوشیده احکام مختلف اضطرار به جنایت نفس و عضو را استنباط کرده، کاستى‏هاى قوانین جزایى را نیز در این باره نشان دهد و در نهایت، پیشنهادى براى اصلاح قانون مجازات اسلامى داده است.

کلیدواژه‌ها


منابع و مآخذ:
1. اردبیلى، احمد بن محمد (1403)، مجمع الفائدة و البرهان فى شرح إرشاد الأذهان، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، قم، چاپ اول.
2. انصارى، مرتضى بن محمد امین (1415الف(، المکاسب، کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى، قم، چاپ اول.
1415) - .3ب(، رسالة فى المواریث، کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى، قم، چاپ اول.
1416) - .4)، فرائد الاُصول، مؤسسة النشر الاسلامى التابعة لجماعة المدرسین بقم، قم، چاپ پنجم.
5. ایروانى، على بن عبد الحسین (1406)، حاشیة المکاسب، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، تهران، چاب اول.
6. آشتیانى، محمدحسن بن جعفر (1429)، بحر الفوائد فى شرح الفرائد، موسسة التاریخ العربى، بیروت، چاب اول.
7. آملى، میرزا هاشم (1395)، مجمع الأفکار و مطرح الأنظار، تقریرات محمدعلى اسماعیل‏پور، المطبعة العلمیة، قم.
8. تبریزى، جواد بن على (1426)، تنقیح مبانى الأحکام - کتاب القصاص، دار الصدیقة الشهیدة، قم، چاپ دوم.
9. حرّ عاملى، محمد بن حسن (1409)، وسائل الشیعه، مؤسسة آل البیت )ع(، قم، چاپ اول.
10. حلبى، ابوالصلاح، تقى‏الدین بن نجم‏الدین (1403)، الکافى فى الفقه، کتابخانه عمومى امام امیرالمؤمنین )ع(، اصفهان - ایران، چاپ اول.
11. خمینى، سید روح اللّه موسوى )بى‏تا(، تحریر الوسیلة، مؤسسه مطبوعات دار العلم، قم، چاپ اول.
12. خوانسارى، سید احمد بن یوسف (1405)، جامع المدارک فى شرح مختصر النافع، مؤسسه اسماعیلیان، قم - ایران، چاپ دوم.
13. خویى، سیدابوالقاسم موسوى (1418)، موسوعة الامام الخویى، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئى )ره(، قم، چاپ اول.
14. - )بى‏تا(، مصباح الفقاهة، بى‏جا.
15. سبزوارى، سید عبدالأعلى (1413)، مهذب الاحکام، مؤسسة المنار، دفتر حضرت آیةالله سبزوارى، قم، چاپ چهارم.
16. سبزوارى، محمدباقر بن محمد مؤمن (1423)، کفایة الاحکام، دفتر انتشارات اسلامى، قم، چاپ اول.
17. شهید اول، محمد بن مکى (1410)، اللمعة الدمشقیة فى فقه الإمامیة، دار التراث، بیروت، چاپ اول.
18. شهید ثانى، زین‏الدین بن على (1413)، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، مؤسسة المعارف الإسلامیة، قم، چاپ اول.
19. شهید ثانى، زین‏الدین بن على عاملى (1410)، الروضة البهیة فى شرح اللمعة الدمشقیة )المحشّى: کلانتر(، کتابفروشى داورى، قم، چاپ اول.
20. شیرازى، سید محمد )بى‏تا(، الفقه، دارالعلوم، بیروت.
21. صانعى، پرویز (1374)، حقوق جزاى عمومى، کتابخانه گنج دانش، تهران، چاپ ششم.
22. طباطبایى، سید على بن محمد (1418)، ریاض المسائل، مؤسسه آل‏البیت)ع(، قم، چاپ اول.
23. طوسى، محمد بن حسن (1387)، المبسوط فى فقه الإمامیة، المکتبة المرتضویة لإحیاء الإثار الجعفریة، تهران، چاپ سوم.
24. علامه حلّى، حسن بن یوسف (1410)، إرشاد الأذهان، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین، قم، چاپ اول.
1420)  - .25)، تحریر الأحکام الشرعیة، مؤسسه امام صادق)ع(، قم، چاپ اول.
1413)  - .26)، قواعد الأحکام فى معرفة الحلال و الحرام، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین، قم، چاپ اول.
27. فاضل لنکرانى، محمد (1421)، تفصیل الشریعة فى شرح تحریر الوسیلة - القصاص، مرکز فقهى ائمه اطهار )ع(، قم، چاپ اول.
28. فاضل هندى، محمد بن حسن (1416)، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین، قم، چاپ اول.
29. کاشف الغطاء، محمد حسین بن على (1359)، تحریر المجلة، المکتبة المرتضویة، نجف اشرف، چاپ اول.
30. مجلسى، محمدباقر (1403)، بحار الأنوار، دار إحیاء التراث العربى، بیروت، چاپ دوم.
1404) - .31)، مرآة العقول فى شرح أخبار آل الرسول، دار الکتب الإسلامیه تهران، چاپ دوم.
32. محسنى، مرتضى (1376)، دوره جزاى حقوق عمومى، کتابخانه گنج دانش، تهران، چاپ اول
33. محقق حلّى، جعفر بن حسن (1408)، شرائع الإسلام فى مسائل الحلال و الحرام، مؤسسه اسماعیلیان، قم، چاپ دوم.
34. مدنى کاشانى، رضا (1410)، کتاب القصاص للفقهاء و الخواص، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین، قم، چاپ دوم.
35. مراغى، سید میرعبدالفتاح بن على حسینى (1417)، العناوین الفقهیة، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین، قم، چاپ اول.
36. نجفى، محمد حسن (1404)، جواهر الکلام فى شرح شرائع الإسلام، دار إحیاء التراث العربى، بیروت، چاپ هفتم.
37. نراقى، احمد بن محمد مهدى (1415)، مستند الشیعة فى أحکام الشریعة، مؤسسه آل البیت )ع(، قم، چاپ اول.