ORIGINAL_ARTICLE
بررسی فقهی قاعدۀ «تبعیت نماء از اصل» و رفع مانعیت آن در شکلگیری شرکتهای تعاونی
تولید محصول در برخی فعالیتهای اقتصادی با اشتراک نیروی کار ازطرفِ عامل، و سرمایه ازسوی صاحب آن انجام میشود. مطابق با قاعدۀ «تبعیت نماء از اصل»، محصول تولیدشده در مِلک صاحبِ سرمایه قرار میگیرد و نیروی کار فقط باید به دستمزد اکتفا نماید. بر همین اساس، برخی در عقودی مانند مضاربه اشکال میکنند. این اشکال در تعاونیهای مصطلح آشکارتر است. به عبارت دیگر، در تعاونیها با این پرسش روبهرو هستیم که باوجود قاعدۀ پیشگفته آیا فعالیت اقتصادی در قالب تعاونیها صحیح است؟ براساس پرسش مطرحشده، فرضیۀ این پژوهش چنین است: درصورتیکه تعدادی از نیروهای کار در یک فعالیت اقتصادی، سرمایۀ آن را بهصورت مشاع تأمین کنند، بهلحاظ موازین شرعی حق دارند با توافقِ هم سود متناسب و محدودی برای سرمایه تعیین کنند تا مابقی محصول و نماء به نیروهای کار، براساس میزان کار و نقشی که در تولید محصول و نماء دارند، توزیع شود. بنابراین، تأسیس شرکتهایی مانند شرکتهای تعاونی متداول، ازنظرِ ضوابط فقهی مشکلی ندارد.
این پژوهش برای پاسخ به پرسش پیشگفته و نیز بررسی فرضیۀ ذکرشده انجام شده و از روش تحلیل متن و مطالعۀ کتابخانهای بهره برده است. دستاورد این پژوهش گویای آن است که اصل قاعدۀ مربوط به نمائات طبیعی است و در عقود تجاری چنین قاعدهای جاری نیست. بهفرض ثبوت این قاعده، اگر فعالان اقتصادی با هم توافق کنند، حق دارند براساس توافق عمل نمایند. بنابراین شرکتهای تعاونی بهمفهوم مصطلح، از ناحیۀ این قاعده با مشکل فقهی روبهرو نیستند.
https://jf.isca.ac.ir/article_65372_517aeb0bb571315121bf89c9bcbf7afc.pdf
2017-06-22
7
38
10.22081/jf.2017.65372
شرکت تعاونی
تبعیت نماء از اصل
سرمایه
نیروی کار
محصول تولیدشده
احمدعلی
یوسفی
economy.islamic@gmail.com
1
پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
LEAD_AUTHOR
سید ابراهیم
صباغیان
s.ebrahim1358@gmail.com
2
دانشپژوه سطح چهار مرکز جامع علوم اسلامی ولیامر(عج)
AUTHOR
1. ابنادریس حلی (محمدبنمنصوربناحمد) (1410ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، یکجلدی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
1
2. ابنحمزه طوسی (محمدبنعلیبنحمزه) (1408ق)، الوسیلة إلی نیل الفضیلة، یکجلدی، قم، انتشارات کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی1.
2
3. اصفهانی، محمدحسین (1409ق)، الإجارة، قم، النشر الإسلامی.
3
4. بجنوردی، میرزاحسن (1371)، القواعد الفقهیة، قم، اسماعیلیان.
4
5. بروجردی، مرتضی (1365)، مستند العروة الوثقی؛ کتاب الإجارة، تقریرات درس آیتالله خوئی، قم، لطفی.
5
6. بنیاد نشر آثار و اندیشههای شهید آیتالله دکتر بهشتی (1393)، اقتصاد تعاونی، تهران، روزنه.
6
7. حر عاملی، محمدبنحسن (1409ق)، وسائل الشیعة، سیجلدی، قم، مؤسسه آل البیت:، چاپ نخست.
7
8. حسینی بهشتی، سیدمحمدحسین (1374)، اهمیت شیوه تعاون، یکجلدی، تهران، وزارت تعاون، چاپ نخست.
8
9. حکیم، سیدمحسن طباطبایی (1416ق)، مستمسک العروة الوثقی، چهاردهجلدی، قم، مؤسسة دار التفسیر، چاپ نخست.
9
10. حلبی، ابوالصلاح (تقیالدینبننجمالدین) (1403ق)، الکافی فی الفقه، اصفهان، کتابخانه عمومی امام امیرالمؤمنین7.
10
11. خوئی، سیدابولقاسم موسوی (بیتا)، المکاسب ـ مصباح الفقاهة، هفتجلدی، تقریرِ محمدعلی توحیدی، بیجا (چاپ سنگی).
11
12. _____________ (1418ق)، موسوعة الإمام الخوئی، سیوسهجلدی، قم، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی1، چاپ نخست.
12
13. سیفی مازندرانی، علیاکبر (1427ق)، دلیل تحریر الوسیلة ـ المضاربة، یکجلدی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی1، چاپ نخست.
13
14. شهید ثانی (زیدبنعلی عاملی) (1410ق)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، دهجلدی، قم، داوری.
14
15. شیخ طوسی (ابوجعفر محمدبنحسن) (1390ق)، الإستبصار فیما اختلف من الأخبار، چهارجلدی، تهران، دارالکتب الإسلامیة.
15
16. _____________ (1407ق)، الخلاف، ششجلدی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ نخست.
16
17. _____________ (1387ق)، المبسوط فی فقه الإمامیة، هشتجلدی، تهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، چاپ سوم.
17
18. _____________ (1407ق)، تهذیب الحکام، دهجلدی، تهران، دارالکتب الإسلامیة.
18
19. شیخ مفید (محمدبننعمان عکبری بغدادی) (1413ق)، المقنعة، یکجلدی، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید.
19
20. صاحب جواهر (محمدحسن نجفی) (1376)، جواهر الکلام، تهران، دار الکتب الإسلامیة.
20
21. صدر، سیدمحمدباقر (1408ق)، بحوث فی شرح العروة الوثقی، چهارجلدی، قم، مجمع الشهید آیة الله الصدر العلمی.
21
22. طباطبائی یزدی، سیدمحمدکاظم (1409ق)، العروة الوثقی (للسید الیزدی)، دوجلدی، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ دوم.
22
23. علامه حلی (حسنبنیوسفبنمطهر اسدی) (1414ق)، تذکرة الفقهاء، هفدهجلدی، قم، مؤسسه آل البیت:.
23
24. _____________ (1413ق)، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، نُهجلدی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم.
24
25. کلینی، ابوجعفر محمدبنیعقوب (1407ق)، الکافی (ط ـ الإسلامیة)، هشتجلدی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم.
25
26. محقق بحرانی (آل عصفور، یوسفبناحمدبنابراهیم) (1405ق)، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، بیستوپنججلدی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ نخست.
26
27. محقق حلی (نجمالدین جعفربنحسن) (1412ق)، نکة النهایة، سهجلدی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
27
28. _____________ (1408ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چهارجلدی، قم، اسماعیلیان، چاپ دوم.
28
29. مصطفوی، سیدمحمدکاظم (1421ق)، مائة قاعدة فقهیة، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
29
30. نراقی، مولیاحمدبنمحمدمهدی (1415ق)، مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، نوزدهجلدی، قم، مؤسسه آل البیت:، چاپ نخست.
30
31. هاشمی شاهرودی، سید محمود (1426ق)، بحوث فی الفقه الزراعی، قم، مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت:.
31
32. _____________ (1423ق)، الإجارة، ج1، قم، مؤسسه دائرةالمعارف الفقه الإسلامی.
32
33. _____________ (1432ق)، بحوث فی الفقه کتاب المضاربة، یکجلدی، قم، مرکز فقهی و معارف اسلامی اهل بیت:، چاپ نخست.
33
34. یوسفی، احمدعلی (1394)، اقتصاد تعاونی از منظر اسلام، یکجلدی، تهران، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ نخست.
34
ORIGINAL_ARTICLE
امکانسنجی فقهی گذار از مجازاتهای بدنی
این مقاله در جستوجوی بنیادهایی فقهی است که برپایۀ آنها میتوان به امکان شرعیِ گذار از مجازاتهای بدنی بهعنوان حد یا تعزیر نظر داد. مقاله بر بنیادهایی مانند امضایی بودن همۀ مجازاتهایی که در متون دینی ذکر شده، تکیه میکند. بر این اساس، بر موضوعیت نداشتن شکل و شیوۀ اجرای مجازات و اهمیت داشتن مقاصد موردِنظر از اجرای کیفر نزد عقلای جهان و نیز عبادی نبودن مقررات ناظر به نوع مجازاتها تأکید میکند. در نتیجه، ضرورت فهم متون مربوط به تعیین کیفر در سایۀ تغییر و تحولات عقلایی، و گذار از همۀ مجازاتهای بدنی ـ خواه بهعنوان حد و خواه تعزیر ـ را همچون نظریهای فقهی (که البته باب بحث دربارۀ آن گشوده است) بیاشکال میداند. همچنین، این مقاله عناوین ثانوی و آثار جانبی نامطلوب اجرای مجازاتهای بدنی، مانند بیزاری عمومی در جامعۀ اسلامی و جامعۀ جهانی و گستردگی اختیارات حکومت اسلامی را برمیشمارد و بر این پایه، گذار از مجازاتهای بدنی با استناد به عناوین ثانوی را هم روا میشمرد. افزون بر این، نشان میدهد که گاهی برخی از عناوین ثانوی، مشروعیت اجرای مجازاتهای بدنی را با اشکال روبهرو میکند. البته، پیشنهاد جایگزینهای مجازاتهای بدنی، در صورت جواز عدول از آنها، موضوع این نوشتار نیست و به فرصتی جداگانه نیاز دارد.
https://jf.isca.ac.ir/article_65373_eb0119a11a7f31fd5bdd3b0d421a8868.pdf
2017-06-22
39
70
10.22081/jf.2017.65373
فقه جزایی
مجازات بدنی
رجم
تازیانه
قطع عضو
رحیم
نوبهار
r-nobahar@sbu.ac.ir
1
دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
1. اصفهانی، محمدحسین (1374ق)، نهایة الدرایة فی شرح الکفایة، قم، سیدالشهداء، چاپ نخست.
1
2. امور تحقیق و پژوهش کمیسیون حقوق بشر اسلامی ایران (1390)، «تأملی بر مجازاتهای بدنی از منظر فقه، قانون و موازین بینالمللی»، قابلدسترس در: http://www.ihrn.ir.
2
3. ایازی، سیدمحمدعلی (1386)، «کرامت انسان و آزادی در قرآن»، بینات، ش56.
3
4. بادامچی، حسین (1392)، قانون حمورابی، تهران، نگاه معاصر، چاپ نخست.
4
5. بغدادی، محمدبنحبیب (1361ق)، المحبر، بیجا، مطبعة الدائرة.
5
6. بولک، برنار (1382)، کیفرشناسی، ترجمۀ علیحسین نجفی ابرندآبادی، تهران، مجد، چاپ سوم.
6
7. حلی، جعفربنحسن (محقق) (1408ق)، شرائع الإسلام، ج3، قم، اسماعیلیان، چاپ دوم.
7
8. خسروشاهی، قدرتالله، «فلسفۀ مجازات از دیدگاه اسلام (1)»، پژوهشهای راهبردی، ش21 و 22.
8
9. _____________، «فلسفۀ مجازات از دیدگاه اسلام (2)»، پژوهشهای راهبردی، ش23 و 24.
9
10. خمینی (امام)، سیدروحالله موسوی (1373)، مناهج الوصول إلی علم الأصول، ج1، قم، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی1، چاپ نخست.
10
11. _____________ (1385ق)، الرسائل، مع تذییلات لمجتبی الطهرانی، دوجلدی، ج1، قم، اسماعیلیان.
11
12. دوستخواه، جلیل (1385)، اوستا، ج2، تهران، مروارید، چاپ دهم.
12
13. زرکلی، خیرالدین (1410ق)، الأعلام، ج2، بیروت، دارالعلم للملایین، چاپ پنجم.
13
14. سبحانی تبریزی، جعفر (1424ق)، إرشاد العقول إلی مباحث الأصول، ج3، قم، مؤسسۀ امام صادق7، چاپ نخست.
14
15. سلیمانی، حسین (1384)، عدالت کیفری در آیین یهود، قم، مرکز بینالمللی گفتو گوی تمدنها و مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، چاپ نخست.
15
16. شاملو، باقر و نصیرباغیان، حسین (1390)، «اصول حاکم بر مجازاتهای بدنی»، تحقیقات حقوقی، ش56.
16
17. شهابی خراسانی، میرزامحمود (1390)، قواعد فقه، تهران، دانشگاه تهران، چاپ پنجم.
17
18. شهید اول (محمد مکی عاملی) (بیتا)، القواعد والفوائد، ج1و2، تحقیقِ عبدالهادی الحکیم، قم، مکتبة المفید (افست از چاپ 1400ق نجف اشرف).
18
19. صاحب جواهر (محمدحسن نجفی) (1981م)، جواهرالکلام، ج41، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
19
20. طباطبائی، سیدعلی (1418ق)، ریاض المسائل، ج15، قم، آل البیت:، چاپ نخست.
20
21. طباطبائی، سیدمحمدحسین (1393ق/1974م)، المیزان فی تفسیر القرآن، ج20، قم، اسماعیلیان.
21
22. عاملی، محمد (1403ق)، وسائل الشیعة، ج3، 16، 18 و 19، تهران، اسلامیه، چاپ پنجم.
22
23. عراقی، ضیاءالدین (1370ق)، بدایع الأفکار فی الأصول، ج1، تقریرِ میرزاهاشم آملی، نجف اشرف، المطبعة العلمیة، چاپ نخست.
23
24. علی، جواد (1978م)، المفصل فی تاریخ العرب قبل الإسلام، ج5، بغداد و بیروت، مکتبة النهضة و دارالعلم للملایین، چاپ دوم.
24
25. علیاکبریان، حسنعلی (1395)، درآمدی بر فلسفه احکام: کارکردها و راههای شناخت، قم، پژوهشکده فقه و حقوق، چاپ نخست.
25
26. علیزاده، طباطبایی، سیدحسین (1395)، مبانی اخلاقی ـ فقهی ممنوعیت مطلق شکنجه (رسالۀ دکتری به راهنمایی رحیم نوبهار)، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، دانشکده الهیات و فلسفه.
26
27. عیاشی، مسعودبنعیاش (بیتا)، کتاب التفسیر، ج1، تهران، المکتبة العلمیة الإسلامیة.
27
28. فیاضی، مسعود (1394)، «ماهیت احکام امضایی»، مطالعات اسلامی ـ فقه و اصول، ش102، ص109-129.
28
29. قلقشندی، احمدبنعلی (بیتا)، صبح الأعشی فی صناعة الإنشاء، ج1، تحقیقِ محمدحسین شمسالدین، بیروت، دارالکتب العلمیة.
29
30. قماشی، سعید (1394)، «کرامت انسانی، راهبرد استنباط احکام شریعت»، فقه و مبانی حقوق اسلامی، دورۀ 48، ش1.
30
31. کلینی، محمدبنیعقوب (1387ق)، الفروع من الکافی، ج7، تحقیقِ علیاکبر غفاری، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ ششم.
31
32. لطفی، مکی ابراهیم (1978)، «من التراث العراقی السحیق: شریعة حمورابی دراسة مقارنة بین الشریعة البابلیة والشرایع السماویة والقوانین المعاصرة الوضعیة»، مجلة القضاء، السنة 33، الرقم1و2، ص137-186.
32
33. متقی هندی، علاءالدین علی (1401ق/1981م)، کنز العمال، تحقیقِ بکری حیانی و صفوة السقا، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ پنجم.
33
34. مجلسی، محمدباقر (1983م)، بحارالأنوار، ج54، بیروت، مؤسسة الوفاء، چاپ دوم.
34
35. محقق داماد، سیدمصطفی (1396)، بازخوانی فقهی امر به معروف و نهی از منکر و اجرای حدود، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی.
35
36. مکارم شیرازی، ناصر (1377)، أنوار الفقاهه (کتاب الحدود و التعزیرات)، قم، مدرسه امام علیبنابیطالب7، چاپ نخست.
36
37. _____________ (1428ق)، أنوار الأصول، ج2، تقریرِ احمد قدسی، قم، مدرسه امام علیبنابیطالب7.
37
38. منتظری، حسینعلی (1387)، مجازاتهای اسلامی و حقوق بشر، قم، ارغوان دانش، چاپ نخست.
38
39. موسوی اردبیلی، سیدعبدالکریم (1392)، حقوق و دادرسی کیفری در آیینه فقه، ج1، قم، رادنگار، چاپ نخست.
39
40. _____________ (1427ق)، فقه الحدود والتعزیرات، ج1، قم، جامعة المفید، چاپ دوم.
40
41. نوبهار، رحیم (1381)، «به سوی مجازاتهای هرچه انسانیتر»، مجموعه مقالات همایش بینالمللی حقوق بشر و گفتگوی تمدنها، قم، دانشگاه مفید.
41
42. _____________ (1384)، «دین و کرامت انسانی»، مجموعه مقالات همایش بینالمللی مبانی نظری حقوق بشر، قم، دانشگاه مفید.
42
43. _____________ (1389ب)، اصل قضایی بودن مجازاتها: تحلیل فقهی حق بر محاکمۀ عادلانه، تهران، شهر دانش، چاپ نخست.
43
44. _____________ (1389الف)، اهداف مجازاتها در جرایم جنسی: چشماندازی اسلامی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، چاپ نخست.
44
45. _____________ (1393)، «از تعطیل حد تا الغاگرایی کیفری»، پژوهشهای حقوق تطبیقی، دورۀ 18، ش4.
45
46. نیشابوری، مسلمبنالحجاج (1422ق)، صحیح مسلم، بیروت، المکتبة العصریة، چاپ نخست.
46
هافنر،هری (1384)، قانوننامهای از آسیای صغیر، ترجمۀ فرناز اکبری رومنی، با دیباچۀ علیحسین نجفی ابرندآبادی، تهران، انتشارات حقوقی، چاپ نخست.
47
ORIGINAL_ARTICLE
تبدیلناپذیری حدود(مجازاتهای بدنی معیّن) در اسلام
برخی حدود و مجازاتهای بدنی معیّنشده برای جرائم خاص پیشینهای بسیار پیشتر از اسلام دارند. رسول گرامی اسلام6 نیز بر اجرای بدون تغییر آنها تأکید و با تبدیل آنها ازسوی یهودیان اطراف مدینه مخالفت کردهاند. باوجود این، امروزه شنیده میشود افرادی دیدگاه تبدیل مجازات را مطرح میکنند. ازآنجاکه ثبات و تبدیلناپذیری حدود اسلامی (بهعنوان حکم اولی) مطابق صناعت فقهی و از مسلّمات همۀ فرقههای اسلامی است، تردیدی دربارۀ آن وجود نداشته تا به اثباتش پرداخته شود. به همین دلیل، بهنظر میرسد دیدگاه مذکور بدون توجه به پیشینه و بی دسترسی کامل به دلایل ثبات حدود طرح شده است. از این رو، برای امکان قضاوت دربارۀ چنین دیدگاهی، بررسی و تقریر ادلهای که میتواند مبنای نظر فقیهان باشد، هرچند بهاختصار و به میزان یک مقاله، ضروری بهنظر میرسد. بر این اساس، این مقاله برای نخستین بار 17 دلیل و قرینه ارائه داده است. این موارد طبق صناعت فقه و فلسفۀ احکام، اصول فقه و کلام میتوانند بیانگر تبدیلناپذیری حدود باشند.
https://jf.isca.ac.ir/article_65374_d38fe87aae6e23f16583904ccf5cd5bd.pdf
2017-06-22
71
98
10.22081/jf.2017.65374
حدود
مجازات بدنی
مجازات معیّن
مجازات اسلامی
محمد علی
خادمی کوشا
khademi.50@gmail.com
1
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
AUTHOR
1. ابنکثیر (اسماعیل قرشی دمشقی) (1412ق)، تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دارالمعرفة للطباعة والنشر و التوزیع.
1
2. ابنماجه قزوینی، محمد (بیتا)، سنن ابن ماجه، بیروت، دار الفکر للطباعه و النشر.
2
3. احسائی، ابنابیجمهور، محمدبنعلی (1405ق)، عوالی اللئالی العزیزیة، چهارجلدی، قم، دار سید الشهداء7 للنشر، چاپ نخست.
3
4. اصفهانی، محمد حسین کمپانی (1418ق)، حاشیة کتاب المکاسب، پنججلدی، قم، أنوار الهدی، چاپ نخست.
4
5. بحر العلوم بروجردی، سیدمهدی (1427ق)، مصابیح الأحکام، دوجلدی، قم، منشورات میثم التمار، چاپ نخست.
5
6. بحرانی، یوسفبناحمدبنابراهیم آلعصفور (1405ق)، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، بیستوپنججلدی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ نخست.
6
7. _____________ (1423ق)، الدرر النجفیة من الملتقطات الیوسفیة، چهارجلدی، بیروت، دار المصطفی لإحیاء التراث، چاپ نخست.
7
8. بخاری، محمد (1401ق)، صحیح البخاری،بیروت،دار الفکر للطباعة و النشر.
8
9. بروجردی، آقاحسین طباطبایی (1429ق)، جامع أحادیث الشیعة، سیویکجلدی، تهران، فرهنگ سبز، چاپ نخست.
9
10. جوهری، اسماعیلبنحماد (1410ق)، الصحاح ـ تاج اللغة و صحاح العربیة، ششجلدی، بیروت، دار العلم للملایین، چاپ نخست.
10
11. حر عاملی، محمدبنحسن (1409ق)، وسائل الشیعة، سیجلدی، قم، مؤسسه آلالبیت:، چاپ نخست.
11
12. خوانساری، آقاحسینبنمحمد (بیتا)، مشارق الشموس فی شرح الدروس، بیجا، موسسه آل البیت: لاحیاء التراث .
12
13. خوانساری، سیداحمدبنیوسف (1405ق)، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، هفتجلدی، قم، اسماعیلیان، چاپ دوم.
13
14. دارمی، عبدالله (1349ق)، سنن دارمی، دمشق، باب البرید.
14
15. راوندی، قطبالدین، سعیدبنعبداللّٰه (1409ق)، الخرائج و الجرائح، سهجلدی، قم، مؤسسه امام مهدی ـ عجل الله تعالی فرجه ـ، چاپ نخست.
15
16. _____________ (1405ق)، فقه القرآن، دوجلدی، قم، انتشارات کتابخانه آیةالله مرعشی نجفی1، چاپ دوم.
16
17. سرخسی، شمسالدین (بیتا)، المبسوط، بیروت، دار المعرفة.
17
18. سید رضی، محمد (1414ق)، نهج البلاغة، یکجلدی، قم، مؤسسه نهجالبلاغه، چاپ نخست.
18
19. سیوری، مقدادبنعبداللّٰه حلّی (1404ق)، التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، چهارجلدی، قم، انتشارات کتابخانه آیةالله مرعشی نجفی1، چاپ نخست.
19
20. _____________ (1425ق)، کنز العرفان فی فقه القرآن، دوجلدی، قم، مرتضوی، چاپ نخست.
20
21. شاهرودی، سیدمحمود هاشمی (1425ق)، کتاب الخمس، دوجلدی، قم، مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت:، چاپ دوم.
21
22. شنقیطی، محمد امین (1415ق)، أضواء البیان، بیروت، دار الفکر للطباعة و النشر.
22
23. شهید ثانی (زینالدینبنعلی عاملی) (1413ق)، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، پانزدهجلدی، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، چاپ نخست.
23
24. شیخ بهائی (بهاءالدین، محمدبنحسین عاملی) (1429ق)، جامع عباسی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ نخست.
24
25. شیخ صدوق (محمدبنعلیبنبابویه قمّی) (1386ق)، علل الشرائع، دوجلدی، قم، کتابفروشی داوری، چاپ نخست.
25
26. _____________ (1413ق)، من لا یحضره الفقیه، چهارجلدی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم.
26
27. شیخ طوسی (شیخ الطائفه، ابوجعفر محمدبنحسن) (1387ق)، المبسوط فی فقه الإمامیة، هشتجلدی، تهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
27
28. _____________ (1209ق)، التبیان،بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
28
29. _____________ (1375ق)، الإقتصاد الهادی إلی طریق الرشاد، یکجلدی، تهران، کتابخانه جامع چهلستون، چاپ نخست.
29
30. _____________ (1400ق)، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، یکجلدی، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ دوم.
30
31. _____________ (1407ق)، تهذیب الأحکام، دهجلدی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم.
31
32. _____________ (1414ق)، الأمالی، یکجلدی، قم، چاپ نخست.
32
33. صاحببنعباد (کافی الکفاة، اسماعیلبنعباد) (1414ق)، المحیط فی اللغة، دهجلدی، بیروت، عالم الکتاب، چاپ نخست.
33
34. طباطبائی حائری، سیدعلیبنمحمد (1409ق)، الشرح الصغیر فی شرح مختصر النافع ـ حدیقة المؤمنین، سهجلدی، قم، کتابخانه آیةالله مرعشی نجفی1، چاپ نخست.
34
35. _____________ (1418ق)، ریاض المسائل، شانزدهجلدی، قم، مؤسسه آل البیت:، چاپ نخست.
35
36. طبرانی، سلیمان (بیتا)، المعجم الکبیر، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
36
37. طبرسی، احمدبنعلی (1403ق)، الإحتجاج، دوجلدی، مشهد، نشر مرتضی، چاپ نخست.
37
38. عاملی حسینی، سیدجوادبنمحمد (1419ق)، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة، بیستوسهجلدی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ نخست.
38
39. عراقی، آقاضیاءالدین (1414ق)، شرح تبصرة المتعلمین، پنججلدی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ نخست.
39
40. علامه حلی (حسنبنیوسفبنمطهر اسدی) (1414ق)، تذکرة الفقهاء، چهاردهجلدی، قم، مؤسسه آل البیت:، چاپ نخست.
40
41. _____________ (1412ق)، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، پانزدهجلدی، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة، چاپ نخست.
41
42. عمید زنجانی، عباسعلی (1421ق)، فقه سیاسی، سهجلدی، تهران، امیرکبیر، چاپ چهارم.
42
43. فاضل هندی (محمدبنحسن اصفهانی) (1416ق)، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، یازدهجلدی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ نخست.
43
44. فراهیدی، خلیلبناحمد (1410ق)، کتاب العین، هشتجلدی، قم، هجرت، چاپ دوم.
44
45. کاشانی، ملاحبیبالله شریف (1428ق)، منتقد المنافع فی شرح المختصر النافع ـ کتاب الطهارة، دوجلدی، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم، چاپ نخست.
45
46. کرکی (محقق ثانی، علیبنحسین عاملی) (1414ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، سیزدهجلدی، قم، مؤسسه آل البیت:، چاپ دوم.
46
47. کرمانشاهی، آقامحمدعلیبنوحید بهبهانی (1421ق)، مقامع الفضل، دوجلدی، قم، مؤسسه علامه مجدد وحید بهبهانی، چاپ نخست.
47
48. کلینی، ابوجعفر، محمدبنیعقوب (1407ق)، الکافی، هشتجلدی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم.
48
49. کوفی، محمدبنمحمد اشعث (بیتا)، الجعفریات ـ الأشعثیات، یکجلدی، تهران، کتابفروشی نینوا، چاپ نخست (همراه با کتاب قرب الاسناد).
49
50. گلپایگانی، سیدمحمدرضا موسوی (1412ق)، الدر المنضود فی أحکام الحدود، سهجلدی، قم، دار القرآن الکریم، چاپ نخست.
50
51. قرطبی، محمد بن أحمد الأنصاری (1405ق)، الجامع لأحکام القرآن، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
51
52. مالکبنانس (1406ق)، الموطأ، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
52
53. مجلسی دوم (علامه محمدباقربنمحمدتقی) (1406ق)، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، شانزدهجلدی، قم، انتشارات کتابخانه آیةالله مرعشی نجفی1، چاپ نخست.
53
54. _____________ (1410ق)، بحار الأنوار، سیوسهجلدی، بیروت، مؤسسة الطبع والنشر، چاپ نخست.
54
55. مرعشی نجفی، سید شهاب الدین (1415ق)، القصاص علی ضوء القرآن و السنة، سهجلدی، قم، انتشارات کتابخانه آیةالله مرعشی نجفی1، چاپ نخست.
55
56. _____________ (1424ق)، السرقة علی ضوء القرآن و السنة، یکجلدی، قم، انتشارات کتابخانه آیةالله مرعشی نجفی1، چاپ نخست.
56
57. مغربی، نعمانبنمحمد تمیمی (1385ق)، دعائم الإسلام، دوجلدی، قم، مؤسسه آل البیت:، چاپ دوم.
57
58. _____________ (بیتا)، تأویل الدعائم، سهجلدی، القاهرة، دارالمعارف، چاپ نخست.
58
59. مکارم شیرازی، ناصر (1425ق)، تعزیر و گسترۀ آن، یکجلدی، قم، انتشارات مدرسة الإمام علی بن أبی طالب7، چاپ نخست.
59
60. مؤمن قمّی، محمد (1415ق)، کلمات سدیدة فی مسائل جدیدة، یکجلدی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ نخست.
60
61. میرزای قمّی (ابوالقاسمبنمحمدحسن گیلانی) (1413ق)، جامع الشتات فی أجوبة السؤالات (للمیرزا القمی)، چهارجلدی، تهران، مؤسسه کیهان، چاپ نخست.
61
62. نراقی، مولیمحمدمهدیبنابیذر (بیتا)، لوامع الأحکام فی فقه شریعة الإسلام، یکجلدی، قم، کتابخانه آیةالله مرعشی نجفی1، چاپ نخست.
62
63. نوری، محدث، میرزاحسین (1408ق)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، هجدهجلدی، بیروت، مؤسسه آل البیت:، چاپ نخست.
63
64. نووی، محیالدین (بیتا)، المجموع، بیروت، دار الفکر.
64
65. نیشابوری، مسلم (بیتا)، صحیح مسلم، بیروت، دار الفکر.
65
66. وحید بهبهانی، محمدباقربنمحمد اکمل (1415ق)، الفوائد الحائریة، یکجلدی، قم، مجمع الفکر الإسلامی، چاپ نخست.
66
67. _____________ (1417ق)، حاشیة مجمع الفائدة و البرهان، یکجلدی، قم، مؤسسة العلامة المجدد الوحید البهبهانی، چاپ نخست.
67
68._____________ (1424ق)، مصابیح الظلام، یازدهجلدی، قم، مؤسسة العلامة المجدد الوحید البهبهانی، چاپ نخست.
68
ORIGINAL_ARTICLE
واکاوی کیفیت استدلال فقیهان به قواعد عقلی در فرایند استنباط
اختلاف گسترده در مسئلۀ کاربرد قواعد عقلی در فقه، بیانگر ضرورت ضابطهمندی این امر است. قواعد عقلی حاصل تعقلاند. احکام فقهی نیز اعتبارهای شارع مقدس هستند. قاعدۀ «استحالۀ اجتماع نقیضین» ریشۀ بسیاری از قواعد عقلی دیگر است، همچون «استحالۀ دور»، «استحالۀ تسلسل»، «استحالۀ توارد علل بر معلول واحد». فقیهان دربارۀ کاربرد این قواعد در مباحث مختلف فقهی همرأی نیستند. این نوشتار با بررسی و تحلیل موارد کاربرد قواعد عقلی در فقه، درصدد ارائۀ ضابطۀ کاربرد قواعد عقلی در فرایند استنباط است. براساس یافتههای این تحقیق، قواعد عقلی جز در مواردی خاص که ناظر به موضوع خارجی حکم شرعی است، در فرایند استنباط حکم فقهی موضوعیت ندارند؛ چه آنکه فقه جایگاه اعتبارات شرعی است و وجود اعتباری مبتنی بر نص، عرف، مصلحت و... در این اعتبار ملاک است.
https://jf.isca.ac.ir/article_65375_8f0c254f5843e7b3b98d21a1a5b39209.pdf
2017-06-22
99
126
10.22081/jf.2017.65375
فقه
استنباط احکام
مبانی تشریع
قواعد عقلی
عرف
مصلحت
احمد
باقری
bagheri@ut.ac.ir
1
هیأت علمی دانشگاه تهران
AUTHOR
راضیه سادات
هاشمی علیا
rs.hashemiolya@yahoo.com
2
دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق دانشگاه مذاهب اسلامی
LEAD_AUTHOR
قرآن کریم
1
1. ابنادریس حلی (محمدبنمنصوربناحمد) (1410ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ج1، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ دوم.
2
2. ابنبراج طرابلسی، قاضی عبدالعزیز (1406ق)، المهذب، ج1، محقق/ مصحح: جمعی از محققان و مصححان؛ تحت اشراف شیخ جعفر سبحانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ نخست.
3
3. اراکی، ملاابوطالب (1420ق)، شرح نجاة العباد، محقق/ مصحح: گروه پژوهش دفتر انتشارات اسلامی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ نخست.
4
4. اصفهانی، محمدحسین کمپانی (1418ق)، حاشیة کتاب المکاسب (طـ الحدیثة)، ج1 و 4، محقق/ مصحح: عباس محمد آل سباع قطیفی، قم، أنوار الهدی، چاپ نخست.
5
5. امامی، سیدحسن (بیتا)، حقوق مدنی، ج1، تهران، انتشارات اسلامیه.
6
6. انصاری، مرتضیبنمحمدامین (1415ق)، کتاب الطهارة، ج2، محقق/ مصحح: گروه پژوهش در کنگره، قم، کنگرۀ جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، چاپ نخست.
7
7. بجنوردی، سیدحسنبنآقابزرگ موسوی (1419ق)، القواعد الفقهیة، ج3، محقق/ مصحح: مهدی مهریزی و محمدحسن درایتی، قم، نشر الهادی، چاپ نخست.
8
8. بحرانی، آلعصفور، حسینبنمحمد (بیتا)، الأنوار اللوامع فی شرح مفاتیح الشرائع (للفیض)، ج11، محقق/ مصحح: محسن آلعصفور، قم، مجمع البحوث العلمیة، چاپ نخست.
9
9. بهسودی، سیدمحمدسرور (1386ق)، مصباح الأصول (تقریرات درس آیتالله سیدابوالقاسم خوئی)، ج2، نجف، مطبعة النجف.
10
10. تبریزی، میرزا فتاح شهیدی (1375ق)، هدایة الطالب إلی أسرار المکاسب، ج3، تبریز، چاپخانۀ اطلاعات، چاپ نخست.
11
11. تستری، اسدالله کاظمی (بیتا)، مقابس الأنوار و نفائس الأسرار، قم، مؤسسۀ آل البیت:، چاپ نخست.
12
12. حائری، سیدمحمد مجاهد طباطبائی (بیتا)، کتاب المناهل، قم، مؤسسۀ آل البیت:، چاپ نخست.
13
13. خراسانی، آخوند محمدکاظمبنحسین (۱۴۱۳ق ـ الف)، رسالة فی الدماء الثلاثة، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ اول.
14
14. _____________ (1413ق ـ ب)، اللمعات النیرة فی شرح تکملة التبصرة، ج1، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ: اول.
15
15. خمینی، سیدمصطفی (1376)، تحریرات فی الفقه کتاب البیع، ج2، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی1.
16
16. خوانساری، سیداحمد (1405ق)، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، تهران، مکتبة الصدوق، چاپ دوم.
17
17. سبزواری، سیدعبدالأعلی (1413ق)، مهذّب الأحکام فی بیان الحلال و الحرام، ج21، محقق/ مصحح: مؤسسۀ المنار، قم، مؤسسۀ المنار، چاپ چهارم.
18
18. شهید ثانی (زینالدینبنعلی عاملی) (1413ق)، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، ج3، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، چاپ نخست.
19
19. شیخ صدوق (محمدبنعلیبنبابویه قمّی) (1413ق)، من لایحضره الفقیه، ج1، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ دوم.
20
20. شیخ طوسی (محمدبنحسن) (1412ق)، النهایة و نکتها، ج1، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
21
21. صاحب جواهر (شیخ محمدحسن نجفی) (1981م)، جواهر الکلام، ج26، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم.
22
22. صرامی، سیفالله (1385)، «جایگاه ادراکات حقیقی و اعتباری در علم اصول فقه نزد علامه طباطبائی»، پژوهش و حوزه، ش27.
23
23. طباطبائی، سیدمحمدحسین (بیتا)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج2، قم، صدرا.
24
24. _____________ (بیتا)، حاشیة الکفایة، قم، بنیاد علمی و فکری استاد علامه طباطبائی1.
25
25. عاملی، سیدمحمدحسین ترحینی (1427ق)، الزبدة الفقهیة فی شرح الروضة البهیة، ج4، قم، دار الفقه للطباعة و النشر، چاپ چهارم.
26
26. عاملی، سید جواد بن محمد حسینی، (بیتا)، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة (ط ـ القدیمة)، ج5، لبنان، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول.
27
27. علامه حلی (حسنبنیوسفبنمطهر اسدی) (1412ق)، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، ج3 و 9، محقق/ مصحح: بخش فقه در جامعۀ پژوهشهای اسلامی، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة، چاپ نخست.
28
28. _____________ (1413ق)، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، ج3 و 5، محقق/ مصحح: گروه پژوهش دفتر انتشارات اسلامی، قم، انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ دوم.
29
29. _____________ (1414ق)، تذکرة الفقهاء (طـ الحدیثة)، ج10، محقق/مصحح: گروه پژوهش مؤسسة آل البیت:، قم، مؤسسة آل البیت:، چاپ نخست.
30
30. _____________ (1419ق)، نهایة الإحکام فی معرفة الأحکام، ج1، قم، مؤسسۀ آل البیت:، چاپ نخست.
31
31. غروی اصفهانی، محمدحسین (1429ق)، نهایة الدرایة فی شرح الکفایة، ج5 و 6، بیروت، انتشارات آل البیت:، چاپ دوم.
32
32. فاضل هندی (محمدبنحسن اصفهانی) (1416ق)، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، محقق/ مصحح: گروه پژوهش دفتر انتشارات اسلامی، ج1، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ نخست.
33
33. کاشفالغطاء، علیبنجعفربنخضر (بیتا)، شرح خیارات اللمعة، ج1، محقق/ مصحح: گروه پژوهش دفتر انتشارات اسلامی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، چاپ نخست.
34
34. کاشفالغطاء، جعفربنخضر مالکی (1422ق)، کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء (ط ـ الحدیثة)، ج2، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم، چاپ نخست.
35
35. گیلانی، میرزاحبیبالله رشتی نجفی (1407ق)، فقه الإمامیة، قسم الخیارات، تقریرِ سیدمحمدکاظم خلخالی، قم، کتابفروشی داوری، چاپ نخست.
36
36. مجلسی اول (محمدتقی اصفهانی) (1406ق)، روضة المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه، ج1، بهتحقیق/ تصحیحِ سیدحسین موسوی کرمانی، علیپناه اشتهاردی و سید فضلالله طباطبایی، قم، مؤسسۀ فرهنگی اسلامی کوشانبور، چاپ دوم.
37
37. محقق حلی (نجمالدین، جعفربنحسن) (1408ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، محقق/ مصحح: عبدالحسین محمد علی بقال، قم، اسماعیلیان، چاپ دوم.
38
38. میرزای قمی (ابوالقاسمبنمحمدحسن گیلانی) (1417ق)، غنائم الأیّام فی مسائل الحلال و الحرام، ج1 و 5، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم، چاپ نخست.
39
39. نراقی، مولی محمدمهدیبنابیذر (بیتا)، لوامع الأحکام فی فقه شریعة الإسلام، قم، بینا، چاپ نخست.
40
40. ورامینی، محمدحسین (1429ق)، مشارع الأحکام فی تحقیق مسائل الحلال و الحرام، اصفهان، مرکز تحقیقات رایانهای حوزۀ علمیۀ اصفهان، چاپ نخست.
41
41. یزدی، سیدمحمدکاظم (1409ق)، العروة الوثقی، ج5، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ دوم.
42
ORIGINAL_ARTICLE
مفهومشناسی نکره در اصول فقه و کاربست فقهی آن
واژۀ نکره در گفتمان اصولی دارای چهار شناسه است و عالمان دانش اصول فقه سه انگارۀ عمده دربارۀ مفهوم آن دارند: برخی معتقدند مفهوم آن پیوسته کلی است؛ برخی ایدۀ جزئیت را ابراز نمودهاند؛ بعضی دیگر نیز نظریۀ تفصیل را برگزیدهاند و بر این باورند که اگر در سیاق اِخبار واقع شود، معنای آن جزئی است و اگر در سیاق امر قرار گیرد، مفهومش کلی خواهد بود. از سوی دیگر، کاربستی فقهی دربارۀ نزاع در مفهومشناسی این نهاد اصولی ارائه نشده و گاه این نهاد را فاقدِ آن دانستهاند. از این رو، نگارنده درصدد است دیدگاههای مطرحشده را تبیین و با نقد دیدگاههای رقیب، نظریۀ برگزیدۀ خود را مبرهن کند؛ در ادامه، میکوشد نظریۀ صاحب فصول; را روشن کند؛ آنگاه مقصود مشهور عالمان اصولی از «فرد مردَّد» را تشریح مینماید؛ سپس ناصوابی تعبیر به «تنکیر» را نیز در مورد تنوین امثال واژۀ «رجل» مستدل میکند؛ در پایان، کاربست فقهی این بحث را ارائه و تحلیل مینماید.
https://jf.isca.ac.ir/article_65376_580119724584d3690072a2ce1cb7a88c.pdf
2017-06-22
127
152
10.22081/jf.2017.65376
نکرۀ اصولی
کلی
جزئی
فرد مردَّد
تنوین تنکیر
کاربست فقهی
صاع صُبره
حسین
قربانی
hg1356325hg@gmail.com
1
استاد سطح عالی حوزه علمیه قم، دانش آموخته سطح 4 و دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی
AUTHOR
سید کاظم
مصطفوی
moshaver4u4@gmail.com
2
استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم و عضو هیئت علمی دانشگاه حضرت معصومه
AUTHOR
قرآن کریم.
1
1. ابنحاجب، عثمانبنعمر (بیتا)، الإیضاح فی شرح المفصّل، بهتحقیقِ ابراهیم محمد عبدالله، دمشق، دار سعدالدین، چاپ نخست.
2
2. ابنهشام انصاری، جمال الدین (1367)، مغنی اللبیب عن کتب الأعاریب، تبریز، کتابفروشی بنی هاشمی، چاپ سوم.
3
3. اراکی، محمدعلی (1375)، أصول الفقه، قم، مؤسسۀ در راه حق، چاپ نخست.
4
4. اصفهانی، محمدتقی (1429ق)، هدایة المسترشدین (طبع جدید)، قم، مؤسّسة النشر الإسلامی، چاپ دوم.
5
5. اصفهانی، محمدحسین (1404ق)، الفصول الغرویة فی الأصول الفقهیة، قم، دار احیاء العلوم الإسلامیة، چاپ نخست.
6
6. اعتمادی تبریزی، مصطفی (1418ق)، الهدایة إلی أسرار الکفایة، قم، اعتماد، چاپ نخست.
7
7. انصاری، مرتضی (1415ق)، کتاب المکاسب المحرمة و البیع و الخیارات (ط ـ الحدیثة)، بهتحقیقِ گروه پژوهش در کنگره، قم، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری;، چاپ نخست.
8
8. ایروانی نجفی، میرزاعلی (1370)، نهایة النهایة فی شرح الکفایة، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم، چاپ نخست.
9
9. _____________ (1406ق)، حاشیة المکاسب، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ نخست.
10
10. _____________ (1422ق)، الأصول فی علم الأصول، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم، چاپ نخست.
11
11. آل شیخ راضی، محمدطاهر (1426ق)، بدایة الوصول فی شرح کفایة الأصول، قم، دار الهدی، چاپ دوم.
12
12. بروجردی، حسین (1412ق)، الحاشیة علی کفایة الأصول، بهقلمِ آیتالله بهاءالدین بروجردی;، قم، انصاریان، چاپ نخست.
13
13. _____________ (1428ق)، بیان الأصول، بهتقریرِ آیتالله صافی گلپایگانی2، قم، دائرة التوجیه و الإرشاد الدینی فی مکتب المرجع الدینی آیة الله العظمی الشیخ لطف الله الصافی الگلپایگانی2، چاپ نخست.
14
14. حائری یزدی، عبدالکریم (1418ق)، دُرر الفوائد (طبع جدید)، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، چاپ ششم.
15
15. حائری، سیدعلیاکبر (1991م)، تحقیق الحلقة الثانیة، قم، مجمع الفکر الإسلامی، چاپ نخست.
16
16. حکیم، سید محسن (1408ق)، حقائق الأصول، قم، کتابفروشی بصیرتی، چاپ پنجم.
17
17. خرازی، محسن (1422ق)، عمدة الأصول، قم، مؤسسۀ در راه حق، چاپ نخست.
18
18. خراسانی، محمدکاظم (1409ق)، کفایة الأصول، قم، مؤسسة آل البیت:، چاپ نخست.
19
19. خمینی، روحالله (1415ق)، مناهج الوصول إلی علم الأصول، قم، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی1، چاپ نخست.
20
20. _____________ (1418ق)، تنقیح الأصول، بهتقریرِ آیتالله حسین تقوی اشتهاردی;، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی1، چاپ نخست.
21
21. _____________ (1423ق)، تهذیب الأصول، بهتقریرِ آیتالله جعفر سبحانی2، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی1، چاپ نخست.
22
22. _____________ (1430ق)، کتاب البیع، قم، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی1، چاپ سوم.
23
23. خوئی، سیدابوالقاسم (1422ق)، محاضرات فی أصول الفقه (طبع مؤسسة احیاء آثار السید الخوئی)، بهقلمِ آیتالله محمد اسحاق فیاض2، قم، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی1، چاپ نخست.
24
24. _____________ (1430ق)، التنقیح فی شرح المکاسب، بهتقریرِ آیتالله میرزا علی غروی;، نینوا، مؤسسة احیاء آثار الإمام الخوئیّ، چاپ چهارم.
25
25. دسوقی، محمد (بیتا الف)، حاشیة الدسوقی علی مختصر المعانی، بهتحقیقِ عبدالحمید هنداوی، بیروت، المکتبة العصریة، چاپ نخست.
26
26. _____________ (بیتا ب)، حاشیة الدسوقیّ و بهامشه متن مغنی اللبیب، قم، منشورات الرضیّ و منشورات زاهدی.
27
27. رشتی، عبدالحسین (1370ق)، شرح کفایة الأصول، نجف اشرف، مطبعة الحیدریة النجف، چاپ نخست.
28
28. رضیالدین استرآبادی، محمد (1384)، شرح الرضی علی الکافیة، بهتصحیح و تعلیقِ یوسف حسن عمر، تهران، مؤسسة الصادق للطباعة و النشر، چاپ نخست.
29
29. سبحانی، جعفر (1429ق)، إرشاد العقول الی مباحث الأصول، بهتقریرِ محمدحسین حاجعاملی، قم، مؤسسۀ امام صادق7، چاپ نخست.
30
30. سیوطی، عبدالرحمنبنابیبکر (1422ق)، البهجة المرضیّة فی شرح الأفیّة (همراه با حاشیۀ میرزا ابوطالب)، قم، مؤسسۀ دار الهجرة، چاپ دوم.
31
31. _____________ (بیتا)، الأشباه و النظائر فی النحو، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ دوم.
32
32. شهیدی تبریزی، میرزا فتاح (1428ق)، هدایة الطالب إلی أسرار المکاسب، قم، دار الفقه للطباعة و النشر، چاپ دوم.
33
33. صدر، سیدمحمدباقر (1433ق الف)، مباحث الأصول، بهتقریرِ آیتالله سیدکاظم حائری2، قم، دار البشیر، چاپ نخست.
34
34. _____________ (1433ق ب)، بحوث فی علم الأصول، قم، مؤسسه فقه و معارف اهل بیت:، چاپ نخست
35
35. _____________ (1417ق)، بحوث فی علم الأصول، بهتقریرِ آیتالله سیدمحمود هاشمی شاهرودی2، قم، مؤسسۀ دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت:، چاپ سوم.
36
36. عراقی، ضیاءالدین (1417ق)، نهایة الأفکار، بهتقریرِ آیتالله محمدتقی بروجردی نجفی2، قم، دفتر انتشارات اسلامی (وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم)، چاپ سوم.
37
37. _____________ (1420ق)، مقالات الأصول، قم، مجمع الفکر الإسلامی.
38
38. غروی اصفهانی، محمدحسین (1418ق)، حاشیة کتاب المکاسب (للإصفهانی، ط ـ الحدیثة)، عباس محمد آل سباع قطیفی، قم، انوار الهدی، چاپ نخست.
39
39. _____________ (1429ق)، نهایة الدرایة فی شرح الکفایة (طبع جدید)، بیروت، مؤسسة آل البیت: لإحیاء التراث، چاپ دوم.
40
40. فخرالمحققین، محمدبنحسنبنیوسف (1387ق)، إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، بهتحقیق/ تصحیحِ سیدحسین موسوی کرمانی؛ علیپناه اشتهاردی؛ عبدالرحیم بروجردی، قم، اسماعیلیان، چاپ نخست.
41
41. فیروزآبادی، مرتضی (1400ق)، عنایة الأصول فی شرح کفایة الأصول، قم، کتابفروشی فیروزآبادی، چاپ چهارم.
42
42. قمی، میرزا ابوالقاسم (1430ق)، القوانین المُحکمة فی الأصول (طبع جدید)، قم، إحیاء الکتب الإسلامیة، چاپ نخست.
43
43. قوچانی، علی (1430ق)، تعلیقة القوچانی علی کفایة الأصول، بهتحقیقِ محمدرضا دانیالی، ستاره، قم، چاپ نخست.
44
44. محقق ثانی (علیبنحسین کرکی، محقق کرکی) (1414ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم، گروه پژوهش مؤسسۀ آل البیت:، چاپ دوم.
45
45. مشکینی اردبیلی، ابوالحسن (1413ق)، کفایة الأصول (با حواشی محقق مشکینی;)، قم، لقمان، چاپ نخست.
46
46. موسوی قزوینی، سیدعلی (1427ق)، تعلیقة علی معالم الأصول، قم، دفتر انتشارات اسلامی (وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم)، چاپ نخست.
47
47. مهدی، صلاحبنعلی (بیتا)، النجم الثاقب شرح کافیة إبن الحاجب، محمد جمعة حسن نبعة، صنعا ـ یمن، مؤسسة الإمام زید بن علی الثقافیة، چاپ نخست.
48
48. همدانی، رضا (1420ق)، حاشیة کتاب المکاسب، قم، محمدرضا انصاری قمی (ناشر و مصحح)، چاپ نخست.
49
49. یزدی، عبدالله (بیتا)، الحاشیة علی تهذیب المنطق للتفتازانی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، چاپ دوم.
50
ORIGINAL_ARTICLE
تأملی در کیفر تکرار جرم فرزندکشی و اعتیاد به آن با تکیه بر ظرفیتهای فقه امامیه
توافق فقیهان اسلامی بر اشتراط انتفای ابوت در ثبوت قصاص انکارناشدنی است. باوجود این، در زمینۀ مسائل مرتبط با این شرط اختلافاتی هست. یکی از مباحث مهم که در این میان کمتر مورد توجه قرار گرفته، تکرار فرزندکشی و اعتیاد به آن است. چهبسا با استناد به فلسفۀ تشریع قصاص یا موارد مشابه در فقه، همچون تحقق اعتیاد در قتل عبد، بتوان حکم قصاص پدر را در فرض تکرار یا اعتیاد نتیجه گرفت. همچنین، ادلۀ لزوم قتل کسانی که بیش از سه بار مرتکب گناهان کبیره شدهاند یا ادلۀ افساد فیالارض نیز میتوانند در این راستا مورد استناد قرار گیرند. در این نوشتار، با تکیه بر اطلاق و عمومیت ادلۀ معافیت پدر از قصاص (باوجود جواز قتل پدر در برخی از صور فوق) ثابت شده است تمامی این وجوه برای اثبات قصاص پدر ناکافیاند و اگر هم در مواردی جواز قتل او را ثابت میکنند، نه بهعنوان قصاص، بلکه با عنوان مجرمانۀ دیگری مانند«اعتیاد به قتل»، قتل او را تجویز مینمایند.
https://jf.isca.ac.ir/article_65377_e1a4cd6fb14f83430713f6d478fde03a.pdf
2017-06-22
153
174
10.22081/jf.2017.65377
قتل
قصاص
انتفای ابوت
اعتیاد
تکرار
محمدجعفر
صادقپور
jafar.samen.1367@gmail.com
1
پژوهشگر مرکز مطالعات فقهی پزشکی قانونی
AUTHOR
حسنعلی
مؤذن زادگان
moazenzadegan@gmail.com
2
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی
AUTHOR
یوسف
فاطمی نیا
fatemi54@gmail.com
3
مدیرگروه فقه و پزشکی قانونی مرکز تحقیقات پزشکی قانونی
AUTHOR
1. ابنادریس حلی، محمدبنمنصوربناحمد (1410ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ج3، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم.
1
2. ابنزهره حلبی، حمزةبنعلی حسینی (1417ق)، غنیة النزوع إلی علمی الأصول و الفروع، قم، مؤسسه امام صادق7، چاپ نخست.
2
3. اردبیلی، محمد علی (1395)، حقوق جزای عمومی، ج3، تهران، میزان، چاپ نهم.
3
4. انوری، حسن (1381)، فرهنگ بزرگ سخن، ج3، تهران، سخن، چاپ ششم.
4
5. ایزدیفرد، علیاکبر؛ نبیپور، محمد (1390)، «معافیت مطلق یا نسبی پدر و جد پدری از کیفر قتل در فرزندکشی عمدی»، فقه و حقوق اسلامی، سال دوم، ش3.
5
6. بای، حسینعلی (1385)،«افساد فیالارض چیست، مفسد فیالارض کیست؟»، فقه و حقوق اسلامی، سال سوم، ش9.
6
7. جمعی از پژوهشگران (زیرنظر سیدمحمود هاشمی شاهرودی) (1426ق)، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت:، ج1، قم، مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت:، چاپ نخست.
7
8. حر عاملی، محمدبنحسن (1409ق)، وسائل الشیعة، ج28 و 29، قم، مؤسسه آل البیت:، چاپ نخست.
8
9. حلبی، ابوالصلاح تقیالدینبننجمالدین (1403ق)، الکافی فی الفقه، اصفهان، کتابخانه عمومی امام امیرالمؤمنین7، چاپ نخست.
9
10. حلّی، یحییبنسعید (1405ق)، الجامع للشرائع، قم، مؤسسة سید الشهداء العلمیة، چاپ نخست.
10
11. خوئی، سیدابوالقاسم موسوی (1422ق)، مبانی تکملة المنهاج، ج1{41} و ج2{42}، قم، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی;، چاپ نخست.
11
12. شاهرودی، سید محمود هاشمی (1419ق)، بایستههای فقه جزا، تهران، میزان ـ دادگستر، چاپ نخست.
12
13. شهید اول (محمدبنمکی) (1410ق)، اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة، بیروت، دار التراث، چاپ نخست.
13
14. شهید ثانی (زینالدینبنعلی) (1412ق)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشّی: سلطان العلماء)، ج2، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چاپ نخست.
14
15. _____________ (1413ق)، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، ج14، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، چاپ نخست.
15
16. شیخ طوسی (ابوجعفر محمدبنحسن) (1407ق)، تهذیب الأحکام، ج10، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم.
16
17. _____________ (1407ق)، الخلاف، ج5، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ نخست.
17
18. صاحب جواهر (محمدحسن نجفی) (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج41 و 42، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم.
18
19. صانعی، یوسف (1390)، استفتائات قضایی، ج1، تهران، انتشارات پرتو خورشید، چاپ چهارم.
19
20. طباطبائی، سیدعلیبنمحمد (1418ق)، ریاض المسائل، ج16، قم، مؤسسه آل البیت:، چاپ نخست.
20
21. طبسی، نجمالدین (بیتا)، النفی و التغریب فی مصادر التشریع الإسلامی، قم، بینا، چاپ نخست.
21
22. علامه حلی (حسنبنیوسفبنمطهر اسدی) (1411ق)، تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین، تهران، مؤسسه چاپ و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ نخست.
22
23. _____________ (1420ق)، تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة، ج5، قم، مؤسسه امام صادق7، چاپ نخست.
23
24. عمید، حسن (1391)، فرهنگ فارسی عمید، ج1، تهران، امیرکبیر، چاپ سیویکم.
24
25. عوده، عبدالقادر (بیتا)، التشریع الجنایی الإسلامی مقارناً بالقانون الوضعی، ج2، بیروت، دارالکاتب العربی.
25
26. فاضل لنکرانی، محمد (1421ق)، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة ـ القصاص، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار:، چاپ نخست.
26
27. کلینی، ابوجعفر محمدبنیعقوب (1407ق)، الکافی، ج7، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم.
27
28. کیدری، قطبالدین محمدبنحسین (1416ق)، إصباح الشیعة بمصباح الشریعة، قم، مؤسسه امام صادق7، چاپ نخست.
28
29. مجلسی اول (محمدتقی) (1406ق)، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، ج10، قم، مؤسسه فرهنگی ـ اسلامی کوشانپور، چاپ دوم.
29
30. محقق حلی (نجمالدین جعفربنحسن) (1408ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج4، قم، اسماعیلیان، چاپ دوم.
30
31. مرعشی نجفی، سیدشهابالدین (1415ق)، القصاص علی ضوء القرآن و السنة، ج1، قم، انتشارات کتابخانه آیةالله مرعشی نجفی1، چاپ نخست.
31
32. مکارم شیرازی، ناصر (1425ق)، تعزیر و گسترۀ آن، قم، انتشارات مدرسة الإمام علی بن أبی طالب7، چاپ نخست.
32
33. موسوی اردبیلی، سیدعبدالکریم (1427ق)، فقه الحدود و التعزیرات، ج1 و 3، قم، مؤسسة النشر لجامعة المفید;، چاپ دوم.
33
34. مؤمن، محمد (بیتا)، «کاوشی در مجازات محارب و مفسد فیالارض»، فقه اهل بیت: (فارسی)، ج35، قم، مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت:، چاپ نخست.
34
35. میرمحمدصادقی، حسین (1392)، جرایم علیه اشخاص، تهران، بنیاد حقوقی میزان، چاپ دوازدهم. قوانین و مقررات
35
36. قانون مجازات اسلامی، مصوب 1392.
36
37. قانون تعزیرات و مجازات بازدارنده، مصوب 1375.
37
38. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، همراه با اصلاحات 1368.
38
ORIGINAL_ARTICLE
خلاصةالمقالات
https://jf.isca.ac.ir/article_65394_2dd266366a39c925035f8e1b76eae199.pdf
2017-06-22
175
184
10.22081/jf.2017.65394
محمدحسین
حکمت
hikmet2057@gmail.com
1
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
Abstracts of articles ,edited by Mohammad Reza Zafari
https://jf.isca.ac.ir/article_65664_ef4b41f2a65a1e3ee6307e6f4b6c6ab9.pdf
2017-06-22
185
192
10.22081/jf.2017.65664
محمدرضا
ظفری
zafari6@yahoo.com
1
استادیار دانشگاه پیام نور
AUTHOR