ORIGINAL_ARTICLE
طرح دادخواست علیه دولت و حاکم اسلامی و شرط صلاحیت رسیدگی به آن
در اختلافات میان حاکم و دولت اسلامی با شهروندان، افزون بر پرسش از اصل امکان طرح دادخواست علیه حاکم و دولت، این پرسش هست که چه کسی صلاحیت رسیدگی به آن را دارد؟ آیا حاکم میتواند به شکایتی رسیدگی کند که در آن خودش یک طرف دعوا بهشمار میرود؟ چنانکه این پرسش نیز وجود دارد که آیا حاکم یا دولت اسلامی در استیفای حقوق عمومی به طرح شکایت نیازی دارد یا خود میتواند برمبنای ولایت مطلقه، چنانکه گمان رفته، بدون پایبندی به راهکار قضایی اقدام کند؟ در این مقاله با گذری اجمالی بر جواز طرح دادخواست علیه حاکم، دیدگاه اکثریت قاطع فقیهان تأیید شده است: در آن دسته از دعاوی که یک طرف آن قاضی و حاکم اسلامی باشد، باید به داوری شخص سوم رجوع گردد. ازسویدیگر در طرح دادخواست علیه دولت که شخصیت آن واقعیتی جز اعتبار ندارد، با این پرسش روبهروست که آیا علیه شخص حقوقی میتوان طرح دعوا کرد؟ در این مقاله افزون بر پاسخ مثبت به این پرسش، در بیان نوع نسبت میان شخص حقیقیِ حاکم و شخص حقوقیِ دولت چند فرض مطرح شده و بهاقتضای هریک، ماهیت طرح دادخواست علیه دولت توضیح داده شده است.
https://jf.isca.ac.ir/article_64529_b6f65e319085ece890af4befb5ba1e1e.pdf
2015-12-22
7
32
10.22081/jf.2015.64529
قضاوت
حاکم اسلامی
دولت اسلامی
ولایت مطلقه
شخصیت حقوقی
سید ضیاء
مرتضوی
mortazavi@isca.ac.ir
1
دانشیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
LEAD_AUTHOR
1. ابنطاووس (رضیالدین سیدعلی) (1400ق)، الطرائف فی معرفة مذاهب الطوائف (دوجلدی، یکمجلد)، قم، چاپخانه خیام.
1
2. اردبیلی، محمدعلی (1383)، حقوق جزای عمومی (دوجلدی)، تهران، میزان، چاپ هفتم.
2
3. اردبیلی، احمدبنمحمد (1403ق)، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان (چهاردهجلدی)، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
3
4. انصاری، مرتضی (1415ق)، القضاء و الشهادات، قم، کنگرۀ جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
4
5. _________ (1416ق)، فرائد الأصول (دوجلدی)، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
5
6. تیموری، محمد (1385)، «ماهیت شخصیت حقوقی و نظریات مرتبط به آن»، دانشپژوهان، ش9.
6
7. حر عاملی، محمدبنحسن (1409ق)، وسائل الشیعة (سیجلدی)، قم، مؤسسه آل البیت:.
7
8. روحانی، سیدصادق حسینی (1412ق)، فقه الصادق7 (بیستوششجلدی)، قم، دارالکتاب ـ مدرسۀ امام صادق7.
8
9. سروش محلاتی، محمد (1394)، برگهای سیاه ستم، قم، انصاریان.
9
10. شهید ثانی (زینالدین عاملی جبعی) (1413ق)، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام (پانزدهجلدی)، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة.
10
11. شیخ صدوق (محمدبنعلیبنبابویه) (1386ق)، علل الشرائع (دوجلدی)، قم، کتابفروشی داوری.
11
12. ____________________ (1378ق)، عیون اخبار الرضا7 (دوجلدی، یکمجلد)، بیجا، جهان.
12
13. ____________________ (1413ق)، من لا یحضره الفقیه (چهارجلدی)، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم.
13
14. شیخ طوسی، محمدبنحسن (1387ق)، المبسوط فی فقه الإمامیة (هشتجلدی)، تهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریه، چاپ سوم.
14
15. صاحب جواهر (محمدحسن نجفی) (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام (چهلوسهجلدی)، تحقیقِ عباس قوچانی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ سوم.
15
16. صانعی، پرویز (1374)، حقوق جزای عمومی (دوجلدی)، تهران، گنج دانش، چاپ ششم.
16
17. طباطبائی یزدی، سیدمحمدکاظم (1414ق)، تکملة العروة الوثقی (دوجلدی)، قم، کتابفروشی داوری.
17
18. عاملی، سیدجوادبنمحمد (بیتا)، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمه (چاپ قدیم، یازدهجلدی)، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
18
19. علیآبادی، عبدالحسین (1385)، حقوق جنایی (سهجلدی)، ج1، تهران، فردوسی، چاپ چهارم.
19
20. فاضل اصفهانی، محمدبنحسن (1416ق)، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام (یازدهجلدی)، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
20
21. فرجاللهی، رضا (1388)، مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در حقوق فرانسه، تهران، میزان.
21
22. کلینی، محمدبنیعقوب (1407ق)، الکافی (هشتجلدی)، تحقیقِ علیاکبر غفاری، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ چهارم.
22
23. محقق حلّی (جعفربنحسن) (1408ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام (چهارجلدی)، قم، مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم.
23
24. مرسی، محمد کامل (1373ق/1954م)، شرح القانون المدنی الجدید، مصر، المطبعة العالمیة.
24
25. نراقی، مولی احمدبنمحمدمهدی (1415ق)، مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، قم، مؤسسۀ آلالبیت:.
25
26. نهجالبلاغه (1414ق)، سید رضی، محمدبنحسین موسوی، تصحیحِ عزیزالله عطاردی، قم، مؤسسۀ نهجالبلاغه.
26
27. یزدی، محمد (1430ق)، کتاب القضاء فی شرح العروة الوثقی (سهجلدی)، قم، مؤلف.
27
ORIGINAL_ARTICLE
پژوهشی در حکم فقهی فیلتر(شبکههای تلویزیونی، صفحات وب و شبکههای اجتماعی مجازی)
مقالۀ پیشِرو، پاسخ این مسئله است: «آیا دلیل فقهی بر جواز یا وجوب فیلتر و مسدود کردن شبکههای تلویزیونی، صفحات وب و شبکههای اجتماعی مجازی وجود دارد؟ این دلیل یا ادله کداماند؟» براساس این پژوهش و با تکیه بر آرای فقیهان بزرگ میتوان چنین نتیجه گرفت: اصل اولی، حرمت منع دسترسی دیگران به صفحات اینترنت، شبکههای تلویزیونی و شبکههای اجتماعی مجازی است و از دلیل حرمت حفظ کتب ضلال نمیتوان برای وجوب فیلتر بهره برد. اگر شبکههای تلویزیونی، صفحات وب و شبکههای اجتماعی مجازی مصداق منکَر باشند، میتوان از دلیل نهی از منکر بر وجوب فیلتر استفاده کرد. ضمن اینکه اگر این عمل مستلزم ضرر جانی و مالی و یا حتی تصرف در اموال باشد (که معمولاً اینگونه است) اذن حاکم شرع لازم است.
https://jf.isca.ac.ir/article_64536_50f0215aefffa0355cf62681d48c1333.pdf
2015-12-22
33
62
10.22081/jf.2015.64536
سایت
فیلترینگ
ماهواره
کتب ضلال
نهی از منکر
ظلم
ایذاء
محمدمهدی
محب الرحمان
mohamad61.30@gmail.com
1
دانشآموخته سطح چهار حوزه علمیه قم
AUTHOR
سیف الله
صرامی
sarrami.sayfollah@isca.ac.ir
2
رئیس پژوهشکده فقه و حقوق پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
AUTHOR
محمد علی
محب الرحمان
ali.moheb1980@gmail.com
3
استادیاردانشگاه شهید مدنی آذربایجان-تبریز
AUTHOR
1. قرآن کریم.
1
2. ابناثیر جزری، مبارکبنمحمد (بیتا)، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر (5جلدی)، قم، مؤسسۀ مطبوعاتی اسماعیلیان، چاپ نخست.
2
3. ابنمنظور، ابوالفضل جمالالدین محمدبنمکرم (1414ق)، لسان العرب (15جلدی)، بیروت، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع- دار صادر، چاپ سوم.
3
4. احسایی، ابنابیجمهور، محمدبنعلی (1405ق)، عوالی(غوالی) اللئالی العزیزیة، قم، دار سید الشهداء للنشر، چاپ نخست.
4
5. اراکی، محمدعلی (1413ق)، رسالة فی الإرث (1جلدی)، قم، مؤسسه در راه حق، چاپ نخست.
5
6. اردبیلی، احمدبنمحمد (بیتا)، زبدة البیان فی أحکام القرآن (1جلدی)، تهران، المکتبة الجعفریة لإحیاء الآثار الجعفریة، چاپ نخست.
6
7. _____________ (1403ق)، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه، قم، چاپ نخست.
7
8. اصفهانی، محمدحسین کمپانی (1418ق)، حاشیة کتاب المکاسب، قم، أنوار الهدی، چاپ نخست.
8
9. انصاری، مرتضیبنمحمدامین (شیخ انصاری) (1415ق)، کتاب المکاسب المحرمة و البیع و الخیارات، قم، کنگرۀ جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، چاپ نخست.
9
10. ایروانی، علیبنعبدالحسین نجفی (1406ق)، حاشیة المکاسب، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ نخست.
10
11. بحرانی، یوسفبناحمدبنابراهیم (1405ق)، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه، چاپ نخست.
11
12. بصری بحرانی (محمدامین زینالدین) (1413ق)، کلمة التقوی، قم، سیدجواد وداعی، چاپ سوم.
12
13. تبریزی، جواد (1416ق)، إرشاد الطالب إلی التعلیق علی المکاسب، قم، مؤسسه اسماعیلیان، چاپ سوم.
13
14. تجلیل تبریزی، ابوطالب (1421ق)، التعلیقة الاستدلالیة علی تحریر الوسیلة، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی1، چاپ نخست.
14
15. ترکمان، محمد (1362)، مجموعهای از رسائل، اعلامیهها و مکتوبات شیخ فضلالله نوری، بیجا، مؤسسه خدمات فرهنگی.
15
16. جزایری، عبداللهبننورالدین (بیتا)، تحفة السنیة فی شرح نخبة المحسنیة، بیجا، بینا.
16
17. جمعی از پژوهشگران (زیر نظر سیدمحمود هاشمی شاهرودی) (1423ق)، موسوعة الفقه الإسلامی طبقاً لمذهب أهل البیت: (11جلدی)، قم، مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت:، چاپ نخست.
17
18. جمعی از مؤلفان (بیتا)، مجلة فقه أهل البیت: (52جلدی)، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت:، چاپ نخست.
18
19. حرّ عاملی، محمدبنحسن (1409ق)، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، قم، مؤسسه آل البیت:، چاپ نخست.
19
20. حسینی تهرانی، سیدمحمدحسین (1418ق)، ولایة الفقیه فی حکومة الإسلام (4جلدی)، بیروت، دار الحجة البیضاء، چاپ نخست.
20
21. حلّی، ابنادریس، محمدبنمنصوربناحمد (1410ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی (3جلدی)، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه، چاپ دوم.
21
22. حلّی، محمدبنحسنبنیوسف (فخرالمحققین) (1387ق)، إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد (4جلدی)، قم، مؤسسه اسماعیلیان.
22
23. ____________________________ (1411ق)، الرسالة الفخریة فی معرفة النیة (1جلدی)، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة، چاپ نخست.
23
24. حمیری، نشوانبنسعید (1420ق)، شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم (12جلدی)، بیروت، دار الفکر المعاصر، چاپ نخست.
24
25. خمینی (امام)، سیدروحاللّه موسوی (1421ق)، کتاب البیع (5جلدی)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی1، چاپ نخست.
25
26. ____________________ (بیتا)، تحریر الوسیلة، قم، مؤسسه مطبوعات دارالعلم، چاپ نخست.
26
27. ____________________ (1415ق)، المکاسب المحرمة، قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی1، چاپ نخست.
27
28. خمینی (شهید)، سیدمصطفی موسوی (بیتا)، مستند تحریر الوسیلة (2جلدی)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی1، چاپ نخست.
28
29. خوانساری، سیداحمدبنیوسف (1405ق)، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، قم، مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم.
29
30. خوئی، سیدابوالقاسم موسوی (1410ق)، منهاج الصالحین، قم، مدینة العلم، چاپ بیست و
30
31. _________________ (1418ق)، موسوعة الإمام الخوئی (50جلدی)، قم، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی;، چاپ نخست.
31
32. _________________ (1426ق)، مصباح الفقاهة فی المعاملات (المکاسب المحرمة)، بیجا، بینا، چاپ نخست.
32
33. روحانی، سیدصادق حسینی (1429ق)، منهاج الفقاهة (6جلدی)، قم، انوار الهدی، چاپ
33
34. _________________ (بیتا)، منهاج الصالحین، بیجا، بینا.
34
35. _________________ (1412ق)، فقه الصادق7، قم، دار الکتاب مدرسه امام صادق7، چاپ نخست.
35
36. سبحانی، جعفر (1371)، فصلنامه رهنمون (استفتاء معظمله)، تهران، مدرسه عالی شهیدمطهری، ش 2 و 3.
36
37. _________ (1424ق)، المواهب فی تحریر أحکام المکاسب، قم، مؤسسه امام صادق7،چاپ نخست.
37
38. سلّار دیلمی، حمزةبنعبدالعزیز (1414ق)، المراسم العلویة فی الأحکام النبویة، قم، المعاونیة الثقافیة للمجمع العالمی لأهل البیت:.
38
39. شریف مرتضی، علیبنحسین موسوی (1387ق)، جمل العلم و العمل، نجف اشرف، مطبعة الآداب، چاپ نخست.
39
40. ____________________ (1405ق)، رسائل الشریف المرتضی، قم، دار القرآن الکریم، چاپ نخست.
40
41. شهید اول (محمدبنمکی عاملی) (1417ق)، الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة (3جلدی)، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه، چاپ دوم.
41
42. __________________ (1414ق)، غایة المراد فی شرح نکت الإرشاد (4جلدی)، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چاپ نخست.
42
43. __________________ (1400ق)، القواعد و الفوائد (2جلدی)، قم، کتابفروشی مفید، چاپ نخست (مطابق نسخۀ نجف اشرف).
43
44. __________________ (1411ق)، اللمعة الدمشقیة، قم، دار الفکر، چاپ نخست.
44
45. شهید ثانی (زینالدینبنعلی عاملی) (1410ق)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشّی کلانتر)، قم، کتابفروشی داوری، چاپ نخست.
45
46. _______________________ (1413ق)، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، چاپ نخست.
46
47. شهیدی تبریزی، میرزا فتاح (1375ق)، هدایة الطالب إلی أسرار المکاسب (3جلدی)، تبریز، چاپخانه اطلاعات، چاپ نخست.
47
48. شیخ صدوق (محمّدبنعلیبنبابویه) (1413ق)، من لا یحضره الفقیه (4جلدی)، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه، چاپ دوم.
48
49. شیخ طوسی (ابوجعفر، محمدبنحسن) (1375ق)، الإقتصاد الهادی إلی طریق الرشاد، تهران، انتشارات کتابخانه جامع چهلستون، چاپ نخست.
49
50. ______________________ (1407ق الف)، تهذیب الأحکام (10جلدی)، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم.
50
51. ______________________ (1407ق ب)، الخلاف (6جلدی)، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه، چاپ نخست.
51
52. ______________________ (1387ق)، المبسوط فی فقه الإمامیة، تهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، چاپ سوم.
52
53. ______________________ (1400ق)، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ دوم.
53
54. شیخ مفید (محمّدبنمحمدبننعمان عکبری) (1410ق)، المقنعة، قم، مؤسسة النشر
54
الإسلامی.
55
55. شیرازی، سیدمحمد حسینی (بیتا)، إیصال الطالب إلی المکاسب (16جلدی)، تهران، منشورات اعلمی.
56
56. صاحببنعباد (کافی الکفاة، اسماعیلبنعباد) (1414ق)، المحیط فی اللغة (10جلدی)، بیروت، عالم الکتاب، چاپ نخست.
57
57. صاحب جواهر (محمدحسن نجفی) (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم.
58
58. صارمی، ابوطالب (رئیس مرکز تحقیقات سلولی)، سایت «تابناک» (http://www.tabnak.ir).
59
59. صافی گلپایگانی، لطفالله (1416ق)، هدایة العباد، قم، دار القرآن الکریم، چاپ نخست.
60
60. صدر (شهید)، سیدمحمد (1420ق)، ما وراء الفقه (10جلدی)، بیروت، دار الأضواء للطباعة و النشر و التوزیع، چاپ نخست.
61
61. طباطبائی حکیم، سیدمحمدسعید (1415ق)، منهاج الصالحین، بیروت، دار الصفوة، چاپ
62
62. طباطبائی، سیدعلی (1418ق)، ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل، قم، مؤسسه آل البیت:، چاپ نخست.
63
63. طباطبائی قمّی، سیدتقی (1413ق)، عمدة المطالب فی التعلیق علی المکاسب (4جلدی)، قم، کتابفروشی محلاتی، چاپ نخست.
64
64. طباطبائی یزدی، سیدمحمدکاظم (1421ق)، حاشیة المکاسب، قم، مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم.
65
65. طریحی، فخر الدین (1416ق)، مجمع البحرین (6جلدی)، تهران، کتابفروشی مرتضوی، چاپ سوم.
66
66. عبدالمنعم، محمود عبدالرحمان (بیتا)، معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهیة، قاهره، دار الفضیله.
67
67. عراقی، آقاضیاءالدین، علی کزازی (1421ق)، حاشیة المکاسب، قم، انتشارات غفور، چاپ
68
68. علامه حلّی (حسنبنیوسفبنمطهر اسدی) (1410ق)، إرشاد الأذهان إلی أحکام الإیمان (2جلدی)، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه، چاپ نخست.
69
69. __________________________ (1411ق)، تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین (1جلدی)، تهران، مؤسسه چاپ و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ نخست.
70
70. _________________________ (1420ق)، تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة (6جلدی)، قم، مؤسسه امام صادق7، چاپ نخست.
71
71. _________________________ (1414ق)، تذکرة الفقهاء، قم، موسسة آل البیت: لإحیاء التراث.
72
72. _________________________ (1413ق الف)، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام (3جلدی)، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه، چاپ نخست.
73
73. _________________________ (1413ق ب)، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة (9جلدی)، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه، چاپ دوم.
74
74. _________________________ (1412ق)، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب (15جلدی)، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة، چاپ نخست.
75
75. فاضل لنکرانی، محمد موحدی (1427ق)، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة ـ المکاسب المحرمة (1جلدی)، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار:، چاپ نخست.
76
76. فراهیدی، خلیلبناحمد (1410ق)، العین (8جلدی)، قم، نشر هجرت، چاپ دوم.
77
77. فیض کاشانی، محمد محسنبنشاهمرتضی (بیتا)، مفاتیح الشرائع (3جلدی)، قم، انتشارات کتابخانۀ آیتالله مرعشی نجفی1، چاپ نخست.
78
78. قزوینی، سیدعلی موسوی (1424ق)، ینابیع الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام (2جلدی)، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه، چاپ نخست.
79
79. کاشف الغطاء، جعفربنخضر مالکی (1422ق)، کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
80
80. کاشف الغطاء، حسنبنجعفربنخضر (1422ق)، أنوار الفقاهة (کتاب المکاسب)، نجف اشرف، مؤسسه کاشف الغطاء، چاپ نخست.
81
81. کلانتر، سیدمحمد (1410ق)، کتاب المکاسب (المحشّی) (17جلدی)، قم، مؤسسه مطبوعاتی دار الکتاب، چاپ سوم.
82
82. گلپایگانی، سیدمحمدرضا موسوی (1413ق الف)، کتاب القضاء، تقریرِ سیدعلی حسینی میلانی (2جلدی)، قم، دار القرآن الکریم، چاپ نخست.
83
83. ____________________ (1413ق ب)، هدایة العباد، قم، دار القرآن الکریم، چاپ نخست.
84
84. مجلسی، محمدباقر (1404ق)، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار:، بیروت، مؤسسة الوفاء.
85
85. محقق حلّی (نجمالدین، جعفربنحسن) (1418ق)، المختصر النافع فی فقه الإمامیة (2جلدی)، قم، مؤسسة المطبوعات الدینیة، چاپ ششم (مطابق دار التقریب بین المذاهب الإسلامیة، مصر).
86
86. ______________________ (1412ق)، نکت النهایة ـ النهایة و نکتها (3جلدی)، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه، چاپ نخست.
87
87. _______________________ (1408ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام (4جلدی)، قم، مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم.
88
88. محقق کرکی (علیبنحسین عاملی) (1409ق)، رسائل المحقق الکرکی (3جلدی)، قم، انتشارات کتابخانۀ آیتالله مرعشی نجفی1 (ج1و2) و دفتر نشر اسلامی (ج3)، چاپ نخست.
89
89. _____________________ (1414ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد (13جلدی)، قم، مؤسسه آل البیت:، چاپ دوم.
90
90. مشکینی، میرزاعلی (1394)، ترجمۀ قرآن کریم، تهران، مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی ایران.
91
91. مصطفوی، حسن (1402ق)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم (14جلدی)، تهران، مرکز الکتاب للترجمة و النشر، چاپ نخست.
92
92. مظفر، محمدرضا (بیتا)، اصول الفقه، قم، اسماعیلیان.
93
93. معین، محمد (بیتا)، فرهنگ معین، تهران، امیرکبیر.
94
94. مکارم شیرازی، ناصر (1371)، فصلنامه رهنمون (استفتاء معظمله)، مدرسه عالی شهیدمطهری، تهران، ش 2 و 3.
95
95. ____________ (1411ق)، القواعد الفقهیة، قم، مدرسه امام امیرالمؤمنین7، چاپ سوم.
96
96. ____________ (1426ق)، أنوار الفقاهة ـ کتاب التجارة (1جلدی)، قم، انتشارات مدرسة الإمام علیبنأبیطالب7، چاپ نخست.
97
97. منتظری، حسینعلی (1415ق)، دراسات فی المکاسب المحرمة، قم، نشر تفکر، چاپ نخست.
98
98. نراقی، مولی احمدبنمحمدمهدی (1415ق)، مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، قم، مؤسسه آل البیت:، چاپ نخست.
99
ORIGINAL_ARTICLE
خمس سرمایه و منافع شرکتها
خمس از احکام ضروری دین مبین اسلام است که فقیهان شیعه و سنی با استناد به آیۀ 41 سورۀ مبارکۀ انفال و سنت نبوی و اجماع فریقین، آن را پذیرفتهاند؛ باوجوداین، در مصداقهای آن اختلاف وجود دارد، بهویژه منافع کسب که فقط عالمان شیعۀ امامیه براساس ظهور آیه و روایات معتبر ائمۀ معصومین: به آن فتوا دادهاند. پرداخت خمسِ سرمایه و سودِ حاصل از آن واجب است. ازآنجاکه برخی از شرکتها و مؤسسات دارای شخصیت حقوقی مستقل هستند، ظاهر آن است که حکم فوق دربارۀ آنها نیز جاری گردد؛ این تسری دو دلیل دارد: یکی تنقیح مناط در حکم وجوب خمس و دائرمدار ملکیت و منفعت دانستن آن؛ و دیگری توجه به حکم وضعی و حقّ مالی که شارع مقدس در منافع قرار داده و بدیهی است که احکام وضعی مشروط به اهلیت و عقل و بلوغ نیست. البته تمسک به این روش درصورتی است که از اختیارات ولی فقیه چشمپوشی شود؛ وگرنه، حاکم جامعۀ اسلامی اجازه دارد همانند اخذ مالیات که در همۀ جوامع مرسوم است، از شرکتها و مؤسسات، خمس سرمایه و سود سالانۀ آنها را دریافت کند.
https://jf.isca.ac.ir/article_64537_b674f565ac58f3c92f4eb9e2d3b2ee47.pdf
2015-12-22
63
92
10.22081/jf.2015.64537
خمس
شخصیت حقوقی
شرکت
سرمایه
منافع
سیدمحسن
طباطبایی
mv642182@yahoo.com
1
استاد حوزه و استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین الملل کیش
AUTHOR
1. قرآن کریم.
1
2. آملی، میرزامحمدتقی (1380ق)، مصباح الهدی فی شرح العروة الوثقی، ج11، تهران، بینا.
2
3. ابنفهد (جمالالدین احمد حلّی) (1407ق)، المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، ج1، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
3
4. اشتهاردی، علیپناه (1417ق)، مدارک العروة، ج23، تهران، دار الأسوة.
4
5. انصاری، شیخمرتضی (1415ق)، کتاب الخمس، قم، کنگرۀ جهانی شیخ انصاری.
5
6. بروجردی، سیدحسین طباطبائی (1423ق)، رسالة فی الخمس، قم، مرکز فقهی ائمة اطهار:.
6
7. تبریزی، جواد (1426ق)، منهاج الصالحین، ج1،قم، مجمع الإمام المهدی.
7
8. حائری، سیدکاظم (1368)، «ملکیة الشخصیات الحقوقیة»، التوحید (عربی)، ش43.
8
9. حائری یزدی، مرتضی (1418ق)، کتاب الخمس، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
9
10. خامنهای، سیدعلی حسینی (1420ق)، اجوبة الإستفتائات، بیروت، الدار الإسلامیة.
10
11. خمینی، سیدروحالله (1385)، الرسائل، قم، اسماعیلیان.
11
12. خوئی، سیدابوالقاسم (1416ق الف)، صراط النجاة، قم، مکتب نشر المنتخب.
12
13. ____________ (1416ق ب)، فقه العترة فی زکاة الفطرة، قم، حسینی جلالی (شرح و نشر اثر).
13
14. روحانی قمی، سیدمحمد (1422ق)، المرتقی إلی الفقه الأرقی: کتاب الخمس، قم، مولود کعبه.
14
15. زرقاء، مصطفی احمد (1967م)، الفقه الاسلامی فی ثوبه الجدید، ج3، دمشق، دارالفکر.
15
16. سبحانی، جعفر (1420ق)، رسائل فقهیة، ج7، مؤسسه امام صادق7، قم.
16
17. _________ (1424ق)، الخمس فی الشریعة الإسلامیة الغراء، قم، مؤسسه امام صادق7.
17
18. شهید اول (محمدبنمکی) (1417ق)، الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة، ج1، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
18
19. شیخ صدوق (محمدبنبابویه) (1362)، الخصال، ج1، قم، جامعۀ مدرسین حوزه علمیه.
19
20. ________________(1413ق)، من لا یحضره الفقیه، ج2، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
20
21. شیخ طوسی (1407ق الف)، تهذیب الأحکام، ج4، تهران، دار الکتب الإسلامیة.
21
22. _______ (1407ق ب)، الخلاف، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
22
23. صاحب جواهر (محمدحسن نجفی) (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج16، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
23
24. صدر، سیدمحمدباقر (1379)، المعالم الجدیدة للأصول، قم، کنگرۀ شهیدصدر.
24
25. طباطبائی حکیم، سیدمحسن (1416ق)، مستمسک العروة الوثقی، ج9، قم، دارالتفسیر.
25
26. طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم (1417ق)، العروة الوثقی فیما تعم به البلوی، ج2، بیروت، مؤسسة الأعلمی.
26
27. عبادی، محمدعلی (1392)، حقوق تجارت، تهران، گنج دانش، چاپ سیودوم.
27
28. علامه حلّی (حسنبنیوسف) (1414ق)، تذکرة الفقیهانء، ج5، قم، مؤسسه آل البیت:.
28
29. ________________ (1412ق)، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، ج8، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة.
29
30. فاضل لنکرانی، محمد (1423ق)، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة - الخمس و الأنفال، قم، مرکز فقهی ائمۀ اطهار:.
30
31. فاضل مقداد (ابوعبدالله مقدادبنعبدالله) (1425ق)، کنز العرفان فی فقه القرآن، قم، مرتضوی.
31
32. قسطو، جلیل (1977م)، «الدراسة المقدمة بشأن الشخصیة المعنویة»، القضاء، ش1.
32
33. قمی، سیدتقی طباطبایی (1419ق)، الغایة القصوی فی التعلیق علی العروة الوثقی: کتاب الخمس، قم، محلاتی.
33
34. کلینی، محمدبنیعقوب (1407ق)، الکافی، ج1، تهران، دار الکتب الإسلامیة.
34
35. محقق داماد، سیدمحمد (1418ق)، کتاب الخمس، قم، دار الإسراء.
35
36. مشکینی، علی (1416ق)، اصطلاحات الأصول و معظم أبحاثها، قم، اسوه.
36
37. مطهری، علی (1426ق)، «المسائل الفقهیة فی مؤلفات الاستاذ المطهری»، دراسات فی علوم الإنسانیة، سال دوازدهم، ش4.
37
38. مکارمشیرازی، ناصر (1416ق)، أنوار الفقاهة: کتاب الخمس و الأنفال، قم، انتشارات مدرسة الإمام علیبنأبیطالب7.
38
39. منتظری، حسینعلی (1406ق الف)، کتاب الزکاة، ج4، بیجا، المرکز العالمی للدراسات الإسلامیة.
39
40. ____________ (1406ق ب)، کتاب الخمس و الانفال، قم، بینا.
40
41. موسوی اردبیلی، عبدالکریم (1379)، فقه المضاربة، قم، جامعة المفید.
41
42. موسوی خلخالی، سیدمحمدمهدی (1427ق)، فقه الشیعة، کتاب الخمس و الانفال، قم، دارالبشیر.
42
43. میرزای قمی (ابوالقاسم گیلانی) (1417ق)، غنائم الأیام فی مسائل الحلال و الحرام، ج4، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
43
44. میلانی، سیدمحمدهادی (1395ق)، محاضرات فی فقه الإمامیة: کتاب الخمس، مشهد، مؤسسه چاپ و نشر دانشگاه فردوسی.
44
45. نایینی، محمدحسین (1376)، فوائد الاصول، قم، جامعۀ مدرسین حوزه علمیه.
45
46. نراقی، ملااحمد (1415ق)، مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، ج10، قم، مؤسسه آل البیت:.
46
47. هادوی تهرانی، محمدمهدی (1375)، «الشخصیات المعنویة فی الفقه الإسلامی ـ 2»، الفکر الإسلامی، ش16.
47
48. هاشمی شاهرودی، سیدمحمود (1425ق)، کتاب الخمس، ج1، قم، دائرة المعارف فقه اسلامی.
48
ORIGINAL_ARTICLE
کاربرد قاعدۀ درء در جرایم غیرحدی
در اصل پذیرش قاعدۀ درء ازنظر فقهی با دو دیدگاه مخالف و موافق مواجهیم. برفرض پذیرش، تسری قاعده به تعزیر و قصاص هم مخالفانی دارد. قانونگذار ازبین آرای فقهی موجود، نظریۀ پذیرش قاعده و تسری آن از حدود به تعزیر و قصاص را مبنا قرار داده است. بهنظر میرسد باتوجهبه ویژگیهای قاعدۀ درء و تفاوت اساسی آن با اصل برائت در حقوق کیفری، نمیتوان در تعزیرات یا دستکم در تعزیرات عرفی، این قاعده را جاری دانست.
اصل قاعده و لوازم آن، گرچه در محدودۀ برخی جرایم ازنظر فقهی پذیرفتنی است، بیتوجهی قانونگذار به لوازم پذیرش این قاعده موجب میشود برخی از اصول حاکم بر حقوق کیفری درعمل نادیده انگاشته شده و موجبات سوءاستفاده را برای مجرمان فراهم آورد. این نوشته، ضمن پرهیز از مباحث موجود در مشروعیت و دامنۀ شمول قاعده، نحوۀ نگرش قانونگذار به قاعده و لوازم منفی آن را باتوجهبه آرای فقهی مسئله، بحث و بررسی میکند.
https://jf.isca.ac.ir/article_64538_1c6663e5367d2c7908ca5d5f692fdae2.pdf
2015-12-22
93
112
10.22081/jf.2015.64538
قاعدۀ درء
شبهه
عوامل سقوط مجازات
قانون مجازات اسلامی
اسماعیل
آقابابائی بنی
aghababaei@isca.ac.ir
1
استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
AUTHOR
1. ابنحزم (بیتا)، المحلی، بیجا، دارالفکر.
1
2. احسایی، محمدبنعلی (ابنابیجمهور) (1405ق)، عوالی اللئالی العزیزیة، چهار جلد، قم، دار سیدالشهداء7 للنشر، چاپ نخست.
2
3. استادی، رضا (1382)، «قلمرو قاعده درء»، فقه اهل بیت:، ش 34، ص46-71.
3
4. حاجیدهآبادی، احمد (1389)، قواعد فقه جزایی (حدود و تعزیرات، قصاص و دیات)، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ دوم.
4
5. خمینی، سیدروحالله (بیتا)، تحریر الوسیلة، دو جلد، قم، مؤسسۀ مطبوعات دارالعلم، چاپ نخست.
5
6. خوئی، سیدابوالقاسم (1422ق)، مبانی تکملة المنهاج، دو جلد، قم، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی، چاپ نخست.
6
7. رحمانی، محمد (1375)، «پژوهشی در قواعد فقهی»، فقه اهل بیت:، ش 7، ص 163-188.
7
8. سبزواری، سیدعبدالأعلی (1413ق)، مهذّب الأحکام، ، سی جلد، قم، مؤسسة المنار، چاپ چهارم.
8
9. شهید ثانی (زینالدین عاملی جبعی) (1413ق)، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، پانزده جلد، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، چاپ نخست.
9
10. طباطبائی، سیدعلیبنمحمد (صاحب ریاض) (1418ق)، ریاض المسائل، شانزده جلد، قم، مؤسسه آلالبیت:، چاپ نخست.
10
11. فاضل لنکرانی، محمد (بیتا)، جامع المسائل، دو جلد، قم، امیر قلم، چاپ یازدهم.
11
12. _____________ (1416ق)، القواعد الفقهیة، قم، چاپخانه مهر، چاپ نخست.
12
13. قیاسی، جلالالدین، عادل ساریخانی و قدرتالله خسروشاهی (1389)، مطالعۀ تطبیقی حقوق جزای عمومی (اسلام و حقوق موضوعه)، دو جلد، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ دوم.
13
14. محقق داماد، سیدمصطفی (1379)، قواعد فقه (بخش جزایی)، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، چاپ نخست.
14
15. مکارم شیرازی، ناصر (1411ق)، القواعد الفقهیة، دو جلد، قم، مدرسه امام امیرالمؤمنین7، چاپ سوم.
15
16. موسوی بجنوردی، سیدمحمد (1401ق)، قواعد فقهیة، دو جلد، تهران، مؤسسه عروج، چاپ سوم.
16
17. موسوی گلپایگانی، سیدمحمدرضا (1412ق)، الدر المنضود فی أحکام الحدود، سه جلد، قم، دارالقرآن الکریم، چاپ نخست.
17
18. میرسعیدی، منصور (1381)، «بررسی نقش علم به قانون در حقوق جزا»، رهنمون، ش 1، ص155-176.
18
ORIGINAL_ARTICLE
گسترۀ شرط انتفای ابوّت در ثبوت قصاص
قصاص، کیفر قتل یا جراحت عمدی است. یکی از شروط جریان قصاص، انتفای ابوت است. برمبنای این شرط، اگر قاتل، پدر مقتول باشد، قصاص در حق او جاری نمیشود. مستندات روایی و شهرت فتوایی که بر این مسئله نزد فریقین اقامه شده، قانونگذار را بر آن داشته در مادۀ 301 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 این شرط را درنظر بگیرد. اطلاق کلام فقیهان و نص قانون، مقتضی انتفای مطلق قصاص پدر بهسبب قتل فرزند است. این درحالی است که برخی، درصورت سبق تصمیم یا وجود انگیزههایی چون دشمنی و طمع، پدر را مستحق قصاص دانستهاند. در این نوشتار، با روشی توصیفی ـ تحلیلی، با استناد به روایات مرتبط، چنین نتیجه گرفته میشود که سقوط قصاص پدر، حکمی عام و مطلق است و تخصیص آن به مواردی چون قتل با سبق تصمیم، مستلزم اعراض از روایات است. درعینحال، ثابت میشود چنین حکمی تنها مخصوص پدر است و مادر، جد یا جدات را بههیچوجه شامل نمیگردد.
https://jf.isca.ac.ir/article_64539_1652181c989fb1ea7acb5d6ca9c891d4.pdf
2015-12-22
113
138
10.22081/jf.2015.64539
قصاص
انتفای ابوت
سبق تصمیم
قصد
جدّپدری
محمد جعفر
صادق پور
jafar.samen.1367@gmail.com
1
پژوهشگر مرکز مطالعات فقهی پزشکی قانونی
AUTHOR
عبدالعلی
توجهی
atavajohi@yahoo.com
2
دانشیار دانشگاه شاهد
AUTHOR
1. ابنعربی (بیتا)، أحکام القرآن، تحقیقِ محمد عبدالقادر عطا، لبنان، دار الفکر للطباعة والنشر.
1
2. ابنقدامه مقدسی، احمدبنمحمد (بیتا)، المغنی، ج7، بیروت، دارإلاحیاء التراث العربی.
2
3. ابنجنید اسکافی (محمدبناحمد کاتب بغدادی) (1416ق)، مجموعة فتاوی إبن جنید، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ نخست.
3
4. ایزدیفرد، علیاکبر و محمد نبیپور (1390)، «معافیت مطلق یا نسبی پدر و جد پدری از کیفر قتل در فرزندکشی عمدی»، نشریه فقه و حقوق اسلامی، سال دوم، ش3.
4
5. بحرانی، یوسف (1405ق)، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، ج19، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ نخست.
5
6. الجبرین، عبداللهبنعبدالعزیر (1431ق)، شرح عمدة الفقه للموفق إبن قدامه، ج3، الریاض، مکتبة الرشد، چاپ ششم،.
6
7. حر عاملی، محمدبنحسن (1409ق)، وسائل الشیعة، ج29، قم، مؤسسه آل البیت:، چاپ نخست.
7
8. حسینی شیرازی، سیدمحمد (1409ق)، الفقه، جلد 89، بیروت، دارالعلوم، چاپ نخست.
8
9. حلی(ابنادریس)، محمدبنمنصور (1410ق)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ج3، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم.
9
10. حلی، یحییبنسعید (1405ق)، الجامع للشرائع، قم، مؤسسة سید الشهداء العلمیة، چاپ نخست.
10
11. خوئی، سیدابوالقاسم (1422ق)، مبانی تکملة المنهاج، ج1 (41) و 2 (42)، قم، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی، چاپ نخست.
11
12. راغب اصفهانی، حسینبنمحمد (1412ق)، مفردات الفاظ القرآن، بیروت، دارالعلم، چاپ نخست.
12
13. سالم، عبدالعزیز (1380)، تاریخ عرب قبل از اسلام، ترجمۀ باقر صدرینیا، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ نخست.
13
14. السودانی، صلاح عباس (2016م)، الحیاة الإجتماعیة فی الحجاز قبل الإسلام، عمان، مرکز الکتاب الآکادیمی، چاپ نخست.
14
15. شهید اول (محمدبنمکی) (1410ق)، اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة، بیروت، دار الإحیاء التراث العربی،.
15
16. شهید ثانی (زینالدین عاملی جبعی) (1412ق)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشّیی: سلطان العلماء)، ج2، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چاپ نخست.
16
17. _____________________ (1413ق)، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، ج3 و 15، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، چاپ نخست.
17
18. شیخ طوسی (1407ق)، الخلاف، ج5، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ نخست.
18
19. شیخ مفید (محمدبنمحمدبننعمان عکبری) (1413ق)، المقنعة، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، چاپ نخست.
19
20. صاحب جواهر (محمدحسن نجفی) (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج41 و 42، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم.
20
21. صانعی، یوسف (1390)، استفتائات قضایی، ج1، تهران، پرتو خورشید، چاپ چهارم.
21
22. طباطبائی، سیدعلیبنمحمد (1418ق)، ریاض المسائل، ج16، قم، مؤسسه آل البیت:، چاپ نخست.
22
23. طباطبائی، سیدمحمدحسین (1376)، المیزان فی تفسیرالقرآن، ترجمۀ محمدباقر موسوی همدانی، ج7، بیجا، بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی، چاپ ششم.
23
24. علامۀ حلی (حسنبنیوسف) (1411ق)، تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین، تهران، مؤسسه چاپ و نشر وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ نخست.
24
25. ________________ (1420ق)، تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة، ج5، قم، مؤسسه امام صادق7، چاپ نخست.
25
26. علی، جواد (1413ق)، المفصل فی تاریخ العرب قبل الإسلام، ج5، بغداد، جامعة بغداد، چاپ دوم.
26
27. عوده، عبدالقادر (بیتا)، التشریع الجنایی الإسلامی مقارناً بالقانون الوضعی، ج2، بیروت، دارالکاتب العربی.
27
28. فاضل لنکرانی، محمد (1421ق)، تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة (القصاص)، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار:، چاپ نخست.
28
29. فاضل هندی، محمدبنالحسن (1416ق)، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، ج11، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ نخست.
29
30. قرشی، سیدعلیاکبر (1412ق)، قاموس قرآن، ج1، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ ششم.
30
31. کلینی، محمدبنیعقوب (1407ق)، الکافی، ج7، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم.
31
32. کیدری، محمدبنحسین (1416ق)، إصباح الشیعة بمصباح الشریعة، قم، مؤسسه امام صادق7، چاپ نخست.
32
33. گلباغی ماسوله، سیدعلیجبار (بیتا)، «بررسی فقهی نقش تفاوت جنسیت پدر و مادر در مجازات جرم فرزندکشی در فقه شیعه»، فصلنامه پژوهشهای فقه و حقوق اسلامی، سال پنجم، ش16.
33
34. الماوردی، علیبنمحمدبنحبیب (1424ق)، الحاوی الکبیر، ج15، بیروت، دارالفکر.
34
35. محقق حلی، جعفربنحسن (1418ق)، المختصر النافع فی فقه الإمامیة، ج2، قم، مؤسسة المطبوعات الدینیة، چاپ ششم.
35
36. ________________ (1408ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج4، قم، اسماعیلیان، چاپ دوم.
36
37. محقق داماد، سیدمصطفی (1383)، «تفکیک روایات قضایی از روایات فقهی»، تحقیقات حقوقی، ش39.
37
38. مدنی کاشانی، حاجآقارضا (1410ق)، کتاب القصاص للفقهاء و الخواص، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم.
38
39. مرعشی نجفی، سیدشهابالدین (1415ق)، القصاص علی ضوء القرآن و السنة، ج1، قم، انتشارات کتابخانه آیةالله مرعشی نجفی1، چاپ نخست.
39
40. مظفر، محمدرضا (1392)، أصول فقه، ترجمۀ محسن غرویان، ج1، قم، دارالفکر، چاپ دوازدهم.
40
41. میرمحمدصادقی، حسین (1392)، جرایم علیه اشخاص، تهران، بنیاد حقوقی میزان، چاپ دوازدهم.
41
ORIGINAL_ARTICLE
ارزیابی فقهی اعتبار شروط بیع صرف در مبادلات پولی
مبادلات پولی در فقه اسلامی «بیع صرف یا بیع الاثمان» نامیده میشود. مشهور امامیه صحت بیع صرف را به سه شرط «مثلاً بمثل»، «یداً بید» و «تقابض در مجلس» منوط نمودهاند. باوجوداین، فقیهان امامیه در اعتبار شروط بیع صرف دربارۀ معاملات ارزی، باوجود مشترکالموضوع بودن آنها، اختلافنظر دارند. با بررسی مبانی روایی باید گفت رعایت شروط نقد بودن (یداً بید) و تساوی در مقدار (مثلاً بمثل) در معاملات ارزی جهت جلوگیری از ربا الزامی است؛ افزون براین، تقابض در مجلس در معاملات پولیای که عوضین (ارزها) دارای واحد مشترک است، شرط نیست؛ زیرا اختلاف ناشی از نوسانات قیمت در آنها منتفی است. باوجوداین، در معاملاتی که واحد پولها متفاوت است، بهدلیل رفع اختلافات ناشی از نوسانات قیمت، تقابض در مجلس را باید شرط دانست.
https://jf.isca.ac.ir/article_64540_0ebd419a1bc84cf96a4df0ed88a1cd30.pdf
2015-12-22
139
166
10.22081/jf.2015.64540
بیع صرف
مبادلات ارزی
اسکناس
ربا
تقابض در مجلس
مبادلات پولی
میثم
خزائی
maysam6235@gmail.com
1
عضو هیئت علمی گروه حقوق دانشگاه آیت الله بروجردی
AUTHOR
طه
زرگریان
tahazargariyan93@gmail.com
2
پژوهشگر مرکز مطالعات فقهی سازمان پزشکی قانونی
AUTHOR
محمدحسن
حاجی محمره
yekmojahed@gmail.com
3
کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
1. قرآن کریم.
1
2. ابنحمزه، محمدبنعلی (1408ق)، الوسیلة إلی نیل الفضیلة، قم، کتابخانه مرعشی.
2
3. ابنفارس، ابوالحسین احمد (1404ق)، معجم مقائیس اللغة، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
3
4. اردبیلی، احمدبنمحمد (1403ق)، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
4
5. بار، رمون (1367)، اقتصاد سیاسی، ترجمۀ منوچهر فرهنگ، تهران، سروش.
5
6. بحرانی، محمدسند (1428ق)، فقه المصارف و النقود، قم، مکتبة فدک.
6
7. بحرانی، یوسف (1405ق)، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
7
8. بصری بحرانی، محمد امین زینالدین (1413ق)، کلمة التقوی، قم، نشر سیدجواد وداعی، چاپ سوم.
8
9. جوادی آملی، عبدالله، «درس خارج فقه: مبحث بیع»، 28 دیماه 93، سایت مدرسۀ فقاهت (http://eshia.ir).
9
10. جواهری، حسنمحمدتقی (1405ق)، الربا فقهیاً و اقتصادیاً، قم، بینا.
10
11. حر عاملی، محمدبنحسن (1409ق)، وسائل الشیعة، قم، مؤسسه آل البیت:.
11
12. حسینی عاملی، سیدمحمدجواد (1419ق)، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة (ط-الحدیثة)، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
12
13. حیدری، محمدجواد (1376)، «احکام فقهی پول»، مجله فقه اهل بیت: (فارسی)، سال سوم، ش9.
13
14. خمینی، سیدروحاللّه (1424ق)، توضیح المسائل (محشّی امام خمینی)، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، چاپ هشتم.
14
15. ____________ (بیتا)، تحریر الوسیلة، قم، مؤسسه مطبوعات دار العلم.
15
16. خوانساری، احمدبنیوسف (1405ق)، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، قم، مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم.
16
17. خوئی، سیدابوالقاسم (1410ق)، منهاج الصالحین، قم، مدینة العلم.
17
18. داودی، پرویز و حسین صمصامی (1388)، اقتصاد پول و بانکداری، تهران، دانشگاه شهید بهشتی.
18
19. راغب اصفهانی، حسینبنمحمد (1412ق)، مفردات ألفاظ القرآن، لبنان، دار العلم.
19
20. سبزواری، سیدعبدالأعلی (1413ق)، مهذّب الأحکام، قم، مؤسسة المنار، چاپ چهارم.
20
21. سعدی، ابوجیب (1408ق)، القاموس الفقهی لغةً و اصطلاحاً، دمشق، دار الفکر، چاپ دوم.
21
22. سلاّر دیلمی، حمزةبنعبدالعزیز (1404ق)، المراسم العلویة و الأحکام النبویة، قم، منشورات الحرمین.
22
23. سیستانی، سیدعلی حسینی (1417ق)، منهاج الصالحین، قم، دفتر حضرت آیةالله سیستانی، چاپ پنجم.
23
24. شبیری زنجانی، محمد (1419ق)، کتاب نکاح، مؤسسه پژوهشی رایپرداز، قم.
24
25. شهید اول (محمدبنمکی) (1417ق)، الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، چاپ دوم.
25
26. شیخ صدوق (محمدابنبابویه) (1413ق)، من لا یحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، چاپ دوم.
26
27. شیخ طوسی (1407ق)، تهذیب الأحکام، تهران، دارالکتب الإسلامیة، چاپ چهارم.
27
28. _______ (1390ق)، الإستبصار فی ما اختلف من الأخبار، تهران، دارالکتب الإسلامیة.
28
29. شیخ مفید (1413ق)، المقنعة، قم، کنگرۀ جهانی هزارۀ شیخ مفید;.
29
30. صاحب جواهر (محمدحسن نجفی) (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم.
30
31. صافی گلپایگانی، لطفالله (1416ق)، هدایة العباد، قم، دار القرآن الکریم.
31
32. صدر، سیدمحمد (1420ق)، ماوراء الفقه، بیروت، دار الأضواء.
32
33. طباطبایی حکیم، سیدمحسن (1410ق)، منهاج الصالحین (المحشّی للحکیم)، بیروت، دار التعارف للمطبوعات.
33
34. طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم (1409ق)، العروة الوثقی، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ دوم.
34
35. طباطبایی، سیدعلیبنمحمد (1418ق)، ریاض المسائل (ط- الحدیثة)، قم، مؤسسه آل البیت:.
35
36. علامۀ حلی (حسنبنیوسف حلی) (1414ق)، تذکرة الفقهاء (ط- الحدیثة)، قم، مؤسسه آل البیت:.
36
37. _____________________ (1413ق)، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، چاپ دوم.
37
38. _____________________ (1419ق)، نهایة الإحکام فی معرفة الأحکام، قم، مؤسسه آل البیت:.
38
39. قمی، سید تقی طباطبایی (1423ق)، الدلائل فی شرح منتخب المسائل، قم، محلاتی.
39
40. فاضل لنکرانی، محمد (۱۳۷۵)، جامع المسائل، قم، چاپ مهر، چاپ دوم.
40
41. فراهانیفرد، سعید (بیتا)، سیاستهای اقتصادی در اسلام، کتابخانه دیجیتالی تبیان، قم، (http://library.tebyan.net).
41
42. کلینی، محمدبنیعقوب (1407ق)، الکافی (ط- الإسلامیة)، تهران، دارالکتب الإسلامیة.
42
43. گلریز، حسن و علی ماجدی (1368)، پول و بانک از نظریه تا سیاستگذاری، تهران، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران: مرکز آموزش بانکداری.
43
44. مجلسی، محمدتقی (مجلسی اول) (1414ق)، لوامع صاحبقرانی، قم، اسماعیلیان، چاپ دوم.
44
45. محقق حلّی (جعفربنحسن) (1408ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم، اسماعیلیان، چاپ دوم.
45
46. _________________ (1412ق)، نکت النهایة، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
46
47. مصطفوی، سیدمحمدکاظم (1423ق)، فقه المعاملات، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
47
48. مطهری، مرتضی (1372)، مسئلۀ ربا و بانک: به ضمیمه مسئله بیمه، تهران، صدرا.
48
49. معرفت، محمدهادی (1374)، «دادوستد قولنامهای: ماهیت، مشروعیت، و احکام آن»، فقه اهل بیت: (فارسی)، سال اول، ش1.
49
50. مغربی، نعمانبنمحمد تمیمی (1385)، دعائم الإسلام، قم، مؤسسه آل البیت:، چاپ دوم.
50
51. مکارم شیرازی، ناصر (1427ق)، استفتائات جدید، قم، انتشارات مدرسه امام علیبنابیطالب7، چاپ دوم.
51
52. ____________ (1429ق)، رساله توضیح المسائل، قم، انتشارات مدرسه امام علیبنابیطالب7، چاپ پنجاهودوم.
52
53. ____________ (1424ق)، کتاب النکاح، قم، انتشارات مدرسه امام علیبنابیطالب7.
53
54. موسوی اردبیلی، سیدعبدالکریم (1421ق)، فقه المضاربة، قم، مؤسسة النشر لجامعة المفید;.
54
55. موسوی جزائری، سیدمحمد، «درس خارج فقه»، 28 آبانماه 93، سایت مدرسۀ فقاهت (http://eshia.ir).
55
56. هاشمی شاهرودی، سیدمحمود (1419ق)، بایستههای فقه جزا، تهران، میزان.
56
ORIGINAL_ARTICLE
خلاصةالمقالات
https://jf.isca.ac.ir/article_64628_d403800bac1f2e541ed0ff6d49b8b0e8.pdf
2015-12-22
167
175
10.22081/jf.2015.64628
محمدحسین
حکمت
hikmet2057@gmail.com
1
پژوهشگاه
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
Abstracts of articles ,edited by Mohammad Reza Zafari
https://jf.isca.ac.ir/article_65661_bd20738f2f9220dc67a22113932d2384.pdf
2015-12-22
177
184
10.22081/jf.2015.65661
محمدرضا
ظفری
zafari6@yahoo.com
1
استادیار دانشگاه پیام نور
AUTHOR