معرفى کتاب جهود الشیخ المفید الفقهیة ومصادر استنباطه

موضوع کتاب معرفى فقه و فقاهت شیخ مفید است. این موضوع از زاویه ى مطالعات تاریخ علم فقه و روش شناسى علم فقه اهمیت فراوان دارد.

برجستگى هاى اثر نسبت به آثار مشابه
الف) نویسنده ى کتاب همه ى مباحث فقهى و اصولى شیخ مفید را از معظم آثار او بررسى کرده, توانسته است در حجمى اندک, تحلیلى مستند از آراى شیخ مفید و روش فقهى و اصولى او ارائه دهد در حالى که چنین کارى در آثار مشابه با حجم بسیار بیشترى صورت گرفته است.
ب) برخى از مباحث کتاب تماماً تحلیلى بوده, مستقیماً در آثار شیخ مفید نیست و نویسنده براساس منطق کلى معرفى اندیشه ى فقهى وى آثار شیخ را تحلیل کرده است.
ج) زوایاى مختلف فقهى و غیرفقهى اندیشه ى شیخ مفید را با دوران معاصر او در بغداد بررسى کرده, تأثیر و تأثرات علمى را در این بررسى برجسته کرده است. یعنى کتاب صرفاً تحلیل اندیشه ى فقهى شیخ مفید نیست بلکه نگرشى تاریخى به اندیشه او نیز هست.

روش تحقیق و شیوه ى ارائه ى مطالب
نویسنده از روش تحلیل و مقایسه بهره برده است; یعنى از آراء مختلف شیخ مفید در یک مسأله روش او را استخراج کرده, آن را با علماى پیشین و هم عصر او مقایسه نموده تا نوآورى هاى شیخ مفید را اظهار کند.

نتیجه ى اثر:
الف) از این کتاب مى توان در مباحث تاریخ علم فقه و اصول بهره جست.
ب) از روش تحلیلى و مقایسه اى کتاب مى توان در بررسى اندیشه ى فقهى فقها در گذر تاریخ الهام گرفت.

مباحث اصلى اثر:
مقدمه:
مبحث اول: جوّ فکرى بغداد در زمان شیخ مفید;
مبحث دوم: زندگى شیخ مفید مشتمل بر: بیوگرافى شخصى, آثار علمى, اساتید و شاگردان شیخ مفید;
باب اول: تلاش هاى فقهى
فصل اول: روش فقهى در: 1. استدلال; 2. شیوه ى ارائه ى مطالب و ساختار مباحث; 3. ادبیات شیخ مفید;
فصل دوم: بررسى مؤلّفات شیخ مفید: مشتمل بر آثارى که مجموعه اى از ابواب را دربر مى گیرد و آثارى که فقط پاسخ به پرسش هاست;
فصل سوم: آراء فقهى شیخ مفید;
باب دوم: منابع استنباط نزد شیخ مفید
فصل اول: استنباط از قرآن کریم: ظاهر و باطن; محکم و متشابه; ناسخ و منسوخ; عام و خاص; امر و نهى; مطلق و مقید; اشتراک; حقیقت و مجاز;
فصل دوم استنباط از سنت: جایگاه شیخ مفید در علم حدیث; موضع گیرى او درباره ى حجیت اخبار و اصول چهارصدگانه;
فصل سوم: استنباط به منابع دیگر: موضع گیرى شیخ مفید در استنباط از: اجماع; عقل; قیاس; قرعه; استصحاب.