تأثیر مرگ قاتل عمد بر مجازات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار پژوهشگاه علوم وفرهنگ اسلامی

چکیده

به دلیل پذیرش اصل شخصی بودن مجازات‌ها، فوت متهم یا محکوم‌علیه موجب سقوط مجازات می‌شود. با این حال در مورد قاتل عمد، پرداخت دیه محل اختلاف است. از یک سو، تبدیل قصاص به دیه، به موافقت جانی منوط است که طبعاً با مرگ وی امکان مطالبۀ دیه نخواهد بود و از سوی دیگر، ادله‌ای که از هدر نبودن خون مسلمان سخن می‌گویند، مقتضی آن است که با مرگ قاتل، دیه از اموال وی پرداخت شود. روشن نبودن آرای فقهی در مسئله، موجب ابهام و تناقض در قانون‌گذاری شده است. به نظر می‌رسد در صورتی که در مطالبه و انجام قصاص کوتاهی نشده و قاتل به مرگ طبیعی از دنیا رفته باشد، دیه قابل پرداخت نیست؛ ولی در مواردی که تقصیر قاتل یا اطالۀ دادرسی موجب فرا رسیدن مرگ قاتل شود، هدر نبودن خون مسلمان، اقتضای پرداخت دیه دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The impact of premeditated murderer death on punishment

نویسنده [English]

  • Ismail Aghababaee Bani
چکیده [English]

Due to the acceptance of the principle that punishments are personal, the premeditated murderer death would not violate the punishment of accused or sentenced person. However, about the premeditated murderer, paying of blood money has some disagreements. On the one hand, conversion of punishment to blood money is conditional to the approval of the murderer, that by his/her death, naturally it can not be enforced. On the other hand, the evidence about that Muslim blood should not be wasted, indicate that in the case of murderer death, it is demanding that the blood money should be paid from his/her property. The lack of clear and precise legal views on this issue, has created confusion and inconsistency in the legislation. It seems that if the failure is not due to claiming and executing the sentence, and the murderer is dead by natural causes, the blood money is not payable; but in cases that the fault of murderer or prolongation of procedure are causes of the murderer death, the principle of Muslim blood should not be wasted, make it necessitate to pay blood money.

کلیدواژه‌ها [English]

  • murderer
  • Death
  • punishment
  • blood money
  • retaliation
  • public treasury

مراجع

1. ابن‌ادریس حلّى، محمد بن منصور (1410)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى، 3 جلد، چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه.
2. ابن‌براج طرابلسى، قاضى عبد العزیز (1406)، المهذب، 2 جلد چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه.
3. ابن‌جنید اسکافی، محمد (1416)، مجموعة فتاوى ابن‌جنید، 1 جلد، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه.
4. حرّ عاملى، محمد بن حسن (1409)، وسائل الشیعة، 30 جلد، چاپ اول، قم: مؤسسه آل البیتD.
5. خویى، سید ابوالقاسم موسوى (1422)، مبانی تکملة المنهاج، 2 جلد، چاپ اول، قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی.
6. شهید اول، محمد بن مکى عاملى (1414)، غایة المراد فی شرح نکت الإرشاد، 4 جلد، چاپ اول، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزۀ علمیۀ قم.
7. شهید ثانی، زین الدین بن على عاملى (1410)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، 10 جلد، چاپ اول، قم: کتابفروشى داورى.
8. شیخ طوسی، محمد بن حسن (1387)، المبسوط فی فقه الإمامیة، 8 جلد، چاپ سوم، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
9. ـــــــــــــــــــــــــــ (1390)، الاستبصار فیما اختلف من الأخبار، 4 جلد، چاپ اول، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
10. ـــــــــــــــــــــــــــ (1407)، تهذیب الأحکام، 10 جلد، چاپ چهارم، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
11. ـــــــــــــــــــــــــــ (بی‌تا)، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوى، قم: انتشارات محمدی.
12. طبرسى، فضل بن حسن (1410)، المؤتلف من المختلف بین أئمة السلف، 2 جلد، چاپ اول، مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة.
13. طوسی، ابن‌حمزه (1408)، الوسیلة، تحقیق محمد الحسون، چاپ اول، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی.
14. علامه حلّى، حسن بن یوسف (1410)، إرشاد الأذهان إلى أحکام الإیمان، 2 جلد، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه.
15. ــــــــــــــــــــــــــ (1413)، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، 9 جلد، چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه.
16. ــــــــــــــــــــــــــ (1414)، تذکرة الفقهاء، 14 جلد، چاپ اول، قم: مؤسسه آل البیتD.
17. فاضل آبى، حسن بن ابى طالب (1417)، کشف الرموز فی شرح مختصر النافع، 2 جلد، چاپ سوم، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه.
18. قائنی، محمد (1424)، المبسوط فی فقه المسائل المعاصره (المسائل الطبیه)، چاپ اول: قم، مرکز فقهی ائمه اطهارD.
19. کلینى، محمد بن یعقوب (1429)، الکافی، 15 جلد، چاپ اول، قم: دار الحدیث للطباعة و النشر.
20. مجلسى، محمدباقر (1404)، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، 26 جلد، چاپ دوم، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
21. ـــــــــــــــــ (1406)، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، 16 جلد، چاپ اول، قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشى نجفى.
22. محقق حلّى، جعفر بن حسن (1418)، المختصر النافع فی فقه الإمامیة، 2 جلد، چاپ ششم، قم: مؤسسة المطبوعات الدینیة.
23. نجفى، محمد حسن (1404)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، 43 جلد، چاپ هفتم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
 
 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 17 آبان 1395
  • تاریخ پذیرش: 17 آبان 1395

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار