پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)
فقه
1735-3181
1735-3521
21
80
2014
06
22
مبانى و ادله اعتبار شرعى شخصیت حقوقى
4
30
FA
سید ضیاء
مرتضوی
دانشیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامى
یکى از نیازهاى حیاتى جوامع کنونى، اعتبار داشتن شخص حقوقى در کنار اشخاص حقیقى است. به رغم پذیرش اصل شخصیت حقوقى در منابع فقهى و وجود مصادیق آن در دوره تشریع و پیش از آن، در منابع فقه استدلالى گذشته، نگاه مستقلى به آن صورت نگرفته است و تنها در دوره معاصر و به دلیل گسترش نیاز به این تأسیس حقوقى، کموبیش مورد توجه قرار گرفته است. به اقتضاى طبیعت مسائلى که تازه محل توجه و بحث شده و با توجه به آثار فقهى و حقوقى فراوانى که بر این امر بار مىشود، پرداختن چندباره و گسترش جنبههاى گوناگون بحث لازم مىنماید. نگارنده در پژوهشى تفصیلى که خود بخشى از یک پژوهش گسترده در موضوع ضمان و مسؤولیت مدنى دولت در اقدامات زیانبار مىباشد، به این موضوع پرداخته است; و در اصل پژوهش، علاوه بر مفهومشناسى بحث و نشان دادن پیشینه موضوع در منابع فقهى، ادله آن را به صورت عام و نیز شخصیت حقوقى دولت را به صورت خاص نشان داده است. آنچه در این مقاله آمده، تنها گزیدهاى از ادله عام این بحث است که در دو بخش کلى استدلال به سیره عقلا و اطلاقات و عمومات ادله، سامانیافته است.1
شخصیت حقوقى,سیره عقلا,عقود جدید,مالکیت,خطابات شارع
https://jf.isca.ac.ir/article_20931.html
https://jf.isca.ac.ir/article_20931_68dd1ce63d33fb61d7629d7b666bf780.pdf
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)
فقه
1735-3181
1735-3521
21
80
2014
06
22
ارث زنان از فضاى محاذى زمین
31
60
FA
محمد حسن
نجفی راد
استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامى.
از آنجا که به نظر قریب به اتفاق فقهاى شیعه، زن از ارثبرى برخى اموال شوهر متوفاى خویش محروم است، این پرسش وجود دارد که آیا فضاى محاذى زمین که امروزه از مهمترین اموال به حساب مىآید، از مصادیق محرومیت به حساب مىآید یا آنکه محرومیت، شامل این فضا نمىشود و زن مطابق اصل اولیه و عمومات، از آن ارث مىبرد؟ تحقیق حاضر، ضمن بررسى و اثبات مالیت مستقل براى فضا، محرومیت را مختص زمین دانسته، فضاى محاذى زمین را خارج از موارد محرومیت مىداند. یکى از ثمرات مهم این تحقیق ارث زنان از عین بسیارى از آپارتمانهاى مسکونى و تجارى و ادارى است.
ارث,فضا,زمین,زن
https://jf.isca.ac.ir/article_20932.html
https://jf.isca.ac.ir/article_20932_171a47ea6ef35f151227e2ac7aae7d7e.pdf
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)
فقه
1735-3181
1735-3521
21
80
2014
06
22
رعایت مقدار طول و عرض و عمق در قصاص جراحات
61
77
FA
مسعود
امامی
دانش آموخته حوزه علمیه قم، و عضو هیأت علمى گروه فقه جزا در مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامى.
masoudimami@yahoo.com
تساوى مقدار قصاص با جنایت، یکى از شرایط قصاص جراحت است. در چگونگى رعایت این شرط، میان فقها اختلاف است و اقوال مختلفى بیانشده است. نویسنده در این مقاله پس از طرح اقوال مختلف در این باره، قول مماثلت نسبى را - که متعلق به اقلیّتى از فقهاى معاصر است و با فهم عرفى از تساوى قصاص با جنایت سازگارتر است بر سایر اقوال ترجیح داده است; و در نهایت، پیشنهاد داده که قانون مجازات اسلامى -که بر اساس قول مشهور فقها تدوینشده - مطابق با قول مماثلت نسبى، اصلاح شود.
قصاص,قصاص عضو,جراحت,مماثلت نسبى
https://jf.isca.ac.ir/article_20933.html
https://jf.isca.ac.ir/article_20933_213791483405375989d965348bd9e722.pdf
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)
فقه
1735-3181
1735-3521
21
80
2014
06
22
مبانى فقهى مجازات اعدام در جرایم مواد مخدر
78
102
FA
جواد
حبیبی تبار
استاد جامعةالمصطفى العالمیه و مدرس حوزه علمیه قم.
ضامن علی
حبیبی
دانشجوى دکترى رشته حقوق جزا و جرمشناسى جامعة المصطفى العالمیه )نویسنده مسؤول(.
یکى از پرسشهاى مطرح در حوزه فقه جزا، ماهیت مجازات اعدام در جرایم مواد مخدر است که آیا از جرایم مستوجب حد است یا تعزیز یا از احکام حکومتى؟ درباره ماهیت اعدام در جرایم مواد مخدر در فقه امامیه، سه نظریه مطرح است: برخى بر این عقیدهاند که مجازات اعدام در جرایم مواد مخدر، از باب حد است و آن را از مصادیق افساد فى الارض شمردهاند. برخى دیگر معتقدند جرایم مواد مخدر، از جرایم تعزیرى است; در نتیجه، اعدام در جرایم مواد مخدر را نمىپذیرند. گروه سوم، عقیده دارند که به دلیل حفظ نظام و جلوگیرى از فساد در جامعه اسلامى، مىتوان اعدام را در جرایم مواد مخدر، به عنوان حکم حکومتى پذیرفت; و به ادله ضرورت تشکیل حکومت اسلامى استدلال مىکنند. در فقه اهل سنت، جرایم بر ضد امنیت دولت، جاسوسى و اعتیاد به مواد مستکننده، از زمره جرایم مستلزم تعزیر است; اما اعدامهاى تعزیزى را تحت عنوان مجازاتهاى سیاسى پذیرفتهاند و معتقدند که در صورت مصلحت حکومت اسلامى، اعدام، جایز است.
قانون مجازات,فقه,حد,تعزیر,مواد مخدر,اعدام,احکام حکومتى
https://jf.isca.ac.ir/article_20934.html
https://jf.isca.ac.ir/article_20934_c4db2abdee65393d17ef2f20b48e3eaf.pdf
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)
فقه
1735-3181
1735-3521
21
80
2014
06
22
تعامل با سلطان جور در اندیشه شیخ مفید
103
120
FA
بهاءالدین
قهرمان نژاد
استادیار دانشگاه تهران
فهیمه
فرهمندپور
استادیار دانشگاه تهران.
سید صادق
حقیقت
استادیار دانشگاه مفید قم.
محسن
مهاجرنیا
استادیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامى
مرتضی
حسنى نسب
دانشجوى دکترى مدرسى تاریخ و تمدن اسلامى دانشگاه تهران. نویسنده مسؤول:
فقهاى شیعه در طول تاریخ فقه، نسبت به حکم همکارى با حاکمان - بهویژه حاکمان جور رأى واحدى نداشتهاند. تا پیش از شیخ مفید، حرمت این همکارى، مورد اتفاق فقهاى شناختهشده شیعه بوده است; اما وى، در این رأى تجدید نظر کرد. پژوهش حاضر به منظور بررسى و شناسایى علت تغییر رویکرد شیخ مفید نسبت به همکارى با سلطان جائر در مقایسه با عالمان شیعه دورههاى پیش از او، روش هرمنوتیک قصدگراى اسکینر را انتخاب کرده که به دلیل توجه به متن و زمینه این تغییر و همچنین موضوع هنجارهاى مرسوم، بسیار مناسب به نظر مىرسد. با اتخاذ این روش، آزمودن این فرضیه که »شیخ مفید به دلیل تغییر شرایط حاکم بر جامعه اسلامى و فرصتى که آلبویه براى شیعیان ایجاد کرده بود، هنجار مرسوم حرمت همکارى با سلطان جائر را تغییر داده و آن را به جواز و حتى وجوب همکارى بر اساس شرایطى خاص تبدیل کرده است«، اساس پژوهش حاضر قرار گرفته است.
اندیشه سیاسى شیعه,شیخ مفید,هنجار مرسوم,همکارى با سلطان جائر,اسکینر
https://jf.isca.ac.ir/article_20935.html
https://jf.isca.ac.ir/article_20935_a72fc075afd0475228c10e0b7790304b.pdf
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)
فقه
1735-3181
1735-3521
21
80
2014
06
22
کارکرد توسعه اى مبانى علامه طباطبایى(ره) در فقه القرآن
121
139
FA
محمدصادق
یوسفى مقدم
استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامى،
در این مقاله به نقل آن بخش از مبانى علامه پرداخته شده که در توسعه فقه القرآن، نقش ایفا مىکند. با بررسى هر یک از مبانى، نقش آن در توسعه فقه القرآن به صورت مختصر بیان شده است. علامه به نقش یادشده، اشاره و یا تصریح نفرموده و مباحث مربوط به آیات الاحکام را به دانش فقه ارجاع داده است، اما توسعه فقه القرآن به عنوان دانشى بینارشتهاى، نیازمند نگاه مستقل از فقه و تفسیر ترتیبى و تأسیس یا بازتعریف مبانى جدید متخذ از قرآن و روایات است. نگارنده بر این باور است که مبانى و دیدگاههاى مورد نظر علامه، کارکرد توسعهاى در فقه القرآن دارد.
توسعه,فقه القرآن,مبانى,تشریع
https://jf.isca.ac.ir/article_20936.html
https://jf.isca.ac.ir/article_20936_0195cb5c5b58efc6d44a7722c4d07990.pdf
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)
فقه
1735-3181
1735-3521
21
80
2014
06
22
تأثیرات فلسفه اسلامى بر علم فقه
140
164
FA
محمد علی
اسماعیلی
سطح 4 فقه و اصول جامعة المصطفى العالمیه و دکتراى کلام اسلامى مرکز تخصصى کلام حوزه علمیه قم.
تأثیرگذارى فلسفه بر علم فقه در دو بخش بررسى مىشود: تأثیرات کلّى فلسفه بر نظام علم فقه; و تأثیرات فلسفه بر مسائل علم فقه. مهمترین موارد تأثیرگذارى کلّى فلسفه بر نظام علم فقه، از این قرار است: اول، تأثیر فلسفه بر شکلگیرى فلسفىِ اندیشه فقهى; دوّم، تأثیر فلسفه بر تقویت نقد اخباریان; سوّم، تأثیر فلسفه بر حوزه زبانى علم فقه; چهارم، تأثیر فلسفه بر حوزه تفسیر الفاظ در علم فقه; پنجم، تأثیر فلسفه بر روش علم فقه; ششم، تأثیر فلسفه بر تبیین ساختار و اهداف کلّى فقه; هفتم، تأثیر فلسفه بر تبیین مکانیزم کارکرد فقه در سعادت انسان; هشتم، تأثیر فلسفه بر نظام کلّى عبودیّت و مولویّت در علم فقه; و نهم، تأثیر فلسفه بر برخى پیشفرضهاى عمده در علم فقه. برخى از موارد تأثیرگذارى قواعد فلسفى بر مسائل علم فقه نیز این موارد است: قاعده استحاله تأثیر معدوم بر موجود; قاعده استحاله تحقّق عرض بدون موضوع; قاعده الواحد; قاعده استحاله انقلاب. قواعد فراوان دیگرى نیز در مسائل فقهى کاربرد دارند.
فلسفه اسلامى,علم فقه,قواعد فلسفى
https://jf.isca.ac.ir/article_20937.html
https://jf.isca.ac.ir/article_20937_49279dffc43cbd25a4305cd673129c63.pdf
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)
فقه
1735-3181
1735-3521
21
80
2014
06
22
خلاصة المقالات
165
168
FA
https://jf.isca.ac.ir/article_21898.html
https://jf.isca.ac.ir/article_21898_63f92b9b9de190fa14c90a6cae0cb8c1.pdf