فرضیه‌ای دربارۀ حمل روایات بر تقیه از منظر شیخ طوسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش آموخته حوزه علمیه قم

چکیده

از روش‌های متداول فقهای شیعه هنگام مواجهه با روایات متعارض، حمل روایات بر تقیه بوده است؛ امّا ضوابط این حمل، در دوره‎های مختلف، تغییرات مهمی کرده است. از جمله مهم‌ترین دوره‎ها، دورۀ شیخ طوسی در قرن پنجم است که برای نخستین بار انبوهی از روایات، بر تقیه حمل شدند. این پژوهش به بررسی نسبت این دوره‎ با دورۀ فقهای متقدم قبل از قرن پنجم می‌پردازد و در صدد کشف علت اصلی تفاوت میان این دو دوره و چرایی پیشآمد این انفراد توسط شیخ است. آیا کثرت وجود این حمل در آثار شیخ نسبت به قدما، صرفاً ناشی از تفاوت روشی او در تألیف کتب روایی و فقهی بوده است و یا این‌که علت این امر، وجود اختلاف مبنایی میان او و قدما بوده است؟ با بررسی آثار روایی و فقهی هر دو دوره، مشخص می‌شود که میان شیخ و قدما اختلافات مبنایی جدی‌ای وجود داشته و مسئله صرفاً تفاوت روشی نبوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

an assumption about the consideration of Taqiyyah by Shaikh Tusi

نویسنده [English]

  • sayyedmohammadkazem madadialmusavi
چکیده [English]

One of most prevalent methods of Shiite jurists toward contradictory traditions has been to consider them as Taqiyya. However, the instructions of this method had serious development during different periods, which one of most important of them, has been the periods of Shaikh Tousi in the fifth century in which several traditions had considered as Taqiyya. This study examines the ratio between the period of Shaikh and the period of earlier jurists before the fifth century and tries to find the main cause of the the reason for developing such a great individually by Shaikh. Whether this multiplicity of Taqiyya in Shaikh’s work is just because of the methodical difference between them, or it’s because of a serious fundamental difference between them. By this study, it will be proved that the difference between this two period isn’t just a methodical one and it is because of a deep fundamental difference.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Taqiyyah
  • Shaikh Tousi
  • Shiite jurisprudence
  • Shiite tradition

مراجع

کتابنامه
 
1. ابن‌ادریس حلی، محمد‎بن‎منصور (1410)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
2. ابن‌قولویه، جعفر بن محمد (1398)، کامل الزیارت، نجف: دارالمرتضویه.
3. ابوالصلاح حلبی، تقی‌الدین بن نجم‌الدین (1403)، الکافی فی الفقه، اصفهان: کتابخانه امیرالمؤمنین.
4. ابوالصلاح سلار، حمزه بن عبدالعزیز (1404)، المراسم، قم: منشورات الحرمین.
5. اشعری، احمد بن محمد (1408)، النوادر، قم: مدرسه امام مهدی.
6. امام رضا، علی بن موسی (1406)، فقه الرضا، مشهد: موسسه آل البیت.
7. برقی، احمد بن محمد (1371)، محاسن، قم: دارالکتب الاسلامیه.
8. حرّ عاملی، محمد بن حسن (1409)، وسائل الشیعة، قم: موسسه آل البیت.
9. حمیری، عبدالله بن جعفر (1413)، قرب الاسناد، قم: موسسه آل البیت.
10. سید مرتضی، علی‎بن‎حسین (1376)، الذریعة، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
11. ــــــــــــــــــ (1405)، رسائل شریف المرتضی، قم: دارالقرآن الکریم.
12. ــــــــــــــــــ (1415)، الانتصار، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
13. ــــــــــــــــــ (1417)، الناصریات، تهران: رابطه الثقافه و العلاقات الاسلامیه.
14. صدوق، محمد‎بن‎علی (1361)، معانی الاخبار، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
15. ــــــــــــــــــ (1386)، علل الشرایع، نجف: مکتبه الحیدریه.
16. ــــــــــــــــــ (1403)، من لایحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
17. ــــــــــــــــــ (1415)، المقنع، قم: موسسه امام هادی.
18. ــــــــــــــــــ (1418)، الهدایة فی الاصول و الفروع، قم: موسسه امام هادی.
19. طرابلسی، ابن‌براج (1406)، المهذب، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
20. ــــــــــــــــــ (1411)، الجواهر فی الفقه، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
21. طوسی، محمد‎بن‎حسن (1361)، الخلاف، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
22. ــــــــــــــــــ (1390)، الاستبصار، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
23. ــــــــــــــــــ (1400)، النهایة، بیروت: دارالکتاب العربی.
24. ــــــــــــــــــ (1407)، تهذیب الاحکام، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
25. ــــــــــــــــــ (1414)، الرسائل العشر، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
26. ــــــــــــــــــ (1417)، العدة، قم: بی‌نا.
27. عریضی، علی بن جعفر (1409)، مسائل علی بن جعفر، قم: موسسه آل البیت.
28. کلینی، محمد‎بن‎یعقوب (1384)، الکافی، تهران: المکتبه الاسلامیه.
29. کوفی، محمد بن محمد اشعث (بی تا)، جعفریات، تهران: مکتبه نینوی الحدیثه.
30. مغربی، نعمان بن محمد (1385)، دعائم الاسلام، قم: موسسه آل البیت.
31. ــــــــــــــــــ (بی تا)، تأویل الدعائم، قاهره: دارالمعارف.
32. مفید، محمد بن محمد بن نعمان (1371)، الرد علی اصحاب العدد، قم: کنگره جهانی شیخ مفید.
33. ــــــــــــــــــ (1413 الف)، احکام النساء، قم: کنگره جهانی شیخ مفید.
34. ــــــــــــــــــ (1413 ب)، الاشراف، قم: کنگره جهانی شیخ مفید.
35. ــــــــــــــــــ (1413 ج)، الاعلام، قم: کنگره جهانی شیخ مفید.
36. ــــــــــــــــــ (1413 د)، رسالة المهر، قم: کنگره جهانی شیخ مفید.
37. ــــــــــــــــــ (1413 و)، المقنعة، قم: کنگره جهانی شیخ مفید.
38. ــــــــــــــــــ (1413 ھ)، مختصر التذکرة، قم: کنگره جهانی شیخ مفید.
 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 17 آبان 1395
  • تاریخ پذیرش: 17 آبان 1395

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار