ORIGINAL_ARTICLE
ولیّ اذن در درمان
در منابع فقهی به عنوان «ولی» بسیار توجه شده است. این اصطلاح کاربرد فراوانی دارد. فقیهان در بسیاری از موارد دربارۀ مراد از این عنوان اختلاف دارند، ازجمله در مسئلۀ ضمان پزشکی. پرسش این است که مراکز درمانی و پزشک از چه کسی باید اذن درمان دریافت کنند تا درصورت تلفشدن یا آسیبدیدن بیمار بهموجب درمان، مسئولیتی شامل معالج نشود. در این باره، نظرات مختلفی در بین فقیهان وجود دارد: برخی اذن ولیّ شرعی، عدهای اذن وراث، و گروهی دیگر اذن ولیّ عرفی را ملاک میدانند. از میان نظرات موجود در مسئله، دیدگاه ولیّ شرعی دارای طرفدار بیشتری است. باوجود این، با بررسی استعمالات «ولی» در سرتاسر فقه و ادلۀ موجود بر لزوم اخذ برائت برای دفع ضمان پزشک، چنین برداشت میشود که مراد از ولی، ولی عرفی است. بنابراین، هر شخص حقیقی یا حقوقیای که عرفاً متولی و سرپرست بیمار محسوب میشود ولایت بر اذن دارد. درنتیجه، در فرضی که خودِ بیمارْ مستقل در اذن است و مانعی از آن وجود ندارد، خود بیمار و در غیر این فرض، سرپرست بیمارْ متولی اذن درمان خواهد بود.
https://jf.isca.ac.ir/article_67280_3d08c2fe49b33641080cb57078925625.pdf
2019-03-21
6
34
10.22081/jf.2019.67280
ولیّ اذن
ضمان پزشکی
ابراء
رضا
پورصدقی
rezapoorsedghi@gmail.com
1
دانشآموخته و دانشیار مرکز فقهی ائمه اطهار(علیهم السلام) قم
LEAD_AUTHOR
محمد علی
خادمی کوشا
khademi.50@gmail.com
2
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
AUTHOR
1. قرآن کریم
1
2. آملی، میرزا محمدتقی (1380ق)، مصباح الهدی فی شرح العروة الوثقی، ج3، تهران: مؤلف.
2
3. ابنادریس (محمدبن منصور حلّی) (1410ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ج3، چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
3
4. ابن براج (قاضی عبدالعزیز طرابلسی) (1406ق)، المهذب (لإبن البراج)، دوجلدی، ج1، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
4
5. ابنفارس (ابوالحسین احمد بن فارس بن زکریا) (1404ق)، معجم مقائیس اللغة، ج6، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
5
6. اراکی، محمدعلی (1419ق)، کتاب النکاح (للأراکی)، چ1، قم: نور نگار.
6
7. اردبیلی، احمد بن محمد (1403ق)، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، ج10 و 13، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
7
8. اشتهاردی، علیپناه (1417ق)، مدارک العروة، ج27، تهران: دار الأسوة للطباعة و النشر.
8
9. اصفهانی، محمدحسین کمپانی (1418ق)، حاشیة کتاب المکاسب، ج2، قم: أنوار الهدی.
9
10. امامی، سیدحسن (بیتا)، حقوق مدنی، ج5، تهران: انتشارات اسلامیة.
10
11. انصاری، مرتضی بن محمدامین (1415ق)، کتاب النکاح، قم: کنگرۀ جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
11
12. ـــــــــــــــ (1416ق)، فرائد الأصول، ج2، چ5، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
12
13. بحرانی، آلعصفور، یوسف بن احمد (1405ق)، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، ج3، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
13
14. تبریزی، جواد بن علی (1428ق)، تنقیح مبانی الأحکام ـ کتاب الدیات، قم: دار الصدیقة الشهیدة(علیهاالسلام).
14
15. ـــــــــــــــ (بیتا)، صراط النجاة، ج4، بیجا: بینا.
15
16. جمعی از پژوهشگران (1423ق)، موسوعة الفقه الإسلامی طبقاً لمذهب أهل البیت(علیهم السلام)، قم: مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهلبیت:.
16
17. جمعی از مؤلفان (بیتا «الف»)، مجلة فقه اهلبیت(علیهم السلام)(فارسی)، ج46، قم: مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی.
17
18. جمعی از مؤلفان (بیتا «ب»)، مجلة فقه أهل البیت(علیهم السلام)(بالعربیة)، ج21، قم: مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی.
18
19. جوهری، اسماعیل بن حماد (1410ق)، الصحاح ـ تاج اللغة و صحاح العربیة، ج6، بیروت: دار العلم للملایین.
19
20. حائری یزدی، سیدکاظم حسینی (1423ق)، فقه العقود، ج2، چ2، قم: مجمع اندیشه اسلامی.
20
21. خمینی (امام)، روحالله (1381)، الإستصحاب، چ1، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(قدس سره).
21
22. ـــــــــــــــ (1404ق)، زبدة الأحکام، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
22
23. ـــــــــــــــ (بیتا)، کتاب البیع، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(قدس سره).
23
24. خوانساری، سیداحمد بن یوسف (1405ق)، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، ج6، چ2، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
24
25. خوئی، سیدابوالقاسم (1418ق)، موسوعة الإمام الخوئی، ج13 و 33، قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی.
25
26. ـــــــــــــــ (بیتا «الف»)، مبانی تکملة المنهاج، بیجا: بینا
26
27. ـــــــــــــــ (بیتا «ب»)، مصباح الفقاهة (المکاسب)، ج7، بیجا: بینا.
27
28. رشتی، میرزا حبیبالله نجفی (بیتا)، کتاب الإجارة، بیجا: بینا.
28
29. سبزواری، سید عبد الأعلی(1413ق)، مهذّب الأحکام (للسبزواری)، ج25 و 29، چ4، قم: مؤسسه المنار ـ دفتر حضرت آیةالله.
29
30. شهید اول (محمدبن مکی عاملی) (1410ق)، اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة، یکجلدی، چ1، بیروت: دار التراث ـ الدار الإسلامیة.
30
31. ـــــــــــــــ (1414ق)، غایة المراد فی شرح نکت الإرشاد، ج3 و 4، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
31
32. شهید ثانی (زینالدین عاملی) (1410ق)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشّی ـ کلانتر)، ج8 و 10، قم: کتابفروشی داوری.
32
33. ـــــــــــــــ (1413ق)، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، ج15، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
33
34. شیخ طوسی (محمد بن حسن) (1387ق)، المبسوط فی فقه الإمامیة، هشتجلدی، ج1، چ3، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
34
35. ـــــــــــــــ (1400ق)، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، چ2، بیروت: دار الکتاب العربی.
35
36. ـــــــــــــــ (1417ق)، العُدة فی أصول الفقه، ج1، قم: محمدتقی علاقبندیان.
36
37. صاحب بن عباد (کافی الکفاة اسماعیلبن عباد) (1414ق)، المحیط فی اللغة، ج10، بیروت: عالم الکتاب.
37
38. صاحب جواهر (محمدحسن نجفی) (بیتا)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج17 و 29 و 43، چ7، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
38
39. صافی گلپایگانی، علی (1427ق)، ذخیرة العقبی فی شرح العروة الوثقی، ج6، قم: گنج عرفان.
39
40. طباطبایی حکیم، سیدمحسن (1416ق)، مستمسک العروة الوثقی، ج12، قم: مؤسسة دار التفسیر.
40
41. طباطبایی قمّی، سیدتقی (1423ق)، الغایة القصوی فی التعلیق علی العروة الوثقی، قم: انتشارات محلاتی.
41
42. طباطبایی قمّی، سیدحسن (1415ق)، کتاب الحج، ج1، قم: مطبعة باقری.
42
43. طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم (1419ق)، العروة الوثقی (المحشّی)، ج4، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
43
44. ـــــــــــــــ (بیتا)، تکملة العروة الوثقی، ج2، قم: کتابفروشی داوری.
44
45. طباطبایی، سیدعلی بن محمد (بیتا)، ریاض المسائل، ج2، قم: مؤسسه آلالبیت(علیهم السلام).
45
46. عاملی، سیدجواد (بیتا)، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة، ج10، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
46
47. علامه حلّی (حسن بن یوسف) (1412ق)، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، ج3 و 10، مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة.
47
48. ـــــــــــــــ (1413ق «الف»)، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، ج3، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
48
49. ـــــــــــــــ (1413ق «ب»)، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، ج7، چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
49
50. ـــــــــــــــ (1420ق)، تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة (ط ـ الحدیثة)، ج5، قم: مؤسسه امام صادق(علیه السلام).
50
51. ـــــــــــــــ (بیتا)، تذکرة الفقهاء (ط ـ القدیمة)، یکجلدی، چ1، قم: مؤسسه آلالبیت(علیهم السلام).
51
52. فاضل آبی (حسن بن ابیطالب یوسفی) (1417ق)، کشف الرموز فی شرح مختصر النافع، ج2، چ3، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
52
53. فاضل لنکرانی، محمد (1418ق)، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة ـ الدیات، یکجلدی، چ1، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(علیهم السلام).
53
54. ـــــــــــــــ (1425ق)، جامع المسائل، قم: انتشارات امیر قلم.
54
55. فاضل مقداد (مقداد بن عبداللّه سیوری حلّی) (1404ق)، التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، ج4، قم: انتشارات کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی(قدس سره).
55
56. ـــــــــــــــ (1425ق)، کنز العرفان فی فقه القرآن، ج2، چ1، قم: انتشارات مرتضوی.
56
57. فاضل هندی، محمد بن حسن (1416ق)، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، ج11، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
57
58. فخرالمحققین (محمد بن حسن حلّی) (1387ق)، إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، ج2، 3 و 4، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
58
59. فراهیدی، خلیلبن احمد (1410ق)، کتاب العین، ج8، چ2، قم: نشر هجرت.
59
60. قزوینی، سیدعلی موسوی (1424ق)، ینابیع الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، ج5، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
60
61. کاشفالغطاء (جعفر بن خضر مالکی نجفی) (بیتا)، کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء، بیروت: دار الإحیاء التراث العربی.
61
62. کاشفالغطاء (عباس بن حسن بن جعفر) (بیتا)، الفوائد الجعفریة، بیجا: مؤسسة کاشف الغطاء.
62
63. کلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی (ط ـ الإسلامیة)، ج7، چ4، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
63
64. ـــــــــــــــ (1429ق)، الکافی (ط ـ دار الحدیث)، قم: دار الحدیث للطباعة و النشر.
64
65. کیدری، قطبالدین محمد بن حسین (1416ق)، إصباح الشیعة بمصباح الشریعة، یکجلدی، چ1، قم: مؤسسه امام صادق(علیه السلام).
65
66. گلپایگانی، سیدمحمدرضا موسوی (بیتا)، کتاب الحج (للگلبایگانی)، ج1، قم: بینا.
66
67. محقق ثانی (علی عاملی کرکی) (1414ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج9 و 12، چ2، قم: مؤسسه آلالبیت(علیهم السلام).
67
68. محقق حلّی (نجمالدین جعفر بن حسن) (1407ق)، المعتبر فی شرح المختصر، ج2 و 5، قم: مؤسسه سیدالشهداء(علیه السلام).
68
69. ـــــــــــــــ (1408ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج4، چ2، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
69
70. ـــــــــــــــ (1412ق)، نکت النهایة، ج3، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
70
71. مغربی (ابوحنیفه نعمان بن محمد تمیمی) (1385ق)، دعائم الإسلام، چ2، قم: مؤسسه آلالبیت(علیهم السلام).
71
72. منتظری، حسینعلی (1409ق)، کتاب الزکاة، ج3، چ2، قم: مرکز جهانی مطالعات اسلامی.
72
73. ـــــــــــــــ (بیتا)، العروة الوثقی مع تعلیقات المنتظری، ج1، بیجا: بینا.
73
74. نائینی، میرزا محمدحسین غروی (1373ق)، منیة الطالب فی حاشیة المکاسب، ج1، تهران: المکتبة المحمدیة.
74
ORIGINAL_ARTICLE
تعیین دیه در جنایات منجر به قطع نخاع
نخاع یکی از اعضای مهم بدن است که براثرِ جنایت، گاه آسیب میبیند یا قطع میشود. فقیهان و بهتبع آنان، در قانون مجازات اسلامی، قطع کامل نخاع را موجب دیۀ کامل میدانند. آنان، علاوه بر اجماع، به قاعدۀ دیۀ اعضای زوج و فرد استناد نمودهاند. با بررسی متون فقهی و نیز آناتومی بدن انسان ازحیث موضوعشناسی، بهنظر میرسد مستندات فقیهان، بهویژه تمسک به «قاعدۀ اعضای فرد و زوج» با اشکال روبهروست: نخاع را نمیتوان عضو واحدی در بدن بهشمار آورد تا قطع آن را دارای دیۀ کامل دانست. این مقاله ضمن بررسی دیدگاه فقیهان دربارۀ دیۀ قطع نخاع و بررسی دقیق ادلۀ آنها، به این نتیجه میرسد که قطع نخاع اصولاً دیه ندارد بلکه دارای ارش است؛ ضمن آنکه ارشِ آن نیز در موارد مختلف، متفاوت است. بر این اساس، باید قانون مجازات اسلامی نیز تغییر یابد و اصلاح شود.
https://jf.isca.ac.ir/article_67281_6636052d578b5457aa8e688cfeecbcbb.pdf
2019-03-21
35
54
10.22081/jf.2019.67281
جرائم علیه اشخاص
دیه
نخاع
قاعدۀ اعضای زوج و فرد
قطع نخاع
مادۀ 648 قانون مجازات اسلامی
علیرضا
فجری
ar.fajri@gmail.com
1
پژوهشگر و مدرس حوزه و دانشگاه
LEAD_AUTHOR
1. آخوند خراسانی، محمدکاظم (1409ق)، کفایة الأصول، چ1، قم: مؤسسه آلالبیت(علیهم السلام).
1
2. آشتیانی، میرزا محمد بن حسن (1418ق)، رسالة فی القواعد الفقهیة، (مع تعلیقات المدرس الطهرانی) چ1، تهران: مؤسسه اطلاعات
2
3. ابنادریس (محمدبن منصوربن احمد حلی) (1410ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ج3، چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
3
4. اردبیلی، احمد بن محمد (1403ق)، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، ج14، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
4
5. سند بحرانی، محمد (بی تا)، فقه الطب و التضخم النقدی، چ1، لبنان: موسسة ام القری للتحقیق و النشر.
5
6. تبریزی، جواد بن علی (1428ق)، تنقیح مبانی الأحکام ـ کتاب الدیات، چ1، قم: دار الصدیقة الشهیدة(علیها السلام).
6
7. حاجیدهآبادی، احمد (1383)، «قاعدۀ دیۀ اعضا در فقه امامیه و اهلسنت»، مجله فقه و حقوق، ش2، ص137-168.
7
8. حسنزاده طاهری، محمدمهدی؛ ابراهیمزاده بیدسکان، علیرضا (1387)، آناتومی انسانی پایه، مشهد: جهاد دانشگاهی.
8
9. خمینی (امام)، سید روحالله (بیتا)، تحریر الوسیلة، ج2، چ1، قم: مؤسسۀ مطبوعات دارالعلم.
9
10. خوئی، سید ابوالقاسم (1422ق)، مبانی تکملة المنهاج، ج2، چ1، قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی(قدس سره).
10
11. دریک، ریچارد ال. (1391)، آناتومی گرِی 2010 برای دانشجویان، بهترجمۀ غلامرضا حسنزاده و دیگران، چ1، تهران: انتشارات ابنسینا.
11
12. دورلند، ویلیام الکساندر نیومن (بیتا)، فرهنگ پزشکی انگلیسی ـ فارسی (واژهنامه مصور پزشکی)، ترجمه: محمد هوشمندویژه، دوجلدی، ج1، تهران: انتشارات کلمه.
12
13. روحانی، سیدصادق (1412ق)، فقه الصادق(علیه السلام)، ج26، چ1، قم: دار الکتاب ـ مدرسه امام صادق(علیه السلام).
13
14. ـــــــــــــــ (بیتا)، منهاج الصالحین، ج3، بیجا: بینا.
14
15. زبیدی، سیدمحمدمرتضی حسینی (1414ق)، تاج العروس من جواهر القاموس، ج11، چ1، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
15
16. سبزواری، سید عبدالاعلی (1413ق)، مهذب الأحکام فی بیان الحلال و الحرام، ج29، چ4، قم: مؤسسة المنار.
16
17. سمساری، بابک (1392)، تأملاتی بر دیۀ صدمات نخاع و ستون فقرات، تهران: نشر جنگل، جاودانه.
17
18. شوشتری، محمدتقی (1406ق)، النجعة فی شرح اللمعة، ج11، چ1، تهران: کتابفروشی صدوق.
18
19. شهید اول (محمد بن مکی) (بیتا)، اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة؛ چ1، لبنان: دار التراث ـ الدار الإسلامیة.
19
20. ـــــــــــــــ (1373ش)، غایة المراد فی شرح نکت الإرشاد؛ ج4، چ1، قم: مرکز الابحاث و الدراسات الإسلامیة.
20
21. شهید ثانی (زینالدین بن علی) (1410ق)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، ج10، چ1، قم: کتابفروشی داوری.
21
22. ـــــــــــــــ (1413ق)، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، ج15، چ1، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
22
23. شیخ صدوق (ابنبابویه محمد بن علی) (1413ق)، من لایحضره الفقیه، ج4، چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
23
24. شیخ طوسی (ابوجعفر محمد بن حسن) (1387ش)، ج7، چ1، المبسوط فی فقه الإمامیة، تهران: مکتبه المرتضویه.
24
25. ـــــــــــــــ (1400ق)، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، چ2، لبنان: دار الکتاب العربی.
25
26. ـــــــــــــــ (1407ق)، تهذیب الأحکام، ج10، چ4، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
26
27. صاحب جواهر (محمدحسن نجفی) (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج43، چ7، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
27
28. طباطبایی، سیدعلی (1418ق)، ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل، ج13، چ1، قم: مؤسسه آلالبیت(علیهم السلام).
28
29. طباطبایی حکیم، سیدمحسن (1408ق)، حقائق الأصول، ج2، چ5، قم: کتابفروشی بصیرتی.
29
30. عابدی، محمدحسن و دیگران (1386)، پژوهشی در نقص عضوی و ارش، چ1، تهران: انتشارات توران.
30
31. علامه حلی (حسن بن یوسف) (1410ق)، إرشاد الأذهان إلی أحکام الإیمان، ج2، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
31
32. ـــــــــــــــ (1413ق)، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، ج3، چ1، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
32
33. فاضل لنکرانی، محمد (1418ق)، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة ـ کتاب الدیات، چ1، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(علیهم السلام).
33
34. فاضل کاظمی، جواد (1365)، مسالک الأفهام إلی آیات الأحکام، ج2، چ1، تهران: مرتضوی.
34
35. فاضل هندی (بهاءالدین محمد بن حسن) (1416ق)، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، ج11، چ1، قم: مؤسسه النشر الإسلامی.
35
36. فیتزجرالد، ام. جی. تی. (بیتا)، نوروآناتومی پایه و کاربردی، ترجمه: علیرضا میناگر و ژاک وثوق آزاد، تهران: انتشارات دانشپژوه.
36
37. فیاض کابلی، محمد اسحاق (1426)، المسائل المستحدثة، چ1، کویت: موسسة مرحوم محمد رفیع حسین معرفی.
37
38. محقق حلی (نجمالدین جعفربن حسن) (1408ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج4، چ2، قم: مؤسسة اسماعیلیان.
38
39. مدنی کاشانی، آقا رضا (1408ق)، کتاب الدیات، چ1، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
39
40. مرکز تحقیقات فقهی قوه قضائیه (1382)، پرسش و پاسخهای قضایی؛ قم: بی نا .
40
41. مکارم شیرازی، ناصر (94.06.30)، «دیه منافع»، پایگاه اطلاعرسانی آیتالله مکارم شیرازی،
41
http://www.makarem.ir/compilation/Reader.aspx?lid=0&mid=1319&catid=0.
42
42. موسوی اردبیلی، عبدالکریم (94٫06٫30)، «استفتاء ۸۱۴۱: مراد از قطع نخاع و دیۀ آن»، پایگاه اطلاع رسانی معاونت حقوقی و امور مجلس قوه قضائیه،
43
http://www.hvm.ir/print.asp?id=34253.
44
43. نراقی، مولی احمد بن محمدمهدی (1415ق)، مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، ج15، چ1، قم: مؤسسۀ آلالبیت(علیهم السلام).
45
ORIGINAL_ARTICLE
ملاحظاتی بر مقاله «آرمانگرایی و واقعنگری» از مجموعه مقالات تضاد و تعارض در فقه اسلامی
نوئل. جِی. کولسن،[1] شرقشناس معروف، نویسندۀ مقالۀ «آرمانگرایی و واقعنگری در فقه اسلامی» (کولسن، 1956: ص 211) است. او در این مقاله میکوشد اثبات کند که فقه اسلامی ماهیتی کاملاً آمانگرا دارد، ولی در سدههای پیاپی ازسوی دولتهای اسلامی بهتدریج و بهناچار رویکردی عملگرا و واقعنگر پیدا کرده است. دیدگاههای کولسن را در هفت محور میتوان تجزیهوتحلیل کرد: 1. عملگرایی و آرمانگرایی در سیرۀ فقیهان؛ 2. ادوار آرمانگرایی و عملگرایی؛ 3. تضاد آرمانگرایی با واقعیتهای اجتماعی؛ 4. شواهد آرمانگرایی فقیهان در دعاوی کیفری؛ 5. شواهد آرمانگرایی در نظام محاکم شرعی؛ 6. تضاد آرمانگرایی با مصلحتگرایی؛ 7. تضاد آرمانگرایی با عمل فقهی. در همۀ این محورها آرمانگرایی و نگاه انتزاعی در تقابل با عملگرایی، مصلحتاندیشی و واقعنگری در فقه اسلامی موردتوجه او است. بررسی و تحلیل ما براساس منابع و محتوای فقه اسلامی، نشان میدهد کولسن درک درست و جامعی از شریعت ومراتب تحقق آن ندارد. [1]. Noel James Coulson
https://jf.isca.ac.ir/article_67282_978022bbaee7b853fb8f2b335b09f0e4.pdf
2019-03-21
55
80
10.22081/jf.2019.67282
فقه
قانون
قضاوت اسلامی
آرمانگرایی
واقعنگری
اجتهاد
تقلید
سیدصادق
سیدحسینی تاشی
seyedsadegh1348@gmail.com
1
حوزه علمیه قم
LEAD_AUTHOR
1. ابنادریس (محمد بن منصور حلی) (1410ق)، السرائر، ج2، چ1، قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم.
1
2. ابنبراج (عبدالعزیز بن البراج الطرابلسی) (1406ق)، المهذب، تحقیق: مؤسسة سید الشهداء(علیه السلام) العالمیه، قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم.
2
3. ابنعابدین (محمدامین بن عمر) (1415ق)، حاشیة رد المحتار، بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر.
3
4. ابنفهد حلی (جمالالدین احمد) (1407ق)، المهذب البارع، تحقیق: حاجآقا مجتبی عراقی، ج4، چ1، قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم.
4
5. ـــــــــــــــ (1410ق)، المقتصر من شرح المختصر، تحقیق: سید مهدی رجائی، چ1، قم: مجمع البحوث الإسلامیة.
5
6. ابننجیم مصری (شیخ زینالدین) (1418ق)، البحر الرائق شرح کنز الوقائق، چ1، بیروت: دارالکتب العلمیة.
6
7. احسائی، ابن أبیجمهور (1403ق)، عوالی اللئالی، تحقیق: حاجآقا مجتبی عراقی، چ1، قم: مؤسسة سید الشهداء(علیه السلام).
7
8. اردبیلی، احمد (1416ق)، مجمع الفائدة و البرهان، تحقیق: حاجآقا مجتبی عراقی، ج13، چ1، قم: منشورات جماعة المدرسین.
8
9. اشعری، علی بن اسماعیل (بیتا)، مقالات الإسلامیین واختلاف المصلین، بیروت: دار النشر.
9
10. انصاری، محمدعلی (1389)، الموسوعة الفقهیة المیسرة، ج1، قم: مجمع الفکر الإسلامی.
10
11. انصاری، مرتضی (1415ق)، القضاء و الشهادات، تحقیق: لجنة تحقیق تراث الشیخ الأعظم، قم: المؤتمر العالمی بمناسبة الذکری المکتوبة الثانیة لمیلاد الشیخ الأنصاری.
11
12. آشتیانی، محمدحسن (1404ق)، کتاب القضاء، چ2، قم: منشورات دارالهجرة.
12
13. بدران، ابوالعینین (1435ق)، تاریخ الفقه الإسلامی، بیروت: دارالنهضة.
13
14. بنیهاشمی خمینی، سیدمحمدحسن (1386)، توضیحالمسائل مراجع، چ15، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
14
15. جناتی، محمدابراهیم (1389)، تاریخ تحولات و کیفیت بیان فقه، قم: انصاریان.
15
16. حائری، سیدکاظم (1415ق)، القضاء فی الفقه الإسلامی، چ1، قم: مجمع الفکر الإسلامی.
16
17. حر عاملی، محمد بن حسن (1414ق)، وسائل الشیعة، تحقیق: مؤسسة آل البیت(علیهم السلام) لإحیاء التراث، چ2، قم: مؤسسة آل البیت(علیهم السلام).
17
18. حسینی، سیدصادق (1389)، رابطۀ جرم و گناه، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
18
19. خامنهای، سیدعلی (1415ق)، أجوبة الإستفتائات، چ1، الکویت: دار النباء للنشر و التوزیع.
19
20. خمیس (محمدبن عبدالرحمن) (1404ق)، الفقه الأکبر، ج1، چ1، بیروت: دارالکتب العلمیة.
20
21. ـــــــــــــــ (1419ق)، الفقه الأبسط، چ1، الإمارات العربیة: مکتبة الفرقان.
21
22. خمینی (امام)، روحالله (1381)، استفتائات، ج3، چ1، قم: انتشارات اسلامی.
22
23. ـــــــــــــــ (1390ق)، تحریر الوسیلة، ج1، چ2، نجف الأشرف: دارالکتب العلمیة.
23
24. خمینی (امام)، روحالله و 12 تن از مراجع تقلید (1385)، توضیحالمسائل مراجع، تدوینِ: سیدمحمدحسن بنیهاشمی خمینی، ج2، قم: انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
24
25. خمینی، سید مصطفی (1376)، مستند تحریر الوسیلة، ج1، چ1، قم: مؤسسة تنظیم و نشر الآثار الإمام خمینی(قدس سره).
25
26. ـــــــــــــــ (1418ق)، ثلاث رسائل (ولایت الفقیه)، چ1، قم: مؤسسة تنظیم و نشر الآثار الإمام خمینی(قدس سره)، (تحقیق و نشر).
26
27. خوانساری، احمد (1405ق)، جامع المدارک، بهتعلیقِ علیاکبر غفاری، ج4 و 6 و 7، چ2، تهران: مکتبة الصدوق.
27
28. خوئی، سیدابوالقاسم (1410ق)، کتاب الإجتهاد و التقلید، تحقیق: میرزا علی غروی تبریزی، قم: دار أنصاریان للطباعة و النشر.
28
29. ـــــــــــــــ (1415ق)، کتابالإجتهاد والتقلید، قم: تبیان.
29
30. روحانی، سید محمدصادق (1384)، المسائل المستحدثة، چ1، قم: مؤسسة دارالکتاب.
30
31. ـــــــــــــــ (1412ق)، فقه الصادق(علیه السلام)، چ3، قم: مؤسسة دارالکتاب.
31
32. زیلعی، جمالالدین (1415ق)، نصب الرایة، تحقیق: أیمن صالح شعبان، چ1، قاهره: دارالحدیث.
32
33. سیدِ مرتضی (علمالهدی علی بن حسین) (1405ق)، رسائل الشریف المرتضی، اعداد سیدمهدی رجائی، ج2، قم: دارالقرآن الکریم.
33
34. ـــــــــــــــ (1415ق)، الإنتصار، تحقیق: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
34
35. شربینی، محمد بن احمد (1377ق)، مغنی المحتاج، ج4، بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
35
36. شرفالدین، عبدالعظیم (1995م)، تاریخ التشریع الإسلامی، بنغازی: جامعة قان یونس.
36
37. شوکانی، محمد بن علی (1973م)، نیل الأوطار، ج6 و 7، بیروت: دارالجیل.
37
38. شهید ثانی (زینالدین بن علی عاملی) (1398ق)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، تحقیق سید محمد کلانتر، ج10، چ2، قم: انتشارات داوری.
38
39. ـــــــــــــــ (1413ق)، مسالک الأفهام، ج8 و 10، چ1، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة (تحقیق و نشر).
39
40. شیخ طوسی (ابوجعفر محمد بن حسن) (1387ق)، المبسوط، تصحیحِ: سیدمحمدتقی کشفی، ج7 و 8، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء آثار الجعفریة.
40
41. ـــــــــــــــ (1407ق)، الخلاف، تحقیق: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة الجماعة المدرسین بقم، ج3 و 5 و 6، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
41
42. ـــــــــــــــ (بیتا)، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، قم: قدس محمدی.
42
43. شیخ مفید (محمدبن محمدبن نعمان) (1410ق)، المقنعة، چ2، قم: انتشارات جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
43
44. ـــــــــــــــ (1414ق)، الإرشاد، تحقیق: مؤسسة آل البیت(علیه السلام)، چ2، بیروت: دار المفید للطباعة و النشر.
44
45. صاحب جواهر (محمدحسن نجفی) (1365)، جواهر الکلام، تحقیق: عباس قوچانی، ج31 و 41، چ2، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
45
46. طباطبایی حکیم، سیدمحسن (1391ق)، مستمسک العروة الوثقی، ج14، چ4، النجف الأشرف: منشورات مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی(قدس سره).
46
47. طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم (1386)، تکملة العروة الوثقی، ج2، چ1، قم: مکتبة الداوری.
47
48. علامه حلی (حسن بن یوسف) (1413ق)، قواعد الأحکام، ج3، چ1، قم: انتشارات جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
48
49. فاضل آبی (عزّالدین حسن یوسفی) (1408ق)، کشف الرموز، تحقیق: شیخ علیپناه اشتهاردی، ج2، قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم.
49
50. فاضل هندی (شیخ بهاءالدین اصفهانی) (1416ق)، کشف اللثام، ج2، چ1، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
50
51. فخرالمحققین (محمدبن حسنبن یوسف) (1387ق)، ایضاح الفوائد، تحقیق: سید حسین موسوی کرمانی، ج4، چ1، قم: نشر سید محمود شاهرودی.
51
52. کلینی، محمد بن یعقوب (1367)، فروع الکافی، بهتصحیحِ علیاکبر غفاری، ج7، چ3، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
52
53. کولسن، نوئل. جِی. (1956)، «آرمانگرایی و واقعنگری»، در: مجموعه مقالات تضاد و تعارض در فقه اسلامی، ترجمه: اسماعیل نعمتاللهی و محمد امامیپور، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، پژوهشکده فقه و حقوق.
53
54. کمالی اردکانی، علیاکبر (1386)، بررسی و نقد مبانی سکولاریزم، چ1، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(علیه السلام).
54
55. گلپایگانی، سید محمدرضا (1401ق)، کتاب القضاء، بهقلمِ سیدعلی حسینی میلانی، ج1، قم: دارالقرآن الکریم.
55
56. ـــــــــــــــ (1412ق)، الدرالمنضود فی أحکام الحدود، ج1، چ1، قم: دارالقرآن الکریم.
56
57. محقق حلی (نجمالدین جعفربن حسن) (1409ق)، شرائع الإسلام، بهتعلیقِ سیدصادق شیرازی، ج4، چ2، قم: استقلال.
57
58. ـــــــــــــــ (1410ق)، المختصر النافع، چ2و3، تهران: الدراسات الإسلامیة فی مؤسسة البعثة.
58
59. محمصانی، صبحی (بیتا)، فلسفه قانونگذاری در اسلام، تهران: امیرکبیر.
59
60. معاونت آموزش قوه قضائیه (1385)، نرمافزار گنجینه استفتائات قضائی.
60
61. ملاخسرو، محمد (2010م/ 1432ق)، درر الأحکام فی شرح غرر الأحکام، ج8، قاهره: دار إحیاء الکتب العربیة.
61
62. مناع القطان (1422ق)، تاریخ التشریع الإسلامی، قاهره: مکتبة وهبة.
62
63. نراقی، احمد (1415ق)، مستند الشیعة، تحقیق: مؤسسة آل البیت(علیهم السلام) لإحیاء التراث مشهد، ج14 و 17، چ1، قم: مؤسسة آل البیت(علیهم السلام) لإحیاء التراث.
63
64. نووی، محییالدین بن شرف (بیتا «الف»)، روضة الطالبین، تحقیق: علی محمد معوض، ج7، بیروت: دارالکتب العلمیة.
64
65. ـــــــــــــــ (بیتا «ب»)، المجموع، ج12، بیروت: دارالفکر.
65
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل فقهی مبانی مسئولیت مدنی سازمانهای ناظر بر ایمنی محصولات ناشی از ظهور فنّاوریهای نوین
یکی از ویژگیهای برجسته و درعینحال مسئلهساز مباحث هنجاری کنونی دربارۀ فنّاوریهای جدید و نوظهور، فقدان دادههای شفاف و معتبر از خصوصیات بسیاری از کاربریهای موردانتظار فنّاوری است. باوجود مزایا و ظرفیتهای شگرف کاربردهای فنّاوریهای نوین همانند نانوفنّاوری و زیستفنّاوری، مطالعات علمی موجود ثابت کرده است که محصولات ناشی از این فنّاوریها همچون محصولات تراریخته یا محصولات نانومقیاس، ممکن است آثار زیانباری بر سلامت مصرفکنندگان و محیطزیست داشته باشد. این موضوع ضرورت تدوین استانداردها و توجه به ایمنی این محصولات ازسوی سازمانهای ناظر را ایجاب میکند. از اینرو، سؤالی که مطرح میشود این است که در صورت ایجاد ضرر و زیان ناشی از استفاده از این محصولات، چه عواقبی در انتظار سازمانهای مسئول است و بر چه اساسی میتوان مسئولیت مدنی این سازمانها را تحلیل نمود. در این نوشتار، با توجه به خطرات احتمالی این محصولات بر ایمنی و سلامت مصرفکنندگان، مسئولیت مدنی سازمانهای ناظر در ایجاد تعادل میان خطرات و مزایای این فنّاوریهای نوظهور، از منظر فقهی بر مبنای دو قاعدۀ تسبیب و غرور بررسی میشود. بر این اساس، ضمن آسیبشناسی اِعمال قاعدۀ تسبیب، با ارائۀ سازوکاری ویژه بر مبنای قاعدۀ غرور، قائل به مسئولیت سازمانهای ناظر بر ایمنی محصولات خواهیم بود.
https://jf.isca.ac.ir/article_67283_a555c2d93ed9a18cb5447431d71f8dbc.pdf
2019-03-21
81
102
10.22081/jf.2019.67283
فنّاوریهای نوین
ریسک
سازمانهای ناظر
مسئولیت مدنی
فقه
منصور
امینی
aminimansour@sbu.ac.ir
1
دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
احمدرضا
عظیم نسب راینی
ahmadazimnasab@yahoo.com
2
دانشگاه شهید بهشتی تهران
AUTHOR
شهریار
کاظمی آذر
skazemi9@yahoo.com
3
دانشگاه شهید بهشتی
LEAD_AUTHOR
1. ابنمنظور (محمد بن مکرم) (1414ق)، لسان العرب، ج5، چ3، بیروت: دار صادر.
1
2. ایروانی، باقر (1393)، دروس تمهیدیة فی القواعد الفقهیة، ج2، قم: نصایح.
2
3. باریکلو، علیرضا (1385)، مسئولیت مدنی، چ1، تهران: میزان.
3
4. بجنوردی، سیدمحمدحسن (1377)، القواعد الفقهیة، ج1، قم: نشر الهادی.
4
5. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1386)، الفارق، ج4، چ1، تهران: گنج دانش.
5
6. حسینی، سیدمیرعبدالفتاح مراغی (1417ق)، العناوین الفقهیة، ج2، قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم المشرفة.
6
7. خمینی (امام)، روحالله موسوی (1410ق)، کتاب البیع، ج2، قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
7
8. خوئی، سیدابوالقاسم (1377ق)، مصباح الفقاهة، ج5، قم: مکتبة الداوری.
8
9. دارابپور، مهراب (1390)، مسئولیتهای خارج از قرارداد، چ2، تهران: مجد.
9
10. شفیعی علویجه، قاسم (1390)، «شرایط غرور موجد مسئولیت مدنی در حقوق ایران و انگلیس»، فصلنامه پژوهش حقوق، س13، ش33، ص83-100.
10
11. شهابی، محمود (1333)، قواعد فقه، چ4، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
11
12. شهید ثانی (زینالدین بن علی) (1410ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج8، قم: مؤسسة آل البیت(علیهم السلام) لإحیاء التراث.
12
13. عظیمنسب راینی، احمدرضا (1396)، مسئولیت مدنی سازمانهای ناظر بر معیارهای کیفی کالا، پایاننامه کارشناسیارشد بهراهنمایی منصور امینی، دانشگاه شهید بهشتی تهران، دانشکده حقوق، گروه حقوق خصوصی.
13
14. عمید زنجانی، عباسعلی (1382)، موجبات ضمان، چ1، تهران: میزان.
14
15. کاتوزیان، ناصر (1389)، الزامهای خارج از قرارداد، ج1، چ9، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
15
16. فاضل لنکرانی، شیخ محمد (1435ق)، القواعد الفقهیة، ج1، قم: مرکز فقه الأئمة الأطهار.
16
17. مبین، حجت (1390)، نظریۀ قابلیت استناد، چ1، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(علیه السلام).
17
18. محسنی، شیخ محمدآصف (1382)، القواعد الأصولیة والفقهیة فی المستمسک، ج1، قم: پیام مهر.
18
19. محقق داماد، سیدمصطفی (1389)، قواعد فقه (بخش مدنی، مالکیت، مسئولیت)، چ28، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
19
20. مصطفوی، سید محمدکاظم (1373)، مائة قاعدة فقهیة، ج1، قم: مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم المشرفة.
20
21. مکارم شیرازی، ناصر (1411ق)، القواعد الفقهیة، ج2، چ3، قم: مدرسة الإمام أمیر المؤمنین(علیه السلام).
21
22. النّجفی، الشیخ محمّد حسن(1362ش)، جواهر الکلام فی شرائع الاسلام، ج37 و 43، بیروت: دار إحیاء التراث العربی
22
23. David, V.K. & P.B. Thompson (eds.) (2008), What Can Nanotechnology Learn from Biotechnology, Oxford: Academic Press.
23
24. Md. Ershadul karim, Abu Bakr Munir, (2014), “Nanotechnology in Asia: A Preliminary Assessment of the Existing Legal Framework”, KLRI Journal of law and legislation, V.4, No. 2
24
25. Murashov, V., Howard, J. (2009), “Essential Features of Proactive Risk Management”. Nat. Nanotechnol. 4(8). p.467–470.
25
26. Nowack, B. & Bucheli TD. (2007), “Occurrence, Behavior and Effects of Nanoparticles in the Environment”. Environ pollut; 150: p.5-22.
26
27. Schmidt, K.F. (2006), Nanofrontiers: Visions for the Future of Nanotechnology. Washington, DC: Project on Emerging Nanotechnologies.
27
ORIGINAL_ARTICLE
نقد و بررسی دیدگاه مشهور فقیهان دربارۀ تحقق قتل عمد
مشهور فقیهان امامیه معتقدند که ملاک تحقق قتل عمد، قصد قتل یا غالباً کشندهبودن آلت قتل است. آنان برای اثبات نظریۀ خود به روایات و اجماع تمسک کردهاند. باوجود این، روایات صریحاً بر مدعای مشهور دلالت ندارند زیرا نخست، برای تحقق قتل عمد در روایات، قصد فعل مطرح شده است و از ظاهر روایات، قصد قتل بهدست نمیآید؛ دوم، در روایات فقط چند مصداق از افعال غالباً کشنده ذکر شده است و با ذکر چند مصداق نمیتوان یک معیار کلی برای تحقق قتل عمد انتخاب نمود؛ سوم، از عبارت «بما یقتل بمثله» که در بعضی روایات آمده است، معیار «غالباً کشندهبودن» استفاده نمیشود. از طرفی، در فقه مصادیق متعددی از قتل وجود دارد که بهنظر مشهور، قتل عمد محسوب میگردد؛ درحالیکه هیچیک از معیارهای موردنظر ایشان در آنها وجود ندارد. چهارم، اجماع نیز محقق نیست زیرا با چشمپوشی از قول خلاف، چنین اجماعی مدرکی است. پنجم، قصدْ حالتی درونی است و بدون بیان قصد بهوسیلۀ قاصد، نمیتوان به آن پی برد. بنابراین معیار قصد قتل در عالم خارج کارایی چندانی ندارد. علاوه بر آن، قید «غالباً کشندهبودن» عنوان مبهمی است. این عنوان در فقه و حقوق تعریف نشده و فقط به ذکر مصادیق آن بسنده شده است؛ بنابراین نمیتواند معیار مفید و شاخصی باشد. بهنظر میرسد بهترین معیار برای تحقق قتل عمد این است که قاتل در معرضیت قتل بوده و به آن التفات داشته باشد. این معیار با برخی از مؤیدات فقهی و حقوقی تقویت میشود.
https://jf.isca.ac.ir/article_67284_ad5fb62a5afb96afed2130b2ee4ba9aa.pdf
2019-03-21
103
127
10.22081/jf.2019.67284
قتل عمد
قصد قتل
غالباً کشندهبودن
معرضیت قتل
رضا
دهقان نژاد
rmr_dehgan@yahoo.com
1
گروه آموزشی فقه و حقوق اسلامی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
AUTHOR
سید سجاد
محمدی
mohammadi646@yahoo.com
2
دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه مفید قم و پژوهشگر حوزه علمیه قم
LEAD_AUTHOR
مصطفی
بخرد
bekhradmostafa@gmail.com
3
مدرس دانشگاه
AUTHOR
1. ابنادریس حلی، محمد (1410ق)، السرائر، ج3، چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
1
2. ابنزهره، حمزة بن علی حلبی (1417ق)، غنیة النزوع، چ1، قم: مؤسسه امام صادق(علیه السلام).
2
3. اردبیلی، احمد (1403ق)، مجمع الفائدة و البرهان، ج13، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
3
4. آقایینیا، حسین (1395)، جرائم علیه اشخاص، چ15، تهران: میزان.
4
5. بجنوردی، سیدحسن (1419ق)، القواعد الفقهیة، ج6، چ1، قم: نشر الهادی.
5
6. بحرانی، محمد (1429ق)، بحوث فی مبانی علم الرجال، چ2، قم: مکتبة فدک.
6
7. پیرداده بیرانوند، احسانالله (1389) «بررسی مبانی فقهی مجازات قتل عمد»، در: مجله کانون، ش104، ص73.
7
8. تبریزی، شیخ جواد (بیتا)، استفتائات جدید، چ1، قم: بینا.
8
9. حر عاملی، محمدبن حسن (1409ق)، وسائل الشیعة، ج29، چ1، قم: مؤسسه آلالبیت(علیهم السلام).
9
10. حلبی، ابوالصلاح (1403ق)، الکافی فی الفقه، چ1، اصفهان: کتابخانه امیرالمؤمنین(علیه السلام).
10
11. خمینی (امام)، سیدروحالله (بیتا)، تحریر الوسیلة، ج2، چ1، قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم.
11
12. خوانساری، سیداحمد (1405ق)، جامع المدارک، چ2، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
12
13. خوئی، سیدابوالقاسم (1410ق)، تکملة المنهاج، چ28، قم: نشر مدینة العلم.
13
14. ـــــــــــــــ (1422ق)، مبانی تکملة المنهاج، ج42، چ1، قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی.
14
15. راغب اصفهانی، حسین (1412ق)، المفردات فی غریب القرآن، چ1، دمشق: دارالعلم ـ الدار الشامیة.
15
16. سبحانی، جعفر (1419ق)، مصادر الفقه الإسلامی و منابعه، چ1، بیروت: دار الأضواء.
16
17. سبزواری، سیدعبدالاعلی (1413ق)، مهذّب الأحکام، ج28، چ4، قم: مؤسسة المنار.
17
18. سلاّر دیلمی، حمزه (1404ق)، المراسم العلویة و الأحکام النبویة، چ1، قم: منشورات الحرمین.
18
19. شبیری زنجانی، سیدموسی(1387)، رسالۀ توضیحالمسائل، ج2، چ6، قم: انتشارات دفتر معظمله.
19
20. شوشتری، محمدتقی (1406ق)، النجعة فی شرح اللمعة، ج11، چ1، تهران: کتابفروشی صدوق.
20
21. شهید اول (محمد بن مکی) (1410ق)، اللمعة الدمشقیة، چ1، بیروت: دار التراث ـ الدار الإسلامیة.
21
22. شهید ثانی (زینالدین عاملی) (1412ق)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، ج2، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
22
23. ـــــــــــــــ (1413ق)، مسالک الأفهام، ج15، چ1، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
23
24. شیخ صدوق (ابوجعفر محمدبن علی) (1413ق)، من لا یحضره الفقیه، ج4، چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
24
25. ـــــــــــــــ (1418ق)، الهدایة فی الأصول و الفروع، چ1، قم: مؤسسه امام هادی(علیه السلام).
25
26. شیخ طوسی (محمدبن حسن) (1387ق)، المبسوط، ج7، چ3، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
26
27. ـــــــــــــــ (1400ق)، النهایة، چ2، بیروت: دار الکتاب العربی.
27
28. ـــــــــــــــ (1407ق)، تهذیب الأحکام، ج5 و 10، چ4، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
28
29. شیخ مفید (محمد بن محمد بن نُعمان) (1413ق)، المقنعة، چ1، قم: کنگره شیخ مفید.
29
30. صاحب جواهر (محمدحسن نجفی) (1404ق)، جواهر الکلام، ج12 و 42، چ7، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
30
31. طباطبایی، سیدعلی (1418ق)، ریاض المسائل، ج16، چ1، قم: مؤسسه آلالبیت(علیهم السلام).
31
32. عاملی، سیدمحمدحسین (1427ق)، الزبدة الفقهیة، ج9، چ4، قم: دارالفقه للطباعة و النشر.
32
33. علامه حلی (حسن بن یوسف) (1410ق)، إرشاد الأذهان، ج2، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
33
34. ـــــــــــــــ (1411ق)، تبصرة المتعلمین، چ1، تهران: مؤسسه چاپ و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
34
35. ـــــــــــــــ (1413ق)، قواعد الأحکام، ج3، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
35
36. ـــــــــــــــ (1420ق)، تحریر الأحکام، ج5، چ1، قم: مؤسسه امام صادق(علیه السلام).
36
37. فاضل لنکرانی، محمد (1421ق)، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة ـ القصاص، چ1، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار(علیهم السلام).
37
38. فاضل مقداد (مقدادبن عبدالله سیوری حلّی) (1404ق)، التنقیح الرائع، ج4، قم: انتشارات کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی(قدس سره).
38
39. فاضل هندی، محمد (1416ق)، کشف اللثام، ج11، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
39
40. کلانتری، کیومرث و فتاح جعفرزاده (1391)، «ضابطه و مصادیق کار نوعاً کشنده با نگرش بر قانون مجازات اسلامی مصوب 1392»در: مجله دیدگاههای حقوق قضایی، ش60، ص151.
40
41. کلینی، محمد (1407ق)، الکافی، ج7، چ4، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
41
42. مجلسی، محمدباقر (1406)، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، ج12، چ1، قم: انتشارات کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی(قدس سره).
42
43. محقق حلّی (جعفربن حسن) (1408ق)، شرائع الإسلام، ج4، چ2، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
43
44. ـــــــــــــــ (1418ق)، المختصر النافع، ج2، چ6، قم: مؤسسة المطبوعات الدینیة.
44
45. مغنیه، محمدجواد (1421ق)، فقه الإمام الصادق(علیه السلام)، ج6، چ2، قم: مؤسسه انصاریان.
45
46. موسوی اردبیلی، سیدعبدالکریم (1418ق)، فقه القصاص، چ1، قم: انتشارات نجات.
46
47. میرمحمدصادقی، حسین (1394)، جرایم علیه اشخاص، ج1، چ18، تهران: میزان.
47
ORIGINAL_ARTICLE
تأملی فقهی در امکان معافیت مادر از حد قذف با نگاهی به تعمیم ادله
جرم قذف در فقه بهطور عام دارای مجازات است. قذف فرزند ازسوی پدر از این اصل کلی مستثناست. بهتبع این استثنا، حکم مادر در فرض قذف فرزند هم مطرح میشود. این دوگانگی در عدم اجرای حد قذف بر پدر و اجرای آن بر مادر، در مادۀ 259 قانون مجازات اسلامی و نیز قول مشهور فقیهان امامیه نمود پیدا کرده است. مشهور فقیهان امامیه قائل به اجرای حد بر مادر و عدم اجرای آن بر پدر هستند. باوجودِ این، با توجه به استحکام ادلۀ فقهی در امکان الحاق مادر به پدر، ضرورت بررسی دوبارۀ این ادله احساس میشود. این مقاله به روش توصیفی ـ تحلیلی، به بررسی احتمالات مطرح در ملاک معافیت پدر از حد قذف پرداخته است تا امکان الحاق حکم مادر به پدر را تقویت کند. در نظر مشهور، رابطۀ «ابوت» و در مواردی عمومیت و فحوای بعضی ادله و ادلۀ نقلی بهعنوان مناط معافیت پدرمطرح شده است. اما بهنظر میرسد میتوان رابطۀ والدیت را بهعنوان ملاک حکم از ادلۀ مزبور استنباط کرد؛ همچنین با عدم صراحت ادله و اینکه ممکن است عنوان پدر از باب غلبه در ادلۀ نقلی باشد، میتوان مادر را ملحق به پدر و مشمول استثنا دانست. علاوه بر ادلۀ مذکور تنقیح مناط، عمومیت ادلۀ تکریم والدین، اهتمام شارع به مقام مادر و تمسک به قاعدۀ درءالحد میتوانند در امکان معافیت مادر از حد قذف رهگشا باشند. بر این اساس، ضرورت بازنگری قانونگذار در مادۀ 259 قانون مجازات اسلامی و الحاق مادر به پدر و جدّ پدری در معافیت از حد قذف احساس میشود.
https://jf.isca.ac.ir/article_67285_e17924f387823dfbc1a538099ab8c27e.pdf
2019-03-21
128
144
10.22081/jf.2019.67285
حد قذف
احکام جزایی
تنقیح مناط
قاعدۀ درءالحد
عبدالله
بهمنپوری
1
استادیار گروه فقه و مبانی حقوق، دانشگاه
LEAD_AUTHOR
محمدباقر
عامری نیا
mohamadamerinia@gmail.com
2
استادیار گروه حقوق دانشگاه آزاد اسلامی یاسوج
AUTHOR
ناصر
عاشوری
naserashoori65@gmail.com
3
کارشناسیارشد فقه و مبانی حقوق، دانشگاه یاسوج
AUTHOR
1. قرآن کریم
1
2. ابناثیر (مبارک بن محمد جزری) (بیتا)، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، پنججلدی، ج4، چ1، قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
2
3. ابنبراج (قاضی عبدالعزیز طرابلسی) (1406ق)، المهذب، دوجلدی، ج2، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
3
4. انصاری، مرتضی بن محمدامین (1416ق)، فرائد الأصول، ج1، چ5، قم: مؤسسة النشر الإسلامی.
4
5. تجلیل تبریزی، ابوطالب (1421ق)، التعلیقة الإستدلالیة علی تحریر الوسیلة، یکجلدی، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(قدس سره).
5
6. جمعی از پژوهشگران (1426ق)، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهلبیت(علیهم السلام)، زیرنظر سیدمحمود هاشمی شاهرودی، سهجلدی، ج1، قم: مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهلبیت(علیهم السلام).
6
7. حر عاملی، محمدبن حسن (1413ق)، وسائل الشیعة، سی جلدی، ج14، قم: مؤسسه آلالبیت(علیهم السلام).
7
8. خمینی (امام)، سیدروحاللّه موسوی (1422ق)، تحریر الوسیلة، قم: مؤسسه مطبوعات دارالعلم.
8
9. خوئی، سید ابوالقاسم (1417ق)، مصباح الأصول، ج1، قم: مکتبة الداوری.
9
10. راغب اصفهانی، حسینبن محمد (1412ق)، مفردات الفاظ قرآن، لبنان: دارالعلم.
10
11. راوندی، قطبالدین (1405ق)، فقه القرآن، قم: کتابخانۀ آیتالله مرعشی نجفی(قدس سره).
11
12. ریسونی، احمد (1991م)، نظریة المقاصد عند الإمام الشاطبی، رباط: دار الأمان.
12
13. سبزواری، سید عبدالأعلی (1413ق)، مهذّب الأحکام، سیجلدی، ج28، چ4، قم: مؤسسۀ المنار ـ دفتر حضرت آیتالله.
13
14. سرخسی، محمد بن احمد بن ابیسهل (1406ق)، المبسوط، ج9، بیروت: دارالمعرفة.
14
15. سلار دیلمی، حمزة بن عبدالعزیز (1404ق)، المراسم العلویة و الأحکام النبویة، یکجلدی، قم: منشورات الحرمین.
15
16. سیوطی، جلالالدین (1416ق)، الإتقان فی علوم القرآن، بیروت: دار إبن کثیر.
16
17. شاطبی، ابراهیم بن موسی (1341ق)، الموافقات فی اصول الاحکام، ج2، بیروت: دار الفکر.
17
18. شوشتری، مهدی و حسین ناصری مقدم (1394)، «کارکرد مقاصد شریعت در توسعه و تعمیق فقه امامیه»، پژوهشنامه امامیه، ش1، ص99-114.
18
19. شوشتری، سید محمدحسن مرعشی (1427ق)، دیدگاههای نو در حقوق، دوجلدی، چ2، تهران: میزان.
19
20. شهید ثانی (زینالدینبن علی) (1413ق)، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، ج1 و 14، چ1، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
20
21. شیخ طوسی (محمد بن حسن) (1387ق)، المبسوط فی فقه الإمامیة، هشتجلدی، ج8، چ3، تهران: المکتبة المرتضویة.
21
22. شیخ مفید (محمد بن محمد) (1413ق)، المقنعة، یکجلدی، چ1، قم: کنگرۀ جهانی هزارۀ شیخ مفید;.
22
23. صاحب جواهر (محمدحسن نجفی) (1374)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج41 و 42، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
23
24. طباطبایی، سیدعلی بن محمد (1418ق)، ریاض المسائل، شانزدهجلدی، ج16، چ1، قم: مؤسسه آل البیت(علیهم السلام).
24
25. طبرسی، فضل بن حسن (1406ق)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار المعرفة.
25
26. طریحی، فخرالدین (1416ق)، مجمع البحرین، ششجلدی، ج5، تهران: کتابفروشی مرتضوی.
26
27. عراقی، ضیاءالدین (1417ق)، نهایةالأفکار، ج2، چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
27
28. علامه حلی (حسن بن یوسف) (1413ق)، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، نُهجلدی، ج3، چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
28
29. غزالی، محمد بن محمد (1413ق)، المستصفی فی علم الأصول، ج1، چ1، بیروت: دار الکتب العلمیة.
29
30. فاضل جواد (جواد بن سعد کاظمی) (1421ق)، مسالک الأفهام إلی آیات الأحکام، بیجا: بینا.
30
31. فاضل هندی، محمد بن حسن (1424ق)، کشف اللثام عن قواعد الأحکام، ج10، چ1، قم: مؤسسة نشر الإسلامی.
31
32. قرشی، سیدعلیاکبر (1412ق)، قاموس قرآن، هفتجلدی، ج5، چ6، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
32
33. کریمی جهرمی، علی (1412ق)، الدر المنضود فی أحکام الحدود، ج2، چ1، قم: دارالقرآن الکریم.
33
34. کلینی، ابوجعفر محمدبن یعقوب (1407ق)، الکافی، هشتجلدی، ج7، چ4، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
34
35. گلپایگانی، سید محمدرضا موسوی (1412ق)، الدر المنضود فی أحکام الحدود، سهجلدی، ج2، چ1، قم: دار القرآن الکریم.
35
36. مجلسی دوم (محمدباقر بن محمدتقی) (1404ق)، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول(علیهم السلام)، بیستوپنججلدی، ج8، چ2، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
36
37. محقق حلی (جعفربن حسن) (1408ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چهارجلدی، ج4، چ2، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
37
38. محقق داماد، سیدمصطفی (1406ق)، قواعد فقه، چهارجلدی، ج4، چ12، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
38
39. مرادی، مجید (1386)، «جغرافیای مقاصد شریعت»، پگاه حوزه، ش200، ص4.
39
40. مرتضوی، فتاح (1381)، شرح قانون مجازات اسلامی(مبانی فقهی)، ج1، چ1، تهران: مجد.
40
41. مظفر، محمدرضا (1381ق)، اصول الفقه، قم: دارالتفسیر.
41
42. مکارم شیرازی، ناصر (1371)، تفسیر نمونه، 28جلد، ج10، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
42
43. ـــــــــــــــــــــــــ (1388)، پیام قرآن، ج3، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
43
44. منتظری، حسینعلی (1429ق)، مجازاتهای اسلامی و حقوق بشر، یکجلدی، چ1، قم: ارغوان دانش.
44
ORIGINAL_ARTICLE
بازخوانی ویژگیها و فرایند شناخت موضوعات احکام فقهی
در فرایند موضوعشناسی عمدتاً به دو مرحلۀ مفهومشناسی و مصداقیابی توجه شده است؛ درحالیکه بدون طیکردن برخی از مراحل مقدماتی، به نتایج پژوهشهای موضوعشناسانه نمیتوان امیدوار بود. این مقاله به ویژگیهای اختصاصی ارکان شناخت موضوعات عرفی پرداخته است. در این مقاله، فرایند تشخیص موضوعات احکام فقهی به شش مرحلۀ نوعشناسی، موقعیتشناسی، عنوانشناسی، مفهومشناسی، ملاکشناسی و مصداقیابی توسعه داده شده است. هرکدام از این مراحل بر یکدیگر ترتّب دارند. در اولین مرحلۀ شناخت یعنی تعیین نوع موضوع، به گونهشناسی موضوعات به لحاظهای مختلفی پرداخته شده است: ارتباط آنها با شارع، نسبتشان با مکلفان، ارتباط آنها با سایر علوم، نوع ماهیتشان، ثبات و تحولپذیری آنها، عوامل تغییرشان، متصدی تشخیص آنها، آسانی و دشواریشان، تاریخ و سابقه آنها، و ادبیات و ساختار موضوعات؛ علاوهبراین، به انواعی که در ارکان و فرایند شناخت موضوعات مؤثرند، همراه با کاربرد این تقسیمبندیها در تشخیص مراحل مختلف شناخت موضوعات اشاره شده است.
https://jf.isca.ac.ir/article_67286_a1d3af9463dade2c6dc1dc334220e956.pdf
2019-03-21
145
172
10.22081/jf.2019.67286
موضوعات احکام فقهی
ویژگیهای شناختی
موضوعات
فرایند موضوعشناسی
حجتالله
بیات
bayat.h@qhu.ac.ir
1
استادیار دانشگاه قرآن و حدیث و معاون علمی مؤسسۀ موضوعشناسی احکام فقهی
LEAD_AUTHOR
1. قرآن کریم
1
2. آملی، میرزا هاشم (1395ق)، مجمع الأفکار و مطرح الأنظار، ج3، قم: مطبعة العلمیة.
2
3. منصوری، ایاد (1427ق)، البیان المفید فی شرح الحلقة الثالثة، ج4، قم: حسنین(علیهما السلام).
3
4. اردبیلی، احمد (1407ق)، الذخر فی علم الأصول، ج2، چ1، قم: مطبعة الأمیر.
4
5. ایروانی، باقر (1429ق)، کفایة الأصول فی اسلوبها الثانی، ج5، چ1، نجف اشرف: مؤسسة إحیاء التراث الشیعی.
5
6. حسینی شیرازی، سیدصادق (۱۴۲۶ق)، بیان الفقه فی شرح العروة الوثقی، قم: دار الأنصار.
6
7. ـــــــــــــــ (1427ق)، بیان الأصول، چ1، قم: دار الأنصار.
7
8. خمینی (امام)، روحاللّه (1415ق)، کتاب البیع، ج1، قم: جماعة المدرسین بقم؛ مؤسسة النشر الإسلامی.
8
9. ـــــــــــــــ (1418ق)، جواهر الأصول، ج1، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(قدس سره).
9
10. ـــــــــــــــ (1426ق)، الإجتهاد و التقلید، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(قدس سره).
10
11. ـــــــــــــــ (1427ق)، تحریر الوسیلة، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(قدس سره).
11
12. خوئی، سید ابوالقاسم (۱۴۱۷ق)، مصباح الفقاهة، قم: مؤسسۀ انصاریان.
12
13. ـــــــــــــــ (1426ق)، دراسات فی علم الأصول، ج2، قم: دائرة المعارف الفقه الإسلامی طبقاً لمذهب اهل البیت(علیهم السلام).
13
14. دربندی، آقا بن عابد (بیتا)، خزائن الأحکام، چ1، قم: بینا.
14
15. سبزواری، سیدعبدالاعلی (1388ق)، مهذبالأحکام فی بیان حلال و الحرام، قم: دار التفسیر.
15
16. شهید ثانی (زینالدین بن علی عاملی) (1413ق)، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، چ1، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
16
17. شیخ صدوق (ابوجعفر محمد بن علی بن بابویه) (1404ق)، من لا یحضره الفقیه، ج3، چ2، قم: جامعه مدرسین.
17
18. صاحب جواهر (محمدحسن نجفی) (1365)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
18
19. صدر، محمدباقر (1400ق)، جواهر الأصول، چ1، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
19
20. صنقور، محمد (1428ق)، المعجم الأصولی، ج2، چ3، قم: منشورات الطیار.
20
21. علیدوست، ابوالقاسم (1388)، فقه و عرف، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
21
22. فرحناک، علیرضا (1390)، موضوعشناسی در فقه، قم: پژوهشگاه علوم وفرهنگ اسلامی.
22
23. فقیه، محمدتقی (1418ق)، البدایة و الکفایة، چ1، بیروت: دار الأضواء.
23
24. قوچانی، علی (1430ق)، تعلیقه القوچانی علی کفایة الأصول، ج1، چ1، قم: ستاره.
24
25. کاشفالغطاء، جعفر (1422ق)، کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء، ج2، چ1، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
25
26. کاشفالغطاء، علی (1430ق)، النور الساطع فی الفقه النافع، قم: طلیعه نور.
26
27. کلینی، محمد بن یعقوب (۱۴۳۰ق)، الکافی، ج6 و 10، قم: مؤسسة دار الحدیث العلمیة والثقافیة، مرکز للطباعة والنشر.
27
28. گلباغی ماسوله، سیدجبار (1378)، درآمدی بر عرف، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، مرکز انتشارات.
28
29. مختاری، رضا (1387)، غنا، موسیقی، ج3، قم: بوستان کتاب قم.
29
30. معصومی شاهرودی، علیاصغر (1424ق)، دراسات الأصول فی أصول الفقه، چ1، قم: مؤسسه بوستان کتاب.
30
31. میرزای قمی، ابوالقاسم (1430ق)، القوانین المحکمة فی الأصول، ج1، چ1، بیروت: دار المرتضی.
31
32. میلانی، محمدهادی (بیتا)، محاضرات فی فقه الإمامیة بیجا: بینا.
32
33. نائینی، محمدحسن (بیتا)، أجود التقریرات، قم: مطبعة العرفان.
33
34. هلال، هیثم (1424ق)، معجم مصطلح الأصول، چ1، بیروت: دار الجلیل.
34
ORIGINAL_ARTICLE
خلاصةالمقالات
https://jf.isca.ac.ir/article_67344_f16134543b07cc4ad5ff690485bf9f0f.pdf
2019-03-21
173
181
10.22081/jf.2019.67344
محمدحسین
حکمت
hikmet2057@gmail.com
1
پژوهشگاه
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
Abstracts of articles
https://jf.isca.ac.ir/article_67345_d21ab1a902ae45c59e61d782772c5f0f.pdf
2019-03-21
182
189
10.22081/jf.2019.67345
محمدرضا
عموحسینی
1
واحد ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
AUTHOR