unavailable
unavailable
شهید اول با نگارش آثارى مانا و پویا، نیز کوششى ستودنى، خدماتى شایان به دین و آیین نموده است، به رغم آنکه زودهنگام و در دهه ششم عمر خویش به شهادت رسید. وى بیست کتاب نوشت که لمعه دمشقیه و القواعد والفوائد از آن شمار است. اگر شهید اول جز این دو عنوان کتابى نداشت، باز مایه سرافرازىاش بود. این دو اثر شروح و تعلیقات بسیارى از سده هشتم هجرى تاکنون داشته است. این مقاله به پژوهش و بررسى القواعد والفوائد پرداخته که حاصل اندیشه و پژوهش فقهى و گزارش آراى فقهاى دیگر مذاهب اسلامى است. چارچوب پژوهش و تربیت بحث حاضر نیازمند ارائه گفتارى در »قواعد فقهى«2 است. از این رو، مقاله در دو فصل ارائه مىشود: فصل نخست در بیان معناى لغوى و اصطلاحى قواعد فقهى، پیدایى آن و معرفى بارزترین آثارى است که در این باره در مذاهب اسلامى نوشته شده; فصل دوم پژوهشى در کتاب القواعد والفوائد است که دو بحث را دربر دارد: یکم. تأسیس قواعد امامیه در سده هشتم هجرى; دوم. تلاشهاى شهید اول دراینباره و گفتار و نظریات شخصیتها درباره وى و کتاب القواعد.
شهید ثانى در کتابهاى الروضة البهیة فى شرح اللمعة الدمشقیة و مسالک الافهام فى شرح شرائع الاسلام1 از اسلوب تنظیر و اشباه و نظایر همواره در مسائلى بهره مىگیرد که قصد دارد در آن مسائل حکم مطلوب را در موضوع مورد بحث ارائه دهد. این نوشتار افزون بر تحلیل اسلوب تنظیر، نقش اشباه و نظایر را در استنباط و میزان حجیت آن را بررسى مىکند.
اهتمام به ثبت و ضبط قواعد فقهى که بر اساس آنها احکام شرعى از مصادر آن استنباط مىشود، رو به گسترش و افزایش است، آن هم به نسبت سطح پیشرفتهاى علمى که فقه اهلبیت)ع( به برکت وجود فقیهان از آن بهرهمند است. فقیهان به قواعد فقهى توجه دارند، چنانکه شمارى دیگر از آنان به شیوه استنباط نیز توجه مىکنند که مشتاق آموزش روش استنباط به فقهپژوهانند. بررسى پیشرفتهاى روند تألیفات و نگارشهاى فقهى امامیه نشان مىدهد شهید اول )محمد بن مکى عاملى( نخستین کسى است که مجموعهاى از قواعد فقهى را در کتابى مستقل گرد آورده و آن را القواعد والفوائد نام نهاده است. در این گفتار کیفیت پیشرفت و دگرگونى قواعد فقهى تبیین مىشود و به شهید اول و تأثیر افکار و قلم وى در تدوین قواعد پرداخته خواهد شد. همچنین نکاتى از کتاب روشمند القواعد والفوائد برشمرده شده و به قواعد فقهى اشارت رفته که مستند قرآنى دارد، سپس شیوه پیشنهادى براى بررسى و پژوهش در قواعد فقهى به گونهاى روشمند و بر اساس حرکت شهید اول در کتاب القواعد والفوائد خواهد آمد.
unavailable
unavailable