ORIGINAL_ARTICLE
بازپژوهی ولایت حاکم در صدور حکم به ثبوت هلال و تحلیل گستره نفوذ حکم میان مکلّفان
ولایت حاکم اسلامی بر صدور حکم به ثبوت هلال پس از انقلاب شکوهمند اسلامی ایران وحاکمیت فقیه بر عرصه سیاست واداره جامعه وتحلیل تبعات نجومی آن، جایگاه ویژهای یافت وچون تحقیقی یکپارچه حول گستره نفوذ آن در میان مکلّفان صورت نگرفته، پرسش از ولایت حاکم اسلامی در صدور حکم به ثبوت هلال وگستره نفوذ آن میان مکلفان مسئلهای است که شایسته پاسخی درخور است. تحلیل برآمده از واکاوی دلالی عمومات واطلاقاتِ ادله ولایت فقیه، حاکی از تمسک به عام در شبهه مصداقیه است؛ چراکه باید ثابت شود یکی از شئون حکومتی ائمه(علیهم السلام) حکم به ثبوت هلال بوده است تا تمسک به آنها صحیح باشد. با توجه به تمامیت دلالی صحیح محمد بن قیس، ولایت حاکم بر صدور حکم به ثبوت هلال ثابت میگردد و جملگی اشکالات وارده بر آن مردود است. هرچند ادله دیگری در حجیت آن توسط برخی طرح گردیده، منتهی بهدلیل عدمحجیت سندی یا دلالی، تنها در تأیید مدعا نقش دارند. با توجه به مدلول صحیح مذکور و مفهوم اولویت، حکم حاکم تنها در صورت مستندبودن به بینّه و شیاع، و نه علم و رؤیت خود حاکم، حجیت دارد و بنابر تحلیل فرازهای مقبوله عمر بن حنظله، احکام صادره از حاکم، از جمله حکم مذکور -در صورت یقین به خطای حاکم در حکم یا خطای او در موضوع و یا علم به خطای او در مُستندات حکم یا موضوع- بر همه مکلّفان در قلمرو حُکمرانی حاکم حجیت داشته وثبوت هلال با آن قطعی وآثار شرعی این رویداد بار میشود.
https://jf.isca.ac.ir/article_71600_2386afd46e4777818b56c096b7ee25a6.pdf
2021-12-22
7
38
10.22081/jf.2021.60942.2293
ولایت فقیه
حاکم اسلامی
حکم حاکم
ثبوت هلال
مهدی
درگاهی
aghigh_573@yahoo.com
1
استادیار گروه فقه و اصول، جامعة المصطفی العالمیه، قم، ایران.
LEAD_AUTHOR
آملى، محمدتقى. (۱۳۸۰ق). مصباح الهدى. تهران: نشر مؤلف.
1
ابناثیر، مبارک بن محمد. (بیتا). النهایة فی غریب الحدیث والأثر. قم: اسماعیلیان.
2
ابنفارس، احمد. (۱۴۰۴ق). معجم مقاییس اللغه. قم: دفتر تبلیغات اسلامى.
3
ابنمنظور، محمد بن مکرم. (۱۴۱۴ق). لسان العرب. بیروت: دارالعلم.
4
امام خمینى، سیدروحالله موسوى. (۱۳۷۹). تحریر الوسیله. قم: دارالعلم.
5
امام خمینی، سیدروحالله موسوى. (۱۴۱۸ق). الاجتهاد والتقلید. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره).
6
امام خمینى، سیدروحالله موسوى. (۱۴۲۰ق). الرسائل العشره. قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره).
7
امام خمینى، سیدروحالله موسوى. (۱۴۲۱ق). کتاب البیع. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره).
8
انصاری، مرتضى. (۱۴۱۵ق). کتاب المکاسب. قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى.
9
بحرانى، یوسف. (۱۴۰۵ق). الحدائق الناضره. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
10
بروجردی، سیدحسین. (۱۴۱۲ق). الحاشیة علی کفایة الاصول. قم: انصاریان.
11
بروجردی، سیدحسین. (۱۴۱۶ق). البدر الزاهر فی صلاة الجمعة والمسافر (چاپ سوم). قم: دفتر معظمله.
12
جوهرى، اسماعیل بن حماد. (۱۴۱۰ق). الصحاح. بیروت: دارالعلم للملایین.
13
حائرى، سیدکاظم. (۱۴۲۴ق). ولایة الأمر فی عصر الغیبه (چاپ دوم). قم: مجمع اندیشه اسلامى.
14
حائری، عبدالکریم. (۱۴۱۸ق الف). درر الفوائد (چاپ ششم). قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
15
حائری، مرتضى. (۱۳۸۸ق). القواعد الفقهیة والاجتهاد والتقلید. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
16
حائری، مرتضى. (۱۴۱۸ق ب). کتاب الخمس. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
17
حر عاملى، محمد. (۱۴۰۹ق). وسائل الشیعة. قم: مؤسسه آلالبیت(علیهم السلام).
18
حکیم، سیدمحسن. (۱۴۱۶ق). مستمسک العروة الوثقى. قم: مؤسسة دارالتفسیر.
19
حمیرى، نشوان بن سعید. (۱۴۲۰ق). شمس العلوم. بیروت: دارالفکر المعاصر.
20
خمینی، سیدمصطفی. (۱۴۱۸ق). تحریرات فی الأصول. قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
21
خویی، سیدابوالقاسم. (۱۴۰۹ق). معجم رجال الحدیث (چاپ چهارم). قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی(ره).
22
خویی، سیدابوالقاسم. (۱۴۱۸ق). موسوعة الإمام الخوئی. قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی(ره).
23
خویی، سیدابوالقاسم. (۱۴۳۰ق). المستند فی شرح العروه. قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی(ره).
24
درگاهی، مهدی؛ عندلیبی، رضا. (۱۳۹۴). حج و ولایت فقیه. تهران: انتشارات مشعر.
25
راغب، حسین بن محمد. (۱۴۱۲ق). مفردات ألفاظ القرآن. لبنان -سوریه: دارالعلم -الدار الشامیه.
26
سبحانی، جعفر. (۱۴۲۴ق). الحج فی الشریعة الإسلامیة الغراء. قم: مؤسسه امام صادق(علیه السلام).
27
سبزوارى، سیدعبدالأعلى. (۱۴۱۳ق). مهذّب الأحکام (چاپ چهارم). قم: مؤسسه المنار.
28
شهید اول، محمد بن مکى. (۱۴۱۷ق). الدروس الشرعیه. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
29
صدر، سیدمحمدباقر. (۱۴۰۳ق). الفتاوى الواضحه (چاپ هشتم). بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
30
صدر، سیدمحمدباقر. (۱۴۱۸ق). دروس فی علم الاصول (چاپ پنجم). قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
31
صدوق، محمد بن على. (۱۴۱۳ق). من لا یحضره الفقیه (چاپ دوم). قم: دفتر انتشارات اسلامى.
32
طوسى، محمد بن حسن. (۱۴۰۷ق). تهذیب الأحکام (چاپ چهارم). تهران: دارالکتب الإسلامیه.
33
طوسى، محمد بن حسن. (بیتا). الفهرست. نجف: المکتبة المرتضویه.
34
عاملى، محمد بن على. (۱۴۱۱ق). مدارک الأحکام (چاپ دوم). بیروت: مؤسسة آلالبیت(علیهم السلام).
35
علامه حلى، حسن بن یوسف. (۱۴۱۳ق). مختلف الشیعة. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
36
علامه حلی، حسن بن یوسف. (۱۴۱۴ق). تذکرة الفقهاء. بیروت: مؤسسة آلالبیت(علیهم السلام).
37
فیاض، محمداسحاق. (بیتا). تعالیق مبسوطة علی العروة الوثقی. قم: نشر محلاتی.
38
فیومی، احمد بن محمد. (۱۴۱۴ق). المصباح المنیر (چاپ دوم). قم: دارالعلم.
39
قائنی، محمد. (۱۴۲۹ق). المبسوط فی فقه المسائل المعاصرة. قم: مرکز فقه الائمه الاطهار(علیهم السلام)..
40
قاسمى، محمدعلى؛ همکاران. (۱۴۲۶ق). فقیهان امامى و عرصههاى ولایت فقیه. مشهد: دانشگاه علوم اسلامى رضوى.
41
کلینى، محمد بن یعقوب. (۱۴۰۷ق). الکافى (چاپ چهارم). تهران: دارالکتب الإسلامیة.
42
لنکرانی، محمد فاضل. (۱۴۲۶ق). تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة: الصوم والاعتکاف. قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(علیهم السلام).
43
مؤمن قمى، محمد. (۱۴۲۵ق). الولایة الإلهیة الإسلامیة. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
44
محقق داماد، سیدمحمد. (۱۴۰۱ق). کتاب الحج. قم: چاپخانه مهر.
45
مفید، محمد. (۱۴۱۳ق). المقنعه. قم: کنگره جهانى هزاره شیخ مفید.
46
منتظرى، حسینعلى. (۱۳۸۴). مجمع الفوائد. قم: نشر سایه.
47
منتظرى، حسینعلى. (۱۴۰۹ق الف). دراسات فی ولایة الفقیه (چاپ دوم). قم: نشر تفکر.
48
منتظرى، حسینعلى. (۱۴۰۹ق ب). مبانی فقهی حکومت اسلامی (مترجم: محمود صلواتی و ابوالفضل شکوری). قم: مؤسسه کیهان.
49
منتظرى، حسینعلى. (۱۴۱۷ق). نظام الحکم فی الإسلام. قم: نشر سرایى.
50
نجاشى، احمد بن على. (۱۴۰۷ق). رجال النجاشی. قم: دفتر انتشارات اسلامى.
51
نجفی، محمدحسن. (۱۳۶۹). جواهر الکلام. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
52
نراقى، احمد. (۱۴۱۵ق). مستند الشیعة. قم: مؤسسه آلالبیت(علیهم السلام).
53
ORIGINAL_ARTICLE
بازپژوهی عین معین و کلی و کارکرد آن در تصحیح قراردادهای پیشفروش ساختمان
عین معین و عین کلی از مفاهیم پرکاربرد در حقوق قراردادها به شمار میرود که بهتبع فقه، به متون قانون موضوعه نیز ورود پیدا کرده است. این دو اصطلاح دارای مبانی فلسفی و منطقی است که موردتوجه ابداعکنندگان آن دو قرار داشته است، اما بعدها در تعاریف حقوقدانان مغفول مانده و سبب ارائه تفاسیر ناصحیح از این دو، و منشأ اختلاط اقسام عین گشته که آثار آن در قراردادهای مختلف، از جمله پیشفروش ساختمان مشهود است و بهعقیدهٔ بسیاری، فروش ساختمان ساختهنشده از طریق بیع سلم، از آن جهت که نمیتواند عین کلی تلقی شود باطل است. در پژوهش حاضر ضمن بررسی مبانی منطقی و فلسفی این دو اصطلاح و تاریخچهٔ پیدایش و تطور آن دو در فقه، نشان داده شده که ملاک عین معین و کلی در ذمه، تعدد بالفعل مصادیق خارجی نیست، بلکه قابلیت صدق بر مصادیق متعدد (در کلی) و عدم آن (در عین معین) از نظر عقلی معیار است و از این رهگذر، ساختمانِ آینده عین کلی محسوب خواهد شد و صحت انتقال آن از طریق بیع سلم، از حیث نوع مبیع، با اشکالی مواجه نیست.
https://jf.isca.ac.ir/article_71601_ec2b90fde18234abd33f044907d973ec.pdf
2021-12-22
39
67
10.22081/jf.2021.60501.2263
انواع عین
بیع سلم
پیشفروش آپارتمان
کلی در ذمه
مال آینده
علی
دیلمی معزی
iranali60@gmail.com
1
دانشآموختهٔ کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
LEAD_AUTHOR
مهدی
نوروزی
zmahdi.n62@gmail.com
2
دانشآموختهٔ دکترای مطالعات تطبیقی مذاهب اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران.
AUTHOR
ابنجنید اسکافى، محمد بن احمد کاتب بغدادى. (۱۴۱۶ق). مجموعة فتاوى ابن جنید (چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
1
امامى، سیدحسن. (بیتا). حقوق مدنى. تهران: انتشارات اسلامیه.
2
انصاری، مرتضی. (۱۴۱۵ق). المکاسب المحرمة والبیع والخیارات (چاپ اول). قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
3
ایزدیفرد، علیاکبر؛ کاویار، حسین. (۱۳۸۷). بررسی فقهی-حقوقی قرارداد پیشفروش آپارتمان. مجله حقوق اسلامی، ۵(۱۸)، صص ۸۷-۱۱۴.
4
توکلی، احمد. (۱۳۹۶). مختصر حقوق مدنی (چاپ چهاردهم). تهران: چتر دانش.
5
جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (۱۳۷۰). ترمینولوژی حقوق (چاپ پنجم). تهران: گلشن.
6
جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (۱۳۷۸). مبسوط در ترمینولوژی حقوق. تهران: گنج دانش.
7
جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (۱۳۸۰). حقوق اموال (چاپ پنجم). تهران: گنج دانش.
8
ابنزهره حلبى، حمزة بن على حسینى. (۱۴۱۷ق). غنیة النزوع إلى علمی الأصول والفروع (چاپ اول). قم: مؤسسه امام صادق(علیه السلام).
9
ابنادریس حلى، محمد بن منصور بن احمد. (۱۴۱۰ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى (چاپ دوم، ۳ جلد). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
10
ابنفهد حلی، احمد بن محمد. (۱۴۰۷ق). المهذب البارع فی شرح المختصر النافع (چاپ اول). قم، دفتر انتشارات اسلامی.
11
حلى، یحیى بن سعید. (۱۴۰۵ق). الجامع للشرائع (چاپ اول). قم: مؤسسة سیدالشهداء
12
العلمیة.
13
علامه حلى، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى. (۱۴۱۴ق). تذکرة الفقهاء (چاپ اول،
14
۱۴ جلد). قم: مؤسسه آلالبیت(علیهم السلام).
15
علامه حلى، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى. (۱۴۱۳ق الف). قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام (چاپ اول، ۳ جلد). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
16
علامه حلى، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى. (۱۴۱۳ق ب). مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة (چاپ دوم، ۹ جلد). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
17
حلی، مقداد بن عبد الله. (۱۴۰۴ق). التنقیح الرائع لمختصر الشرائع (چاپ اول). قم: انتشارات کتابخانه آیتالله مرعشی(ره).
18
خوئى، سیدابوالقاسم موسوى. (بیتا). مصباح الفقاهة: المکاسب. قم: داوری.
19
خوئی، سیدابوالقاسم موسوی. (۱۴۱۰ق). منهاج الصالحین (چاپ بیستوهشتم). قم:
20
مدینة العلم.
21
شهید ثانی، زینالدین بن على. (۱۴۱۰ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (چاپ اول، محشى: کلانتر، ۱۰ جلد). قم: کتابفروشى داورى.
22
شهیدی، مهدی. (۱۳۸۵). حقوق مدنی ۶ (چاپ ششم). تهران: مجد.
23
طباطبایی، سیدمحمدحسین. (۱۴۲۴ق). نهایة الحکمة. قم: مؤسسه نشر اسلامی.
24
طباطبایی، سیدمحمدصادق؛ کیانی، عباس. (۱۳۹۳). تبیین ماهیت حقوقی قرارداد پیشفروش ساختمان. مجله حقوقی دادگستری، ۷۸(۸۵)، صص ۴۵-۸۲.
25
شیخ طوسى، محمد بن حسن. (۱۳۸۷ق). المبسوط فی فقه الإمامیة (چاپ سوم، ۸ جلد). تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
26
عاملى کرکى (محقق ثانى)، على بن حسین. (۱۴۱۴ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد (چاپ دوم، ۱۳ جلد). قم: مؤسسه آلالبیت(علیهم السلام).
27
غریبه، علی؛ مسعودی، ناصر. (۱۳۹۰). تحلیل فقهی و حقوقی قرارداد پیشفروش آپارتمان با تأملی بر انواع بیع. مطالعات حقوقی معاصر (فقه و حقوق اسلامی)، ۱(۲)،
28
صص ۱۵۷-۱۷۵.
29
فخرالمحققین، محمد بن حسن حلی. (۱۳۸۷ق). إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد (چاپ اول). قم: مؤسسه اسماعیلیان.
30
کاتوزیان، ناصر. (۱۳۸۷). عقود معین: معاملات معوض-عقود تملیکی (ج1، چاپ دهم). تهران: شرکت سهامی انتشار.
31
کاتوزیان، ناصر. (۱۳۸۸). اموال و مالکیت (چاپ بیستوششم). تهران: میزان.
32
کاتوزیان، ناصر. (۱۳۸۹). نظریه عمومی تعهدات (چاپ پنجم). تهران: میزان.
33
محقق حلّى، جعفر بن حسن. (۱۴۰۸ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام (چاپ دوم، ۴ جلد). قم: مؤسسه اسماعیلیان.
34
مظفر، محمدرضا. (بیتا). المنطق. بیجا: دارالتعارف.
35
مفید، محمد بن محمد بن نعمان. (۱۴۱۳ق). المقنعة (چاپ اول). قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید.
36
یزدی، سیدمحمدکاظم. (۱۴۱۹ق). العروة الوثقی (چاپ اول، المحشی). قم: دفتر انتشارات اسلامى حوزه علمیه قم.
37
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی فقهی حق بر صلح با تأکید بر آیات قرآن کریم
زندگی در فضای صلحآمیز و به دور از جنگ، یکی از مهمترین آرزوهای بشر بوده است و برای تحقق آن تلاشهای بسیاری صورت گرفته که از جمله میتوان به شناسایی «حق بر صلح» اشاره کرد که بر اساس آن «زندگی در صلح» بهمثابه «حق بشری» در کنار سایر حقهای بهرسمیتشناختهشده برای بشر موردتأیید و تأکید قرار گرفته است. با این حال، علاوه بر مکاتب بشری، در اسلام نیز جنگ و جهاد در مواردی تجویز شده است و به مسلمانان اجازه داده شده با کسانی که با آنان سر جنگ دارند، به جهاد و مقاتله برخیزند. سؤالی که این مقاله درصدد یافتن پاسخ آن میباشد، این است که آیا میتوان حق زندگی در صلح را برای کسانی که سر جنگ و ستیز با مسلمانان ندارند، از جمله غیرمسلمانان، به رسمیت شناخت؟ در پاسخ به این پرسش بهنظر میرسد با استناد به ادله دینی، بهویژه آیات قرآن کریم، میتوان قائل شد که جنگ و قتال با کسانی مجاز است که سر جنگ و ستیز با مسلمانان دارند؛ بنابراین غیرمسلمانانی که خواهان زندگی مسالمتآمیز با مسلمانان هستند، حق دارند در فضایی صلحآمیز زندگی کنند.
https://jf.isca.ac.ir/article_71602_781382ef40db4d9611cbafc734f3fae1.pdf
2021-12-22
68
97
10.22081/jf.2021.60905.2291
قرآن کریم
فقه
جنگ
جهاد
صلح
حقوق بشر
حق بر صلح
مهدی
فیروزی
m.firouzi14@yahoo.com
1
استادیار گروه مسائل فقهی و حقوقی، پژوهشکده فقه و حقوق، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران.
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم.
1
1. آلوسى، محمود. (۱۴۱۵ق). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم والسبع المثانی. بیروت: دارالکتب العلمیة.
2
2. ابنفارس، احمد. (۱۴۱۴ق). معجم مقاییس اللغة. قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
3
3. ابنمنظور، محمد بن مکرم. (۱۴۱۴ق). لسان العرب. بیروت: دارالفکر.
4
4. احمدی میانجی، علی. (۱۴۱۹ق). مکاتیب الرسول. تهران: مؤسسه دارالحدیث.
5
5. جوادی آملی، عبدالله. (۱۳۸۵). تسنیم. قم: مرکز نشر اسراء.
6
6. جوادی آملی، عبدالله. (۱۳۸۸). روابط بینالملل در اسلام. قم: مرکز نشر اسراء.
7
7. جوهرى، اسماعیل بن حماد. (۱۴۱۰ق). الصحاح: تاج اللغة وصحاح العربیة. بیروت: دارالعلم للملایین.
8
8. حسینی جرجانی، سیدامیر ابوالفتوح. (۱۴۰۴ق). آیات الاحکام. تهران: انتشارات نوید.
9
9. حسینی واسطی زبیدی، سیدمحمد. (۱۴۱۴ق). تاج العروس من جواهر القاموس. بیروت: دارالفکر.
10
10. خامنهای، سیدعلی. (۱۳۸۵). مهادنه: قرارداد ترک مخاصمه و آتشبس. مجله علوم سیاسی، ۹(۳۳)، صص ۱۳-۵۸.
11
11. خمینی، سیدروحالله. (۱۴۰۹ق). تحریر الوسیله. قم: مؤسسه دارالعلم.
12
12. خوانسارى، سیداحمد. (۱۴۰۵ق). جامع المدارک فی شرح مختصر النافع. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
13
13. خویی، سیدابوالقاسم. (۱۴۱۳ق). منهاج الصالحین. قم: نشر مدینة العلم.
14
14. خویی، سیدابوالقاسم. (۱۴۳۰ق). البیان فی تفسیر القرآن. قم: مؤسسة احیاء آثار الامام الخویی.
15
15. دهخدا، علیاکبر. (۱۳۷۳). لغتنامه دهخدا. تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
16
16. راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (۱۴۱۲ق). مفردات الفاظ القرآن. بیروت - دمشق: دارالقلم - الدار الشامیه.
17
17. زحیلی، وهبه. (۱۴۱۲ق). آثار الحرب فی الفقه الاسلامی. بیروت: دارالفکر.
18
18. زمخشرى، محمود بن عمر. (۱۴۰۷ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل وعیون الأقاویل فی وجوه التأویل. بیروت: دارالکتاب العربی.
19
19. سید قطب. (۱۴۱۹ق). فی ظلال القرآن. بیروت: دارالشروق.
20
20. شهید ثانی، زینالدین بن علی. (۱۴۱۰ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیه. قم: داورى.
21
21. شهید ثانی، زینالدین بن علی. (۱۴۱۳ق). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرایع الإسلام. قم: موسسة المعارف الاسلامیه.
22
22. طباطبایی، سیدعلی. (۱۴۱۸ق). ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلائل. قم: مؤسسة آلالبیت.
23
23. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (۱۳۹۰ق). المیزان فی تفسیر القرآن. بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
24
24. طبرسی، فضل بن حسن. (۱۳۷۲). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. تهران: ناصر خسرو.
25
25. طبرسی، فضل بن حسن. (۱۴۱۲ق). تفسیر جوامع الجامع. قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.
26
26. طبرى، محمد بن جریر. (۱۴۱۲ق). جامع البیان فى تفسیر القرآن. بیروت: دارالمعرفة.
27
27. طریحی، فخرالدین. (۱۴۱۶ق). مجمع البحرین. تهران: کتابفروشی مرتضوی.
28
28. طوسی، محمد بن حسن. (۱۴۰۹ق). التبیان فی تفسیر القرآن. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
29
29. طیب، عبدالحسین. (۱۳۶۹). اطیب البیان فی تفسیر القرآن. تهران: انتشارات اسلام.
30
30. علامه حلی، حسن بن یوسف. (۱۴۱۴ق). تذکرة الفقهاء. قم: مؤسسة آلالبیت(علیهم السلام).
31
31. فاضل لنکرانی، محمدجواد. (۱۳۹۲). تولید و استفاده از سلاحهای کشتارجمعی از دیدگاه فقه اسلامی. فصلنامه حقوق اسلامی، ۱۰(۳۹)، صص ۷-۳۴.
32
32. فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله. (۱۳۶۹). کنز العرفان فی فقه القرآن. تهران: انتشارات مرتضوی.
33
33. فراهیدی، خلیل بن احمد. (۱۴۱۰ق). کتاب العین. قم: نشر هجرت.
34
34. فضلالله، سیدمحمدحسین. (۱۴۱۹ق الف). تفسیر من وحی القرآن. بیروت: دارالملاک.
35
35. فضلالله، سیدمحمدحسین. (۱۴۱۹ق ب). کتاب الجهاد. بیروت: دارالملاک.
36
36. فیومی، احمد بن محمد. (۱۴۰۵ق). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی. قم: دارالهجرة.
37
37. قرشی، سیدعلیاکبر. (۱۳۷۷). قاموس قرآن. تهران: دارالکتب الاسلامیة.
38
38. مشکینی، علی. (بیتا). مصطلحات الفقه. قم: نشر الهادی.
39
39. مصطفوی، حسن. (۱۳۶۸). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
40
40. معرفت، محمدهادی. (۱۴۲۹ق). التفسیر الأثری الجامع. قم: مؤسسة التمهید.
41
41. معین، محمد. (۱۳۷۵). فرهنگ فارسی. تهران: انتشارات امیرکبیر.
42
42. مقدس اردبیلى، احمد. (بیتا). زبدة البیان فی أحکام القرآن. تهران: مکتبة المرتضویه.
43
43. مکارم شیرازی، ناصر؛ همکاران. (۱۳۷۷). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
44
44. منتظری، حسینعلی. (۱۳۸۳). رساله حقوق. تهران: انتشارات سرایی.
45
45. منتظری، حسینعلى. (۱۳۸۷). حکومت دینى و حقوق انسان. قم: ارغوان دانش.
46
46. منتظری، حسینعلی. (۱۴۰۹ق). دراسات فی ولایة الفقیه وفقه الدولة الاسلامیة. قم: نشر تفکر.
47
47. نجفی، محمدحسن. (۱۹۸۱م). جواهر الکلام فی شرح شرایعالاسلام. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
48
48. وحید بهبهانى، محمدباقر. (۱۴۲۶ق). حاشیة الوافی. قم: مؤسسة العلامة المجدد الوحید البهبهانی.
49
49. ورعی، سیدجواد. (۱۳۹۰). بررسی فقهی اصل در روابط خارجی دولت اسلامی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
50
50. Declaration on the Right to Peace, 19 December 2016.
51
51. Promotion of peace as a vital requirement for the full enjoyment of all human rights by all, 18 December 2014.
52
52. Resolution 5/XXXII of the UN Commission on Human Rights. 27 February 1976.
53
53. The ASEAN Human Rights Declaration, 18 November 2012.
54
54. UN General Assembly Resolution 71/189, 19 December 2016.
55
ORIGINAL_ARTICLE
بازنگری کفایت اقرار واحد در ثبوت جرائم حدی قیادت، قذف، شرب خمر و سرقت
در اعتبار و حجیت اقرار بهعنوان یکی از دلائل اثبات جرائم حدی هیچ تردید و اختلافی نیست، اما در تعداد اقرار لازم جهت ثبوت چنین جرائمی، تفاوت در آرا مشاهده میشود. مشهور و -بهتبعیت از آن- قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ در جرائم قیادت، قذف، شرب خمر و سرقت (حد قطع) بهاعتبار دو اقرار در ثبوت این جرائم ملتزم شده است. برخی نیز اقرار واحد را کافی دانستهاند. منشأ نظر مشهور، قیاس به مستندات زنا و لواط، عدممداقه در مستندات کفایت اقرار واحد، و جریاندادن وسیع اصول و قواعد حاکم بر حدود است. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی پس از بازنگری دلائل، در نهایت قائل به تفصیل شده است. بر اساس این پژوهش، ادله مشهور از قبیل استناد به شهرت فتوایی، فحوای روایات، بیان سلار دیلمی و علامه حلی، عدمامکان تمسک به عموم قاعده اقرار و دلائل دیگر، در اثبات لزوم دو اقرار در ثبوت جرائم قیادت، قذف، شرب خمر کافی نبوده و حقْ کفایت اقرار واحد است؛ اما در ثبوت حد سرقت، مستندات قائلان کفایت اقرار واحد و اشکالات آنان در مباحث روایی باب، از اتقان لازم برخوردار نبوده، فلذا اعتبار دو اقرار در ثبوت حد سرقت به قوت خویش باقی است.
https://jf.isca.ac.ir/article_71603_e6cae630d22abd502e5207f84d0d96dc.pdf
2021-12-22
98
136
10.22081/jf.2021.60736.2288
جرائم حدی
اقرار واحد
اعتبار تعدد اقرار
محقق خویی
حامد
حق محمدی
hamedhag114@gmail.com
1
دانشجوی دکترای گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.
LEAD_AUTHOR
محمد
محسنی دهکلانی
mmdehkalany@yahoo.com
2
دانشیار گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.
AUTHOR
محمد مهدی
زارعی
m.zarei@umz.ac.ir
3
استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.
AUTHOR
* قرآن کریم.
1
1. ابنأبیزینب، محمد بن ابراهیم. (۱۳۹۷ق). الغیبة للنعمانی (چاپ اول). تهران: نشر صدوق.
2
2. ابنادریس حلی، محمد بن منصور بن احمد. (۱۴۱۰ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى (چاپ دوم). قم: دفتر انتشارات اسلامى.
3
3. ابنبراج طرابلسى، قاضى عبدالعزیز. (۱۴۰۶ق). المهذب (چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامى.
4
4. ابنحمزه طوسى، محمد بن على. (۱۴۰۸ق). الوسیلة إلى نیل الفضیلة (چاپ اول). قم: انتشارات کتابخانه آیتالله مرعشی(ره).
5
5. ابنرشد، محمد بن احمد. (۱۹۹۵م). بدایة المجتهد ونهایة المقصد (چاپ اول). بیروت: دارالفکر.
6
6. ابنزهره حلبی، حمزة بن على حسینى. (۱۴۱۷ق). غنیة النزوع إلى علمی الأصول والفروع (چاپ اول). قم: مؤسسه امام صادق(علیه السلام).
7
7. ابنقدامه، عبدالله بن احمد. (۱۳۸۸ق). المغنی (چاپ اول). قاهره: مکتبة القاهره.
8
8. ابنقولویه قمی، جعفر بن محمد. (۱۳۹۸ق). کامل الزیارات (چاپ اول). نجف اشرف: دارالمرتضویة.
9
9. احسایى، محمد بن علی. (۱۴۰۵ق). عوالی اللئالی العزیزیة (چاپ اول). قم: دار سید الشهداء.
10
10. اکبرنژاد، محمدتقی. (۱۳۸۹). حجیت ذاتى بناهاى عقلایى و تأثیر آن در فقه و اصول. فقه، (۶۴)، صص ۱۱۴-۱۶۵.
11
11. بجنوردى، سیدحسن بن آقابزرگ موسوى. (۱۴۱۹ق). القواعد الفقهیة (چاپ اول). قم: نشر الهادی.
12
12. بروجردی، سیدحسین طباطبایی. (۱۴۱۲ق). حاشیة علی کفایة الاصول (مقرر: حسینعلی منتظری، چاپ اول). قم: نشر انصاریان.
13
13. بروجردی، سیدحسین طباطبایی. (۱۴۱۵ق). نهایة الاصول (مقرر: حسینعلی منتظری، چاپ اول). قم: نشر تفکر.
14
14. بروجردی، سیدحسین طباطبایی. (۱۴۱۶ق الف). البدر الزاهر (چاپ سوم). قم: دفتر آیتالله بروجردی(ره).
15
15. بروجردی، سیدحسین طباطبایی. (۱۴۱۶ق ب). تقریر بحث السید البروجردی (مقرر: علیپناه اشتهاردی، چاپ اول).قم: دفتر انتشارات اسلامى.
16
16. بهجت، محمدتقى. (۱۴۲۶ق).جامع المسائل (چاپ دوم). قم: دفتر معظمله.
17
17. تبریزی، جواد بن على. (۱۴۱۷ق). أسس الحدود والتعزیرات (چاپ اول). قم: دفتر مؤلف.
18
18. ترحینی عاملى، سیدمحمدحسین. (۱۴۲۷ق). الزبدة الفقهیة فی شرح الروضة البهیة (چاپ چهارم). قم: دارالفقه للطباعة والنشر.
19
19. حر عاملى، محمد بن حسن. (۱۴۰۹ق). وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة (چاپ اول). قم: مؤسسه آلالبیت(علیهم السلام).
20
20. حسینی جلالی، سیدمحمدرضا. (۱۳۷۸). المنهج الرجالی والعمل الرائد (چاپ اول). قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
21
21. حلى، سیدبن طاووس. (۱۴۰۶ق). فلاح السائل ونجاح المسائل (چاپ اول). قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم.
22
22. حلى، مقداد بن عبدالله سیورى. (۱۴۰۴ق). التنقیح الرائع لمختصر الشرائع (چاپ اول). قم: انتشارات کتابخانه معظمله.
23
23. حلى، مقداد بن عبدالله سیورى. (۱۴۲۵ق). کنز العرفان فی فقه القرآن (چاپ اول). قم: انتشارات مرتضوى.
24
24. حلى، یحیى بن سعید. (۱۴۰۵ق). الجامع للشرائع (چاپ اول). قم: مؤسسة سیدالشهداء العلمیة.
25
25. حلی، حسن بن یوسف. (۱۴۱۷ق). خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال. نجف اشرف: منشورات المطبعة الحیدریة.
26
26. خمینى، سیدروح اللّٰه. (۱۴۲۱ق). کتاب البیع (چاپ اول). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره).
27
27. خمینی، سیدروحالله. (۱۴۰۹ق). تحریر الوسیلة (چاپ اول). قم: مؤسسه مطبوعات دارالعلم.
28
28. خمینی، سیدروحالله. (۱۳۸۲). تهذیب الاصول (مقرر: جعفر سبحانی، چاپ اول). قم: انتشارات اسماعیلیان.
29
29. خمینی، سیدروحالله. (۱۴۱۵ق). انوار الهدایة فی تعلیقات علی الکفایة (چاپ اول). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
30
30. خوانسارى، سیداحمد بن یوسف. (۱۴۰۵ق).جامع المدارک فی شرح مختصر النافع (چاپ دوم). قم: مؤسسه اسماعیلیان.
31
31. خویى، سیدابوالقاسم. (۱۴۱۷ق). مصباح الأصول: مباحث حجج و امارات (چاپ پنجم). قم: مکتبة الداوری.
32
32. خویی، سیدابوالقاسم. (۱۴۰۹). معجم رجال الحدیث (چاپ چهارم). قم:دفتر معظم له.
33
33. خویی، سیدابوالقاسم. (۱۴۱۹ق). دراسات فی علم الاصول (مقرر: سیدمحمود شاهرودی، چاپ اول). تهران: دائرةالمعارف اسلامی.
34
34. خویی، سیدابوالقاسم. (۱۴۲۲ق الف). مبانی تکملة المنهاج (چاپ اول). قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی(ره).
35
35. خویی، سیدابوالقاسم. (۱۴۲۲ق ب). مصباح الاصول (مقرر: سیدمحمد سرور بهسودی، چاپ پنجم). قم: نشر داوری.
36
36. خویی، سیدابوالقاسم. (بیتا). مصباح الفقاهة (مقرر: محمدعلی توحیدی). نجف اشرف: المطبعة الحیدریه.
37
37. روحانى قمى، سیدصادق حسینى. (۱۴۱۲ق). فقه الصادق(علیه السلام) (چاپ اول). قم: دارالکتاب مدرسه امام صادق(علیه السلام).
38
38. سبحانى تبریزى، جعفر. (۱۳۸۸). الوسیط فی اُصول الفقه (چاپ چهارم). قم: مؤسسه امام صادق(علیه السلام).
39
39. سبحانی تبریزی، جعفر. (۱۴۲۹ق). الموجز فی اصول الفقه (چاپ اول). قم: مؤسسه امام صادق(علیه السلام).
40
40. سبزوارى، سیدعبدالأعلى. (۱۴۱۳ق). مهذّب الأحکام (چاپ چهارم). قم: مؤسسة المنار.
41
41. سلار دیلمى، حمزة بن عبد العزیز. (۱۴۰۴ق). المراسم العلویة والأحکام النبویة(چاپ اول). قم: منشورات الحرمین.
42
42. سید مرتضى، على بن حسین موسوى. (۱۴۱۵ق). الانتصار فی انفرادات الإمامیة (چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامى.
43
43. شبیری زنجانی، سیدموسی. درس خارج: کتاب نکاح. سال سوم، جلسه ۲۴۰.
44
44. شهید اول، محمد بن مکى عاملی. (۱۴۱۰ق). اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة (چاپ اول). بیروت: دارالتراث-الدار الإسلامیة.
45
45. شهید ثانی، زینالدین بن على عاملی. (۱۴۱۳ق). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام (چاپ اول). قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
46
46. صدوق، محمد بن على. (۱۳۶۲). الخصال (چاپ اول). قم: جامعه مدرسین.
47
47. صدوق، محمد بن على. (۱۴۱۳ق). من لا یحضره الفقیه (چاپ دوم). قم: دفتر انتشارات اسلامى.
48
48. صدوق، محمد بن على. (۱۴۱۵ق). المقنع (چاپ اول). قم: مؤسسه امام هادى(علیه السلام).
49
49. طباطبایی حائرى، سیدعلى بن محمد. (۱۴۱۸ق). ریاض المسائل (چاپ اول). قم: مؤسسه آلالبیت(علیهم السلام).
50
50. طباطبایی حائرى، سیدعلى بن محمد. (بیتا). ریاض المسائل (چاپ اول). قم: مؤسسه آلالبیت(علیهم السلام).
51
51. طوسی، محمد بن حسن. (۱۳۸۷ق الف). الجمل و العقود فی العبادات (چاپ اول). مشهد: نشر دانشگاه فردوسى.
52
52. طوسی، محمد بن حسن. (۱۳۸۷ق ب). المبسوط فی فقه الإمامیة (چاپ سوم). تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
53
53. طوسی، محمد بن حسن. (۱۳۹۰ق). الاستبصار فیما اختلف من الأخبار (چاپ اول). تهران: دارالکتب الإسلامیة.
54
54. طوسی، محمد بن حسن. (۱۴۰۰ق). النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوى (چاپ دوم). بیروت: دارالکتاب العربی.
55
55. طوسی، محمد بن حسن. (۱۴۰۷ق الف). الخلاف (چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامى.
56
56. طوسی، محمد بن حسن. (۱۴۰۷ق ب). تهذیب الأحکام (چاپ چهارم). تهران: دارالکتب الإسلامیة.
57
57. علامه حلى، حسن بن یوسف. (۱۴۱۰ق). إرشاد الأذهان (چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامى.
58
58. علامه حلى، حسن بن یوسف. (۱۴۱۰ق). مختلف الشیعة فی احکام الشریعة (چاپ دوم). قم: دفتر انتشارات اسلامى.
59
59. فاضل لنکرانى، محمد. (۱۴۱۶ق). القواعد الفقهیة (چاپ اول). قم: چاپخانه مهر.
60
60. فاضل لنکرانى، محمد. (۱۴۲۲ق). تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة: الحدود (چاپ اول). قم:مرکز فقهى ائمه اطهار(علیهم السلام).
61
61. فاضل هندى، محمد بن حسن. (۱۴۱۶ق). کشف اللثام والإبهام عن قواعد الأحکام (چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامى.
62
62. فیاض کابلی، محمداسحاق. (بیتا). منهاج الصالحین. قم: مکتب سماحة آیةالله العظمی الحاج شیخ محمد اسحاق الفیاض.
63
63. کشی، محمد بن عمر. (بیتا). اختیار معرفة الرجال. قم: مؤسسه آلالبیت(علیهم السلام).
64
64. کلینی، محمد بن یعقوب. (۱۴۰۷ق). الکافی (چاپ چهارم). تهران: دارالکتب الإسلامیة.
65
65. گرجی، ابوالقاسم. (۱۳۸۵). تاریخ فقه و فقها (چاپ هشتم). تهران: انتشارات سمت.
66
66. گلپایگانى، سیدمحمدرضا موسوى. (۱۴۱۲ق). الدر المنضود فی أحکام الحدود (چاپ اول). قم: دارالقرآن الکریم.
67
67. مؤمن قمى، محمد. (۱۴۲۲ق). مبانی تحریر الوسیلة: کتاب الحدود (چاپ اول). تهران: تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره).
68
68. محدث نورى، میرزا حسین. (۱۴۰۸ق). مستدرک الوسائل ومستنبط المسائل (چاپ اول). بیروت: مؤسسه آلالبیت(علیهم السلام).
69
69. اردبیلی، محمد بن علی. (۱۴۰۳ق). جامع الرواة (چاپ اول). بیروت: دارالأضواء.
70
70. محقق اردبیلی، احمد بن محمد. (۱۴۰۳ق). مجمع الفائدة والبرهان فی شرح إرشاد الأذهان (چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامى.
71
71. محقق حلى، جعفر بن حسن. (۱۴۰۸ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال والحرام (چاپ دوم). قم: مؤسسه اسماعیلیان.
72
72. محقق حلى، جعفر بن حسن. (۱۴۱۸ق). المختصر النافع فی فقه الإمامیة (چاپ ششم). قم: مؤسسة المطبوعات الدینیة.
73
73. محقق داماد، سیدمصطفى. (۱۴۰۶ق). قواعد فقه (چاپ دوازدهم). تهران: مرکز نشر علوم اسلامى.
74
74. محقق کرکی، علی بن حسین. (۱۴۱۴ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد (چاپ دوم). قم: مؤسسة آلالبیت(علیهم السلام).
75
75. مرعشى نجفى، سیدشهابالدین. (۱۴۲۴ق). السرقة على ضوء القرآن والسنة (چاپ اول). قم: انتشارات کتابخانه آیةالله مرعشى.
76
76. مظفر، محمدرضا. (۱۳۷۰). اصول الفقه (چاپ چهارم). قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
77
77. مغربى، نعمان بن محمد تمیمى. (۱۳۸۵ق). دعائم الإسلام (چاپ دوم). قم: مؤسسه آلالبیت(علیهم السلام).
78
78. مفید بغدادی، محمد بن محمد بن نعمان. (۱۴۱۳ق). المقنعة (چاپ اول). قم: کنگره جهانى هزاره شیخ مفید.
79
79. مکارم شیرازی، ناصر. (۱۴۱۱ق). القواعد الفقهیة (چاپ سوم). قم: مدرسه امیرالمؤمنین(علیه السلام).
80
80. منتظری نجفآبادى، حسینعلى. (بیتا). کتاب الحدود (چاپ اول). قم: انتشارات دارالفکر.
81
81. موسوی اردبیلی، سیدعبدالکریم. (۱۴۲۳ق). فقه القضاء (چاپ دوم). قم: مؤسسة النشر لجامعة المفید.
82
82. موسوی اردبیلی، سیدعبدالکریم. (۱۴۲۷ق). فقه الحدود والتعزیرات (چاپ اول). قم: مؤسسة النشر لجامعة المفید.
83
83. نجاشی، احمد بن علی. (بیتا). رجال النجاشی. قم: نشر اسلامی.
84
84. نجفى، محمدحسن. (۱۴۰۴ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام (چاپ هفتم). بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
85
85. نراقى، مولى احمد بن محمدمهدى. (۱۴۱۷ق). عوائد الأیام فی بیان قواعد الأحکام (چاپ اول). قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى.
86
86. وحید خراسانى، حسین. (۱۴۲۸ق). منهاج الصالحین (چاپ پنجم، ۳ جلد). قم: مدرسه
87
امام باقر(علیه السلام).
88
ORIGINAL_ARTICLE
ماهیت فقهی - حقوقی حق حبس در عقود با نگاهی به اسناد بینالمللی
حق حبس اختیاری برای طرفین قرارداد است که بر اساس آن میتوانند اجرای تعهد خود را موکول به اجرای تعهد دیگری نمایند. بررسی حقیقت حق حبس بهعنوان تأسیس حقوقی، مهم است زیرا اختلاف در ماهیت، آثار عملی متفاوتی دارد. ضرورت تدوین این مقاله، تبیین ماهیت حق حبس است چراکه غالب اختلافات در احکام و قلمرو حق حبس ناشی از ناشناختهماندن همین امر می باشد. نوشته حاضر بهدنبال کشف حقیقت حق حبس، به این نتیجه رسیده است که برخی اختلافها ناشی از خلط مفاهیم مرتبط با حق حبس در حقوق غرب و فقه اسلامی است و از طریق بازپژوهی این مفاهیم در فقه امامیه، حقوق ایران و اسناد بینالمللی، این نتایج حاصل گردید که حبس حقی صرفاً مالی است و علیرغم شباهتهایی که با حقوق عینی و دینی دارد، نمیتوان آن را لزوماً در زمره حقوق عینی یا دینی قرار داد بلکه به مورد تعهد بستگی دارد و همچنین نوعی ضمانت اجرای متقابل است که در مقام دفاع جاری میگردد و البته میتوان آن را اسقاط یا خلاف آن را شرط نمود. نتایج حاضر بهطور قابلتوجهی در تعیین حدود حق حبس، احکام و آثار ناشی از آن موثر است.
https://jf.isca.ac.ir/article_71604_d99e763c4a4cf0d9fd95f585ce861105.pdf
2021-12-22
137
165
10.22081/jf.2021.60691.2272
حق حبس
حق مالی
حق عینی و دینی
حق انشائی
الهه
شعبانپورالمشیری
elahehshabanpour@ut.ac.ir
1
دانشجوی دکترای فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه مذاهب اسلامی، تهران، ایران.
LEAD_AUTHOR
مهدی
رهبر
rahbarmahdi@yahoo.com
2
دانشیار گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه مذاهب اسلامی، تهران، ایران.
AUTHOR
محمود
ویسی
mahmoodvaisi@yahoo.com
3
استادیار گروه فقه و حقوق شافعی، دانشگاه مذاهب اسلامی، تهران، ایران.
AUTHOR
قرآن کریم.
1
1. اردبیلی، احمد بن محمد. (۱۴۱۴ق). مجمع الفائدة والبرهان فی شرح الاذهان. قم: طلیعه نور.
2
2. اصفهانی، ابوالحسن. (۱۳۹۳). وسیلة النجاة. قم: مطبعة مهر.
3
3. اصفهانی، محمدحسین. (۱۴۱۹ق). حاشیة کتاب المکاسب. بیروت: دارالمصطفی
4
لاحیاء التراث.
5
4. افتخاری، جواد. (۱۳۸۲). حقوق مدنی (چاپ اول، ج3). تهران: انتشارات میزان.
6
5. امامی، سیدحسن. (۱۳۸۰). حقوق مدنی (ج۱، چاپ بیستم). قم: انتشارات کتابفروشی
7
اسلامیه.
8
6. امیری قائممقامی، عبدالمجید. (۱۳۵۳). حقوق تعهدات و قراردادها (چاپ دوم). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
9
7. انصاری، شیخ مرتضی. (۱۳۷۸). کتاب المکاسب (چاپ دهم). قم: انتشارات مجمع الفکر الاسلامی.
10
8. بحرانی، یوسف. (۱۴۰۱ق). حدائق الناضرة. قم: مجمع الفکر الاسلامی.
11
9. جزائری، محمدجعفر. (۱۳۸۶). هدی الطالب الی شرح المکاسب. قم: طلیعه نور.
12
10. جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (۱۳۸۵). فلسفه عمومی حقوق بر پایه اصالت عمل: تئوری موازنه (چاپ اول). تهران: انتشارات گنج دانش.
13
11. جلالی، سیدمحمود. (۱۴۱۴ق). المحصول فی علم الاصول. قم: مؤسسة الامام الصادق(علیه السلام).
14
12. جوهری، اسماعیل بن حماد. (۱۴۳۲ق). الصحاح: تاج اللغة وصحاح العربیة (محقق: احمد بن غفور). بیروت: دارالمصطفی لاحیاء التراث.
15
13. خراسانی، محمدکاظم. (۱۴۰۶ق). حاشیة المکاسب (چاپ اول). تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
16
14. خوانساری، احمد. (۱۳۵۵). جامع المدارک فی شرح المختصر النافع (چاپ دوم). تهران: مکتبة الصدوق.
17
15. دارابپور، مهراب. (۱۳۷۴). تفسیری بر حقوق بیع بین المللی (چاپ اول). تهران: انتشارات گنج دانش.
18
16. روحانی، سیدمحمدصادق. (۱۴۱۲ق). فقه الصادق. قم: مطبعة العلمیة.
19
17. زحیلی، وهبة بن مصطفی، (۱۴۱۱ق). الفقه الاسلامی و ادلته. دمشق: دارالفکر.
20
18. سبزواری، عبدالاعلی. (۱۴۰۱ق). مهذب الاحکام (چاپ اول). قم: مؤسسه آلالبیت(علیهم السلام).
21
19. سنهوری، عبدالرزاق. (بیتا). مصادر الحق فی فقه الاسلام (چاپ سوم). مصر: دارالعلم الملایین.
22
20. سیستانی، علی. (۱۴۲۰ق). منهاج الصالحین (چاپ اول). قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة.
23
21. شهبازی، محمدحسین. (۱۳۸۵). مبانی لزوم و جواز اعمال حقوقی. تهران: نشر میزان.
24
22. شهیدی، مهدی. (۱۳۸۲). آثار قراردادها و تعهدات (چاپ اول، ج۳). تهران: نشر مجمع علمی و فرهنگی مجد.
25
23. شیرازی، سیدمحمد. (۱۴۱۸ق). ایصال الطالب الی المکاسب. تهران: منشورات الاعلمی.
26
24. صفایی، سیدحسن. (۱۳۸۳). درآمدی بر نکات مهم حقوق مدنی. تهران: نشر مجمع علمی و فرهنگی مجد.
27
25. طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم. (۱۴۱۸ق). حاشیة المکاسب. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
28
26. طباطبایی حکیم، سیدمحسن. (۱۴۳۹ق). نهج الفقاهة. قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة.
29
27. عاملی جبعی، زینالدین بن نورالدین علی بن احمد. (۱۴۱۳ق). مسالک الافهام فی شرح شرائع الاسلام. قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة.
30
28. غروی تبریزی، میرزاعلی. (۱۴۲۵ق). شرح استدلالی بر مکاسب. قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة.
31
29. فتحیپور، علی. (۱۳۹۶). حق امتناع از اجرای تعهد. حقوق امروز، ۱(۵)، صص ۴۷-۵۳.
32
30. قزوینی، علی. (۱۴۱۴ق). صیغ العقود والایقاعات (چاپ اول). قم: اشکوری.
33
31. قنبری، محمدرضا. (۱۳۸۲). مجموعه مقالات حقوقی. تهران: گنج دانش.
34
32. کاتوزیان، ناصر. (۱۳۸۳). حقوق مدنی: اموال و مالکیت (چاپ پنجم). تهران: انتشارات گنج نشر.
35
33. کرکی، علی بن حسین بن عبدالعالی. (۱۴۱۴ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد. تهران: آلالبیت(علیهم السلام).
36
34. لنکرانی، محمد فاضل. (۱۳۹۰). تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیله. قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(علیهم السلام).
37
35. مامقانی نجفی، محمدحسن. (۱۳۱۷). غایة الآمال فی شرح کتاب المکاسب (چاپ اول). قم: انتشارات مجمع الذخائر الاسلامیة.
38
36. مکارم شیرازی، ناصر. (۱۴۱۸ق). انوار الفقاهة فی احکام العترة الطاهرة (چاپ اول). قم: مدرسة الامام علی ابن ابی طالب(علیه السلام).
39
37. موسوی بجنوردی، محمد. (۱۴۳۰ق). قواعد الفقهیة (چاپ سوم). قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
40
38. موسوی خویی، ابوالقاسم. (۱۴۳۱ق). مصباح الفقاهة. قم: بینا.
41
39. موسوی الخمینی، سیدروحالله. (۱۳۸۵). کتاب البیع. قم: انتشارات مهر.
42
40. موسوی هاشمی، سیدحسن. (۱۳۹۸). انواع حق مالی در قانون مدنی ایران با نگاهی به حقوق غرب. پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، ۶(۴)، صص ۱۱۱-۱۳۲.
43
41. نائینی، محمدحسین. (۱۳۷۳ق). منیة الطالب فی حاشیة المکاسب. تهران: المکتبة المحمدیة.
44
42. نجفی، شیخ محمدحسن. (۱۴۱۱ق). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام (چاپ هفتم). قم: نشر دارالکتب الاسلامی.
45
43. هاشمی الشاهرودی، سیدمحمود. (۱۴۲۳ق). کتاب الاجارة. قم: مؤسسة دائرة المعارف الاسلامیة.
46
44. همدانی، آقارضا. (۱۴۰۱ق). مصباح الفقیه. تهران: المکتبة المحمدیة.
47
45. یوسفی، حسن بن ابیطالب. (۱۴۲۰ق). کشف الرموز (چاپ دوم). قم: نشر دارالکتب الاسلامی.
48
46. Cheshire & Chevalier, Geoffrey Cheshire. (1991). Fifoot and Furmston's Law of Contract. London: Butterworths.
49
47. Honnold, John O. (1999). Uniform Law for International Sales under the 1980 United Nations Convention (ed. 3th). The Hague: Kluwer Law International.
50
48. Honnold, John O. (2000). The United Nations Convention on Contracts for the International Sale of Goods in International Encyclopedia of Laws - Contracts (editors: J. Herbots, R. Blanpain). The Hague: Kluwer Law International.
51
ORIGINAL_ARTICLE
مسئولیت مدنی ناشی از اکراه از دیدگاه فقه و حقوق ایران: با تأکید بر قانون مدنی و قانون مسئولیت مدنی
خسارت ناروای وارد به دیگری که ضمانآور است، اگر ناشی از اکراه باشد، گاه متوجه مکرَه، گاه متوجه اشخاص ثالث و بهندرت متوجه خود مکرِه است. خسارت ناشی از اکراه در برخی موارد ناشی از جرم اکراهی و گاهی نیز ناشی از غیرجرم است. بهعلاوه اکراه ممکن است ناظر به اتلاف و یا تسبیب در ازبینبردن و یا معیوب یا ناقصکردن مال دیگری (اعم از مال مضمون و مال غیرمضمون) باشد. همچنین ممکن است شخصی دیگری را اکراه به غصب مال غیر نماید، بدون اینکه اکراه ناظر به اتلاف یا معیوب یا ناقصکردن آن مال باشد و نیز ممکن است اکراه به انجام عمل حقوقی باشد. همچنین اکراه به ورود خسارت مادی و معنوی در زنای اکراهی با توجه به ماده ۹ ق.م.م قابلبررسی است. در هر یک از موارد فوق سؤال موردبررسی این است که تأثیر اکراه در مسئولیت مدنی مکرِه و مکرَه چگونه است. پاسخ به این سؤالات در همه موارد فوق یکسان نیست؛ در غالب موارد، اکراه رافع مسئولیت مدنی مکرَه است، اما در برخی موارد نیز رافع مسئولیت او نیست. در این تحقیق پاسخ به سؤالات مذکور با توجه به فقه امامیه، عامه و حقوق ایران (با تأکید بر ق.م و ق.م.م) موردبررسی قرار گرفته است.
https://jf.isca.ac.ir/article_71605_85c0faeec7ce754ec446b4e4331a4b56.pdf
2021-12-22
166
195
10.22081/jf.2021.59364.2173
اکراه
مکرِه
مکرَه
ضمان
مسئولیت مدنی
مهدی
عاشوری
ashouri.mehdi@sku.ac.ir
1
استادیار گروه حقوق، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران.
LEAD_AUTHOR
مسعود
برچخ
barchakhmasoud@gmail.com
2
کارشناس ارشد حقوق خصوصی، دانشگاه قم، قم، ایران.
AUTHOR
آوان، رضا؛ سلطانی، عباسعلی. (۱۳۹۶). جایگاه ارش البکاره، مهرالمثل و خسارت معنوی در زنای مطاوعی از منظر فقه با رویکرد نقد قانون مجازات اسلامی ۹۲. فقه و اصول، ۴۹(110)، صص ۹-۳۰.
1
ابنادریس حلى، محمد بن احمد. (۱۴۱۰ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی (چاپ دوم، ج۳). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
2
ابنعابدین، محمد امین. (۱۴۲۳ق). رد المحتار على الدر المختار: شرح تنویر الابصار (ج۹). ریاض: دارعالم الکتب.
3
انصاری، مرتضی بن محمدامین. (۱۴۱۵ق). کتاب المکاسب المحرمه والبیع والخیارات (چاپ اول، ج۳). قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
4
انصاری، مرتضی بن محمدامین. (۱۴۲۸ق). فرائد الاصول (ج۲). قم: مجمع الفکر الاسلامی.
5
بهجت گیلانى فومنى، محمدتقی. (۱۴۲۶ق). جامع المسائل (چاپ دوم، ج۵). قم: دفتر معظمله.
6
بهرامی، حمید. (۱۳۹۳). ضمان قهری (چاپ دوم). تهران: دانشگاه امام صادق(علیه السلام).
7
تبریزی، جواد بن على. (۱۴۱۶ق). إرشاد الطالب إلى التعلیق على المکاسب (چاپ سوم، ج۱ و ۲). قم: مؤسسه اسماعیلیان.
8
تبریزی، جواد بن علی. (۱۴۲۶ق). تنقیح مبانی الاحکام: کتاب القصاص (چاپ دوم). قم: دارالصدیقة الشهیده(علیهاالسلام).
9
جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (۱۳۴۹). غصب. مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، (۳)، صص ۵۱-۶۷.
10
جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (۱۳۵۰). عناصر غصب (۲). مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، (۷)، صص ۶۳-۹۸.
11
جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (۱۳۹۱). الفارق (چاپ دوم، ج۱). تهران: گنج دانش.
12
جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (۱۳۹۲). فرهنگ عناصرشناسی (چاپ دوم). تهران: گنج دانش.
13
حلّى، شمسالدین محمد بن شجاع القطّان. (۱۴۲۴ق). معالم الدین فی فقه آل یاسین (چاپ اول، ج۲). قم: مؤسسه امام صادق(علیه السلام).
14
حلى، نجمالدین جعفر بن زهدرى. (۱۴۲۸ق). إیضاح ترددات الشرائع (چاپ دوم، ج۲). قم: انتشارات کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی(ره).
15
خراسانى، على محمدى. (بیتا). شرح تبصره المتعلمین (ج۲). بیجا: بینا.
16
الدسوقی المالکی، محمد بن أحمد بن عرفه. (بیتا). حاشیة الدسوقی على الشرح الکبیر (ج3). دمشق: دارالفکر.
17
رشتی گیلانی، میرزا حبیبالله. (بیتا). کتاب الغصب. بیجا: بینا.
18
الزحیلی، وهبه. (۱۴۰۲ق). نظریة الضمان او الاحکام المسؤولیة المدنیة والجنائیة فی الفقه الاسلامی. دمشق: دارالفکر.
19
سبزواری، سیدعبدالاعلی. (۱۴۱۳ق). مهذب الاحکام فی بیان الحلال والحرام (چاپ چهارم، ج۲۹). قم: مؤسسة المنار.
20
سیوری حلى، مقداد بن عبدالله. (۱۴۰۴ق). التنقیح الرائع لمختصر الشرائع (چاپ اول، ج۴). قم: انتشارات کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی(ره).
21
سیوطی، الامام جلال الدین. (۲۰۱۰م). الاشباه والنظائر فی قواعد وفروع فقه الشافعیه (چاپ اول). بیروت: دارالکتب العلمیه.
22
شهید ثانی، زینالدین بن على العاملى. (۱۴۱۳ق). مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام (چاپ اول، ج۱۲ و ۱۵). قم: مؤسسة المعارف الاسلامیه.
23
طوسى، ابوجعفر محمد بن حسن. (۱۳۸۷ق). المبسوط فی فقه الإمامیه (چاپ سوم، ج۷). تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریه.
24
عاملى، سیدجواد بن محمد حسینى. (بیتا). مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلاّمه (چاپ اول، ج۱۰). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
25
علامه حلى، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى. (۱۴۱۳ق). مختلف الشیعة فی أحکام الشریعه (چاپ دوم، ج۹). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
26
فخرالمحققین حلّى، محمد بن حسن بن یوسف. (۱۳۸۷ق). إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد (چاپ اول، ج۴). قم: مؤسسه اسماعیلیان.
27
کاتوزیان، ناصر. (۱۳۷۲). قواعد عمومی قراردادها (چاپ دوم، ج۱). تهران: انتشارات بهنشر.
28
کاتوزیان، ناصر. (۱۳۹۰). مسئولیت مدنی (چاپ نهم، ج۲). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
29
محمودیان اصفهانی، کامران؛ پوربافرانی، حسن و یوسفزاده، حسن. (۱۳۹۵). بررسی تطبیقی مجازات ازاله بکارت در فقه امامیه و حقوق کیفری. پژوهشهای فقهی، ۱۲(۱)، صص ۱۳۷-۱۷۰.
30
محمودیان اصفهانی، کامران؛ مالمیر، محمود. (۱۳۹۲). جبران خسارات ازالۀ بکارت در حقوق کیفری ایران و فقه امامیه. مجله حقوقی دادگستری، (۸۳) صص ۱۱۳-۱۵۰.
31
مراغی، سیدمیر عبدالفتاح بن علی حسینی. (۱۴۱۷ق). العناوین الفقهیه (چاپ اول، ج۲). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
32
مغنیه، محمدجواد. (۱۴۲۱). فقه الإمام الصادق(علیه السلام) (چاپ دوم، ج۵). قم: مؤسسه انصاریان.
33
مکارم شیرازى، ناصر. (۱۴۲۷ق). استفتائات جدید (چاپ دوم، ج۳). قم: انتشارات مدرسه امام علی بن ابیطالب(علیه السلام).
34
موحدی لنکرانى، محمد فاضل. (۱۴۲۹ق). تفصیل الشریعة: الغصب، إحیاء الموات، المشترکات واللقطه (چاپ اول). قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(علیهم السلام).
35
موحدى لنکرانى، محمد فاضل. (بیتا). جامع المسائل (چاپ یازدهم، ج۲). قم: انتشارات امیر قلم.
36
موسوی خمینی، سیدروحالله. (۱۴۲۱ق). کتاب البیع (چاپ اول، ج۲). تهران: مؤسسه تنطیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
37
موسوی خمینی، سیدروحالله. (بیتا). تحریر الوسیله (چاپ اول، ج۲). قم: مؤسسه مطبوعات دارالعلم.
38
نجفى کاشف الغطاء، احمد بن على بن محمدرضا. (۱۴۲۳ق). سفینة النجاه ومشکاه الهدى ومصباح السعادات (چاپ اول، ج۴). نجف: مؤسسة کاشف الغطاء.
39
نجفی، محمدحسن. (۱۴۰۴ق). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام (چاپ هفتم، ج۳۷ و ۴۲). بیروت: دار احیاء التراث العربی.
40
ORIGINAL_ARTICLE
شرطیت عقل، بلوغ و اسلام زوجین جهت تحقق احصان در حد زنا
تحقق احصان در حد زنا مستلزم آن است که فرد سابقاً با همسر خود نزدیکی کرده باشد. با وجود این زوجین باید در هنگام نزدیکی شرایطی را داشته باشند تا بتوان بر اساس آن حکم به مجازات رجم در صورت ارتکاب زنا از سوی ایشان صادر نمود. پیرامون شرایط مزبور اتفاقنظر وجود ندارد. بهرغم اینکه ماده ۲۲۶ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ عاقل و بالغبودن شخص را در احصان زن و مرد لازم دانسته است و علاوه بر آن بلوغ همسر در هنگام نزدیکی را نیز در احصان مرد معتبر دانسته است؛ لکن نتایج پژوهش حاضر که بهروش توصیفی-تحلیلی انجام شده است، حکایت از آن دارد که هیچ دلیل متقنی بر اعتبار بلوغ و عقل حین نزدیکی بهعنوان شرایط احصان وجود ندارد و بالغ و عاقلبودن شخص در زمان ارتکاب زنا کفایت میکند، هرچند نزدیکی وی با همسرش در زمان کودکی یا جنون صورت گرفته باشد. در نقطه مقابل، اسلام طرفین در شرایطی که دستکم یکی از زوجین مسلمان باشند، برای تحقق احصان ضروری است و ادله نقلی بر آن دلالت دارد. ازاینرو مقررات قانون مجازات اسلامی در این زمینه میبایست موردبازنگری قرار گیرد.
https://jf.isca.ac.ir/article_71606_5fd271f50883c59fd9fca29a9ab9993c.pdf
2021-12-22
196
223
10.22081/jf.2021.60770.2276
احصان
شرایط احصان
زنای موجب رجم
فقه جزایی
حقوق کیفری
روح الله
اکرمی
r.akrami@qom.ac.ir
1
دانشیار گروه حقوق جزا و جرمشناسی، دانشکده حقوق، دانشگاه قم، قم، ایران.
LEAD_AUTHOR
* قر آن کریم.
1
1. ابناثیر جزری، مبارک. (بیتا). النهایة فی غریب الحدیث والأثر. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
2
2. ابنادریس حلی، محمد. (۱۴۱۰ق). السرائر. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
3
3. ابنأبی عقیل عمانی، حسن. (بیتا). مجموعه فتاوی ابنابیعقیل. قم: طابعة الإخلاص.
4
4. ابنبراج طرابلسی، عبدالعزیز. (۱۴۰۶ق). المهذب. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
5
5. ابنجنید اسکافی، محمد. (۱۴۱۶ق). مجموعه فتاوی ابن الجنید. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
6
6. ابنزهره حسینی حلبی، حمزه. (۱۴۱۷ق). غنیة النزوع. قم: مؤسسه امام صادق(علیه السلام).
7
7. ابنقدامه مقدسی، عبدالله. (۲۰۰۴م). المغنی. بیروت: بیت ألافکار الدولیه.
8
8. ابنمکی عاملی، محمد. (۱۴۱۰ق). اللمعة الدمشقیه. بیروت: دارالتراث.
9
9. بهوتی، منصور. (۱۴۲۱ق). شرح منتهی الإرادات. بیجا: مؤسسة الرساله.
10
10. حر عاملی، محمد بن حسن. (۱۴۰۹ق). وسائل الشیعه. قم: مؤسسه آلالبیت(علیهم السلام).
11
11. حسینی شیرازی، سیدمحمد. (۱۴۰۹ق). الفقه: الحدود والتعزیرات. بیروت: دارالعلوم.
12
12. حلبی، أبی الصلاح. (۱۴۰۳ق). الکافی فی الفقه. اصفهان: کتابخانه امام أمیرالمؤمنین(علیه السلام).
13
13. خرشی، أبی عبدالله محمد. (۱۳۱۷ق). الخرشی علی مختصر خلیل. مصر: مطبعة الکبری الأمیریه.
14
14. شوشتری، محمدتقی. (۱۴۰۶ق). النجعه. تهران: کتابفروشی صدوق.
15
15. شیخ صدوق، محمد. (۱۴۱۵ق). المقنع. قم: مؤسسه امام هادی(علیه السلام).
16
16. شیخ مفید، محمد. (۱۴۱۰ق). المقنعه. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
17
17. شیرازی، أبواسحاق إبراهیم. (۱۴۱۶ق). المهذب. بیروت: دارالکتب العلمیه.
18
18. طباطبایی، سیدعلی. (۱۴۱۸ق). ریاض المسائل. قم: مؤسسه آلالبیت(علیهم السلام).
19
19. طوسی، محمد بن حسن. (۱۳۸۷ق). المبسوط. تهران: المکتبة المرتضویه.
20
20. طوسی، محمد بن حسن. (۱۴۰۷ق). تهذیب الأحکام. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
21
21. عاملی جبعی، زینالدین. (۱۴۱۲ق). الروضة البهیه. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
22
22. عراقی، آقاضیاء. (۱۴۱۱ق). منهاج الاصول. بیروت: دارالبلاغه.
23
23. علامه حلی، أبومنصور حسن. (۱۴۱۲ق). منتهی المطلب. مشهد: مجمع البحوث الإسلامیه.
24
24. علامه حلی، أبومنصور حسن. (۱۴۱۳ق). قواعد الأحکام. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
25
25. علامه حلی، أبومنصور حسن. (۱۴۱۴ق). مختلف الشیعه. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
26
26. فاضل آبی، حسن. (۱۴۱۷ق). کشف الرموز. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
27
27. فاضل اصفهانی، محمد. (۱۴۱۶ق). کشف اللثام والإبهام. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
28
28. فاضل لنکرانی، محمد. (۱۴۲۲ق). تفصیل الشریعه: الحدود. قم: مرکز فقه الائمه الاطهار(علیهم السلام).
29
29. کاشانی، علاء الدین. (۲۰۰۲م). بدائع الصنایع. بیروت: دارالکتب العلمیه.
30
30. کیدری، قطبالدین محمد. (۱۴۱۶ق). إصباح الشیعه. قم: مؤسسه امام صادق(علیه السلام).
31
31. مؤسسه آموزشی و پژوهشی قضا. (۱۳۹۰). گنجینه استفتائات قضایی. نسخه ۲.
32
32. مؤمن قمی، محمد. (۱۴۲۲ق). مبانی تحریر الوسیله: الحدود. تهران: مؤسسه نشر آثار امام خمینی(ره).
33
33. محقق حلی، أبوالقاسم جعفر. (۱۴۰۸ق). شرائع الاسلام. قم: اسماعیلیان.
34
34. مدرسی، سیدمحمدتقی. (۱۴۳۰ق). فقه الحدود وأحکام العقوبات. قم: محبان الحسین(علیه السلام).
35
35. مقدس اردبیلی، احمد. (۱۴۰۳ق). مجمع الفائدة والبرهان. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
36
36. مکارم شیرازی، ناصر. (۱۴۱۸ق). کتاب الحدود والتعزیرات. قم: مدرسه امام امیرالمؤمنین علی بن أبیطالب(علیه السلام).
37
37. منتظری، حسینعلی. (بیتا). کتاب الحدود. قم: دارالفکر.
38
38. موسوی اردبیلی، سیدعبدالکریم. (۱۴۲۷ق). فقه الحدود والتعزیرات. قم: انتشارات دانشگاه مفید.
39
39. موسوی خویی، سیدابوالقاسم. (۱۴۱۳ق). الهدایة فی الاصول. قم: مؤسسه صاحبالامر(عج).
40
40. نجفی، محمدحسن. (۱۴۰۴ق). جواهر الکلام. بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
41
41. نراقی، ملا احمد. (۱۴۲۵ق). الحاشیة علی الروضة البهیه. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
42
ORIGINAL_ARTICLE
سقط درمانی؛ جستاری انتقادی درباره انحصار رضایت مادر در رفع مطلق ضمان سقط (نقد و پیشنهاد اصلاح اثر حقوقی اذن پدر در ماده واحده سقط درمانی)
قانونگذار در ماده واحده سقط درمانی مقرر داشته که اگر بیماری مادر یا بیماری جنین حاصل شود، با تأیید سه پزشک متخصص و اذن مادر، سقط درمانی ممکن خواهد بود. لکن از عبارت قانونی «سقط... با رضایت زن مجاز میباشد و مجازات و مسئولیتی متوجه پزشک مباشر نخواهد بود» معلوم میشود که صرف اذن مادر حامل برای سقط درمانی میتواند رافع مسئولیت دیه سقط از پزشک مباشر باشد. اما تقنین مذکور با تعارضهای فقهی و قانونی مواجه است؛ زیرا جواز سقط درمانی بههمراه عدم مسئولیت ضمان دیه در فقه امامیه منصرف است به فرض بیماری مادر و حفظ نفس مادر، نه فرض بیماری جنین. همچنین بر اساس تبصره ماده ۷۱۸ ق.م.ا، عدمثبوت دیه در سقط درمانی، منوط به انجام سقط برای بیماری مادر یا همان حفظ نفس مادر است. این در حالی است که «بیماری جنین» در ماده واحده سقط درمانی از جمله مجوزهای سقط بههمراه عدممسئولیت پزشک مباشر شناخته شده است. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی در مقام اثبات آن است که رضایت مادر در فرض «بیماری جنین» برای عدممسئولیت پزشک مباشر به سقط کافی نبوده و سقوط دیه جنین از ذمه پزشک مباشر، به اذن پدر جنین هم نیازمند است.
https://jf.isca.ac.ir/article_71607_d21121468e2d13d954f95003d9702056.pdf
2021-12-22
224
248
10.22081/jf.2021.62007.2379
سقط درمانی
دیه سقط جنین
رضایت مادر
رضایت پدر
طه
زرگریان
tahazargariyan93@gmail.com
1
استادیار گروه حقوق، دانشگاه آیتالله بروجردی، بروجرد، لرستان، ایران.
LEAD_AUTHOR
ایمان
کاکاوند
imankakavandzaman@yahoo.com
2
دانشآموخته سطوح عالی حوزه علمیه.
AUTHOR
اردبیلی، محمدعلی. (۱۳۸۵). حقوق جزای عمومی. تهران: نشر میزان.
1
2. بهجت، محمدتقی. (۱۳۸۶). استفتائات. قم: دفتر حضرت آیتالله العظمی بهجت(ره).
2
3. خامنهای، علی. (۱۳۹۵). استفتائات قضایی. قم: مرکز تحقیقات فقهی حقوقی قوه قضاییه.
3
4. خمینی، روح الله. (۱۳۸۱). توضیح المسائل. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
4
5. خوئی، سیدابوالقاسم. (بیتا). استفتائات. بیجا: مؤسسة الخوئی الاسلامیة.
5
6. راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (۱۴۱۲ق). المفردات فی غریب القرآن. دمشق: دارالقلم - الدار الشامیة.
6
7. سبحانی تبریزی، جعفر. (۱۳۸۹). استفتاءات. قم: مؤسسه امام صادق(علیه السلام).
7
8. سبزواری، عبدالاعلی. (بیتا). مهذب الاحکام فی بیان حلال و الحرام. قم: دارالتفسیر.
8
9. شهیدی، مهدی. (۱۳۸۶). تشکیل قراردادها و تعهدات. تهران: انتشارات مجد.
9
10. صافی، لطفالله. (۱۳۸۵). جامع الأحکام. قم: دفتر تنظیم و نشر آثار حضرت آیتالله العظمی صافی گلپایگانی.
10
11. صدر، سیدمحمد. (۱۴۲۰ق). ماوراء الفقه. بیروت: دارالأضواء للطباعة والنشر والتوزیع.
11
12. طریحى، فخرالدین. (۱۴۱۶ق). مجمع البحرین. تهران: کتابفروشى مرتضوى.
12
13. فاضل لنکرانی، محمد. (۱۴۲۷ق). احکام پزشکان و بیماران. قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(علیهم السلام).
13
14. فیومی، احمد بن محمد. (بیتا). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر. لبنان: المکتبة العلمیة.
14
15. گودرزی، فرامرز. (۱۳۷۴). پزشکی قانونی. تهران: انتشارات انیشتین.
15
16. لنگرودی، محمدجعفر. (۱۳۸۴). ترمینولوژی حقوق. تهران: گنج دانش.
16
17. مکارم شیرازی، ناصر. (۱۳۷۴). درس خارج فقه: مسائل مستحدثه. قم: پایگاه درس خارج فقه آیتالله مکارم: سلسله دروس فقه معاصر.
17
18. مکارم شیرازی، ناصر. (۱۴۲۷ق). استفتائات. قم: مدرسة الإمام علی بن أبی طالب(علیه السلام).
18
19. نجفی، محمدحسن. (۱۳۶۲). جواهر الکلام. بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
19
20. نواک، پاتریشیا. (۱۳۹۲). فرهنگ پزشکی دورلند ۲۰۱۳ (مترجمان: اکرم عبدی و عباس غفاری). تهران: نشر آبژ.
20
21. هاشمی شاهرودی، سیدمحمود. (۱۳۸۲ق). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت(علیهم السلام). قم: مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت(علیهم السلام).
21
22. Roche, N E & James, D. (2004). Therapeutic Abortion. eMedicine, Retrieved 2004, Aug. 4, from: https://web.archive.org/web/20040811223613/http://www. emedicine.com:80/med/topic3311.htm.
22