ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل و ارزیابی قابلیت شرط سقوط خیار ضمنِعقد و استثنائات آن در فقه امامیه و حقوق ایران با نگاهی به رویۀ قضایی
در صحت شرط سقوط خیار ضمنِعقد تردید هست. این تردید بر مبنای ایراداتی مانندِ دُوری بودن شرط، اجتماع نقیضین (لزوم و جواز) در عقد مشروطفیه و مخالفت شرط مذکور با مقتضای ذات عقد شکل گرفته است. نقد و ارزیابی ایرادات مذکور و همچنین اصل لزوم قراردادها، اجماع فقیهان امامیه، مدلول آیۀ شریفۀ (أَوْفُوا بِالْعُقُودِ)، روایت نبوی «المؤمنون عند شروطهم» و قاعدۀ اسقاط حق، جملگی به اثبات نفسِ قابلیت شرط سقوط خیار ضمنِعقد میانجامد. در حقوق ایران نیز اصل آزادی قراردادها، چهرۀ استثنایی شروط باطل در قانون مدنی، اصل صحت قراردادها و همچنین مقررۀ عام و صریح مادۀ 448 قانون مدنی بر صحت شرط سقوط خیار ضمنِعقد دلالت میکند. نوآوری مقالۀ پیشِرو در مقایسه با پیشینۀ تحقیق، آن است که این مقاله با تلفیق ابعاد فقهی و حقوقی موضوع، ایرادات وارد بر قابلیت شرط سقوط خیار ضمنِعقد را بهطور کامل تبیین و ارزیابی کرده است؛ سپس خیارات غیرقابلاسقاط و خارج از شمول شرط رایج اسقاط تمام یا کافۀ خیارات را بهطور مستدل شناسایی و تعیین نموده و در این زمینه، رویکرد حاکم بر رویۀ قضایی را نیز تبیین و ارزیابی کرده است. نتایج تحقیق پیشِرو نشان میدهد که باوجود قابلیت شرط سقوط خیار ضمنِعقد، با توجه به عدم قابلیت اسقاط برخی خیارات، شرط سقوط تمامی خیارات (مذکور در مادۀ 448 قانون مدنی) از نگاه فقهی و حقوقی، شرطی باطل است. از اینرو، تغییر مادۀ مذکور و همچنین اصلاح رویۀ قضایی کشورمان در این زمینه ضروری است.
https://jf.isca.ac.ir/article_66021_21c008281cfdfe3de43278fdbaa583e9.pdf
2018-03-21
7
32
10.22081/jf.2018.66021
شرط سقوط خیار
عقد
اسقاط کافۀ خیارات
جعفر
نظامالمُلکی
jafarnezamolmolki@gmail.com
1
دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه قم
AUTHOR
محمد
صالحیمازندرانی
m.salehimazandarani@qom.ac.ir
2
دانشیار گروه حقوق خصوصی دانشگاه قم
AUTHOR
1. ابوجیب، سعدی (1408ق)، القاموس الفقهی لغةً و اصطلاحاً، دمشق، انتشارات دارالفکر، چاپ دوم.
1
2. اراکی، محمد (1414ق)، الخیارات، قم، انتشارات مؤسسۀ در راه حق، چاپ نخست.
2
3. امامی، سید حسن (1334)، حقوق مدنی، جلد یکم، تهران، انتشارات کتابفروشی اسلامیه، چاپ نخست.
3
4. انصاری، مرتضی (1415ق)، المکاسب المحرمة و البیع و الخیارات، دورۀ ششجلدی، قم، کنگرۀ جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری1، چاپ نخست.
4
5. __________ (1428ق)، مکاسب، دورۀ چهارجلدی، قم، انتشارات دارالحکمه، چاپ چهارم.
5
6. بجنوردی، سید حسنبنآقابزرگ موسوی (1419ق)، القواعد الفقهیة، دورۀ هفتجلدی، قم، نشر الهادی، چاپ نخست.
6
7. بحرانی (آلعصفور)، یوسفبناحمدبنابراهیم (1405ق)، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، دورۀ بیستوپنججلدی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ نخست.
7
8. بروجردی عبده، محمد (1382)، حقوق مدنی، جلد یکم، تهران، گنج دانش، چاپ نخست.
8
9. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1386)، الفارق (دائرةالمعارف حقوق)، دورۀ پنج جلدی، تهران، گنج دانش، چاپ نخست.
9
10. __________ (1381)، تئوری موازنه (فلسفۀ عمومی حقوق بر پایۀ اصالت عمل)، جلد یکم، تهران، گنج دانش، چاپ نخست.
10
11. __________ (1385)، ترمینولوژی حقوق، تهران، گنج دانش، چاپ شانزدهم.
11
12. __________ (1381)، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، دورۀ پنججلدی، تهران، گنج دانش، چاپ دوم.
12
13. جمعی از پژوهشگران (زیرِنظر سید محمود هاشمی شاهرودی) (1426ق)، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهلبیت:، دورۀ سهجلدی، قم، مؤسسۀ دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهلبیت:، چاپ نخست.
13
14. حر عاملی (محمدبنحسن) (1409ق)، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، دورۀ سیجلدی، قم، مؤسسۀ آلالبیت:، چاپ نخست.
14
15. خمینی (امام)، سید روحالله موسوی (بیتا)، تحریر الوسیلة، دورۀ دوجلدی، قم، مؤسسۀ مطبوعات دارالعلم، چاپ نخست.
15
16. خمینی، شهید سید مصطفی موسوی (1418ق)، الخیارات، دورۀ دوجلدی، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی1، چاپ نخست.
16
17. خوانساری، سید احمدبنیوسف (1405ق)، فقه استدلالی، دورۀ هفتجلدی، قم، اسماعیلیان، چاپ دوم.
17
18. خوئی، سید ابوالقاسم موسوی (1417ق)، مصباح الفقاهة (طبع قدیم)، دورۀ هفتجلدی، بهتقریرِ محمدعلی توحیدی، قم، انصاریان.
18
19. ذاکر صالحی، غلامرضا (1383)، «شروط ابتدایی و تطبیق آن با قراردادهای نامعین»، مقالات و بررسیها، ش76، ص139-163.
19
20. زراعت، عباس (1388)، قواعد فقه مدنی، تهران، جنگل.
20
21. سبزواری، سید عبدالأعلی (1413ق)، مهذب الأحکام فی بیان الحلال و الحرام، دورۀ سیجلدی، قم، مؤسسۀ المنار، چاپ چهارم.
21
22. سلیمانپور، محمدجواد (1382)، «قراردادهای مالی جدید در اسلام»، اقتصاد اسلامی، سال سوم، ش11، ص79-96.
22
23. سیستانی، سید علی حسینی (1417ق)، منهاج الصالحین، دورۀ سهجلدی، قم، مکتبة آیة الله العظمی سیستانی، چاپ پنجم.
23
24. شهید ثانی (زینالدینبنعلی عاملی) (1413ق)، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، دورۀ پانزدهجلدی، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، چاپ نخست.
24
25. شیخ طوسی (محمدبنحسن) (1407ق)، الخلاف، دورۀ ششجلدی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ نخست.
25
26. صاحب جواهر (محمدحسن نجفی) (1407ق)، جواهر الکلام فی شرح الشرائع الإسلام، دورۀ چهلوسهجلدی، بیروت، دار الإحیاء التراث العربی، چاپ هفتم.
26
27. صفایی، سید حسین (1384)، دورۀ مقدماتی حقوق مدنی (قواعد عمومی قراردادها)، جلد دوم، تهران، میزان، چاپ سوم.
27
28. صیمری، مفلحبنحسن (1420ق)، غایة المرام فی شرح شرائع الإسلام، دورۀ چهارجلدی، بیروت، دارالهادی، چاپ نخست.
28
29. طرابلسی، محمدبنحسن (1411ق)، الجواهر فی الفقه ـ العقاید الجعفریة، جلد یکم، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ نخست.
29
30. عاملی، سید جوادبنمحمد حسینی (1419ق)، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة، دورۀ بیستوسهجلدی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ نخست.
30
31. علامه حلی (حسنبنیوسفبنمطهر اسدی) (1414ق)، تذکرة الفقهاء، دورۀ هفدهجلدی، قم، مؤسسۀ آلالبیت:، چاپ نخست.
31
32. کاتوزیان، ناصر (1385)، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، جلد یکم، تهران، میزان، چاپ سیزدهم.
32
33. __________ (1386)، دورۀ مقدماتی حقوق مدنی (اعمال حقوقی)، تهران، انتشارات شرکت سهامی انتشار، چاپ دوازدهم.
33
34. __________ (1390)، قواعد عمومی قراردادها، دورۀ پنججلدی، تهران، انتشارات شرکت سهامی انتشار، چاپ ششم.
34
35. کاشفالغطاء نجفی (علیبنجعفر) (1422ق)، شرح خیارات اللمعة، جلد یکم، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ نخست.
35
36. گرجی، ابوالقاسم (1390)، آیات الأحکام (حقوق و جزایی)، تهران، بنیاد حقوقی میزان، چاپ پنجم.
36
37. گیلانی نجفی، میرزا حبیبالله (1407ق)، فقه الإمامیة (قسم الخیارات)، جلد یکم، قم، نشر داوری، چاپ نخست.
37
38. محقق ثانی (علیبنحسن کرکی عاملی) (1414ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، دورۀ سیزدهجلدی، قم، مؤسسۀ آلالبیت:، چاپ دوم.
38
39. مصطفوی، سید کاظم (1390)، قواعد فقه 1، ترجمۀ عزیزالله فهیمی، جلد یکم، تهران، میزان، چاپ نخست.
39
40. معاونت آموزش قوۀ قضائیه (1388)، رویۀ قضایی ایران در ارتباط با دادگاههای عمومی حقوقی، جلد نهم، تهران، جنگل، چاپ دوم.
40
41. مغنیه، محمدجواد (1421ق)، فقه الإمام الصادق7، دورۀ ششجلدی، قم، مؤسسۀ انصاریان، چاپ دوم.
41
42. مکرم، علی (1391)، نرمافزار بانک اطلاعات آرای دادگاهها و نظریات مشورتی، نسخۀ 2/10.
42
43. مولودی قلایچی، محمد (1379)، «اسقاط حقی که هنوز ایجاد نشده است»، نشریۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، ش47، ص91-107.
43
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی و تحلیل مبانی مشروعیت سیاستگذاری در اقتصاد اسلامی
شکلگیری سیاستگذاری در اقتصاد اسلامی که در این مقاله از آن به اقتصاد سیاستی اسلامی یاد میکنیم، بهعنوان بخش عملیاتی دانش اقتصاد اسلامی، که نتیجۀ ترکیب وضعیت موجود در جامعۀ اسلامی و آرمانهای مطلوب اسلامی است، منوط به تحقق مقدماتی از جمله تعیین نحوۀ انتساب سیاستهای اقتصادی به اسلام است. این مقاله در سه حوزۀ جایگاه، آثار و محتوا، نسبت سیاستهای اقتصادی را با اسلام میسنجد.
از حیث جایگاه و آثار، اسلامی بودنِ اقتصاد سیاستی یعنی سیاست از شناخت وضعیت جامعۀ اسلامی نشئت بگیرد و هنجارها و اهداف اقتصادی اسلام را پیگیری کند. از حیث محتوا و ساختار، احراز اسلامی بودن سیاستهای اقتصادی در صلاحیت دانش اصول فقه است. در این تحقیق، پنج دوگانِ اصولی حکم ـ ملاک، ثابت ـ متغیر، اولی ـ ثانوی، تکلیفی ـ وضعی، و درجهیک ـ درجهدو معرفی میشود. طبق یافتههای تحقیق، سیاست اقتصادی (صرفنظر از برخی استثناها) درپیِ حفظ ملاکهای اسلام در اقتصاد و از سنخ حکم متغیر است؛ با کاربست سیاستهای اولی در منطقةالفراغ، به تأسیس عقود و نهادهای موردِنیاز با استفاده از احکام وضعی میپردازد و با تعریف تکالیفی برای هر نهاد، رفتارها را شکل میدهد. هر سیاست، از عناوین درجهیک برای کشف ملاکها و از عناوین درجهدو برای حفظ ملاکها استفاده میکند.
https://jf.isca.ac.ir/article_66022_163ddcea437883b05a74f25bd14aba75.pdf
2018-03-21
33
60
10.22081/jf.2018.66022
اقتصاد اسلامی
سیاستگذاری اقتصادی
ملاک حکم
حکم ثابت
حکم متغیر
حکم اولی
حکم ثانوی
حکم تکلیفی
حکم وضعی
محمدجواد
قاسمیاصل
ghasemi2561@anjomedu.ir
1
دانشجوی دکتری و عضو گروه اقتصاد موسسه آموزشی و پِِژوهشی امام خمینی (قدس سره)
AUTHOR
* قرآن کریم
1
** نهجالبلاغه
2
1. آخوند خراسانی، محمدکاظم (1409ق)، کفایة الأصول، قم، مؤسسة آل البیت: لإحیاء التراث، چاپ نخست.
3
2. انصاری، مرتضی (1422ق)، فرائد الأصول (4جلدی)، قم، مجمع الفکر الإسلامی، چاپ دوم.
4
3. بلاگ، مارک (1387)، روششناسی علم اقتصاد، ترجمۀ غلامرضا آزاد (ارمکی)، تهران، نشر نی.
5
4. جمعی از محققان (1392)، فرهنگنامه اصول فقه، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، چاپ چهارم.
6
5. حسینزاده، محمد (1393)، مبانی معرفتشناختی علوم انسانی در اندیشۀ اسلامی، قم، انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی1، چاپ نخست.
7
6. خمینی (امام)، سید روحالله (1372)، أنوار الهدایة فی التعلیقة علی الکفایة (2جلدی)، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی1، چاپ نخست.
8
7. __________ (1373)، مناهج الوصول إلی علم الأصول (2جلدی)، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی1، چاپ نخست.
9
8. خوئی، سیدابوالقاسم (1418ق)، موسوعة الإمام الخوئی، قم، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی.
10
9. صدر، سید محمدباقر (1382)، اقتصادنا، قم، بوستان کتاب قم، چاپ دوم.
11
10. __________ (1405ق)، بحوث فی علم الأصول، قم، انتشارات مجمع العالمی للشهید الصدر، چاپ دوم.
12
11. __________ (1432ق)، دروس فی علم الأصول، قم، مجمع الفکر الإسلامی، چاپ پنجم.
13
12. فراهانیفرد، سعید (1386)، سیاستهای اقتصادی در اسلام، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی، چاپ سوم.
14
13. فیاضی، غلامرضا (1386)، درآمدی بر معرفتشناسی، تدوین و نگارشِ مرتضی رضایی و احمدحسین شریفی، قم، انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی1، چاپ نخست.
15
14. کلانتری، علیاکبر (1378)، حکم ثانوی در تشریع اسلامی، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم.
16
15. گلاس، ج.س و و. جانسون (1373)، علم اقتصاد: پیشرفت، رکود یا انحطاط (درآمدی بر روششناسی علم اقتصاد)، ترجمۀ محسن رنانی، اصفهان، انتشارات فلاحت ایران.
17
16. مظفر، محمدرضا (1374)، أصول الفقه، قم، اسماعیلیان، چاپ هفتم.
18
17. میرجلیلی، سید حسین (1388)، روش تأیید و ابطال در اقتصاد، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
19
18. هادوی تهرانی، مهدی (1383)، مکتب و نظام اقتصادی اسلام، قم، مؤسسۀ فرهنگی خانۀ خِرَد، چاپ دوم.
20
19. یوسفی، احمدعلی (1387)، نظام اقتصاد علوی (مبانی، اهداف و اصول راهبردی)، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی، چاپ سوم.
21
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی فقهی و حقوقی مزایدۀ وسایل نقلیۀ توقیف شده توسط نهادهای انتظامی
این مقاله با هدف بهینهسازی و ارتقای قانونهای موضوعه برای افزایش امنیت مالی در جامعه و منع دارا شدن بلاجهت، نظریههایی دربارۀ مشروعیتبخشی به امر مزایدۀ وسایل نقلیۀ توقیفشده توسط نهادهای انتظامی را با ادلۀ عقلی و مسلّمات فقهی و حقوقی ارزیابی میکند. همچنین، در این زمینه، مجازات توقیف و جوانب مختلف حقوقیِ عدم رجوع مالک نیز بررسی میشود. نگارنده در این مقاله، قاعدۀ اِعراض و سایر اسباب زوال مالکیت در فقه اسلامی را بازخوانی میکند و با موشکافی هدف قانونگذار در اصل تشریع مجازات توقیف و نظریۀ پرداخت جزای نقدی براثرِ تخلفات رانندگی، نتیجه میگیرد که با تحلیل حقوقی و فقهی، استظهار به اسباب قانونی زوال مالکیت و مشروعیت امر مزایده ناتمام است. نگارنده همچنین، در بعضی از فروض، الزامات موضوع مادۀ 11 قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی را خلاف اصول مسلّم حقوقی و قواعد فقهی میداند؛ چون این الزامات، از سویی، اثر قانونی مادۀ 6 قانون مزبور ـ مبنی بر موقتی بودن حکم توقیف ـ را در بعضی حالات عملاً بیاثر میکند و مانع از رجوع مالک به وسیلۀ نقلیۀ خویش میشود و از سوی دیگر، با مقاصد شریعت اسلامی مبنی بر تضمین عدالت اجتماعی نیز در تضاد است و مسئلۀ مالکیت را تحتالشعاع قرار میدهد.
https://jf.isca.ac.ir/article_66023_ae7a6483e8f26e93e18ad05d46e3145a.pdf
2018-03-21
61
92
10.22081/jf.2018.66023
مزایده
توقیف
دارا شدن بلاجهت
نهادهای انتظامی
وسایل نقلیه
عارف
بشیری
arefbashiri@yahoo.com
1
دانشجوی دکتری، دانشگاه مازندران
AUTHOR
محمد
محسنیدهکلانی
mmdehkalany@umz.ac.ir
2
مدیر گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه مازندران
AUTHOR
علیاکبر
ایزدیفرد
ali85akbar@yahoo.com
3
استاد فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشکده الهیات دانشگاه مازندران
AUTHOR
* قرآن کریم
1
1. آخوند خراسانی، محمدکاظمبنحسین (1406ق)، حاشیة المکاسب (للآخوند)، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ نخست.
2
2. آشتیانی، میرزا محمدحسنبنجعفر (1425ق)، کتاب القضاء (للآشتیانی؛ ط ـ الحدیثة)، قم، انتشارات زهیر (کنگرۀ علامه آشتیانی1)، چاپ نخست.
3
3. ابنمنظور، محمدبنمکرم (1414ق)، لسان العرب، بیروت، دار صادر، چاپ سوم.
4
4. اردبیلی، احمدبنمحمد (1403ق)، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ نخست.
5
5. افتاده، غلامحسین؛ شهری، غلامرضا؛ اسداللهی، حسن، مجموعه نظرهای مشورتی اداره کل امور حقوقی قوه قضاییه در مسایل مدنی، تهران، شرکت سهامی روزنامه رسمی کشور، چاپ نخست.
6
6. امامی، سید حسن (1418ق). حقوق مدنی (امامی)، تهران، انتشارات اسلامیه، چاپ نخست.
7
7. انصاری، ولیالله (1387)، حقوق قراردادهای اداری، تهران، حقوقدان، چاپ چهارم.
8
8. ایروانی، علیبنعبدالحسین نجفی (1406ق)، جمان السلک فی الإعراض عن الملک، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ نخست.
9
9. بجنوردی، سید حسنبنآقابزرگ موسوی (1419ق)، القواعد الفقهیة (للبجنوردی، السید حسن)، قم، الهادی، چاپ نخست.
10
10. بحرالعلوم، محمدبنمحمدتقی (1403ق)، بلغة الفقیه، تهران، منشورات مکتبة الصادق، چاپ چهارم.
11
11. بروجردی، آقا حسین طباطبائی (1429ق)، منابع فقه شیعه، ترجمۀ مهدی حسینیان قمی و محمدحسین صبوری، تهران، فرهنگ سبز، چاپ نخست.
12
12. بهبهانی، محمدباقربنمحمد اکمل (1417ق)، حاشیة مجمع الفائدة و البرهان، قم، مؤسسة العلامة المجدد الوحید البهبهانی، چاپ نخست.
13
13. بهجت گیلانی، محمد تقی (1426ق)، جامع المسائل (بهجت)، قم، نشر دفتر معظمله، چاپ دوم.
14
14. پیگولِوسکایا، ایلیا (1353)، تاریخ ایران؛ از دوران باستان تا پایان سدۀ هجدهم میلادی، تهران، پیام، چاپ نخست.
15
15. ترحینی عاملی، سید محمدحسین (1424ق)، الزبدة الفقهیة فی شرح الروضة البهیة، قم، دار الفقه للطباعة و النشر، چاپ چهارم.
16
16. __________ (1427ق)، الزبدة الفقهیة فی شرح الروضة البهیة، قم، دار الفقه للطباعة و النشر، چاپ چهارم.
17
17. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1386)، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، تهران، گنج دانش، چاپ سوم.
18
18. __________ (1391)، آرای شورای عالی ثبت و شرح آنها، تهران، گنج دانش.
19
19. حکیم، سید محمدسعید طباطبائی (1415ق)، منهاج الصالحین (للسید محمد سعید)، بیروت، دار الصفوة، چاپ نخست.
20
20. خمینی (امام)، سید روحاللّه موسوی (1422ق)، استفتاءات (امام خمینی)، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ پنجم.
21
21. __________ (1425ق)، تحریر الوسیلة، ترجمۀ علی اسلامی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
22
22. خوئی، سید ابوالقاسم موسوی (1418ق)، موسوعة الإمام الخوئی، قم، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی ره، چاپ نخست.
23
23. دیانت، ابوالحسن (1363)، «طسق یا تسک»، آینده، ش10-11، 380-383.
24
24. رضائی راد، عبدالحسین (1392)، «تأملی در کاربرد قاعدۀ فقهی اِعراض»، فقه و اصول، ش92، ص31-52.
25
25. رفیعی، احمد (1387)، «اثر فوت محکومعلیه بر مجازات مقرر در حکم»، مجله قضاوت، ش54، ص46-47.
26
26. روحانی، سید صادق حسینی (1382)، المسائل المستحدثة (للروحانی)، قم، مؤسسة دار الکتاب، چاپ دوم.
27
27. __________ (1410ق)، منهاج الصالحین (للروحانی)، قم، دارالعلم، چاپ نخست.
28
28. زراعت، عباس (1377)، شرح قانون مجازات اسلامی، نشر ققنوس، فیض، چاپ نخست.
29
29. سیستانی، سید علی حسینی (1417ق)، منهاج الصالحین (للسیستانی)، قم، مکتبه آیه الله سیدعلی سیستانی، قم، مطبعه ستاره، الطبعه الاولی.
30
30. شهید اول (محمدبنمکی عاملی) (۱۳۹۹ق)، القواعد و الفوائد، بهکوششِ عبدالهادی حکیم، قم، مکتبه المفید، چاپ نخست.
31
31. __________ (1417ق)، الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ دوم.
32
32. شهید ثانی (زینالدینبنعلی عاملی) (1413ق)، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، چاپ نخست.
33
33. صاحب جواهر (محمدحسن نجفی) (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم.
34
34. طاهری، حبیبالله (1418ق)، حقوق مدنی (طاهری)، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ دوم.
35
35. طباطبائی حکیم، سید محسن (1410ق)، منهاج الصالحین (المحشّی للحکیم)، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، چاپ نخست.
36
36. طباطبائی یزدی، سید محمدکاظم (1414ق)، تکملة العروة الوثقی، قم، کتابفروشی داوری، چاپ نخست.
37
37. __________ (1415ق)، سؤال و جواب (للسید الیزدی)، تهران، مرکز نشر العلوم الإسلامی، چاپ نخست.
38
38. طباطبائی، سید علیبنمحمد (1402ق)، ریاض المسائل (ط ـ الحدیثة)، قم، مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم المقدسة.
39
39. طریحی، فخرالدین (1375)، مجمعالبحرین، تهران، کتابفروشی مرتضوی، چاپ سوم.
40
40. عاملی، شهید اول، محمد بن مکی (1417ق)، الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ نخست.
41
41. علامه حلّی (حسنبنیوسفبنمطهر اسدی) (1414ق)، تذکرة الفقهاء (ط ـ الحدیثة)، قم، مؤسسۀ آلالبیت:، چاپ نخست.
42
42. __________ (1420ق)، تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة (ط ـ الحدیثة)، قم، مؤسسۀ امام صادق7، چاپ نخست.
43
43. علوی، سید ابوذر و محمدرضا طاهری فرد (1389)، مزایده، تهران، نگاه بینه، چاپ نخست.
44
44. فانی، منوچهر (1394)، ماهیت مزایده و تشریفات مربوط به آن در فقه و قانون اجرای احکام مدنی، تهران، جنگل و جاودانه، چاپ اول.
45
45. قرشی، سید علیاکبر (1412ق)، قاموس قرآن، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ ششم.
46
46. قزوینی، ملا علی قارپوزآبادی (1414ق)، صیغ العقود و الإیقاعات (محشّی)، قم، شکوری، چاپ نخست.
47
47. کاتوزیان، ناصر (1378)، قانون مدنی در نظم کنونی، تهران، دادگستر، چاپ دوم.
48
48. __________ (1379)، نظریۀ عمومی تعهدات، تهران، دادگستر، چاپ نخست.
49
49. __________ (1392) قواعد عمومی قراردادها، تهران، شرکت سهامی انتشار، چاپ سوم.
50
50. گلپایگانی، سید محمدرضا موسوی (1409ق)، مجمع المسائل (للگلپایگانی)، قم، دار القرآن الکریم، چاپ دوم.
51
51. گلدوزیان، ایرج (1380)، بایستههای حقوق جزای عمومی، تهران، میزان، چاپ پنجم.
52
52. مامقانی، محمدحسنبنالملاعبداللّه (1316ق)، غایة الآمال فی شرح کتاب المکاسب، قم، مجمع الذخائر الإسلامیة، چاپ نخست.
53
53. محقق ثانی (علیبنحسین کرکی) (1414ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم، مؤسسۀ آلالبیت:، چاپ دوم.
54
54. محقق داماد، سید مصطفی (1406ق)، قواعد فقه (محقق داماد)، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، چاپ دوازدهم.
55
55. مدرس، سید حسنبناسماعیل طباطبائی (1408ق)، الرسائل الفقهیة (للشهید المدرس)، تهران، ستاد بزرگداشت پنجاهمین سالگرد شهادت سید حسن مدرس، چاپ نخست.
56
56. مراغی، سید میرعبدالفتاحبنعلی حسینی (1417ق)، العناوین الفقهیة، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ نخست.
57
57. مشکینی، علی (1388ق)، إصطلاحات الأصول، قم، حکم، چاپ نخست.
58
58. مصطفوی، حسن (1402ق)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، مرکز الکتاب للترجمة و النشر، چاپ نخست.
59
59. مظفر، محمودبنمحمدحسن (1392ق)، إحیاء الأراضی الموات، قاهره، المطبعة العالمیة، چاپ نخست.
60
60. معاون آموزش پلیس راهور تهران بزرگ (مصاحبه) (1391)، «مزایدۀ اموال رهاشده در پارکینگها کاملاً قانونی است»، خبرگزاری شبستان، منتشرشده در تاریخ 6/3/1391، شناسۀ خبر: ۱۳۵۲۴۲، تاریخ بازیابی: 16/5/1397، قابلبازیابی در پیوند زیر:
61
<http://www.shabestan.ir/detail/News/135242>
62
61. مغنیه، محمدجواد (1421ق)، فقه الإمام الصادق7، قم، انصاریان، چاپ دوم.
63
62. مکارم شیرازی، ناصر (1428ق)، انوار الاصول، قم، مدرسة الامام علی بن ابیطالب7، چاپ دوم.
64
63. منصور، جهانگیر (1386)، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران: قانون اساسی مصوب 1358 اصلاحات و تغییرات و تتمیم قانون اساسی مصوب 1368، تهران، نشر داوران.
65
64. نجفی، محمد حسن، (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام. بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول. منابع انگلیسی
66
65. Enyclopedia International NewYorkGlorier (1971).
67
66. Verdun-Jones, Simon Nicholas, (1989) Criminal Law in Canada, Harcourt Brace Jovanovich Canada Inc, Toronto.
68
67. Murphy, cameron and liam Burges, (2006) Submission of the New South Wales Council for Civil Liberties to the NSW Legislation Review Committee Inquiry into strict and absolute liability, www.nswccl.org.au, august.
69
ORIGINAL_ARTICLE
نگاهی انتقادی به تعریف دامیه در فقه و قانون مجازات اسلامی با رویکردی همگرایانه با اصل کیفیت قانون
دامیه دومین گونه از جراحات سر و صورت (شجاج) بهشمار میرود. فقیهان تعریفهای گوناگونی از این جراحت ارائه نمودهاند که همۀ آنها را در سه تعریف کلی میتوان خلاصه نمود. قانونگذار جمهوری اسلامی ایران، با انعکاس تعریف مشهور فقیهان در بند «ب» مادۀ 709 قانون مجازات اسلامی، دامیه را جراحتی دانسته است که «اندکی وارد گوشت شود و همراه با جریان کم یا زیاد خون باشد». بررسی انتقادی نظریات گوناگون فقهی دربارۀ تعریف این جراحت و نیز تأمل در مفاد مادۀ بالا، موجب تردید در تعریف قانونیِ دامیه میشود. این تردیدها آنگاه ملموستر و مضبوط تر میشوند که در نقد و بررسی آرای فقهی و حقوقی، اصل کیفیت قانون بهمثابۀ تأسیسی نوین جهت تدقیق در ماهیت، اصالت و شکل وضع قانون مورد توجه قرار گیرد. از همین رو، در این نوشتار ضمن بررسی نظریات گوناگون فقیهان دربارۀ تعریف دامیه، تلاش میشود با نظر به اصل کیفیت قانون، ضمن تقیّد به روش اجتهادی در نقد گزارههای فقهی، تعریفی از دامیه ارائه گردد که همۀ شاخصههای قانون کیفی را دارا باشد.
https://jf.isca.ac.ir/article_66024_4d20664563b39ee5a1a1bd27a14e912e.pdf
2018-03-21
93
122
10.22081/jf.2018.66024
دامیه
فقیهان
اصل کیفیت قانون
شفافیت
پیشبینیپذیری
اعظم
مهدویپور
amahdavipoor@yahoo.com
1
استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه خوارزمی
AUTHOR
محمدجعفر
صادقپور
jafar.samen.1367@gmail.com
2
پژوهشگر مرکز مطالعات فقهی پزشکی قانونی
AUTHOR
حامد
رهدارپور
rahdarpour@yahoo.com
3
دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرمشناسی دانشگاه علامه طباطبائی
AUTHOR
منابع فارسی و عربی
1
1. ابنادریس حلی، محمدبنمنصوربناحمد (1410ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ دوم.
2
2. ابنسعید حلّی (یحییبنسعید) (1394ق)، نزهة الناظر فی الجمع بین الأشباه و النظائر، قم، منشورات رضی، چاپ نخست.
3
3. ابنفهد حلی، جمالالدین احمدبنمحمد (1407ق)، المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ نخست.
4
4. اسکافی، ابنجنید محمدبناحمد (1416ق)، مجموعة فتاوی ابن جنید، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ نخست.
5
5. بهجت فومنی، محمدتقی (1426ق)، جامع المسائل، قم، دفتر معظمله، چاپ دوم.
6
6. تبریزی، جوادبنعلی (1428ق)، تنقیح مبانی الأحکام ـ کتاب الدیات، قم، دار الصدیقة الشهیدة3، چاپ نخست.
7
7. جمعی از پژوهشگران، زیرنظرِ سید محمود هاشمی شاهرودی (1426ق)، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهلِبیت:، قم، مؤسسۀ دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهلِبیت:، چاپ نخست.
8
8. خمینی (امام)، سید روحاللّه موسوی (بیتا)، تحریر الوسیلة، قم، مؤسسۀ مطبوعات دار العلم، چاپ نخست.
9
9. خوانساری، سید احمدبنیوسف (1405ق)، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، قم، اسماعیلیان، چاپ دوم.
10
10. خوئی، سید ابوالقاسم موسوی (1422ق)، مبانی تکملة المنهاج، قم، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی، چاپ نخست.
11
11. دریک، ریچارد و همکاران (1391)، آناتومیِ گِرِی برای دانشجویان، ترجمۀ محمد اکبری و همکاران، تهران، ابنسینا، چاپ سوم.
12
12. راغب اصفهانی، حسینبنمحمد (1412ق)، مفردات ألفاظ القرآن، لبنان ـ سوریه، دار العلم ـ الدار الشامیة، چاپ نخست.
13
13. روحانی قمّی، سید صادق حسینی (1412ق)، فقه الصادق7، قم، دار الکتاب ـ مدرسۀ امام صادق7، چاپ نخست.
14
14. سبزواری، سید عبدالأعلی (1413ق)، مهذّب الأحکام، قم، مؤسسة المنار ـ دفتر حضرت آیةالله، چاپ چهارم.
15
15. سلّار دیلمی، حمزةبنعبدالعزیز (1404ق)، المراسم العلویة و الأحکام النبویة، قم، منشورات الحرمین، چاپ نخست.
16
16. شاهرودی، سید محمود هاشمی (1419ق)، بایستههای فقه جزا، تهران، نشر میزان ـ نشر دادگستر، چاپ نخست.
17
17. شریف مرتضی، علیبنحسین موسوی (1415ق)، الإنتصار فی إنفرادات الإمامیة، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ نخست.
18
18. __________ (1417ق)، المسائل الناصریات، تهران، رابطة الثقافة و العلاقات الإسلامیة، چاپ نخست.
19
19. شهید اول (محمدبنمکی) (1410ق)، اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة، بیروت، دار التراث، چاپ نخست.
20
20. شهید ثانی (زینالدینبنعلی عاملی) (1410ق)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشّی ـ کلانتر)، قم، کتابفروشی داوری، چاپ نخست.
21
21. __________ (1413ق)، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، چاپ نخست.
22
22. شیخ مفید (محمدبنمحمدبننعمان عکبری) (1413ق)، المقنعة، قم، کنگرۀ جهانی هزارۀ شیخ مفید، چاپ نخست.
23
23. صاحب جواهر (محمدحسن نجفی) (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم.
24
24. صدر، سید محمد (1420ق)، ما وراء الفقه، بیروت، دار الأضواء للطباعة و النشر و التوزیع، چاپ نخست.
25
25. طباطبائی، سید علیبنمحمد (1409ق)، الشرح الصغیر فی شرح مختصر النافع ـ حدیقة المؤمنین، قم، انتشارات کتابخانۀ آیةالله مرعشی نجفی1، چاپ نخست.
26
26. __________ (1418ق)، ریاض المسائل، قم، مؤسسۀ آل البیت:، چاپ نخست.
27
27. طریحی، فخرالدین (1416ق)، مجمع البحرین، تهران، کتابفروشی مرتضوی، چاپ سوم.
28
28. عاملی، یاسین عیسی (1413ق)، الإصطلاحات الفقهیة فی الرسائل العملیة، بیروت، دار البلاغة للطباعة و النشر و التوزیع، چاپ نخست.
29
29. علامه حلی (حسنبنیوسفبنمطهر اسدی) (1410ق)، إرشاد الأذهان إلی أحکام الإیمان، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ نخست.
30
30. __________ (1411ق)، تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین، تهران، مؤسسۀ چاپ و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ نخست.
31
31. __________ (1413ق)، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ نخست.
32
32. __________ (1420ق)، تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة (ط ـ الحدیثة)، قم، مؤسسۀ امام صادق7، چاپ نخست.
33
33. __________ (1421ق)، تلخیص المرام فی معرفة الأحکام، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم، چاپ نخست.
34
34. فاضل آبی، حسنبنابیطالب یوسفی (1417ق)، کشف الرموز فی شرح مختصر النافع، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ سوم.
35
35. فاضل لنکرانی، محمد (1418ق)، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة ـ الدیات، قم، مرکز فقهی ائمۀ اطهار:، چاپ نخست.
36
36. فاضل هندی، محمدبنحسن (1416ق)، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ نخست.
37
37. فخرالمحققین (محمدبنحسنبنیوسف حلّی) (1387ق)، إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، قم، اسماعیلیان، چاپ نخست.
38
38. فقعانی، علیبنعلیبنمحمدبنطی (1418ق)، الدر المنضود فی معرفة صیغ النیات و الإیقاعات و العقود، قم، مکتبة إمام العصرأ العلمیة، چاپ نخست.
39
39. فیاض کابلی، محمد اسحاق (1426ق)، رساله توضیحالمسائل، قم، انتشارات مجلسی، چاپ نخست.
40
40. فیض کاشانی، محمدمحسن ابنشاهمرتضی (1425ق)، الشافی فی العقائد و الأخلاق و الأحکام، تهران، دار نشر اللوح المحفوظ، چاپ نخست.
41
41. کوهن، باربارا جانسون (1395)، راهنمای جامع اصطلاحات پزشکی (مدیکال ترمینولوژی) 2017، ترجمۀ علی رستگار فرجزاده و فاطمه رمضان شمس، تهران، انتشارات اندیشۀ رفیع، چاپ نخست.
42
42. کاشفالغطاء نجفی (احمدبنعلیبنمحمدرضا) (1423ق)، سفینة النجاة و مشکاة الهدی و مصباح السعادات، نجف اشرف، مؤسسة کاشف الغطاء، چاپ نخست.
43
43. کلینی، ابوجعفر محمدبنیعقوب (1407ق)، الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم.
44
44. گرجی، ابوالقاسم (1390)، دیات، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ سوم.
45
45. مجلسی اول (محمدتقی) (1400ق)، یک دوره فقه کامل فارسی، تهران، مؤسسه و انتشارات فراهانی، چاپ نخست.
46
46. مجلسی دوم (محمدباقربنمحمدتقی) (بیتا)، حدود و قصاص و دیات، تهران، مؤسسۀ نشر آثار اسلامی، چاپ نخست.
47
47. محقق حلی (جعفربنحسن) (1418ق الف)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم، اسماعیلیان، چاپ دوم.
48
48. __________ (1418ق ب)، المختصر النافع فی فقه الإمامیة، قم، مؤسسة المطبوعات الدینیة، چاپ ششم.
49
49. مدنی کاشانی، حاجآقا رضا (1410ق)، کتاب القصاص للفقهاء و الخواص، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ دوم.
50
50. مرعشی نجفی، سید شهابالدین (1415ق)، القصاص علی ضوء القرآن و السنة، قم، انتشارات کتابخانۀ آیةالله مرعشی نجفی1، چاپ نخست.
51
51. مسچر، آنتونی (1395)، بافتشناسی پایه، ترجمۀ رضا شیرازی و همکاران، تهران، انتشارات میرماه، چاپ نخست.
52
52. مشکینی، میرزا علی (1418ق)، الفقه المأثور، قم، نشر الهادی، چاپ دوم.
53
53. مشکینی، میرزا علی (بیتا)، مصطلحات الفقه، بیجا، بینا.
54
54. مکارم شیرازی، ناصر (1427ق)، الفتاوی الجدیدة، قم، انتشارات مدرسۀ امام علی بنابیطالب7، چاپ دوم.
55
55. ملکیان، مصطفی (1381)، «شش ویژگی عقلانیت گفتاری»، بازتاب اندیشه، ش30. ص 13-21.
56
56. واسطی زبیدی، محبالدین و سید محمد مرتضی حسینی (1414ق)، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، چاپ نخست.
57
57. وحید خراسانی، حسین (1428ق)، منهاج الصالحین، قم، مدرسۀ امام باقر7، چاپ پنجم. منابع انگلیسی Books and Articles:
58
58. Lawn, Geoff; Improving public Access to Legislation; 2004; 6 UTS L Rev 49.
59
59. Oxford Advanced Learner's Dictionary; Oxford University Press, 2010
60
60. Tomasic, Roman; The sociology of Legislation, in Legislation and Society in Australia; Sydney, The law Foundation of New South Wales, 1980.
61
61. Voermans, Wim; styles of legislation and Their effects; 2011; Statute Law Review, 32 (2011), 38–53 Cases:
62
62. Kruslin v. France, European Court of Human Rights, 1990.
63
63. Huvig v. France, European Court of Human Rights, 1990.
64
64. Di Stefano v. Italy, European Court of Human Rights, 2012.
65
65. Capital Bank AD v. Bulgaria, European Court of Human Rights, 2005.
66
66. Maestri v. Italy, European Court of Human Rights ,2004.
67
67. Lambert v. Frane, European Court of Human Rights, 1996.
68
68. Malone v. United Kingdom, European Court of Human Rights ,1984.
69
69. K-H. W. v. Germany, European Court of Human Rights, 2001.
70
70. C.R. v. United Kingdom, European Court of Human Rights, 1995.
71
71. The Sunday Times v. United Kingdom, European Court of Human Rights, 1979.
72
72. Cantoni v. France, European Court of Human Rights, 1996
73
73. Jorgic v. Germany, European Court of Human Rights, 2007.
74
ORIGINAL_ARTICLE
مسئولیت مدنی سقط درمانی
سقطِجنین اگرچه در شرع مقدس و جوامع بشری، عملی منکر و قبیح شمرده میشود ولی در موارد تزاحم بین سلامتی مادر و حیات جنین، از دیدگاه فقیهان بسیاری، مادر مختار است حفظ سلامتی خود را ترجیح دهد. باوجود مجوز برای عمل سقط، مسئولیت مدنی مربوط به سقطدرمانی یکی از مسائل مطرح است. در این مسئله، قانونگذار بهتبعیت از بعضی نظرات بزرگان به سقوط ضمان حکم داده است. بررسی اطلاقات روایات ضمان دیۀ سقطِجنین از نکات بسیار حساس و مشکل این بحث است. نحوۀ اطلاقگیری و پذیرفتن یا نپذیرفتن اطلاق احوالی در این روایات از عمده مباحث تأثیرگذار در دلالت این ادله است. با بررسی ظهور ادله، اطمینان کافی برای اطلاقگیری از این روایات بهدست نمیآید. اگرچه عدم دلالت آنها نیز اطمینانآور نیست، عدم ظهور برای عدم اثبات کافی است. تنها دلیلْ اصل عملی استصحاب و برائت است که اصل اولی در بحث دیات و ضمانات را تعیین میکند. این اصل میتواند دلیل اثبات عدم مسئولیت ناشی از سقطدرمانی باشد.
https://jf.isca.ac.ir/article_66025_73ee86bf35023b5ee4c43ebecc5e84b1.pdf
2018-03-21
123
148
10.22081/jf.2018.66025
سقطدرمانی
ضمان سقط
دیۀ جنین
مسئولیت مدنی سقط
خطر جانی مادر
رضا
پورصدقی
rezapoorsedghi@gmail.com
1
دانش پژوه مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام و استاد حوزه علمیه قم
AUTHOR
حسنعلی
علیاکبریان
ha.aliakbarian@isca.ac.ir
2
دانشیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
AUTHOR
1. آملی، میرزا هاشم (1395ق)، مجمع الأفکار و مطرح الأنظار، قم، المطبعة العلمیة، چاپ نخست.
1
2. ابن ادریس حلّی، محمد (1410ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ دوم.
2
3. اردبیلی، احمدبنمحمد (1403ق)، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ نخست.
3
4. اصفهانی، محمدحسین (1418ق)، حاشیة کتاب المکاسب، قم، أنوار الهدی، چاپ نخست.
4
5. انصاری، مرتضی (1415ق)، کتاب المکاسب (للشیخ الأنصاری، ط ـ الحدیثة)، قم، کنگرۀ جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، چاپ نخست.
5
6. __________ (1428ق)، فرائد الأصول، قم، مجمع الفکر الإسلامی، چاپ نهم.
6
7. ایروانی، علی (1422ق)، الأصول فی علم الأصول، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم، چاپ نخست.
7
8. برقی، ابوجعفر احمدبنمحمدبنخالد (1371ق)، المحاسن (للبرقی)، قم، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم.
8
9. تبریزی، جوادبنعلی (1427ق)، صراط النجاة (للتبریزی)، قم، دار الصدیقة الشهیدة، چاپ نخست.
9
10. __________ (1387ق)، دروس فی مسائل علم الأصول، قم، دار الصدیقة الشهیدة3، چاپ دوم.
10
11. تبریزی، موسی (1369)، قاعدة الضرر، الید، التجاوز و الصحة (أوثق الوسائل)، قم، کتابفروشی کتبی نجفی، چاپ نخست.
11
12. خامنهای، سید علی (1420ق)، أجوبة الاستفتائات (بالعربیة)، بیروت، الدار الإسلامیة، چاپ سوم.
12
13. خمینی (امام)، سید روحاللّٰه (بیتا)، کتاب البیع (للإمام الخمینی)، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی1، چاپ نخست.
13
14. خوئی، سید ابوالقاسم (1427ق)، فقه الأعذار الشرعیة و المسائل الطبیة (المحشّی)، قم، دار الصدیقة الشهیدة3، چاپ نخست.
14
15. __________ (1422ق)، مصباح الأصول، قم، مؤسسة إحیاء آثار السید الخوئی، چاپ نخست.
15
16. __________ (بیتا)، مبانی تکملة المنهاج، بیجا، بینا .
16
17. __________ (1410ق)، تکملة المنهاج، قم، نشر مدینة العلم، چاپ بیستوهشتم.
17
18. سبزواری، سید عبدالأعلی (1413ق)، مهذب الأحکام (للسبزواری)، قم، مؤسسۀ المنار، چاپ چهارم.
18
19. شبیری زنجانی، سید موسی (1419ق)، کتاب نکاح (زنجانی)، قم، مؤسسۀ پژوهشی رایپرداز، چاپ نخست.
19
20. شهید ثانی (زینالدین عاملی) (1410ق)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشّی ـ کلانتر)، قم، کتابفروشی داوری، چاپ نخست.
20
21. شیخ صدوق (ابیجعفر محمدبنعلیبنالحسینبنبابویه قمّی) (1413ق)، من لا یحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم.
21
22. شیخ طوسی (محمدبنحسن) (1407ق)، تهذیب الأحکام، ج10، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم.
22
23. شیخالشریعه اصفهانی (فتحاللّه) (1410ق)، قاعدة لا ضرر (لشیخ الشریعة)، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ نخست.
23
24. شیرازی، سید محمد حسینی (1421ق)، الفقه، المرور و آداب السفر، بیروت، مؤسسة المجتبی، چاپ نخست.
24
25. صاحب جواهر (محمدحسن نجفی) (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم.
25
26. صدر، محمدباقر (1417ق)، بحوث فی علم الأصول، قم، مؤسسۀ دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهلِبیت:، چاپ سوم.
26
27. صیمری، مفلحبنحسن (1420ق)، غایة المرام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت، دار الهادی، چاپ نخست.
27
28. طباطبائی حکیم، سید محسن (1416ق)، مستمسک العروة الوثقی، قم، مؤسسة دار التفسیر، چاپ نخست.
28
29. طباطبائی، سید علی (1418ق)، ریاض المسائل (ط ـ الحدیثة)، قم، مؤسسۀ آلالبیت:، چاپ نخست.
29
30. عاملی، سید جواد (بیتا)، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة (ط ـ القدیمة)، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ نخست.
30
31. علامه حلی (حسنبنیوسفبنمطهر اسدی) (1420ق)، تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة (ط ـ الحدیثة)، ششجلدی، قم، مؤسسۀ امام صادق7، چاپ نخست.
31
32. فاضل لنکرانی، محمد (بیتا الف)، احکام پزشکان و بیماران، بیجا، بینا.
32
33. __________ (بیتا ب)، جامع المسائل (فارسی ـ فاضل)، دوجلدی، قم، انتشارات امیر قلم، چاپ یازدهم.
33
34. فاضل هندی (محمد اصفهانی) (1416ق)، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ نخست.
34
35. فخرالمحققین (محمدبنحسنبنیوسف حلی) (1387ق)، إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، قم، اسماعیلیان، چاپ نخست.
35
36. فرطوسی حویزی، حسین (1416ق)، التوضیح النافع فی شرح ترددات صاحب الشرائع، قم، انتشارات جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ دوم.
36
37. قائینی، محمد (1393)، «سقطِجنین از منظر پزشکی، فقه و حقوق»، فقه و اجتهاد، ش1، ص279-284.
37
38. __________ (1424ق)، المبسوط فی فقه المسائل المعاصرة، قم، مرکز فقه الأئمة الأطهار:، چاپ نخست.
38
39. کلینی، محمدبنیعقوب (1407ق)، الکافی (ط ـ الإسلامیة)، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم.
39
40. مامقانی، ملا عبداللّٰه (1350ق)، حاشیة علی رسالة لا ضرر (للمامقانی)، قم، مجمع الذخائر الإسلامیة، چاپ نخست.
40
41. محقق ثانی (علیبنحسین کرکی) (1414ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم، مؤسسۀ آلالبیت:، چاپ دوم.
41
42. محقق حلی (نجمالدین جعفربنحسن) (1408ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چهارجلدی، قم، اسماعیلیان، چاپ دوم.
42
43. مکارم شیرازی، ناصر (1427ق)، استفتائات جدید (مکارم)، قم، انتشارات مدرسۀ امام علی7، چاپ دوم.
43
44. منتظری، حسینعلی (1427ق)، احکام پزشکی، قم، سایه، چاپ سوم.
44
45. نراقی، مولی احمد (1415ق)، مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، قم، مؤسسۀ آلالبیت:، چاپ نخست.
45
46. نراقی، مولی محمد (1422ق)، مشارق الأحکام، یکجلدی، قم، کنگرۀ نراقیین ملا مهدی و ملا احمد، چاپ دوم.
46
47. هاشمی شاهرودی، سید محمود (1423ق)، قراءات فقهیة معاصرة، قم، مؤسسۀ دائرةالمعارف فقه اسلامی، چاپ نخست.
47
48. یزدی، محمدکاظم (1426ق)، حاشیة فرائد الأصول، قم، دارالهدی، چاپ نخست.
48
ORIGINAL_ARTICLE
تأملی در حکم تبدیل نیت تمتع به اِفراد در بانوان حجگزار
پژوهش پیشِرو حکم تبدیل نیت عمرۀ تمتع به حج اِفراد در مورد بانوان در انجام فریضۀ حج و عمره، بهدلیل لزوم رعایت شرط طهارت را بررسی کرده است. همچنین، فتواهای فقیهان و مستندات آنان را نیز در این باره کاویده است. یافتههای این پژوهش، که بهصورت اسنادی و کتابخانهای صورت گرفته، چنین است: با توجه به اینکه شرط ورود به مسجدالحرام و انجام طواف، طهارت است، بانوان میتوانند جهت رعایت این شرط، با استفاده از دارو از ایجاد قاعدگی جلوگیری کنند؛ مشروط به اینکه استفاده از دارو برای آنان ضرر قابلتوجهی نداشته باشد. اما در فرض پیشامد قاعدگی، درصورتیکه فرصت برای انجام اعمال عمره و درک حج، ضیق باشد، پنج نظریه مطرح شده است و مطابق با نظر مشهور فقیهان، بانوی حجگزار باید نیت عمرۀ تمتع را به حج اِفراد تبدیل نماید. اما دقت نظر در دو دسته از روایات موجود در این زمینه، ما را به این نتیجه میرساند که ملاک حکم در مورد وظیفۀ مکلفی که دچار قاعدگی شده، علم به امکان حصول طهارت، پیش از فرارسیدن زمان حج و عدم علم است: بدین معنا که اگر مکلف میداند حصول طهارت پیش از فرارسیدن زمان حج ممکن نیست، باید نیت خود را تبدیل به حج اِفراد نماید؛ اما اگر علم به حصول طهارت تا آن زمان ندارد، باید بر نیت تمتع باقی بماند و سعی و تقصیر را انجام دهد. در این صورت، چنانچه بعد از حصول طهارت فرصت داشت، بقیۀ اعمال عمرۀ تمتع را انجام دهد و اگر فرصت ضیق بود یا طهارت حاصل نشد، اعمال حج را بهجا آورده و پس از آن، طواف عمره قبل از انجام طواف حج را قضا کند.
https://jf.isca.ac.ir/article_66026_d014c2485594abcf258ad8aaceb18040.pdf
2018-03-21
149
166
10.22081/jf.2018.66026
حکم بانوان
قضای طواف
طهارت
تبدّل نیت
عدول
مهدی
ساجدی
mehdisajedi85@yahoo.com
1
استادیار و عضو هیات علمی دانشگاه قرآن و حدیث
AUTHOR
* قرآن کریم
1
1. بجنوردی، سید حسنبنآقابزرگ موسوی (1419ق)، القواعد الفقهیة، قم، الهادی، چاپ نخست.
2
2. حر عاملی، محمدبنحسن (1409ق)، وسائل الشیعة، قم، آلالبیت:.
3
3. آخوند خراسانی، شیخ محمدکاظم (1424ق)، کفایة الأصول، قم، مؤسسۀ نشر اسلامی.
4
4. خوئی، سید ابوالقاسم (1418ق)، موسوعة الإمام الخوئی، قم، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی، چاپ نخست.
5
5. سبحانی، جعفر (1426ق)، الحج فی الشریعة الإسلامیة الغراء، قم، انتشارات مؤسسۀ امام صادق7، چاپ نخست.
6
6. شبیری زنجانی، سید موسی (1424ق)، مناسک الحج، قم، مؤسسة الولاء للدراسات، چاپ نخست.
7
7. شیخ صدوق (محمدبنعلیبنبابویه) (1413ق)، من لا یحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ دوم.
8
8. شیخ طوسی (محمدبنحسن) (1387ق)، الإستبصار، تهران، المکتبة المرتضویة، چاپ سوم.
9
9. __________ (1407ق)، تهذیب الأحکام، بهتحقیقِ سید حسن موسوی خراسانی، تهران، دار الکتب الإسلامیة.
10
10. صاحب جواهر (محمدحسن نجفی) (بیتا)، جواهر الکلام، بیروت، دار إحیاء تراث العربی، چاپ هفتم.
11
11. طباطبائی یزدی، سید محمدکاظم (1419ق)، عروه الوثقی (محشی)، قم، انتشارات جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ نخست.
12
12. علامه حلی (حسنبنیوسف) (1412ق)، منتهی المطلب، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة، چاپ نخست.
13
13. کلینی، محمدبنیعقوب (1365)، کافی، تهران، دار الکتب الإسلامیة.
14
ORIGINAL_ARTICLE
خلاصةالمقالات
https://jf.isca.ac.ir/article_66027_5d42c234db614cb51be7dbb95390c862.pdf
2018-03-21
167
176
10.22081/jf.2018.66027
محمدحسین
حکمت
hikmet2057@gmail.com
1
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
Abstracts of articles ,edited by Mohammad Reza Zafari
https://jf.isca.ac.ir/article_66028_e46ff923a068c3d25f532c7081f39a3e.pdf
2018-03-21
177
184
10.22081/jf.2018.66028
محمدرضا
ظفری
zafari6@yahoo.com
1
استادیار دانشگاه پیام نور
AUTHOR