ORIGINAL_ARTICLE
نوآورى در فقاهت, نیاز زمان
https://jf.isca.ac.ir/article_3743_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2016-02-20
3
17
محمد حسن
نجفی
1
AUTHOR
پى نوشتها
1
1. (صحیفه نور), رهنمودهاى امام خمینى , 100/21, ارشاد اسلامى.
2
2. همان,98/.
3
3. سخنان مقام معظم رهبرى, فیضیه آذر1374.
4
4. (چشم و چراغ مرجعیت)132/.سرى کتابهاى مجلّه حوزه.
5
5. همان, آیت الله شیخ لطف الله صافى 125/.
6
6. همان, آیت الله شیخ محمد فاضل لنکرانى 151/.
7
7. همان, آیت الله شیخ على پناه اشتهاردى197/.
8
8. همان10/.
9
9. (تکامل اجتماعى انسان), شهید مطهرى 196/ ـ 203,صدرا.
10
ORIGINAL_ARTICLE
پژوهشى در موردهاى ششگانه دیه
https://jf.isca.ac.ir/article_3744_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2016-02-20
18
81
اسماعیل
اسماعیلی
1
AUTHOR
پى نوشتها:
1
1. (تاج العروس), مرتضى الزبیدى, ج283/20, دارالفکر, بیروت.
2
2. (لسان العرب), ابن منظور, ج383/15, نشر ادب الحوزه.
3
3. (کتاب العین) خلیل بن احمد فراهیدى, ج99/8, دارالهجرة, قم.
4
4. (الصحاح), اسماعیل بن حماد الجوهرى, ج2521/6, دارالعلم للملایین, بیروت.
5
5. (المفردات فى غریب القرآن), راغب اصفهانى518/, دارالمعرفة, بیروت.
6
6. (جواهر الکلام), محمد حسن النجفى, ج2/43, دار احیاء التراث العربى, بیروت.
7
7. همان.
8
` 8. (تحریر الوسیله), امام خمینى, ج553/2, اسماعیلیان, قم; (مفتاح الکرامة), محمد جواد عاملى, ج266/10, مؤسسة آل البیت; (جامع المدارک), احمد خوانسارى, ج163/6, اسماعیلیان, قم.
9
9. (دیه و شطرنج), احمد آذرى قمى162/, دارالعلم, قم.
10
10. (جواهر الکلام), ج4/43, در ماده 204 قانون مجازات اسلامى که اکنون در محاکم قضایى ایران جریان دارد نیز همین تقسیم بندى دیده مى شود.
11
11. (کتاب الخلاف), شیخ طوسى, ج218/5, جامعه مدرسین, قم; (المغنى), ابن قدامه, ج321/9, دارالکتاب العربى, بیروت, (الام), محمد بن ادریس شافعى, ج112/6.
12
12. (رساله حدود و قصاص و دیات), علامه محمد باقر مجلسى68/, مؤسسه نشر آثار اسلامى.
13
13. (شرایع الإسلام), نجم الدین جعفر بن حسن معروف به محقق حلى, ج245/4, دارالاضواء, بیروت.
14
14. (تحریر الوسیله), ج553/2.
15
15. (مفتاح الکرامه), ج353/10; (مبسوط), شیخ طوسى, ج9/7; (شرح لمعه), شهید ثانى, ج407/2, 414, 429, 430; (رساله حدود و قصاص و دیات), علامه مجلسى77/ ـ 85; (الفقه على المذاهب الأربعه), عبدالرحمان الجزیرى, ج311/5.
16
16. (قانون مجازات اسلامى), مصوب هشتم مرداد سال 1370, ماده 297,.
17
17. (مقنعه), چاپ شده در (جوامع الفقهیه)114/.
18
18. (نهایه), چاپ شده در (سلسلة ینابیع الفقهیه), بخش قصاص و دیات110/.
19
19. (جوامع الفقهیه)595/.
20
20. همان787/.
21
21. (غنیة النزوع), چاپ شده در (سلسلة ینابیع الفقهیه), بخش قصاص و دیات249/.
22
22. (السرائر), ابن ادریس, ج323/3, انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین, قم.
23
23. (قواعد الاحکام), ج321/2, رضى, قم.
24
24. (شرایع الاسلام), ج245/4.
25
25. (شرح لمعه), ج429/2.
26
26. مجله (فقه اهل بیت), شماره40/3, به نقل از (تکملة المنهاج), ج189/2.
27
27. (وسایل الشیعه), شیخ حر عاملى, ج143/19, دار احیاء التراث العربى, بیروت.
28
28. همان141/.
29
29. (جوامع الفقهیه)182/.
30
30. (تهذیب) ج160/10, دارالتعارف, بیروت.
31
31. (کافى), ثقةالاسلام کلینى, ج280/7, دارالتعارف بیروت.
32
32. (استبصار), شیخ طوسى, ج259/4, دارالتعارف, بیروت.
33
33. (من لایحضره الفقیه), شیخ صدوق, ج78/4, دارالتعارف, بیروت.
34
34. (وسایل الشیعه), شیخ حر عاملى, ج141/19. دار احیاء التراث العربى, بیروت.
35
35. مجله (رهنمون), شماره 4 و 174/5.
36
36. (خراج), ابویوسف155/; (خلاف) شیخ طوسى, ج226/5.
37
37. (الفقه الاسلامى و ادلته),دکتر وهبه الزحیلى,ج302/6; (احکام القرآن), جساس ج237/2.
38
38. (مغنى), ابن قدامه, ج48/9, دار احیاء التراث العربى, بیروت.
39
39. (خلاف), ج226/5; (الفقه الاسلامى و ادلته), ج302/6.
40
40. (الفقه الاسلامى وادلته), ج301/6.
41
41. (شرایع الاسلام), ج245/4.
42
42. (قواعد الاحکام), ج322/2.
43
43. (مبسوط), ج119/7.
44
44. (خلاف), ج226/5.
45
45. (مقنعه), چاپ شده در مجموعه (مصنّفات شیخ مفید), ج735/14, کنگره جهانى شیخ مفید.
46
46. (وسیله), چاپ شده در (سلسله ینابیع الفقهیه), بخش حدود و قصاص و دیات268/.
47
47. (وسایل الشیعه), ج143/19.
48
48. (کافى), ج282/7.
49
49. (وسائل الشیعه), ج142/19.
50
50. (جواهر الکلام), ج12/43.
51
51. (جامع الرواة), ج547/1.
52
52. (وسائل الشیعه), ج144/19.
53
53. همان143/.
54
54. (جواهر الکلام), ج12/43.
55
55. (مجمع الفایدة والبرهان), محقق اردبیلى, ج311/14 ـ 312, انتشارات اسلامى, وابسته به جامعه مدرسین.
56
56. (کشف اللثام), فاضل هندى, ج495/2, کتابخانه مرعشى نجفى, قم.
57
57. (سرائر), ج323/3.
58
58. (غنیة النزوع), چاپ شده در (جوامع الفقهیه)558/.
59
59. (مفتاح الکرامه), ج357/10.
60
60. (مجمع الفایده والبرهان), ج312/14.
61
61. (خلاف), ج226/5.
62
62. (مبسوط), ج119/7.
63
63. (کشف اللثام)495/; (مفتاح الکرامه), ج357/10.
64
64. (جوامع الفقهیه)63/.
65
65. همان42/.
66
66. (سلسلة ینابیع الفقهیه), بخش حدود و قصاص و دیات268/.
67
67. همان142/.
68
68. (مقنعه), چاپ شده در مجموعه (مصنفات شیخ مفید), ج735/14.
69
69. (وسائل الشیعه), ج143/19.
70
70. همان141/.
71
71. (جواهر الکلام), ج12/43.
72
72. (وسائل الشیعه), ج148/19.
73
73. (قانون مجازات اسلامى), مصوب هشتم مرداد سال 1370, ماده 297.
74
74. (جوامع الفقهیه)558/.
75
75. (شرایع الاسلام), ج245/4.
76
76. (سرائر), ج323/3.
77
77. (قواعد الاحکام), ج322/2.
78
78. (جواهر الکلام, ج12/43; (مفتاح الکرامه), ج353/10; (شرح لمعه), ج429/2.
79
79. (جواهر الکلام), ج12/43.
80
80. (جوامع الفقهیه)558/.
81
81.(سرائر), ج323/3.
82
82. (مفاتیح الشرایع), ج143/2.
83
83. عبارت ابن زهره در غنیه:
84
(دیة الحرّ المسلم فى قتل العمد مأته من مسان الإبل او مأتا بقره او مأتا حلّه أو ألف شاة أو ألف دینار أو عشرة آلاف درهم فضة جیاد على حسب مایملکه من یؤخذ منه فى الموضع الذى ذکرناه ویدل على ذلک اجماع الطائفه و ایضاً فالاصل برائة الذمة.)
85
جوامع الفقهیه558/
86
84. (تحریر الوسیله), ج555/2.
87
85. (وسائل الشیعه), ج147/19.
88
86. همان144/.
89
87. (تهذیب), ج159/10; (استبصار), ج261/4; (وسائل), ج144/19.
90
88. (جواهر الکلام), ج16/43.
91
89. (مجمع الفایدة والبرهان), ج317/14; (جواهر), ج12/43.
92
90. (الروضة البهیة فى شرح المعة), ج429/2.
93
91. (تحریر الوسیلة), ج555/2.
94
92. (مهذب), قاضى عبدالعزیز بن براج دیلمى, ج457/2, انتشارات اسلامى, وابسته جامعه مدرسین, قم.
95
93. (وسائل الشیعه), ج146/19.
96
94. (جواهر الکلام), ج16/43.
97
95. مجله (فقه اهل بیت), شماره 50/3.
98
96. (وسائل الشیعه), ج142/19.
99
97. (مختلف الشیعه), ج288/9.
100
98. (مفتاح الکرامة), ج357/10.
101
99. (مقنعه), چاپ شده در مجموعه (مصنّفات شیخ مفید), ج735/14.
102
100. (خلاف), ج226/5; (مبسوط), ج119/7.
103
101. (سلسلة ینابیع الفقهیة), بخش حدود و دیات 142/.
104
102. (المهذب), ج457/2.
105
103. (سلسلة ینابیع الفقهیه), بخش حدود و دیات268/.
106
104. مجله (رهنمون), شماره 4 و 178/5.
107
105. همان176/.
108
106. همان65/.
109
107. همان176/.
110
108. همان179/, 193.
111
109. (مغنى), ابن قدامه, ج481/9 ـ 483.
112
110. (الفقه الاسلامى و ادلته), ج303/6.
113
111. (شرایع الاسلام), ج245/4.
114
112. (مسالک الافهام), شهید ثانى, ج386/2, دار الهدى, قم.
115
113. (مبسوط), ج118/7 ـ 119.
116
114. (وسائل الشیعه), ج143/19.
117
115. همان.
118
116. همان147/.
119
117. همان142/.
120
118. (تهذیب), ج161/10.
121
119. (وسائل الشیعه), ج145/19.
122
120. همان141/.
123
121. (مبسوط), ج114/7.
124
122. امام خمینى (تحریرالوسیله, ج557/2) با اشاره به این که دیه قتل عمد و شبه عمد و قتل خطائى از چند جهت با یکدیگر ناسانى دارند, مى نویسد:
125
(وفى غیر الإبل من الأصناف الآخر المتقدمة لافرق بینها و بین غیرها.)
126
123. (جواهر الکلام), ج12/43.
127
124. مجله (فقه اهل بیت), شماره51/3.
128
125. (مختلف الشیعه), ج288/9.
129
126. (ریحانة الادب), ج234/5; (هدیة الاحباب) شیخ عباس قمى46/; (طبقات, نوابغ الرواة فى رابعة المئات) آقا بزرگ تهرانى95/.
130
127. (وسائل الشیعه), ج141/19.
131
128. همان214/; (من لایحضره الفقیه), ج55/4; (تهذیب), ج296/10.
132
129. (ماوراء الفقه), سید محمد صدر, ج356/9, دارالأضواء, بیروت.
133
130. (کافى), ج330/7.
134
131. (وسائل الشیعه), ج142/19 ـ 146.
135
132. (جواهر الکلام), ج11/43; (تحریر الوسیله), ج555/2; امام خمینى مى نویسد:
136
(درهم و دینار باید مسکوک باشند و هزار مثقال طلا و ده هزار مثقال نقره که مسکوک نباشند, بسنده نیست.)
137
133. (ریاض المسائل), سید على طباطبائى, ج529/2, مؤسسة آل البیت, قم.
138
134. همان.
139
135.(وسائل الشیعه), ج142/19.
140
136.همان93/8.
141
137. (جامع الرواة), اردبیلى, ج547/1; رجال شیخ طوسى 242/,353.
142
138 .(وسائل الشیعه),ج458/12.
143
139 . (پول و نظامهاى پولى), 128/,136, بخش فرهنگى جامعه مدرسین,قم, به نقل از (العقد المنیر),سید موسى حسینى مازندرانى, ج35/1.
144
140 . (حدائق), شیخ یوسف بحرانى, ج89/12; (العقد المنیر),ج89/1.
145
141 . همان144/8.
146
142 . (وسائل الشیعه), ج458/12.
147
143 . (لسان العرب),ج292/4;(کتاب العین),ج22/8.
148
144 .(وسائل الشیعه), ج93/6 ـ 105.
149
145 . (المصباح المنیر)200/,دارالهجرة,قم.
150
146 .(العقوبة), محمد ابوزهره571/.
151
147 . (کافى), ج329/7; (وسائل الشیعه),ج148/19.
152
148 .(وسائل الشیعه), ج141/19.
153
149 . همان146/8.
154
150 . همان218/.
155
151 . فقه (اهل بیت), شماره 56/3.
156
152 . (جواهر الکلام), ج8/43.
157
153 . (وسائل الشیعه), ج144/19.
158
154 .همان142/.
159
155 . همان143/.
160
156 .همان141/.
161
157 .(جواهرالکلام), ج8/43.
162
158 . همان.
163
ORIGINAL_ARTICLE
گواهى خویشاوندان
https://jf.isca.ac.ir/article_3745_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2016-02-20
82
110
سید مهدی
شیرازی
1
AUTHOR
پى نوشتها:
1
1. (قانون مدنى), دکتر سید حسن امامى, ج19/6; (آئین دادرسى مدنى) دکتر نادر مردانى, دکتر على اصغر حاتمى, محمد جواد بهشتى, علیرضا حبیب آگهى196/ ـ 197.
2
2. سوره (بقره), آیه282.
3
3. سوره (نساء), آیه 6.
4
4. سوره (نساء), آیه 15.
5
5. سوره (نور), آیه 4.
6
6. سوره (نور), آیه 5.
7
7. سوره (نور), آیه 6.
8
8. سوره (طلاق), آیه 2.
9
9. سوره (بقره), آیه 140.
10
10. سوره (بقره), آیه 283.
11
11. (الانتصار), سید مرتضى496/, مؤسسة النشر الاسلامى, قم.
12
12. (الکافى), ابى الصلاح حلبى436/, کتابخانه امیرالمؤمنین(ع) اصفهان.
13
13. (فقه القرآن), قطب الدین راوندى, ج412/1, کتابخانه آیت اللّه مرعشى.
14
14. (غنیه), ابن زهره, ج439/1, مؤسسه امام صادق(ع).
15
15. (دروس), شهید اول, ج130/2, مؤسسة النشر الاسلامى, قم.
16
16. (مسالک), شهید ثانى, ج194/14, مؤسسة المعارف الاسلامیه.
17
17. (کشف اللثام), فاضل هندى, ج375/2, چاپ قدیم.
18
18. (ریاض المسائل), محقق طباطبائى, ج474/9, دارالهادى.
19
19. (تکملة المنهاج), سید ابوالقاسم خوئى, ج95/1, دار الزهراء, بیروت.
20
20. (اسس القضاء والشهادات), میرزا جواد تبریزى475/.
21
21. (هدایة), شیخ صدوق287/, مؤسسه امام هادى(ع).
22
22. (مقنعه), شیخ مفید726/, مؤسسة النشر الاسلامى, قم.
23
23. (نهایة), شیخ طوسى, ج59/2, مؤسسة النشر الاسلامى; (مبسوط), شیخ طوسى, ج219/8, مکتبة الرضویّة; و (خلاف), شیخ طوسى, ج296/6, مؤسسة النشر الاسلامى.
24
24. (وسیلة) ابن حمزه262/, مطبعة الآداب.
25
25. (اصباح), قطب الدین کیدرى529/, مؤسسه امام صادق(ع).
26
26. (سرائر), ابن ادریس, ج134/2, مؤسسة النشر الاسلامى.
27
27. (شرائع), محقق حلّى, ج130/4, دارالاضواء, بیروت; (مختصر النافع), محقق حلّى414/, مؤسسة البعثه.
28
28. (جامع الشرائع), هذلى539/, مؤسسه سید الشهداء(ع).
29
29. (قواعد), علامه حلّى, ج496/3, مؤسسة النشر الاسلامى.
30
30. (جواهر الکلام), شیخ محمد حسن نجفى, ج74/41, اسلامیه, تهران.
31
31. (جامع المدارک), سید احمد خوانسارى, ج119/6.
32
32. (کتاب الشهادات), سید محمد رضا گلپایگانى, ج165/3.
33
33. (نهایة), شیخ طوسى, ج59/2, مؤسسة النشر الاسلامى.
34
34. (مهذّب) ابن برّاج, ج556/2, مؤسسة النشر الاسلامى.
35
35. (فقه القرآن), قطب الدین راوندى, ج412/1.
36
36. (وسیله), ابن حمزه262/, الآداب.
37
37. (سرائر), ابن ادریس, ج134/2.
38
38. (وسائل الشیعه), شیخ حرّ عاملى, ج373/27, باب 30 ابواب شهادات, ح1, آل البیت(ع).
39
39. همان, ح2.
40
40. همان, ح3.
41
41. همان, ح5.
42
42. همان, ح6.
43
43. همان367/, باب 26 ابواب شهادات, ح1.
44
44. همان, ح2.
45
45. همان, ح3.
46
46. همان, ح4.
47
47. خلاف, ج298/6.
48
48. (وسائل الشیعه), ج369/27, ح6.
49
49. سوره (لقمان), آیه 15.
50
50. سوره (نساء), آیه 135.
51
51. (وسائل الشیعه), ج340/27, باب 9, ابواب شهادات, ح3.
52
52. همان 315/, باب 3, ابواب شهادات, ح1.
53
53. همان366/, باب 25 ابواب شهادات, ح1.
54
54. همان, ح3.
55
55. همان, باب 26 ابواب شهادات, ح4.
56
56. ر.ک: المحلّى, ابن حزم, ج415/9, دارالجیل; (المغنى), ابن قدامه, ج65/12, دارالکتاب العربى; (الامّ), ج86/7, دارالکتب العلمیّه; (الحاوى الکبیر), ج163/17, دارالکتب العلمیه; (المبسوط), ج121/16, دارالمعرفة; (البحر الزخار), ج35/6, دارالکتاب الاسلامى; (الفتاوى الهندیه), ج469/3, دارالاحیاء; (بدایة المجتهد), ج458/2, منشورات الشریف الرضى; (اللباب), ج61/4, دارالکتب العلمیه.
57
57. (تحریر الوسیله), امام خمینى, ج402/2, مسأله 5, مکتبة الاعتماد.
58
ORIGINAL_ARTICLE
نقدى بر انگاره برابرى زن و مرد در قصاص
https://jf.isca.ac.ir/article_3746_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2016-02-20
111
125
علی اکبر
کلانتری ارسنجانی
1
AUTHOR
پى نوشتها:
1
1. سوره (فصلت), آیه 46.
2
2. سوره (انعام), آیه 115.
3
3. سوره (نحل), آیه 90.
4
4. خبرنامه هم اندیش دفتر مطالعات و تحقیقات زنان, شماره 10/2 ـ 12.
5
5. (وسائل الشیعه) شیخ حر عاملى, ج59/19, ابواب القصاص فى النفس, باب 33, ح1.
6
6. همان, ح2.
7
7. همان, ح3.
8
8 . وسائل, ج60/19, ابواب القصاص فى النفس, باب 33, ح5.
9
9 . همان, ح6.
10
10 . همان, ح7.
11
11 . همان, ص61, ح12.
12
12 . همان, ح13.
13
13 . (الفقه على المذاهب الاربعه), ج5, 287/2, دار الاحیاء للنشر, بیروت.
14
14 . (المغنى), ابن قدامه, ج377/19.
15
15 . (الخلاف), ج341/2, تهران مطبعه تابان, تهران.
16
16 . (وسائل الشیعه), ج151/19, ابواب دیات النفس, باب 5, ح1.
17
17 . (جواهرالکلام), ج32/42.
18
18 . (وسائل الشیعه), ج122/19, ابواب قصاص الطرف. باب1, ح1.
19
19 . (المقنعة)764/.
20
20 . (وسائل الشیعه), ج268/19, ابواب دیات الاعضاء, باب44, ح1.
21
21 . همان169/, ابواب دیات النفس, باب 20, ح1.
22
22 . همان, باب 21, ح1.
23
23 . (جواهر الکلام), ح42/78.
24
24 . همان66/.
25
25 . (وسائل الشیعه)ج29/19, ابواب القصاص فى النفس, باب12, ح1.
26
26 . همان97/, ابواب القصاص فى النفس, باب 64, ح2.
27
27 . همان124/, ابواب قصاص الطرف, باب2, ح1.
28
28 . سوره (بقره), آیه 178.
29
29 . (المیزان), علامه طباطبایى, ترجمه مکارم شیرازى, ج336/2, دارالعلم.
30
30 . سوره (مائده), آیه 45.
31
31 . (التبیان), ج102/2, دار احیاء التراث العربى, بیروت.
32
32 . (جواهر الکلام), ج287/29.
33
ORIGINAL_ARTICLE
مبانى حرام بودن ربا و مسأله بانک1
https://jf.isca.ac.ir/article_3747_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2016-02-20
126
152
محمد هادی
معرفت
1
AUTHOR
پى نوشتها:
1
1. سوره (بقره), آیه 278 ـ 279.
2
2. سوره (بقره), آیه 275 ـ 276.
3
3. سوره (آل عمران), آیه 130 ـ 132.
4
4. (وسائل الشیعه), شیخ حر عاملى, ج117/18, باب 1, ح1, آل البیت(ع).
5
5. همان, ح3.
6
6. همان, 122, ح13.
7
7. همان,127, ح4.
8
8. همان, 122, ح15.
9
9. سوره (مائده), آیه 43.
10
10. تفسیر (صافى), ج444/1.
11
11. (وسائل الشیعه), ج123/18, ح20.
12
12. همان,120, ح10.
13
13. همان, ح9.
14
14. همان, ح8.
15
15. همان,123, ح17.
16
16. همان,152, باب 16. (سألته عن الشاة بالشاتین والبیضه بالبیضتین؟
17
قال: لابأس ما لم یکن کیلاً ووزناً.)
18
17. (کل قرض جر نفعاً فهو ربا.)
19
هرگونه وامى که سودى در برداشته باشد, رباست.
20
18. (تحریرالوسیله) امام خمینى, ج493/1 ـ 494, مسأله 1 و 2; (منهاج الصالحین), ج61/2, مسأله 1 و 6.
21
19. (کتاب البیع), امام خمینى, ج407/2 ـ 408.
22
20. بهترین نوع برنج در نجف.
23
21. (کتاب البیع), ج415/2.
24
22. همان,405ـ 406.
25
23. (وسائل ا لشیعه), ج178/18, باب 6 صرف, ح1 و 162, باب 20, از ابواب الربا, ح1.
26
24. (کتاب البیع), ج410/2.
27
25. مرآة العقول), ج228/19.
28
26. موارد یاد شده در روایات, تنها درباره دیرکرد در پرداخت بدهى است که سر رسیده و بدهکار تقاضاى مدت بیش ترى مى کند.
29
27. سلسبیل یا سلسیل, نام زنى است.
30
28. وشى ـ به معناى قلمکارى در پارچه است.
31
29. (وسائل الشیعه), ج54/18; (کافى), ج205/5, ح9; (مرآة العقول), علامه مجلسى, ج227/19.
32
30. عبارت او چنین است:
33
(فاول فى هذا الخبر, انه مرسل وراویه ضعیف وهو على بن حدید وهذا یضعف الاحتجاج بخبره.) استبصار, ج40/1 .
34
31. (وهو ضعیف جدا لایعول على ما ینفرد بنقله.)استبصار, ج95/3.
35
32. (تهذیب), شیخ طوسى, ج101/7.
36
33. (کتاب البیع), ج413/2.
37
34. (رجال علاّمه)158/, حرف میم, باب1, شماره 123; (معجم رجال الحدیث), ج71/15.
38
35. (تهذیب), ج52/7.
39
36. همان,53.
40
37. (کافى), ج205/5.
41
38. (تهذیب), ج53/7.
42
39. (مرآة العقول), ج228/19; (ملاذ الاخیار), ج569/10.
43
40. (وسائل الشیعه), ج54/18; (کافى) ج316/5.
44
41. در مرآة العقول), ج435/19 مى نویسد: (ضعیف و قد مرّمثله) که در صفحه 228 همان مجلد گذشته است.
45
42. (جامع الرواة), اردبیلى, ج228/2.
46
43. عینه, با کسر عین, گونه اى از معامله است که در آن مشترى, جنسى را از فروشنده, با قیمت بالایى, ولى با مدت, مى خرد, سپس آن را به طور نقد, با قیمت کم تر به او مى فروشد و پول را از او دریافت مى دارد. این گونه معامله, که در نتیجه آن, پولى گرفته و پس از مدتى, با افزوده به او باز مى دهد. در آن زمان, رایج بوده و شاید امروزه هم رایج باشد و چون به ربا بیش تر مى ماند, مورد پرسش قرار گرفته است. در روایات, قید شده که اگر هر دو طرف معامله, ملزم به خرید, یا فروش نباشند, مانعى ندارد.
47
(کافى) ج202/5 به بعد.
48
44 . (وسائل الشیعه), ج55/18.
49
45. (مرآة العقول), ج228/19.
50
46. یعنى از انبان آهک به او چیزى داده است. و این اصطلاح در آن دوره رایج بوده است.
51
ر.ک: (بحارالانوار), ج202/48; (وسائل الشیعه), ج238/26; (تهذیب), ج332/9; (استبصار), ج174/4.
52
47. (وسائل الشیعه), ج231/17.
53
48. (کتاب البیع), ج414/2.
54
49. همان,410.
55
50. چنانکه در باب 9 صفات قاضى در وسائل الشیعه, ج106/27.
56
51. (کتاب البیع), ج415/2.
57
52. (وسائل الشیعه), ج135/18.
58
ORIGINAL_ARTICLE
دگرگونى قیمتها در عصر تشریع
https://jf.isca.ac.ir/article_3748_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2016-02-20
4153
214
احمد علی
یوسفی
1
AUTHOR
پى نوشتها:
1
1. (ماهیت پول), احمد على یوسفى 179/ ـ 181.
2
2. (تبیین مفهوم و موضوع ربا), میثم موسایى60/ ـ 68; مجلّه (فقه), شماره 123/11 ـ 126.
3
3. نامه مفید (فصلنامه) شماره 27/13 ـ 28, سال چهارم 1377هـ.ش.
4
4. مجلّه (نقد و نظر), شماره 13 ـ 440/14 ـ 445; نامه مفید شماره 27/93 ـ 28.
5
5. مجلّه (نقد و نظر), شماره 13 ـ 436/14; (اقتصاد صدر اسلام), سید کاظم صدر150/ به بعد, دانشگاه شهید بهشتى.
6
6. (تورّم), دکتر احمد کتابى36/ ـ 43.
7
7. همان36/ ـ 38.
8
8. همان37/.
9
9. درباره پول و تجارت در صدر اسلام, آثار بسیارى وجود دارد; امّا در این جا لازم است از جدیدترین آنها (تاریخ پول از آغاز اسلام, تا زمان غیبت) که به خامه جمعى از محققان بخش اقتصادى جامعه مدرسین حوزه علمیه قم, به نگارش درآمده, نام برد.
10
10. قرآن کریم در سوره (فیل), به این مطلب, اشاره دارد: (رحلة الشتاء والصیف).
11
11. (الدینار الاسلامى), ناصر سید محمود النقشبندى10/.
12
12. گزارش, از وضع تجارى صدر اسلام, برگرفته از منابع زیر است:
13
(فروغ ابدیت), جعفر سبحانى, ج137/1; (مکه والمدینة فى الجاهلیة و عهد الرسول) احمد ابراهیم الشریف50/, 200ـ 206; (المفصل فى التاریخ العرب قبل الاسلام) دکتر جواد على, ج294/7, 295, 213, 314; (السواق العرب فى الجاهلیة والاسلام), سعید الافغانى100/, 101, 104 ـ 206; (پول از صدر اسلام, تا زمان غیبت) جمعى از محققان بخش اقتصادى جامعه مدرسین قم123/ ـ 127; (العقد المنیر) سید موسى حسینى مازندرانى, ج133/1.
14
13. (فجر السکة العربیة), دکتر عبدالرحمن فهمى محمد28/; (تاریخ التمدن الاسلام), جرجى زیدان, 133/1.
15
14. (فجر السکة العربیة)29; (الخطط التوفیقیة), على پاشا مبارک, ج50/20; (فقه الزکاة), دکتر یوسف القرضاوى, ج240/1.
16
15. (فجرالسکة العربیة)30/.
17
16. همان; (النقود الاسلامیه), محمد بن على المقریزى7/; (السیاسة النقدیه والصرفیة فى الاسلام), عدنان خالد الترکمانى60/.
18
17. (تاریخ التمدن الاسلامى), ج133/1; (النقود الاسلامیه)3/ ـ 6; (مقدمه تاریخ ابن خلدون), عبدالرحمن بن خلدون14/; (معالم السنن), حافظ ابوسلیمان احمد بن ابراهیم بن خطاب البستى, ج60/3.
19
18. (العقد المنیر), ج89/1; (النقود الاسلامیه)306/; (میزان المقادیر), علامه محمد باقر مجلسى 3/; (الدینار الاسلامى), ج12/1; (الحدائق الناضره), شیخ یوسف بحرانى, ج89/12.
20
19. (معالم السنن), ج60/3; (النقود الاسلامى)3/ ـ 6; (مقدمه تاریخ ابن خلدون)114/; (الدینار), ج10/1; (تاریخ التمدن الاسلامى), ج133/1; (الرقابة الاسلامیة العالمیة فى عهد الرسول والخلفاء الراشدین), عیسى ایوب البارونى215/.
21
20. (دائرة المعارف الاسلامیة), دکتر زمباور, ج370/9.
22
21. (الموسوعة العربیة المیسرة), محمد شفیق غربال839/; (الخراج والنظم المالیة للدولة الاسلامیة), دکتر محمد ضیاء الدین رئیس373/, دارالمعارف بمصر373; (الخطط التوفیقیة), ج28/20; (دائرة المعارف الاسلامیه), ج370/9.
23
22. (السیاسة النقدیة والمصرفیة فى الاسلام)65/; (المنتظم), ابى الفرج عبدالرحمن بن على بن محمد الجوزى65/; (المنتظم)147/; (معالم السنن), ج60/3; (الدینار الاسلامى), ج12/1; (میزان المقادیر)3/; (تاریخ الامم والملوک), جریر طبرى, ج576/4.
24
23. (النقود الاسلامیه) 53/, 60, به نقل از (صنع السکة فى فجر الاسلام), على پاشا مبارک.
25
24. (الحدائق الناضرة), ج89/12; (میزان المقادیر)3/; (العقد المنیر), ج89/1.
26
25. (المجموع شرح المذهب), ابى زکریا محیى الدین بن شرف النووى, ج14/6; (فقه الزکاة), ج240/1.
27
26. (تاریخ التمدن الاسلامى), ج139/1; (الدینار الاسلامى), ج15/1; (الکامل فى التاریخ), ج167/4; فجرالسکة العربیة), ج167/4.
28
27. (النقود الاسلامیه)17/ ـ 21.
29
28. همان19/.
30
29. (فجرالسکة العربیة), بخش دینارهاى عباسیان.
31
30. (معالم السنن), ج60/3; (المجموع), ج5/6; (النقود الاسلامیه)3/ ـ 6; (مقدمة تاریخ ابن خلدون)217/ ـ 222; (السیاسة النقدیة والمصرفیة)65/; ( الاحکام السلطانیة), الماوردى; (الاموال), ابوعبیدالقاسم بن سلام210/.
32
31. (معالم السنن), ج60/3; (الاحکام السلطانیة), ج174/2; (المجموع), ج5/6; (الاموال)210/; (مقدمه تاریخ ابن خلدون) 217/ ـ 222; (الموسوعة العربیة المیسرة)179/.
33
32. (الخراج والنظم المالیة للدولة الاسلامیه)222/; (معالم السنن), ج60/3; (المنتظم) 147; الاحکام السلطانیة), ج174/2; (السیاسیة النقدیة والمصرفیة)63/; (مقدمه تاریخ ابن خلدون)217/ ـ 222; (المجموع), ج7/6; (الاموال)210/; (فقه الزکاة), ج259/1.
34
33. (النقود الاسلامیه)8/.
35
34. همان7/ ـ 8.
36
35. (تاریخ التمدن الاسلامیه), ج136/1.
37
36. (النقود الاسلامیة)63/.
38
37. (تاریخ التمدن الاسلامى), ج136/1.
39
38. (العقد المنیر), ج44/1; (اعیان الشیعه), ج539/1.
40
39. (العقد المنیر), ج46/1.
41
40. (الدینار الاسلامى)17/; (فجر السکة العربیه)37/; (العقد المنیر), ج194/1; (النقود الاسلامیه)8/ ـ10; (مقدمه تاریخ ابن خلدون), ج323/1; (الاحکام السلطانیة) 139/; (تاریخ التمدن الاسلامى)136.
42
41. (تاریخ التمدن الاسلامى), ج133/1, 136; (العقد المنیر), ج49/1; (مقدمه تاریخ ابن خلدون), ج325/1; (المحاسن والمساوى), الشیخ ابراهیم بن محمد البیهقى 498/ ـ 502; (حیوة الحیوان) الدمیرى79/.
43
42. (النقود الاسلامیه)19/; (تاریخ التمدن الاسلامى), ج139/1.
44
43. (فجر السکة العربیة)235/.
45
44. (الدینار الاسلامى), ج15/1.
46
45. (الاحکام السلطانیة)140/.
47
46. (ماهیت پول و راهبردهاى فقهى و اقتصادى آن)34/ ـ 37.
48
47. (نظریه هاى پولى), دکتر باقر قدیرى اصلى13/.
49
48. (فجرالسکة الاسلامیه)31/; (السیاسة النقدیة والمصرفیة فى الاسلام)60/.
50
49. (فجر السکة الاسلامیه)35/.
51
50. (دائرة المعارف الاسلامیه), ج371/9.
52
51. (فجرالسکة الاسلامیة)30/.
53
52. (فقه الزکاة), ج264/1; (الخطط التوفیقیة), ج132/20; (دائرة المعارف), محمد فرید وجدى, ج69/1; (العقد المنیر), ج96/1; (الخراج والنظم المالیة للدولة الاسلامیه)379/, 382.
54
53. (فقه الزکاة), ج264/1; (الدینار الاسلامى), ج14/10.
55
54. (الثنیة من الغنم ما دخل فى السنة الثالثة ومن البقر کذلک ومن الابل ما دخل السادسه.)
56
منظور از ثنیه, گوسفند, گاو سه ساله و از شتر, شش ساله آن است.
57
55. (الفروع الکافى), کلینى, ج280/7; (وسائل الشیعه), شیخ حر عاملى, ج193/29; (التهذیب), ج183/10.
58
56. (وسائل الشیعه), ج194/29 ـ 198.
59
57. (السنن الکبرى), البیهقى, ج79/8.
60
58. همان.
61
59. همان.
62
60. همان.
63
61. (وسائل الشیعه), ج194/29 ـ 197.
64
62. همان197/.
65
63. (مرآة العقول), علامه محمد باقرمجلسى, ج28/24.
66
64. (صنج السکة فى فجر الاسلام), دکتر عبدالرحمن فهمى محمد35/; (دائرةالمعارف), فرید وجدى, 69/1; (الخطط التوفیقیة), ج43/20.
67
65. (فقه الزکاة), ج264/1; (الخراج والنظم المالیه للدولة الاسلامیة)379/, 382; (العقد المنیر), ج96/1; (الخطط التوفیقیة), ج132/20; (دائرة المعارف), فرید وجدى, ج69/1.
68
66. (فقه الزکاة), ج264/1.
69
67. (التهذیب الاحکام), ج128/7; (وسائل الشیعه), ج184/18, ح4.
70
68. (الفروع الکافى), ج245/5, ح3.
71
68. (الفروع الکافى), ج245/5, ح3.
72
69. (وسائل الشیعه), ج183/18, ح1.
73
70. (تهذیب الاحکام), ج128/7, ح64; (وسائل الشیعه), ج183/18, ح2.
74
71. (تهذیب الاحکام), ج128/7, 129, ح65, 67.
75
72. (وسائل الشیعه), ج184/18, 185, ح3, 5.
76
73. (تهذیب الاحکام), ج138/7, ح108; (وسائل الشیعه), ج80/18, ح2.
77
74. (تهذیب الاحکام), ج129/7, ح67; (وسائل الشیعه), ج185/18, ح5.
78
75. (مستدرک الوسائل), محدث نورى, ج249/13, ح3.
79
76. (تهذیب الاحکام), ج127/7, ح44; (وسائل الشیعه), ج172/18, ح2, 5.
80
77. (الفروع الکافى), ج245/5, ح2; (وسائل الشیعه), ج174/18, ح1.
81
78. (تبیین مفهوم وموضوع ربا), میثم موسایى60/ ـ 61; (اقتصاد در صدر اسلام)150/ ـ 154.
82
79. مجله (نقد و نظر), شماره 4, پاییز 76, مقاله موسى غنى نژاد321/.
83
80. (اقتصاد در صدر اسلام)155/ ـ 157.
84
81. (تبیین مفهوم و موضوع ربا)68/.
85
82. همان62/ ـ 68.
86
83. مجلّه (فقه), شماره 11 ـ 12, مقاله احمد عابدینى123/ ـ 126.
87
84. این مطلب, از تمام شش دلیل برمى آید.
88
85. برایند دلیل دوم و چهارم.
89
86. دلیل دوم بر این مطلب دلالت روشن دارد.
90
87. ظاهر دلیل سوم حاکى از این امر است.
91
88. (سنن ابى داود), ابى داود سلیمان بن الأشعث السجستانى, تحقیق: سعید محمد اللحام135/; (سنن ابن ماجه), ابى عبداللّه محمد بن یزید القزوینى ابن ماجه, ج721/2; (سنن ترمذى), الحافظ ابى عیسى محمد بن عیسى بن سورة الترمذى, ج288/2; (تاریخ الامم والملوک), ج590/8.
92
89. (التوحید), شیخ صدوق388/, ح33.
93
90.همان.
94
91. همان.
95
92. (الفروع الکافى), ج81/5, ح7.
96
93. همان166/, ح2.
97
94. (تاریخ یعقوبى), ج151/2.
98
95. (مجمع البیان), امین الاسلام طبرسى, ج11/10.
99
96. (الفروع الکافى), ج166/5, ح1.
100
97. (سسن ابى داود), ج365/1 ـ 366, ح1622.
101
98. (وسائل الشیعه).
102
99. همان, ج312/18, ح5.
103
100. همان, ج203/14, ح1.
104
101. (کنزالعمال), الهندى, ج553/6.
105
102. (فقه الزکاة), ج264/1.
106
103. (تاریخ المدینة المنورة), ابى شیبه, ج1021/3.
107
104. (مجمع البحرین), فخرالدین طریحى, ج475/5.
108
105. (التوحید)388/, ح33; (وسائل الشیعه), ج430/17, ح1.
109
106. (وسائل الشیعه), ج425/17, ح6.
110
107. (مستدرک الوسائل), ج274/13, ح (15337) 5.
111
108. همان276/ (153344) 2.
112
109. (نهج البلاغه), فیض الاسلام, نامه 53.
113
110. (تاریخ یعقوبى), ج150/2 ـ 151.
114
111. (تاریخ الامم و الملوک), ج590/11.
115
112. (تاریخ یعقوبى), ج150/2.
116
113. (بحارالانوار), علامه مجلسى, ج167/35.
117
114. همان, ج299/20.
118
115. (سنن النسایى), جلال الدین السیوطى, ج165/2 ـ 166; (مسند احمد), ج85/3, 187; (صحیح بخارى), ج17/2, 18, 19, 22; (سنن ابى داود), ج261/1.
119
116. (سنن الدارمى), ج43/1 ـ 44; (صحیح بخارى), ج18/2, 19, 20; (تاریخ یعقوبى), ج67/2; (تاریخ الامم والملوک), ج559/2, 560, (بحارالانوار), ج376/15, ج20, 401, ح29, ج254/38, ح49, ج42/20, 183, (صحیح مسلم), ج25/2.
120
117. (بحارالانوار), ج3/18, ح1.
121
118. همان, ج38/15, 296, ح33, 371, ح20.
122
119. (مستدرک الوسائل), ج167/6, ح1.
123
120. (بحارالانوار), ج29/43, ح35.
124
121. همان, ج243/35, ح4.
125
122. همان, ح290/22, ح62.
126
123. مجلّه (نقد و نظر), شماره 14, مقاله سید عباس موسویان444/ ـ 445.
127
124. (ماهیت پول و راهبردهاى فقهى و اقتصادى آن), احمد على یوسفى181/ ـ 183, پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامى.
128
125. مجله (فقه اهل بیت), سال اول, شماره دوم 88/, 91, 95.
129
126. مجلّه (نقد و نظر), شماره 13 و 434/14 به بعد.
130
ORIGINAL_ARTICLE
عرف از دیدگاه امام خمینى
https://jf.isca.ac.ir/article_3749_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2016-02-20
215
244
سید علی
جبارگلباغی
1
AUTHOR
پى نوشتها:
1
1. (المقنعة)794/.
2
2. (الذریعة الى اصول الشریعة), ج307/2.
3
3. (المهذب), ج363/1.
4
4. همان485/.
5
5. (التذکرة باصول الفقه)39/; (الانتصار)93/, 135; (شرایع الاسلام), ج712/3, 716; (الروضة البهیة), (دوره سه جلدى) ج99/2; ج53/3.
6
6. (المقنعة) 532, 538; (جواهر الفقه)136/, (المهذّب), ج424/1, 430, 476; (شرایع الاسلام), ج715/3; 770/4. 7. (لسان العرب), ج239/9. 8. (التعریفات) 64/. 9. (قواطع الادلة), 49/. 10. (کشف الاسرار), ج593/2. 11. (المیزان فی تفسیر القرآن), ج380/8. 12. (بحر الفوائد), ج1 171/. 13. (فوائد الاصول), ج192/3; (نهایة الافکار), ج137/3; (دروس فی علم الاصول), ج1 111/, 276; (المعالم الجدیدة), 168/ و 169; (اصول الفقه), ج171/2; (الاصول العامة للفقه المقارن)197/ ـ 198. 14. (انوار الهدایه), ج106/1, 194. 15. (انوار الهدایة), ج194/1. 16. (انوار الهدایة), ج264/1, 315; (تهذیب الاصول), ج135/2; (المکاسب المحرمة), ج161/1; (کتاب البیع), ج397/1. 17. (انوار الهدایة) ج106/1, 105, 194, 340. 18. (انوار الهدایه), ج194/1, 340. 19. (انوار الهدایة), ج105/1. 20. (الرسائل), ج184/1, 227. 21. (دانشنامه حقوقى), ج59/2; (الاصول العامة للفقه المقارن)197/. 22. (نقش عرف در حقوق مدنى ایران)88/ ـ 95. 23. (تهذیب الاصول), ج133/2. 24. (المکاسب المحرمة), ج161/1. 25. (کتاب البیع), 19/1 ـ 20. 26. (انوار الهدایة), ج105/1. 27. (حاشیه الکفایة), ج188/2, 205, 206. 28. (مطارح الانظار), 151/; (بحر الفوائد), ج171/1; 52/3, 53; (نهایةالاصول), ج2 471/ـ 472; (فقه سیاسى), ج218/2. 29. (فوائد الاصول), ج193/3; (نهایةالافکار), 138/3; (دررالفوائد)123/ ـ 124. 30. (نهایة الدرایة), ج250/3; 30/5; (اصول الفقه), ج142/2, 172. 31. (المعالم الجدیدة),169/; (دروس فى علم الاصول), ج263/1, 264, 265. 32. (تهذیب الاصول,ج106/2. 33. (انوار الهدایة), ج250/1. 34. همان315/. 35. (فوائد الاصول), ج193/3. 36. (انوار الهدایة), ج315/1; (تهذیب الاصول),ج134/2 ـ 135. 37. (الرسائل), ج2 123/. 38. همان124/. 39. همان 129/ ـ 130. 40. (کتاب البیع), ج397/1. 41. (انوار الهدایه), ج1 105/,106,311. 42. همان194/. 43. همان106/. 44. همان311/. 45. همان264/. 46. (الرسائل), ج129/2 ـ 130. 47. (کتاب البیع), ج19/1 ـ 20; (المکاسب المحرمة), ج161/1. 48. (انوار الهدایة), ج105/1. 49. همان106/, 311. 50. (کتاب البیع), ج397/1; (انوار الهدایة), ج315/1. 51. (صحیفه نور), ج98/21. 52. همان. 53. همان, ج159/20. 54. همان, ج189/21; ج27/16; ج56/20. 55. (الرسائل), ج184/1, 227. 56. (الرسائل), ج228/1. 57. همان. 58. همان227/. 59. همان228/. 60. همان. 61. همان. 62. همان, ج96/2 ـ 97; (صحیفه نور), ج98/21. 63. (کتاب البیع), ج397/1. (… انّ ادلة الضمانات على کثرتها فی الابواب المتفرقة غیر متعرضة لکیفیة ضمان المثلی والقیمی مع انّ بیانها محل الحاجة جداً. لو کان للشارع طریقة خاصة فانّها امر مورد للابتلاء فی کل یوم مراراً و فی مثله لایصح اهماله مع اختلاف طریقته للعرف فیکشف منه انّ طریقته هى طریقة العقلاء بعینها… و الظاهر انّ نظر العرف فى الضمان المثلی بالمثل والقیمی بالقیمة.) 64. همان381/. 65. (الرسائل), ج184/1. 66. همان228/ ـ 229. 67. همان184/. 68. همان229/. 69. همان184/. 70. (صحیفه نور), ج98/21. 71. (انوار الهدایة), ج251/1. 72. (الرسائل), ج124/2. 73. (انوار الهدایة), ج379/1.
7
ORIGINAL_ARTICLE
قاعده اجماع در نگاه امام خمینى
https://jf.isca.ac.ir/article_3750_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2016-02-20
245
303
محمد حسن
ربانی
1
AUTHOR
پى نوشتها:
1
1. (مجمع الفائدة والبرهان).
2
2. (الروضة), ج39/6.
3
3. (معالم الاصول)200/
4
4. (مدارک الاحکام),50/1.
5
5 . (خلاصة الرجال), علامه حلّى / 107, رضى, قم.
6
6. (مقباس الهدایه), ج141/2; (نهایة الدرایه)385/.
7
7. (التعریفات), میر سید شریف جرجانى150/, دارالکتب العلمیه, بیروت.
8
8. (المیزان), علاّمه طباطبایى, ج330/1; ج239/2.
9
9. سوره (نساء), آیه 49; سوره (نور), آیه 21.
10
10. سوره (توبه), آیه 104.
11
11. سوره (بقره), آیه 151.
12
12. سوره (شمس), آیه 9.
13
13. سوره (اعلى), آیه 14.
14
14. (الرعایة)204/; (الفصول الغرویه)303/; (قوانین الاصول)485/; (بهجة الآمال)151/; (الفوائد الرجالیه)22/; (نهایة الدرایه)386/.
15
15. (رجال الخاقانى)325/; (فوائد الرجالیه)35/; (منتهى المقال), ج65/1.
16
16. (مفتاح الکرامة), ج366/10, اهل البیت.
17
17. (مرآة العقول), ج108/1; ج124/10.
18
18. (الفوائد الرجالیه), ج360/2.
19
19. (جواهر الکلام), ج35/6; (مستمسک العروة الوثقى), ج42/1; (بحوث فى العروة), ج417/2; (فقه الشیعه), ج198/3; (التنقیح الطهارة), ج123/2; (مصباح الهدى), ج428/1; (کتاب الطهارة), امام خمینى, ج242/3.
20
20. (کلیات فى علم الرجال), جعفر سبحانى156/, مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.
21
21. (نهایة التقریر), ج272/1; (مصباح الفقیه), ج12/2; (ذخیرة المعاد)3/, 40.
22
22. (وسائل الشیعه), ج138/1; ج52/18; (نهایة الافکار), ج135/3.
23
23. (اختیار معرفة الرجال)238/, دانشگاه مشهد.
24
24. همان375/.
25
25. همان556/, 1050.
26
26. (خاتمة مستدرک الوسائل), ج9/7; (کلیات فى علم الرجال)168/.
27
27. همان.
28
28. (مفاتیح الاصول)497/.
29
29. (معالم الاصول)180/.
30
30. (مدارک الاحکام), ج43/1.
31
31. (مصباح الاصول), ج134/2; (تحریرات فى الاصول), ج211/3, وزارت ارشاد.
32
32. (مصباح الاصول), ج134/2; (وسائل), ج137/2; (منتهى الدرایه), ج345/4; (نهایة الافکار), ج96/3.
33
33. (بحوث فى الاصول), ج384/4.
34
34. (معجم رجال الحدیث), ج61/1.
35
35. (مقباس الهدایه), ج175/2.
36
36. (بهجةالآمال), ج223/1.
37
37. (خاتمة مستدرک الوسائل), ج20/7.
38
38. همان.
39
39. (بهجة الآمال), ج220/1.
40
40. (خاتمة مستدرک الوسائل), ج22/7; (کلیات فى علم الرجال)179/.
41
41. (خلاصة الرجال)106/; (مختلف الشیعه), ج379/2; ج42/3, 269; ج63/4.
42
42. (رجال ابن داود),209/, چاپ نجف.
43
43. (مقباس الهدایه), 176/2; (الفصول الغرویه)303/11; (خاتمة مستدرک الوسائل), ج33/7.
44
44. (الرواشح السماویه)45/; (خاتمة مستدرک الوسائل), ج33/7; (مقباس الهدایه), ج177/2.
45
45. (مناقب), ابن شهر آشوب, ج28/4, 211.
46
46. (مختلف الشیعه), ج269/3, 420; ج63/4; (خلاصة الرجال)106/.
47
47. (رجال ابن داود)117/, 842.
48
48. (مجمع الفائدة والبرهان), ج156/1; ج335/2.
49
49. (نهایة المرام), ج384/1.
50
50. (مجمع الفائدة والبرهان), ج84/14, 98.
51
51. (کتاب الطهارة), امام خمینى, ج186/1; ج245/3.
52
52. (خاتمة مستدرک الوسائل), ج25/7.
53
53. مجلّه (فقه) شماره 19/20.
54
54. (مشرق الشمسین)24/, (حدائق الناضرة), ج14/1.
55
55. (مصباح الفقیه), ج12/2; (ذخیرة المعاد)3/, 40; (نهایة التقریر), ج272/1; (البیع), ج476/2.
56
56. (خاتمة مستدرک الوسائل), ج37/7; (مشرق الشمسین)24/; (خاتمة وسائل الشیعه), ج96/20.
57
57. (الرواشح السماویه)41/; (خاتمة مستدرک), ج33/7.
58
58. (کتاب الطهارة), ج233/3.
59
59. همان241/.
60
60. (جواهر الکلام), ج35/6; (مستمسک العروة الوثقى), ج425/1; (فقه الشیعه), ج198/3, 205; (مصباح الهدى), ج428/1; (بحوث فى العروة), ج417/3.
61
61. (مستدرک الوسائل),
62
62. (بحارالانوار), ج43/1.
63
63. (فوائد الرجالیه), ج360/2.
64
64. (العدّة فى اصول الفقه), ج150/1.
65
65. (رجال النجاشى), ابوعباس احمد بن على النجاشى, تحقیق محمد جواد نائینى, ج205/2 ـ 206; دارالاضواء, بیروت.
66
66. (الفوائد الرجالیه), ج365/2.
67
67. (کتاب الطهارة), امام خمینى, ج245/3.
68
68. همان246/.
69
69. (مستدرک الوسائل), ج37/7.
70
70. (کتاب الطهارة), ج245/3.
71
71. (کتاب الطهارة), ج245/3.
72
72. همان, 24/7.
73
72. (روضه کافى)235/; (وسائل الشیعه), ج497/11.
74
73. (کتاب الطهارة)248/.
75
74. (معجم رجال الحدیث), ج59/1.
76
75. (البحر الزخار), ج114/2.
77
76. (کتاب الطهارة), ج252/3.
78
77. (مقباس الهدایه), ج171/20.
79
78. (العدة فى اصول الفقه), ج154/1.
80
79. (الروضه), ج39/6.
81
80. (الاستبصار), ج277/3; (تهذیب الاحکام), ج37/8.
82
82. (ملاذ الاخیار), ج69/13.
83
83. (کتاب الطهاره), ج254/3.
84
84. (مقباس الهدایه), ج177/2; (الفوائد الرجالیه), ج365/2.
85
85. (کتاب الطهارة), ج256/3.
86
86. (منتهى المقال), ج92/7; (جامع الرواة), ج356/2.
87
87. (الرعایه)137/.
88
89. (منتهى المقال), ج289/6.
89
90. (نقد الرجال), ج267/1.
90
91. (کتاب الطهارة), ج257/3.
91
92. (البحر الزخار), ج113/2.
92
93. مجلّه (کاووشى در فقه); شماره 19/20.
93
94. (مصباح الاصول), ج200/2.
94
95. (مقباس الهدایه), ج171/2.
95
96. (البحر الزخار), ج114/2.
96
97. (البیع), ج470/2.
97
98. (اصول کافى), کلینى, ج38/1.
98
99. (مرآة العقول), علاّمه مجلسى, ج125/1.
99
100. (کتاب البیع), امام خمینى, ج471/2, اسماعیلیان, قم.
100
101. (نهایة التقریر), ج272/1.
101
102. (ذخیرة المعاد)3/, 40, 185.
102
103. (مصباح الفقیه), ج12/2.
103
104. (الطهارة), شیخ انصارى, ج355/1, کنگره شیخ انصارى.
104
105. (مستمسک العروة الوثقى), ج221/1; ج366/5.
105
ORIGINAL_ARTICLE
اصول اربعمائه یا نخستین مرحله فقه شیعه
https://jf.isca.ac.ir/article_3751_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2016-02-20
304
331
علی اکبر
کلانتری
1
AUTHOR
پى نوشتها:
1
1. (اختیار معرفة الرجال, المعروف برجال الکشى) شیخ طوسى, تصحیح و تعلیق حسن مصطفوى / 238, دانشگاه مشهد; (رجال الکشى), ج507/2, مؤسسة آل البیت(ع) لاحیاء التراث, قم.
2
2. (رجال النجاشى), ابى العباس احمد بن على النجاشى الکوفى الاسدى/ 255, انتشارات اسلامى, وابسته به جامعه مدرسین, قم.
3
3. (الفهرست) شیخ طوسى 92/.
4
4. همان51/.
5
5. (معتبر)4/, چاپ سنگى.
6
6. (الفهرست), شیخ طوسى/106.
7
7. (منتهى المقال), ابوعلى حائرى, ج67/1 ـ 68.
8
8. (قاموس الرجال) علاّمه تسترى, ج64/1 ـ 65, مؤسسة النشر الاسلامى.
9
9. (اصول علم الرجال), شیخ مسلم داورى261/.
10
10. (الفهرست)61/.
11
11. (اصول علم الرجال) به نقل از (مقباس الهدایه فى علم الدرایه)20/, 26.
12
12. همان260/.
13
13. همان261/.
14
14. (هدایة المحدثین الى المحمدین, معروف به مشترکات کاظمى), محمد امین کاظمى/307, کتابخانه آیت اللّه مرعشى نجفى.
15
15. (لسان العرب), ابن منظور, ج155/1.
16
16. (مفردات), راغب اصفهانى79/, ماده اصل.
17
17. (الفوائد الرجالیه) بحرالعلوم, ج367/2, مکتبة الصادق.
18
18. (منتهى المقال), ج67/1 ـ 68.
19
19. (الذریعه), آقا بزرگ تهرانى, ج125/2 ـ 126.
20
20. (مستدرک الوسائل), محدث نورى, ج301/3, چاپ قدیم.
21
21. (قاموس الرجال), ج1,64/ ـ 65.
22
22. (الفهرست)1/ ـ 2.
23
23. همان11/.
24
24. (رجال النجاشى)51/.
25
25. (منتهى المقال), ج68/1.
26
26. (رجال النجاشى)425/.
27
27. (الفهرست)7/ ـ 8.
28
28. (الفوائد الرجالیه), بحرالعلوم, ج367/2, مکتبة الصادق.
29
29. (الذریعة الى تصانیف الشیعه), ج126/2.
30
30. (وسائل الشیعه), شیخ حر عاملى ج93/20.
31
31. همان70/.
32
32. همان.
33
33. (الفهرست)2/.
34
34. همان15/.
35
35. (الذریعة الى تصانیف الشیعه), ج126/2.
36
36. همان129/.
37
37. همان128/ ـ 129/.
38
38. (الفهرست)440/.
39
39. (مستدرک الوسائل), ج301/3, چاپ سنگى.
40
40. همان297/.
41
41. (وسائل الشیعه), ج70/20.
42
42. (سیر حدیث در اسلام), سید احمد میرخانى, با مقدمه و پاورقى على دوانى328/, گنجینه.
43
43. (الذریعة الى تصانیف الشیعه), ج129/2.
44
44. (اعلام الورى), 276/, اسلامیه, تهران.
45
45. (معتبر)4/, چاپ سنگى.
46
46. (ذکرى)6/, چاپ سنگى.
47
47. (الذریعة الى تصانیف الشیعه), ج129/2, به نقل از (درایة) شیخ حسین عبدالصمد40/.
48
48. (الارشاد)304/, المطبعة الحیدریه, نجف.
49
49. (المناقب), ابن شهر آشوب, ج247/4, چاپ قدیم.
50
50. (سیر حدیث در اسلام)329/.
51
51. (معالم العلماء), ابن شهر آشوب1/, مطبعة فردین, تهران.
52
52.(الذریعة الى تصانیف الشیعه), ج131/2.
53
53. همان131/ ـ 133.
54
54. (معجم البلدان), یاقوت حموى, ج534/1, دار بیروت للطباعة والنشر.
55
55. (وسائل الشیعه), ج75/20.
56
56. (مستدرک الوسائل), ج303/3, چاپ سنگى.
57
57. همان298/ ـ 299.
58
58. (الذریعة الى تصانیف الشیعه), ج134/2.
59
59. رجال النجاشى20/.
60
60. (الفهرست)7/ ـ 8.
61
61. (رجال النجاشى)22/.
62
62. (الفهرست)9/.
63
63. (رجال النجاشى)22/.
64
64. (الفهرست)9/.
65
65. (رجال النجاشى)20/.
66
66. (الفهرست)9/.
67
67. (رجال النجاشى)71/.
68
68. (الفهرست)15/.
69
ORIGINAL_ARTICLE
اصطلاح شناسى در کتابهاى فقهى
https://jf.isca.ac.ir/article_3752_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2016-02-20
332
374
محمد حسن
ربانی
1
AUTHOR
پى نوشتها:
1
1. (المکاسب), شیخ انصارى, تصحیح و تحقیق کلانتر, ج97/14.
2
2. (المنهاج شرح صحیح مسلم), محى الدین نورى, ج38/1.
3
3. (منتهى المقال), بوعلى محمد بن اسماعیل حائرى, ج6/1.
4
4. (التنقیح الرائع), فاضل مقداد سیورى ج10/1.
5
5. (روضات الجنات), محمد باقر خوانسارى, ج114/2.
6
6. (التنقیح الرائع), ج10/1; (المعتبر), جعفر بن حسن حلّى, ج33/1.
7
7. (روضات الجنات), ج114/2; (ریحانة الادب), ج401/7; (ریاض العلماء), ج8/4; (فقهاء نامدار شیعه)42/.
8
8. (آشنایى با علوم اسلامى), شهید مطهرى 297/; (روضات الجنات), ج114/2; (فقهاء نامدار شیعه)42/.
9
9. (فقهاء نامدار شیعه)42/.
10
10. (المعتبر), ج33/1.
11
11. (فقهاء نامدار شیعه)47/.
12
12. (الغدیر), علاّمه امینى, ج180/4 ترجمه رضى.
13
13. (خلاصه الاقوال فى علم الرجال)148/; (معالم العلماء)80/; (فهرست منتجب الدین)107/.
14
14. (خلاصة الرجال)86/; (رجال ابن داود)104/; (امل الآمل), ج124/2.
15
15. (روضات الجنات), ج370/2.
16
16. (المکاسب), ج14.
17
17. (غنیة الفروع), مقدمه به قلم جعفر سبحانى; (ریاض العلماء), ج202/2. (روضات الجنات), ج374/2; (اعیان الشیعه), ج249/6.
18
18. (الوسیله), مقدمه14/; (روضات الجنات), ج262/6; (ریاض العلماء), ج16/6; (امل الامل), ج186/2; (الفهرست)164/.
19
19. (روضات الجنات), ج114/2.
20
20. (جوامع الجامع), ج2/1, مقدمه.
21
21. (المعجم الکبیر), ج17/1, مقدمه; (میزان الاعتدال), ج195/2.
22
22. (مجمع البیان), ج224/5.
23
23. همان133/.
24
24. همان; (فوائد الاصول), ج246/1.
25
25. (جوامع الجامع), ج6/1, مقدمه.
26
26. (فقه القرآن), ج13/1, مقدمه; (امل الامل), ج125/2; (تنقیح المقال), ج21/2; (الکنى والالقاب), ج72/3; (روضات الجنات), ج8/4.
27
27. (روضات الجنات), ج168/7; (تنقیح المقال), ج244/3; (مقابس الانوار)14/ مقدمه; (تلخیص الخلاف), ج2/1 ـ13.
28
28. (فقهاء نامدار شیعه)139/.
29
29. (بحارالانوار), ج40/1; (امل الآمل), ج64/2; (ریاض العلماء), ج258/3; (لؤلؤة البحرین)199/; (المقابس13/; (روضات الجنات), ج264/4; (الکنى والالقاب), ج487/2; (فوائد الرضویه)257/; (اعیان الشیعه), ج100/8.
30
30. (فقهاء نامدار شیعه)155/; (روضات الجنات), ج5/6; (امل الامل), ج579/1; (شهدای الفضیله)80/; (ریحانة الادب, ج276/3; (مجالس المؤمنین), ج579/1; (تنقیح المقال), ج191/3.
31
31. (کنزالعرفان), مقدمه; (التنقیح الرائع), مقدمه; (ریاض العلماء), ج216/5; (الکنى والالقاب), ج10/3; (بحارالانوار), ج41/1, (تنقیح المقال), ج245/3.
32
32. (بحارالانوار), ج17/1; (ریاض العلماء), ج64/1; (المقابس)14/; (روضات الجنات), ج71/4; (مستدرک الوسائل), ج434/3; (الکنى والالقاب), ج380/1.
33
33. (آشنایى با علوم اسلامى)301/.
34
34. (امل الآمل), ج345/2; (ریاض العلماء), ج242/5; (اعیان الشیعه), ج288/1.
35
35. (ریحانة الادب), ج272/5; (جامع المقاصد), مقدمه; (فقهاء نامدار شیعه)175/; (حبیب السیر), ج609/4; (امل الآمل), ج121/1; (شهداء الفضیله)108/; (الکنى والالقاب), ج161/3; (لؤلؤة البحرین)151/; (روضات الجنات), ج360/4.
36
36. (الروضه البهیه), مقدمه, به قلم محمد مهدى آصفى; (فقهاء نامدار شیعه)188/.
37
37. (لؤلؤة البحرین)472/5.
38
38. (مقابس الانوار) 17/; (فوائد الرضویه), ج425/2; (علامه مجلسى), على دوانى 241/.
39
39. (علامه مجلسى) على دوانى 243/; (ریاض العلماء), ج39/5; (جامع الرواة), ج235/1; (امل الآمل), ج101/2; (سلافة العصر)419/.
40
40. (ریحانة الادب), ج24/1; (علامه مجلسى), على دوانى293/; (امل الامل), ج56/2; (جامع الرواة), ج164/1; (ریاض العلماء), ج114/1; (مقابس الانوار)17/; (روضات الجنات), ج213/2; (فوائد الرضویه), ج83/1; (تتمیم امل الآمل)107/.
41
41. (علامه مجلسى), على دوانى296/; (فوائد الرضویه), ج477/2; (روضات الجنات), ج111/7 ـ 116; (مستدرک الوسائل الشیعه), ج402/3.
42
43. (غنائم الایّام), ج35/1, مقدمه; (ریحانة الادب), ج125/4; (الکلام البررة), شماره 52/113; (هدیة الاحباب)36/.
43
44. (کشف اللثام, ج1, مقدمه; (ریحانةالادب), ج183/2; (مستند الشیعه), ج214/1; ج63/4.
44
45. (آشنایى با علوم اسلامى)298/; (التنقیح), ج10/1; (المعتبر) ج32/1.
45
46. (المهذب البارع), ج76/1; ج27/5 ـ 49; (التنقیح), ج10/1.
46
47. (التنقیح), ج11/1; (روضات الجنات), ج114/2.
47
48. (الرعایة)93/.
48
49. (المکاسب), تصحیح و تحقیق کلانتر ج193/14.
49
50. (المهذب البارع), ج75/1; (التنقیح الرائع), ج10/1.
50
51. (ریحانة الادب), ج60/6; (هدیة الاحباب)82/.
51
52. (الاعلام), ج159/5; (بغیة الرعاة), ج196/2; (تاریخ الادب العربیة), ج253/3; (تاریخ الادب العربى), ج216/2; (حبیب السیر), ج89/8; (الضوء اللامع), ج328/5.
52
53. (روضات الجنات), ج114/2; (التنقیح), ج11/1; (المهذّب البارع), ج75/1.
53
54. (مفاخر اسلام), على دوانى, ج19/3.
54
55. (روضات الجنات), ج114/2; (التنقیح), ج11/1; (المهذب البارع), ج75/1.
55
56. همان.
56
57. (امل الآمل), ج316/2; (ریاض العلماء), ج202/5; (مستدرک الوسائل), ج477/3; (الکنى والالقاب), ج192/2.
57
58. (روضات الجنات), ج114/2.
58
59. (غنیة النزوع), ج3/1, مقدمه; (معجم البلدان), ج282/2; (اعیان الشیعه), ج201/1; (روضات الجنات), ج115/2.
59
60. همان114/.
60
61. (المکاسب), تصحیح و تحقیق کلانتر, ج97/14.
61
62. (ریاض العلماء), ج131/3; (مستدرک الوسائل), ج445/3, (الکنى والالقاب), ج162/3.
62
63. (المکاسب), ج97/14.
63
64. همان, ج99/1.
64
65. (ایصال المطالب), ج233/12.
65
66. (المکاسب), ج56/1, چاپ کنگره شیخ انصارى.
66
67. (منتهى المطلب), ج9/1; (التنقیح), ج10/1; (المعتبر), ج34/1; (المهذب البارع), ج74/1.
67
68. (التنقیح), ج10/1; (المعتبر), ج34/1.
68
69. (تنقیح المقال), ج284/2; (میزان الاعتدال), ج223/2; (تاریخ بغداد), ج402/11; (الغدیر), ج4 / 246; (التنقیح الرائع), ج10/1; (الکنى والالقاب), ج439/2; (معجم الادباء), ج173/5; (الکامل), ج181/9; (لسان المیزان), ج141/5; (منهج المقال)231/.
69
70. (التنقیح), ج11/1.
70
71. همان.
71
72. (المهذب البارع), ج69/1.
72
73. همان.
73
74. (ریحانة الادب), ج428/3; (هدیة الاحباب)174/.
74
75. (المکاسب), ج152/5, کنگره شیخ انصارى
75
ORIGINAL_ARTICLE
تشکیل دولت صفویان
https://jf.isca.ac.ir/article_3753_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2016-02-20
375
431
محمد
باغستانی
1
AUTHOR
پى نوشتها:
1
1. (الفقهاء حکام على الملوک… علماء ایران من العهد الصفوى الى العهد البهلوى), سعد الانصارى, دار الهدى.
2
2. (دراسات فى تاریخ الخلیج العربى الحدیث), دکتر عبدالعزیز عوض, ج39/2, دارالجیل, بیروت.
3
3. (الاسلام الدولة والمجتمع), سامى زبیدة66/ دارالمدى, سوریا.
4
4. (ایران مافیها و حاضرها), دونالد ولبر, ترجمه د.عبدالنعیم محمد حسین87/, دارالکتب المصرى, القاهره.
5
* باید توجه داشت که برپایه گواه هاى تاریخى بسیار, نفوذ تشیّع در ایران در فاصله سده هاى ششم, هفتم, هشتم و نهم, سرعت بسیار داشته است و کوششهاى بزرگانى چون: علامه حلّى و دیگران در این رویکرد عمومى به شیعه بسیار کارگر بوده است و صفویان تنها از بسترى آماده براى حکومت خود سود جسته اند و نظر دونالد درباره فرمانبردارى مردم ایران از مذهب شیعه در عهد صفویان نادرست است براى مطالعه بیش تر ر.ک. به (دین و دولت, در عهد مغول), شیرین بیانى (اسلامى نو دمشق)ج2.
6
5. (الفقیه والسلطان) دکتر وجیه کوثرانى47/
7
6. (الحضارة الاسلامیة فى القرن الرابع الهجرى او عصر نهضة الاسلام) آدام متز, تعریب محمد عبدالهادى ابو ریدة جزء اول145/.
8
7. همان121/.
9
8. همان123/.
10
9. همان60/.
11
10. (دور الشیعه فى تطور العراق السیاسى الحدیث) عبداللّه نفیسى70/ المطبعة العصریة, کویت.
12
11. (تشیّع بین جبل عامل و ایران)38/ دار ریاض الریس للکتب والنشر.
13
* این نکته که مذهب اهل سنت قدیمى تر و با سابقه تر بوده بسیار امر طبیعى و پذیرفتنى است; زیرا سلسله هاى زیادى پیش از آمدن صفویان به همراه دستگاه خلافت عباسى به رواج آن مى پرداختند و این که مذهب شافعى پیروان بیش ترى داشته است نیز, با شواهد تاریخى, درخور پذیرش است; زیرا از پشتیبانى مادى و معنوى فراوان دولتى بزرگ, چون سلجوقیان برخوردار بوده است, اما به این نکته نیز باید توجه کرد که تلاشهاى اسماعیلیه و امامیه در سده ششم هجرى, خلافت عباسى را با بحران روبه رو ساخته بود و تشیّع, با از هم فروپاشى خلافت عباسى, به دست مغولان, توان و میدان تلاش بیش ترى یافت, سپسها, با کوششهاى علامه حلى و خواجه نصیرالدین طوسى, سلسله ایلخانان مغول نیز تشیّع را پذیرفتند و جانشینان آنان, تیموریان نیز, به ساختن مکانهاى مذهبى شیعى اهتمام ورزیدند; از این روى, پیش از آمدن صفویان چهره مذهبى ایران بسیار دگرگون شده بود و گرایش به تشیّع روز افزون بوده است. این که شیعه به عنوان تنها مذهب رسمى در عهد صفویان اعلام مى شود, از همین جا سرچشمه مى گیرد, اگر این فضا آماده نبود صفویان نمى توانستند شیعه را مذهب رسمى اعلام کنند.براى مطالعه بیش تر ر.ک: (مسائل عصر ایلخانان) منوچهر مرتضوى; (دین و دولت در عهد مغول) شیرین بیانى, ج2.
14
12. (الهجرة العاملیة الى ایران, اسبابها التاریخیة و نتائجها الثقافیه والسیاسیة), جعفر المهاجر113/, بیروت.
15
13. (ایران من الداخل) نهمى هویدى58/, قاهره.
16
14. (الطریقة الصفویة و رواسبها فى العراق المعاصر), دکتر مصطفى الشیبى31/ , مکتبة النهضة, بغداد.
17
15. (ایران فى العصر الصفوى) سیورى26/.
18
16. همان33/.
19
* اگر نویسنده پذیرفته باشد که صفویان نخستین دولت شیعى را در ایران پى ریختند و شاه اسماعیل نیز نخستین پادشاه این سلسله است که در فاصله سالهاى 905 تا 930هـ. به حکومت پرداخته, این نکته نیز روشن خواهد بود که در مدت 25 سال براى استوارى بناى یک دولت در برابر همسایه قدرت مندى چون عثمانیان, تنها راه ابتدایى که در سطح عمومى در خور پذیرش باشد و همه مردمان ایران بتوانند در آن مشارکت داشته باشند, پرداختن به شعائرى است که هرچه بیش تر بتواند این جدایى مذهبى را, که سرانجام به جدایى ملى و جغرافیایى انجامید, ژرفا بخشد و از این رو سوگواریها, بازسازى و زیباسازى مزارهاى شریف ائمه(ع) براى کشاندن مردم به این مکانهاى مقدس استفاده از شعار تولّى و تبرّا, اثر بسیار ژرفى در مردم ایران داشته است و هرگز نمى توان از آنها به عنوان حرکتهاى سطحى یاد کرد.
20
17. (مسؤولیت شیعه بودن), دکتر على شریعتى30/ ـ 38.
21
* نویسنده, به شرح سخنان دکتر على شریعتى را از کتابهاى مختلف او درباره تشیّع صفوى و علوى آورده که نقل همه آنها باید به همراه اشاره به آراى دیگران نیز باشد که به سبب به درازا کشیدن, به اشاره اى به سخنان وى بسنده کردیم.
22
18. (اعیان الشیعه), محسن امین, ج259/9.
23
19. (دراسات فى تاریخ الخلیج العربى الحدیث) دارالجیل, ج39/2, بیروت.
24
20. (تاریخ العرب الحدیث والمعاصر), عبدالرحیم عبدالرحمن29/, دارالمکتب للنشر والتوزیع; (التحفة النبهانیة فى تاریخ النجدیرة العربیه), محمد بن شیخ خلیف بن احمد بن موسى النبهانى الطائى 306/ ـ 307, دار احیاء العلوم, بیروت.
25
21. (تاریخ العرب الحدیث و المعاصر), عبدالرحیم عبدالرحمن29/.
26
22. (الشیعه فى المیزان), محمد جواد مغنیه177/, دارالشروق, بیروت.
27
23. (ندوة الدراسات العانیة), حصاء, ج89/4.
28
24. (تاریخ الشیعه), محمد حسین مظفر, دارالزهراء84/, بیروت.
29
25. (تاریخ العرب الحدیث والمعاصر), عبدالرحیم عبدالرحمن30/.
30
26. (ایران ماضیها و حاضرها) دونالد ولبر, دکتر عبدالمنعم محمد حسنین89/ دارالکتاب اللبنانى.
31
27. مجلّه (الاجتهاد), شماره سوم224/.
32
* اگر نگاهى به فضاى سیاسى جهان اسلام در آن روزگار بیفکنیم, نوع حکومت هاى موروثى از رایج ترین شیوه هاى نظامهاى سیاسى, نه تنها در جهان اسلام که در همه دنیا بوده است افزون بر آن, تجربه هاى ایرانیان پیش و پس از اسلام, با همین ساختار حکومتى شکل گرفته و آشنا بوده است. از این رو نظام صفوى هرچند مى تواند اقتباسهایى از عثمانیان داشته باشد; امّا به نظر مى رسد که بیش تر تکیه آن بر تجربه پیشین ایرانیان از نظامهاى موروثى بوده است.
33
28. (شاه طهماسب صفوى) عبدالحسین نوایى154/, بنیاد فرهنگ ایران.
34
29. (لمحات اجتماعیه من تاریخ العراق الحدیث), دکتر على وردى60/, لندن.
35
30. (ریاض العلماء و حیاض الفضلاء) میرزا عبداللّه افندى اصفهانى (از اعلام قرن دوازدهم), تحقیق سید احمد حسینى448/, خیام, قم.
36
31. (لؤلؤة البحرین), شیخ یوسف بحرانى, تحقیق و تعلیق سید محمد صادق بحرالعلوم152/ ـ 153, مؤسسة آل البیت.
37
32. (خدمات متقابل ایران و اسلام), مرتضى مطهرى338/, دارالبلاغه, بیروت.
38
33. (الطریقة الصوفیه و رواسبها فى العراق المعاصر), دکتر مصطفى الشیبى33/.
39
* اگر از چشم انداز عقیدتى به چنین اظهارنظرى نگریسته شود, متکلمان شیعى, همواره در کتابهاى کلامى خود موضوع امامت ـ دولت شیعى را به بحث گذارده اند و براى ثابت کردن آن دلیلهاى عقلى و تاریخى درخور توجهى ارائه کرده اند که باید به آنها توجه داشت و نیز این نکته که در برابر طرح اهل سنت در موضوع خلافت ـ دولت, طرح امامت ـ دولت شیعى مطرح بوده و همواره در اظهار نظر تاریخى باید این دو طرح را در برابر هم سنجید. و امّا از منظر تحقق بیرونى و تاریخى این نکته نیز درخور پذیرش است که چون در گذشته پیش از سده دهم, اقتدار از آن اندیشه اهل سنت بوده, فکر شیعى در عمل امکان اجرا نداشته و بنابراین نظریه دولت شیعى, به سبب نداشتن سابقه اجرایى, با پرسشهایى روبه رو بوده است. بنابراین, نظر نویسنده اگر درباره دیدگاه عقیدتى شیعى باشد, پذیرفته نیست.
40
** در آغاز این صفحه نویسنده به طور عمومى از نبود نظریه سیاسى روشن در نزد علماى شیعه سخن مى گوید و حتى از تخصص نداشتن ایشان براى آفریدن و پدید آوردن نظریه اى در این موضوع سخن به میان آورده; امّا در چند سطر بعد, از تجربه و تخصص عالمان شیعى گذشته, چون: مفید, مرتضى و طوسى به نیکى یاد مى کند و در فصل مربوط به آنان نیز این موضوع را شرح داده است. پس باید همین تجربه مفید, مرتضى و طوسى را نقض آشکار ادعاى نویسنده درباره علماى شیعه دانست.
41
34. (مجله الاجتهاد) شماره سوم1989.
42
35. (اعیان الشیعه), سید محسن امین, ج100/4, دارالتعارف للمطبوعات, بیروت.
43
36. (روضات الجنات فى احوال العلماء والسادات), محمد باقر خوانسارى, ج339/2, بیروت.
44
37. (اعیان الشیعه), امین, ج41/7.
45
38. همان, ج47/7.
46
39. (الاسلام والدولة والمجتمع), سامى زبیدة69/.
47
40. (الشهاب الثاقب), فیض کاشانى53, منشورات اعلمى, قم; (روضات الجنات), خوانسارى, ج67/2 ـ 68.
48
41. (روضة الانوار), محمد باقر سبزوارى9/, نسخه خطى از مجموعه کار دمنیاسیان شماره 47 در کتابخانه آکسفورد بریتانیا.
49
* برداشت نویسنده باز هم جاى درنگ دارد; زیرا اگر چه در عبارت محقق سبزوارى به روشنى از فقیه نام برده نشده, اما سلطانى که سنت و حدیث امام معصوم(ع) را بشناسد و بتواند بدان اقتدا کند, چگونه سلطانى است؟ آیا بدون دانش فقه مى تواند شرط نخست را دارا شود, تا بتواند اقتدا کند؟ دو دیگر, با توجه به واقعیت اجتماعى این دوره, سبزوارى که به خوبى زمان خود و شرایط حاکم بر زمان را مى شناخته از ویژگیهاى اصلى حاکم عادل سخن به میان آورده و به طور قطع و یقین, کسى مانند شاه عباس دوم دست کم شرط نخست را نداشته و مى توانیم عبارت سبزوارى را چنین معنا کنیم که در صدد آن است که سلطان یا باید این ویژگیها را داشته باشد و یا اقتدا به کسانى کند که آنها را داراند که همانا فقیهان باشند.و سه دیگر, باز هم مى توان از سنت تقیه نام برد که سبزوارى به خلاف همکارى, با شناخت از واقعیت هاى زمانه, قصد حفظ تشیّع را دارد که از راه حفظ پادشاهان صفوى در این دوره امکان داشته است.
50
42. (ذخیرة المعاد فى شرح الارشاد), ملامحمد باقر سبزوارى380/ مؤسسه آل البیت.
51
43. همان310/.
52
44. (کفایة الاحکام), محمد باقر سبزوارى21/.
53
45. همان77/ ـ 78.
54
46. همان79/.
55
47. همان45/.
56
48. مجله (الاجتهاد), شماره 3.
57
49. (اعیان الشیعه), امین, ج59/6.
58
* در بحث شرایط تاریخى, باید این سه دوره را که نویسنده مثال آورده, از هم جدا کرد و هر یک را برابر شرایط ویژه خود بررسى کرد. در نگاه نخست تحلیل نویسنده مقایسه این سه نمودار است که اگر هر سه مربوط به یک دوره بودند و داراى ویژگیهاى یکسان, این مقایسه صحیح بود وگرنه چنانکه خود نویسنده هم اشاره کرده, این تفاوت را باید فقط در پرتو شرایط ویژه هر دوره کارشناسى کرد.
59
50. همان, ج333/2.
60
51. الحدائق الناضرة فى احکام العترة الطاهره), شیخ یوسف بحرانى, تحقیق محمد تقى ایروانى, ج131/18, دارالاضواء بیروت.
61
52. قطیفى در الرسالة الرضاعیه (نسخه خطى در مؤسسة بقیع لاحیاء التراث, بیروت77/) مى نویسد:
62
(خداى را گواه مى گیرم که جهاد با چنین مردى که در مسائل شرعى دچار اشتباه شده اَفضل از جهاد با شمشیر در راه خداوند است.)
63
53. (ریاض العلما و حیاض الفضلاء), میرزا عبداللّه افندى اصفهانى15/ ـ 16; (لؤلؤة البحرین), یوسف بحرانى, 161, مؤسسة آل البیت, قم.
64
54.(رسالة الخراج), شیخ ابراهیم قطیفى156/ ـ 157, نسخه خطى در مؤسسه بقیع لاحیاء التراث, بیروت.
65
55. (جامع المقاصد فى شرح القواعد) کرکى; (مجمع الفوائد و البرهان) اردبیلى, (مکاسب), شیخ انصارى, ج5; (الحدائق الناضره), یوسف بحرانى, ج18.
66
56. (السرائر فى تحریر الفتاوى), ابن ادریس حلّى, ج 202/2 ـ 203; (الحدائق الناضرة), ج 261/18; (الکشکول), بحرانى, مؤسسه نعمان, ج 291/1; (انوار النعمانیه), جزائرى, ج 57/3, اعلمى,بیروت.
67
57. (الشهاب الثاقب), فیض کاشانى 9/,40, منشورات اعلمى, قم.
68
58. همان10/ ـ 12.
69
59. (الفرقة الوسطى) حاج شیخ عبدالعظیم, ربیعى41/.
70
60. (اعیان الشیعه), ج 355/6.
71
61.(الکشکول), بحرانى, ج290/1.
72
* در این جا, نویسنده موضوع نیابت فقیه را امرى ابهام آمیز مى پندارد و بر این پندار پاى مى فشارد که در نوشته هاى تاریخى, فقهى پیش از این وجود نداشته به جز در رساله شاه طهماسب, در حالى که فقیهان سده هاى پیشین شیعى, بر اساس همین دیدگاه نیابت در عصر غیبت وارد حوزه فتوا و صدور حکم مى شده اند و گرنه به خود اجازه این کار را نمى دادند و اختلاف نظر قطیفى و کرکى درباره نیابت فقیه از امام بر سر اصل آن نیست که اگر بود, قطیفى اصولى متمایل به اخبارى, نمى توانست حکم کند که هیچ فقیهى نایب امام نیست و همین اجازه حکم و فتواى او نشان مى دهد که او, گرچه از روى اضطرار عصر غیبت, این نیابت را هرچند محدود پذیرفته است. بلکه اختلاف بر سر برداشت سیاسى ویژه این دوره است که آیا این نیابت مى تواند اصل مشروعیت نداشتن حکومت را در عصر غیبت, بردارد یا خیر؟ که گویا قطیفى این دیدگاه را قبول نداشته است.
73
در هر حال, منابع کهن شیعى سده سوم, چهارم و پنجم روایتهایى در باب نیابت آورده اند.
74
62. (جامع المقاصد فى شرح القواعد), کرکى143/.
75
63. همان.
76
64. (السراج الوهاج لدفع عجاج قاطعة اللجاج) شیخ ابراهیم بن سلیمان القطیفى98/ ـ 99.
77
65. (رسائل محقق کرکى), ج266/1, کتابخانه آیةاللّه مرعشى, قم.
78
66. به خلاف آنچه درباره کرکى شایع است که زندگى نامه نویسانى چون: خوانسارى, عاملى, امین و بحرانى او را از عالمان دولت شاه طهماسب مى دانند, این نظریه بر اطلاعات دقیق مستند نیست و بهتر و مناسب تر آن است که از عالمان دولت شاه اسماعیل به حساب آید, بویژه با در نظرگرفتن طول مدتى که (909 تا 916 هـ.) در حکومت شاه اسماعیل سپرى کرده است. در حالى که فقط در سال 939 در عهد شاه طهماسب باقى ماند که فرمان آن را طهماسب براى کرکى نوشت و تا سال 940 به طول انجامید. البته در این باره مورخانى نیز هستند که او را در شمار علماى دولت شاه اسماعیل آورده اند و لقب مروّج المذهب را به گفته خواندمیر در دولت شاه اسماعیل اول به دست آورد و با این که امین در اعیان الشیعه,ج208/8 ـ 209, به این نکته توجه داشته و نوشته کرکى در عهد شاه اسماعیل به ایران آمده و به مقامهاى دینى دست یافته, ولى باز هم او را در شمار عالمان دولت شاه طهماسب آورده است.
79
67. (رسائل کرکى), ج239/1.
80
68. همان269/.
81
69. ر.ک. همان280/ ـ 281.
82
70. (رسالة فى الخراج او السراج الوهاج لدفع عجاج قاطعة اللجاج)116/.
83
71. همان133/.
84
72. همان101/.
85
73. (الفقیه والسلطان), دکتر کوثرانى153/ ـ 154.
86
74. (روضة البهیة فى شرح اللمعة الدمشقیة), ج299/1; (روض الجنان فى شرح ارشاد الاذهان), آل البیت.
87
75. (اعیان الشیعه), امین, ج81/2.
88
76. (خدمات متقابل ایران و اسلام), مطهرى339/.
89
77. (مجمع الفائدة والبرهان فى شرح ارشادالاذهان) احمد مقدس اردبیلى, ج361/2, مؤسسه نشر اسلامى, قم.
90
78. (مکاسب), شیخ انصارى, ج248/5 ـ 249, 273.
91
79. (جواهر الکلام), محمد حسین نجفى, ج182/22 ـ 183.
92
80. (اعیان الشیعه), محسن امینى, ج41/10.
93
81. (روضات الجنات), خوانسارى ج337/2.
94
82. همان, ج339/2.
95
83. همان, ج341/2.
96
84. (اعیان الشیعه), ج558/4 ـ 559.
97
85. (اسلام الدولة والمجتمع) سامى زبیدة139/ ـ 140.
98
* طبعاً ورود و همکارى عالمان با دولتها, از آن جا که هرگز از سوى آنان آغاز نشده; یعنى همواره این دولتها, از جمله دولت صفوى بوده اند که خود را نیازمند همکارى با علما مى دیدند, چنان که نویسنده بدان نیز اشاره کرده, باید در این همکارى, وظیفه شرعى فقیهان لحاظ شود که ایشان نیز به نیّت رواج بیش تر شریعت و آیین تشیّع و کمک به مردم وارد دستگاه حکومتى شده اند, نه بهره هاى شخصى.م.
99
86. (اعیان الشیعه), امین,ج139/6ـ 140.
100
87. همان, ج178/10.
101
* مى توان از این رخدادها, آزادمنشى, حسّ وطن دوستى و فهم و درک مصالح عمومى جامعه, بویژه در برابر تهاجم بیگانگان و استفاده ابزارى نکردن از نفوذ و جایگاه اجتماعى را یکى از ویژگیهاى بزرگ فقیهان و عالمان سیاسى شیعه در این دوره قاجاریه به حساب آورد.
102
88. (اسلام… الدولة والمجتمع), سامى زبیدة104/.
103
89. (النفس المتبورة), داریوش شایگان188/, لندن.
104
90. (فقیه والسلطان), وجیه کوثرانى224/.
105
91. (روضات الجنات), خوانسارى, ج313/2 ـ 314.
106
92. (شاه عباس کبیر), دکتر بدیع محمد جمعه, دارالنهضة العربیه للطباعة والنشر, بیروت.
107
93. (روضات الجنات), خوانسارى, ج313/2 ـ 314.
108
94. (دراسات فى تاریخ الخلیج…) دکتر عبدالعزیز عوض, ج103/2.
109
95. (صلاح العتاد) حصاد59/ ـ 60.
110
96. همان63/.
111
97. (دراسات فى تاریخ الخلیج…), ج32/2.
112
98. (دراسة لتاریخ الامارات العربیة فى عصر التوسع الاوروبی الدول) 82/ ,دارالفکر العربى, قاهره.
113
99.(صلاح العقاد), حصار/80.
114
100. (الکشکول), بحرانى, ج387/2, مؤسسة السخان, بیروت; (حدائق الناضرة) بحرانى, مقدمه.
115
101. (لؤلؤة البحرین فى الاجازات و تراجم رجال الحدیث), بحرانى118/; (الدر النجفیه)255; (علماء البحرین دروس و عبر), عبدالعظیم المتهدى البحرانى326/, مؤسسة بلاغ.
116
102. (الفرقة الوسطى), شیخ عبدالعظیم الربیعى1/.
117
103. مثلاً سماهیجى فرقهاى اخبارى ـ اصولى را در کتاب: منیة الممارسین واجوبة سئوالات الشیخ یاسین: بیش از چهل مورد شمرده و بحرانى آنها را هشت مورد مى داند و کاشف الغطاء, هشتاد, خوانسارى, بیست و هفت, سقورى86. ر.ک: (مصادرالاستنباط بین الاصولیین والاخباریین)66/; (الفرقة الوسطى)26.
118
104. (لؤلؤة البحرین فى الاجازات وتراجم رجال الحدیث)136/.
119
105. همان.
120
106.(اجازة ناصر الجارودى) عبدالله سماهیجى, 35 نسخه خطى.
121
107. (لؤلؤة البحرین), بحرانى68/.
122
108. (علماء البحرین دروس و عبر) عبدالعظیم, المتهدى بحرانى114/, مؤسسه البلاغ, بیروت.
123
109. (اجازة الجارودى) عبداللّه سماهیجى361/, نسخه خطى; (لؤلؤة البحرین)138/.
124
* البته با این تصور که حوزه شریعت محدود به امور عبادى و معاملات است و گرنه امور سیاسى نیز در حوزه شریعت قرار دارند و اصولیان سیاسى به عین شریعت عمل مى کردند.م.
125
110. (الغنیة فى مهمات الدین عن تقلید المجتهدین) غریقى16/, بحرین.
126
111. (فهرست آل بابویه و علماء البحرین) سلیمان ماحوزى 70 ـ 71, کتابخانه آیت اللّه مرعشى.
127
112. موضوع تقلید نخستین مرتبه در عهد سید حسین غریقى که کتابى به نام: الغنیه فى مهمات الدین عن تقلید المجتهدین, نوشت مطرح شد و در آن (13 ـ 14) تقلید مجتهدان را رد کرد و تمسک به نصوص قطعى, کتاب و سنت را راه اصلى دانست این دیدگاه به همراه حمله اخباریها به مجتهدان ایران باب جدال وسیعى را میان علما گشود که در آن فقیهان بحرین از دو گروه اخبارى و اصولى شرکت کرده و رسائلى نوشتند و به ردّ آن پرداختند; در مثل, سلیمان ماحوزى در جواز تقلید کتابى نوشت و سید ماجد بحرانى رساله الحدید و على قومى رساله جواز تقلید و سماهیجى رساله نفى اجتهاد و عبداللّه بحرانى رساله منیة الممارسین را نگاشتند.
128
113. (اجازة الجارودى), عبداللّه بن صالح سماهیجى13, نسخه خطى.
129
114. (اعیان الشیعه), محسن امین304/7.
130
115. (فهرست آل بابویه و علماء البحرین) سلیمان ماحوزى17/ ـ 18.
131
116. (بعض فقهاء البحرین فى الماضى والحاضر), ج117/2,دارالحکمة الطیّبه.
132
117. (اجازة ناصر الجارودى), شیخ عبداللّه سماهیجى14/ ـ 15.
133
* از این بخش سخنان نویسنده چنین برمى آید که فقیه شیعى خالى الذهن بوده و سازوار با شرایط زمان و این رویدادها هستند که او را به هر سویى مى کشانند و گاهى اقتضا مى کند دور از سیاست باشد و گاهى به اقتضا وسط میدان سیاست و از خود هیچ اصلى ندارد. البته این که رویدادهاى زمان و مکان مى توانند نقش مهمى در دگرگونى دیدگاههاى فقهى داشته باشند, درخور پذیرش است ولى ذهن فقیه ذهن اثرپذیرى صرف نیست, بلکه همه این اندیشه ها در نصوص اصلى آمده و فقیهان به خواست و نیاز هر دوره, سیاستى ویژه در برابر حکومتها داشته اند. اگر قدرت داشته اند, مى کوشیدند تا همه احکام الهى را اجرا کنند و اگر شرایط بسته بود آنان نیز به مقتضاى آن اختیارات خود را محدود مى دیده اند. بنابراین, دگرگونى از متون اصیل دینى و با برداشتهاى فقیهان آغاز مى شده است و نه این که ایشان حالت واکنشى و اثرپذیرى داشته باشند.
134
118. (اعیان الشیعه), ج58/6.
135
119. پس از کوچ شهید اول علماى جبل عامل فارغ التحصیل از حوزه حلّه, حوزه هاى علمى با نشاطى در منطقه هاى جبل پدید آوردند به ناچار به سوى ایران هجرت کردند, بویژه پس از قتل شهید ثانى, به دست آنان حوزه هاى علمیه در ایران, بویژه در شهرهاى اصفهان, تهران و تبریز و مشهد شکوفا گردید.
136
120. (اعیان الشیعه), ج60/6.
137
121. شیخ حسین عبدالصمد رساله اى به نام: العقد الطهماسبى نگاشت و در آن, نظر خود را درباره واجب بودن نماز جمعه اعلام کرد.
138
این, بدان خاطر بود که پاسخى باشد به طعنه اهل سنت. ر.ک: (الشهاب الثاقب), فیض کاشانى15/.
139
122. بهایى در کشکول مى نویسد:
140
(اگر پدرم مرا از بلاد عرب به ایران نیاورده بود و با پادشاه همنشین نساخته بود,
141
من از با تقواترین مردم و عابدترین ایشان بودم; اما او که خدایش رحمت کند چنین کرد.)
142
الکشکول الکامل, ج9/1.
143
123. مى توانیم هیبت میراث صوفیانه را براندیشه شیعى, از مقدمه فیض کاشانى بر احیاء العلوم غزالى دریابیم. فیض, کتاب خود را شرحى بر مبانى اخلاقى و تفسیر کتاب غزالى مى داند.)
144
ر.ک: الحقایق فى محاسن الاخلاق11/, دارالبلاغه.
145
124.(لؤلؤة البحرین),بحرانى121/.
146
125. (روضات الجنات), خوانسارى, ج75/6.
147
126. (الاسفار الاربعه), شیرازى, ح1, مقدمه.
148
127. (لؤلؤة البحرین)122/.
149
128. (اعیان الشیعه) ج329/9, به نقل از رسائل, (مبدء و معاد) ملاصدرا278/.
150
129. چنانکه خلاصه سخن فیض کاشانى در محجة البیضاء که شرح کتاب ابو حامد غزالى است و در مواردى بیش از شرح است. کاشانى در این شرح, تلاش مى ورزد, آراى غزالى را ثابت کند. او, به دلایلى چند, گوشه گیرى را برترى مى دهد. فراغت براى عبادت و فکر, دورى از گناهان ناشى از درآمیختگى با مردم, مانند غیبت, ریا, سکوت از امر به معروف و نهى از منکر و سرقت طبع انسانى از اخلاق پست و رفتار زشت / رهایى از فتنه ها و دشمنیها و پاسدارى از دین و جان/ رهایى از شرّ مردم / انقطاع مردم از تو و تو از آنان/ رهایى از دیدن انسانهاى احمق و اخلاق آنان. ر.ک: ج11/4 ـ 25.
151
130.(الانوار النعمانیة), نعمت اللّه جزائرى ج284/2.
152
131. (الاصولیون والاخباریون فرقة واحدة) 19/; (روضات الجنات), ج136/1.
153
132. (هدایة الابرار الى طریق الائمة الاطهار), کرکى307/, نجف.
154
133. (منبع الحیاة وحجیة قول المجتهد من الاموات), نعمة اللّه جزائرى, مؤسسه اعلمى.
155
134. (اجازة ناصر الجارودى), سماهیجى231, نسخه خطى.
156
135. (الفقیه والسلطان) کوثرانى163/.
157
136. (اجازة ناصر الجارودى), سماهیجى23/. مى توان مخالفت عاملى درباره اقامه نماز جمعه را از خلال بیان او درباره روایت زرارة بن اعین از امام باقر(ع) فهمید. ر.ک: وسایل الشیعه, ج310/7.
158
137. (وسائل الشیعه), مقدمه.
159
138 . (بحارالانوار), ج صفر38/.
160
139 . (الطریقة الصوفیه ورواسبها فى العراق المعاصر) دکتر مصطفى شبیب34/, بغداد.
161
140 . (حیاة القلوب) مجلسى, ج4/3, چاپ سنگى.
162
141 . همان.
163
142 . (لؤلؤة البحرین).
164
143 . (الانوار النعمانیه), جزائرى, با مقدمه قاضى طباطبائى, ج1
165
ORIGINAL_ARTICLE
فهرست مقاله هاى سال هفتم
https://jf.isca.ac.ir/article_3754_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2016-02-20
432
440