پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)فقه1735-3181218020140622مبانى و ادله اعتبار شرعى شخصیت حقوقى43020931FAسید ضیاءمرتضویدانشیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامىJournal Article20160901یکى از نیازهاى حیاتى جوامع کنونى، اعتبار داشتن شخص حقوقى در کنار اشخاص حقیقى است. به رغم پذیرش اصل شخصیت حقوقى در منابع فقهى و وجود مصادیق آن در دوره تشریع و پیش از آن، در منابع فقه استدلالى گذشته، نگاه مستقلى به آن صورت نگرفته است و تنها در دوره معاصر و به دلیل گسترش نیاز به این تأسیس حقوقى، کموبیش مورد توجه قرار گرفته است. به اقتضاى طبیعت مسائلى که تازه محل توجه و بحث شده و با توجه به آثار فقهى و حقوقى فراوانى که بر این امر بار مىشود، پرداختن چندباره و گسترش جنبههاى گوناگون بحث لازم مىنماید. نگارنده در پژوهشى تفصیلى که خود بخشى از یک پژوهش گسترده در موضوع ضمان و مسؤولیت مدنى دولت در اقدامات زیانبار مىباشد، به این موضوع پرداخته است; و در اصل پژوهش، علاوه بر مفهومشناسى بحث و نشان دادن پیشینه موضوع در منابع فقهى، ادله آن را به صورت عام و نیز شخصیت حقوقى دولت را به صورت خاص نشان داده است. آنچه در این مقاله آمده، تنها گزیدهاى از ادله عام این بحث است که در دو بخش کلى استدلال به سیره عقلا و اطلاقات و عمومات ادله، سامانیافته است.1https://jf.isca.ac.ir/article_20931_68dd1ce63d33fb61d7629d7b666bf780.pdfپژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)فقه1735-3181218020140622ارث زنان از فضاى محاذى زمین316020932FAمحمد حسننجفی راداستادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامى.Journal Article20160901از آنجا که به نظر قریب به اتفاق فقهاى شیعه، زن از ارثبرى برخى اموال شوهر متوفاى خویش محروم است، این پرسش وجود دارد که آیا فضاى محاذى زمین که امروزه از مهمترین اموال به حساب مىآید، از مصادیق محرومیت به حساب مىآید یا آنکه محرومیت، شامل این فضا نمىشود و زن مطابق اصل اولیه و عمومات، از آن ارث مىبرد؟ تحقیق حاضر، ضمن بررسى و اثبات مالیت مستقل براى فضا، محرومیت را مختص زمین دانسته، فضاى محاذى زمین را خارج از موارد محرومیت مىداند. یکى از ثمرات مهم این تحقیق ارث زنان از عین بسیارى از آپارتمانهاى مسکونى و تجارى و ادارى است.https://jf.isca.ac.ir/article_20932_171a47ea6ef35f151227e2ac7aae7d7e.pdfپژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)فقه1735-3181218020140622رعایت مقدار طول و عرض و عمق در قصاص جراحات617720933FAمسعودامامیدانش آموخته حوزه علمیه قم، و عضو هیأت علمى گروه فقه جزا در مؤسسه دایرةالمعارف فقه اسلامى.Journal Article20160901تساوى مقدار قصاص با جنایت، یکى از شرایط قصاص جراحت است. در چگونگى رعایت این شرط، میان فقها اختلاف است و اقوال مختلفى بیانشده است. نویسنده در این مقاله پس از طرح اقوال مختلف در این باره، قول مماثلت نسبى را - که متعلق به اقلیّتى از فقهاى معاصر است و با فهم عرفى از تساوى قصاص با جنایت سازگارتر است بر سایر اقوال ترجیح داده است; و در نهایت، پیشنهاد داده که قانون مجازات اسلامى -که بر اساس قول مشهور فقها تدوینشده - مطابق با قول مماثلت نسبى، اصلاح شود.https://jf.isca.ac.ir/article_20933_213791483405375989d965348bd9e722.pdfپژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)فقه1735-3181218020140622مبانى فقهى مجازات اعدام در جرایم مواد مخدر7810220934FAجوادحبیبی تباراستاد جامعةالمصطفى العالمیه و مدرس حوزه علمیه قم.ضامن علیحبیبیدانشجوى دکترى رشته حقوق جزا و جرمشناسى جامعة المصطفى العالمیه )نویسنده مسؤول(.Journal Article20160901یکى از پرسشهاى مطرح در حوزه فقه جزا، ماهیت مجازات اعدام در جرایم مواد مخدر است که آیا از جرایم مستوجب حد است یا تعزیز یا از احکام حکومتى؟ درباره ماهیت اعدام در جرایم مواد مخدر در فقه امامیه، سه نظریه مطرح است: برخى بر این عقیدهاند که مجازات اعدام در جرایم مواد مخدر، از باب حد است و آن را از مصادیق افساد فى الارض شمردهاند. برخى دیگر معتقدند جرایم مواد مخدر، از جرایم تعزیرى است; در نتیجه، اعدام در جرایم مواد مخدر را نمىپذیرند. گروه سوم، عقیده دارند که به دلیل حفظ نظام و جلوگیرى از فساد در جامعه اسلامى، مىتوان اعدام را در جرایم مواد مخدر، به عنوان حکم حکومتى پذیرفت; و به ادله ضرورت تشکیل حکومت اسلامى استدلال مىکنند. در فقه اهل سنت، جرایم بر ضد امنیت دولت، جاسوسى و اعتیاد به مواد مستکننده، از زمره جرایم مستلزم تعزیر است; اما اعدامهاى تعزیزى را تحت عنوان مجازاتهاى سیاسى پذیرفتهاند و معتقدند که در صورت مصلحت حکومت اسلامى، اعدام، جایز است.https://jf.isca.ac.ir/article_20934_c4db2abdee65393d17ef2f20b48e3eaf.pdfپژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)فقه1735-3181218020140622تعامل با سلطان جور در اندیشه شیخ مفید10312020935FAبهاءالدینقهرمان نژاداستادیار دانشگاه تهرانفهیمهفرهمندپوراستادیار دانشگاه تهران.سید صادقحقیقتاستادیار دانشگاه مفید قم.محسنمهاجرنیااستادیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامىمرتضیحسنى نسبدانشجوى دکترى مدرسى تاریخ و تمدن اسلامى دانشگاه تهران. نویسنده مسؤول:Journal Article20160901فقهاى شیعه در طول تاریخ فقه، نسبت به حکم همکارى با حاکمان - بهویژه حاکمان جور رأى واحدى نداشتهاند. تا پیش از شیخ مفید، حرمت این همکارى، مورد اتفاق فقهاى شناختهشده شیعه بوده است; اما وى، در این رأى تجدید نظر کرد. پژوهش حاضر به منظور بررسى و شناسایى علت تغییر رویکرد شیخ مفید نسبت به همکارى با سلطان جائر در مقایسه با عالمان شیعه دورههاى پیش از او، روش هرمنوتیک قصدگراى اسکینر را انتخاب کرده که به دلیل توجه به متن و زمینه این تغییر و همچنین موضوع هنجارهاى مرسوم، بسیار مناسب به نظر مىرسد. با اتخاذ این روش، آزمودن این فرضیه که »شیخ مفید به دلیل تغییر شرایط حاکم بر جامعه اسلامى و فرصتى که آلبویه براى شیعیان ایجاد کرده بود، هنجار مرسوم حرمت همکارى با سلطان جائر را تغییر داده و آن را به جواز و حتى وجوب همکارى بر اساس شرایطى خاص تبدیل کرده است«، اساس پژوهش حاضر قرار گرفته است.https://jf.isca.ac.ir/article_20935_a72fc075afd0475228c10e0b7790304b.pdfپژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)فقه1735-3181218020140622کارکرد توسعه اى مبانى علامه طباطبایى(ره) در فقه القرآن12113920936FAمحمدصادقیوسفى مقدماستادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامى،Journal Article20160901در این مقاله به نقل آن بخش از مبانى علامه پرداخته شده که در توسعه فقه القرآن، نقش ایفا مىکند. با بررسى هر یک از مبانى، نقش آن در توسعه فقه القرآن به صورت مختصر بیان شده است. علامه به نقش یادشده، اشاره و یا تصریح نفرموده و مباحث مربوط به آیات الاحکام را به دانش فقه ارجاع داده است، اما توسعه فقه القرآن به عنوان دانشى بینارشتهاى، نیازمند نگاه مستقل از فقه و تفسیر ترتیبى و تأسیس یا بازتعریف مبانى جدید متخذ از قرآن و روایات است. نگارنده بر این باور است که مبانى و دیدگاههاى مورد نظر علامه، کارکرد توسعهاى در فقه القرآن دارد.https://jf.isca.ac.ir/article_20936_0195cb5c5b58efc6d44a7722c4d07990.pdfپژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)فقه1735-3181218020140622تأثیرات فلسفه اسلامى بر علم فقه14016420937FAمحمد علیاسماعیلیسطح 4 فقه و اصول جامعة المصطفى العالمیه و دکتراى کلام اسلامى مرکز تخصصى کلام حوزه علمیه قم.Journal Article20160901تأثیرگذارى فلسفه بر علم فقه در دو بخش بررسى مىشود: تأثیرات کلّى فلسفه بر نظام علم فقه; و تأثیرات فلسفه بر مسائل علم فقه. مهمترین موارد تأثیرگذارى کلّى فلسفه بر نظام علم فقه، از این قرار است: اول، تأثیر فلسفه بر شکلگیرى فلسفىِ اندیشه فقهى; دوّم، تأثیر فلسفه بر تقویت نقد اخباریان; سوّم، تأثیر فلسفه بر حوزه زبانى علم فقه; چهارم، تأثیر فلسفه بر حوزه تفسیر الفاظ در علم فقه; پنجم، تأثیر فلسفه بر روش علم فقه; ششم، تأثیر فلسفه بر تبیین ساختار و اهداف کلّى فقه; هفتم، تأثیر فلسفه بر تبیین مکانیزم کارکرد فقه در سعادت انسان; هشتم، تأثیر فلسفه بر نظام کلّى عبودیّت و مولویّت در علم فقه; و نهم، تأثیر فلسفه بر برخى پیشفرضهاى عمده در علم فقه. برخى از موارد تأثیرگذارى قواعد فلسفى بر مسائل علم فقه نیز این موارد است: قاعده استحاله تأثیر معدوم بر موجود; قاعده استحاله تحقّق عرض بدون موضوع; قاعده الواحد; قاعده استحاله انقلاب. قواعد فراوان دیگرى نیز در مسائل فقهى کاربرد دارند.https://jf.isca.ac.ir/article_20937_49279dffc43cbd25a4305cd673129c63.pdfپژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)فقه1735-3181218020140622خلاصة المقالاتخلاصة المقالات16516821898FAJournal Article20170118https://jf.isca.ac.ir/article_21898_63f92b9b9de190fa14c90a6cae0cb8c1.pdf