پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)
فقه
1735-3181
1735-3521
21
82
2014
12
22
تقاص در اموال دولتی و عمومی
7
32
FA
سید ضیاء
مرتضوی
0000-0002-6785-1577
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
mortazavi@isca.ac.ir
10.22081/jf.2016.21887
یکی از پرسشها در مباحث قضا این است که آیا صاحب حق میتواند بدون طرح دعوا نزد دادگاه، هر چند بدون آگاهی بدهکار، به استیفای حق خود بپردازد؟ آنچه در فقه با عنوان «تقاص» مطرح شده، در پاسخ به همین پرسش است.<br /> در بررسی حکم تقاص، یک پرسش مهم این است که آیا آنگونه که از اطلاق و عموم ادله و فتاوا برمیآید، میتوان به صورت مطلق یا در شرایطی، بدون رجوع به دادگاه، شخصاً به استیفای حق خود از اموال دولت یا عمومی اقدام کرد؟ در صورت کشیدهشدن به هرج و مرج و خدشه به جایگاه حکومت و دولت اسلامی چه باید کرد؟<br /> در این مقاله پس از گزارش اجمالی ادله کلی، به قلمرو تقاص از جمله شمول و عدم شمول آن در اموال دولتی و عمومی و شرایط آن پرداخته میشود، با این توجه که هر چند از نگاه حقوقی میان اموال دولتی و عمومی فرق است، اما در این بحث با توجه به وحدت ملاک حکمی یکسان دارد و ازاینرو در کنار هم آمده است. پس از آن با توجه به ملاحظات چندی که در گسترش جواز تقاص به نظر میرسد، نشان داده میشود که تقاص هر چند اجمالاً و صرف نظر از تفصیلهایی که در آن وجود دارد، راهی برای جلوگیری از تضییع حقوق و استیفای آن است، اما نمیتوان آن را راهکار فراگیر و طبیعی و جایگزین راهکار عقلایی و عمومی رجوع به دادگاه شمرد.<br />
اموال دولتی,اموال عمومی,تقاص,اختلال نظام
https://jf.isca.ac.ir/article_21887.html
https://jf.isca.ac.ir/article_21887_b553f15f3f012a7d31ddb2f0f3483918.pdf
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)
فقه
1735-3181
1735-3521
21
82
2014
12
22
بررسی ورود به حریم خصوصی در فعالیتهای اطلاعاتی- امنیتی در چارچوب اصول و قواعد فقهی
33
56
FA
مرتضی
سلیمانی
دانشگاه امام باقر(ع)
bayat4481@yahoo.com
یاسر
سلیمانی
دانشگاه امام صادق(ع)
y.soleymaniisu@gmail.com
10.22081/jf.2016.21888
با معرفی الگوی نظام اسلامی، نهادهای اطلاعاتی جمهوری اسلامی ایران همواره با این سؤال مواجه بودهاند که در چارچوب موازین شرعی، حدود و ثغور ورود به حریم خصوصی افراد چگونه است؟ پژوهش حاضر با بهره گیری از روش پژوهش تحلیلیـ توصیفی و استناد به مبانی عقلیِ برهانی و نقلی وحیانی به بررسی موضوع در چارچوب اصول و قواعد فقهی میپردازد.<br /> باید گفت با تفکیک رضایت شخصی از رضایت نوعی، در دخالتهای دولتی نیاز به رضایت شخصی وجود ندارد و این حق برای سازمانهای اطلاعاتی وجود دارد که افراد مظنون را مورد بازرسی قرار دهند، ولی در دخالتهای شخصی ضرورتاً به رضایت شخصی نیاز است و در صورت مخالفت او، نقض حریم خصوصی مجاز نیست. با بررسی اصل عدم ولایت، اصالةالاحتیاط، اصالةالاباحه و اصالةالجواز، میان مقتضای اصل در دخالت اشخاص حقیقی و اشخاص حقوقی تفاوتی دیده نمیشود و شهروندان و حاکمان درباره آن حکم یکسانی دارند. لذا هیچیک مجاز به نقض حریم خصوصی نیست و در هر مورد نیاز به دلیل است. همچنین در قالب قلمرو تکالیف دولت اسلامی و در قالب ادله، «نفع عموم»، معیار گویا و منطقی برای ورود به حریم خصوصی دیگران و الغای این حق نیست.<br />
حریم خصوصی,اصول فقهی,قواعد فقهی,نهاد اطلاعاتی-امنیتی
https://jf.isca.ac.ir/article_21888.html
https://jf.isca.ac.ir/article_21888_1a7eb417112843726c56d4c3a31d30c8.pdf
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)
فقه
1735-3181
1735-3521
21
82
2014
12
22
دخالت حاکم در تولیت و نظارت بر موقوفات
57
76
FA
مسعود
امامی
موسسه فقه اهل بیت(ع)
masoudimami@yahoo.com
10.22081/jf.2016.21889
استقلال وقف و حرمت دخالت غیرمتولی و ناظر منصوص در امور موقوفه، اصلی پذیرفتهشده در فقه است. برای جلوگیری از حیف و میل فراوان موقوفات لازم است دولت اسلامی بر اساس مبانی حسبه و ولایت فقیه در اداره و نظارت بر موقوفات دخالت کند. جمع میان ضرورت دخالت دولت اسلامی در امور مربوط به موقوفات و حفظ استقلال وقف، پرسشهای متعددی پدید آورده است که این نوشتار در صدد پاسخ به آنهاست. نویسنده کوشیده است با تفکیک و تبیین ابعاد مختلف این دخالت در حوزه اداره و نظارت استطلاعی و استصوابی در فروض علم یا شک به قصور یا تقصیر متصدیان مال موقوفه به این پرسشها پاسخ دهد.
استقلال وقف,تولیت,نظارت استطلاعی,نظارت استصوابی
https://jf.isca.ac.ir/article_21889.html
https://jf.isca.ac.ir/article_21889_0f3573ff674eba53d22dd4624a2c8602.pdf
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)
فقه
1735-3181
1735-3521
21
82
2014
12
22
حدود اختیارات دستگاههای اطلاعاتی در ورود به حریم خصوصی افراد از منظر فقه امامیه
77
94
FA
مهدی
درگاهی
11111111111111111111
جامعة المصطفی العالمیه
aghigh_573@yahoo.com
10.22081/jf.2016.21890
مسئله حفظ مصالح و امنیت نظام اسلامی از عناوین ثانویهای است که به دخالت دستگاههای اطلاعاتی در حریم خصوصی افراد، مشروعیت میبخشد؛ هرچند این نقض باید به پشتوانه علم اجمالی، در حد ضرورت و بدون افشای اسرار پنهانی افراد صورت گیرد. این تحقیق با هدف شناخت حدود و ثغور ادله و تبیین اختیارات نهادهای اطلاعاتی در ورود به حریم خصوصی افراد انجام شده است. نیل به این مقصد در سایه توصیف و تحلیل گزارههای فقهی با گردآوری دادههای آن به روش کتابخانهای میسّر شده است.<br />
دستگاههای اطلاعاتی,حفظ نظام,حریم خصوصی,حکم ثانوی,فقه امامیه
https://jf.isca.ac.ir/article_21890.html
https://jf.isca.ac.ir/article_21890_2529e805eb65549539c52f34b3235b12.pdf
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)
فقه
1735-3181
1735-3521
21
82
2014
12
22
سیر تحول حمل بر تقیه در فقه از دوره شیخ طوسی تا دوره مقدس اردبیلی: تحول از طریقیت به موضوعیت
95
110
FA
سید محمد کاظم
مددی الموسوی
حوزه علمیه قم
kazemalmusavi@gmail.com
10.22081/jf.2016.21891
یکی از روشهای فقهای شیعه در مواجهه با روایات متعارض، حمل یکی از روایات بر تقیه بوده است، ولی ضوابط این حمل در طول دورههای مختلف تغییرات مهمی کرده است. از مهمترین این دورهها، دوره شیخ طوسی در قرن پنجم است که در دوره وی این حمل اولینبار رواج گسترده یافت و او روایات متعددی را حمل بر تقیه کرد، اما مبانی شیخ در اتخاذ این روش، در دورههای بعدی فقه شیعه تغییر مییافت و هر دسته از اصحاب، طبق مبانی خود رویکردهای متفاوتی را پیش میگرفتند؛ چنانکه در نهایت منجر به تغییر ماهوی حمل بر تقیه شد. آنچه شیخ عرضه کرده بود که صرفاً طریقی برای کشف واقع بود، تبدیل به ابزاری بدون تعهد به واقع گردید. همچنین به جهت روابط متقابل این مسئله با بعضی دیگر از مباحث فقهی و اصولی، این تغییرات نقش تأثیرگذاری در بعضی از تحولات فقه شیعه داشته است. بررسی آن زوایای پنهانی، چرایی رخدادن بعضی تغییرات را روشن خواهد کرد. این پژوهش به بررسی این استحاله و علل مؤثر در آن و همچنین آثار آن در بعضی حوزههای دیگر میپردازد.<br />
روایات تقیهای,شیخ طوسی,حمل بر تقیه,مقدس اردبیلی
https://jf.isca.ac.ir/article_21891.html
https://jf.isca.ac.ir/article_21891_fbce1036b7f1c85eba9d9d6bbd70c659.pdf
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)
فقه
1735-3181
1735-3521
21
82
2014
12
22
تبیین دیدگاههای انتقادی امام خمینی در استفاده از روش فلسفی در علم اصول
111
139
FA
مصطفی
همدانی
حوزه علمیه قم
ma13577ma@gmail.com
10.22081/jf.2014.21892
رشد هر دانش از جمله علم اصول که از مهمترین ابزارهای استنباط محسوب میشود، علاوه بر نوآوری نیازمند نقد و اصلاح مداوم آن دانش است و نوآوری و نقد علم نیز تنها با حرکت بر اساس مبانی روششناختی آن علم میسر است. یکی از معضلات علم اصول در دو قرن اخیر، خلط روش تحقیق در فلسفه بهعنوان یک علم حقیقی با روش تحقیق در علم اصول بهعنوان علمی اعتباری است. حضرت امام خمینی از اصولیانی است که با تمام توان به نقد روششناختی این آمیخت نادرست پرداخته است. پژوهۀ فرارو در همۀ آثار اصولی ایشان (شامل چهارده جلد آثار دستنگاشت و تقریرات شاگردان) استقرا کرده و انتقادات ایشان را در این زمینه گردآوری و در تحلیلی آماری مشخص کرده نقد حضرت امام در این مسئله متوجه مرحوم آخوند خراسانی است. همچنین در این تحقیق، مبانی نظری الگوی روششناختی یادشده تبیین و به برخی اشکالات وارد بر ایشان در این موضوع نیز پاسخ داده شده است.<br />
علم اصول,حقیقت,اعتبار,روش فلسفی,روش عقلی– برهانی,روش عرفیـ عقلایی
https://jf.isca.ac.ir/article_21892.html
https://jf.isca.ac.ir/article_21892_6e755ef837cba4895eea19bf02f3f7b1.pdf
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)
فقه
1735-3181
1735-3521
21
82
2014
12
22
خلاصة المقالات
140
145
FA
سبز
خدا
حوزه
10.22081/jf.2014.21895
https://jf.isca.ac.ir/article_21895.html
https://jf.isca.ac.ir/article_21895_8ec6b64d37bed4e634ba7ba4752b7b30.pdf
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)
فقه
1735-3181
1735-3521
21
82
2014
12
22
Abstracts of articles ,edited by Mohammad Reza Zafari
146
151
FA
محمدرضا
ظفری
استادیار دانشگاه پیام نور
zafari6@yahoo.com
10.22081/jf.2014.65658
https://jf.isca.ac.ir/article_65658.html
https://jf.isca.ac.ir/article_65658_46c15dcc363d6f44e94e51c9bf87a248.pdf